Auctores finium regundorum. Nicolai Rigaltii observationes et notae, item glossae agrimensoriae

451쪽

ΟB8ERVATIONES' ΕΤ NOTAE. 'Dsequi, quam verba reddere. Ait,clmorum inaequalitatem cultellari oportere , atque ita considerari, : quasi decisis cultello & adaequatis tumoribus, ad . planitiem sit rc dacta : sic enim manisestum fieri, loca ex tumida & iniqua non esse capaciora planis. . Quod argumento seminum comprobat,quae 1emper in rectum tendunt,&quasi ipsam soli inaequa litatem crescendo attriuerint, non majus spatium Occupant, quam si ex plano nascantur. Sed debuit Irontinus ponere, fruges consitas ad Unam omnes

Nonvi aequali inter sese sint altitudine sed ut unam. omnes praefiniram l& conce2tam animo altitud . nempeaduaganti Hanaculiellandi rationem praestantissimus Polyb1us Hist. ix. non seminum, sed aedificioruthi exemplo elegantissime demonstrat.

DEL iM ATVM. J Deliniatum,aut delimiratum. . IN RE praesenti consider. OpOr. J.Vexus tabula

452쪽

m1 NICO LAI RIGALTII .

IN sp EXERIM. LITURATUM. A G. . . .

Aggenus: Erit controuersia, sed inspectio artificis eam finiet. T. Liuius xxxIm. Responderi legatis Vtriusque partis placuit, missuros se in Africam, qui inter populum Carthaginensem dc regem in repraesenti disceptarent. 62. RAT io NALIBVs. J Rationales lineae, ρειώ m ti s mis σισυμμα ι Euclid. X. N os TR A professio coram artificibus. J Artis mensoriae peritis. Ipse Aggenus, pag 9. 8- 'TRANsCENDι non potest. J A uctor incertus: Fit transcendentia,quum certus agro finis, qui autio natura, aut terminorum distuinione firmatus est, relinquitur,& per vanas demonstrationes includitur. Hoc modo controuersiae plerumque ab ambitiosis possessorib. promouentur. LucretIus III. Denique & auarities, de honorum caeca cupido, Quae miseros homines cogunt transcendere fines Iuris .. Hujusmodi auaritiem eleganter notat Apuleius, IX. 'Αvae uni insoluta loca remans. J Legendum, aut ubi in soluto loca remanserunt. Iis est, ubi loca soluta sunt, infinita, libera, nullis limitum regulis obligata.I n libello de colonijs occurrit passim locus in absoluto est relictus circa montes, vel, in soluto remansit, in soluto ex occupatione a militibus tene. rur, in soluto est dimisius ,in absoluto resedit M. IN soLvTa dicuntur.JHeic etiam leg. In soluto: nisi malis: Aut ubi soluta loca remanserunt. IN

453쪽

TER RIL M M E T IRIdonuo praecep. sicut Caes. Θ, A. Temp. J Cassiodorus Var, m. 1i. Augusti siqv dem temporibus orbis Romanus agris diuisus censuque descriptus . est, ut; poneβio tua nulli habere. tur incerta, quami pro tributorum susceperat quantitate soluenda. Latinus &Myrsominus:Terminos Augusteos vocamus, pro hac ratione, quod Augustus eos recensuit , & ubi fuerunt lapides alios constituit, & omnem terramIsuis temporibus fecit

remensurari, ac VeteraniS Ggnari. . . . S ACR A praecepi. tirmatus.i VetuSfragmentum:

Scitum illud Frontini lib. o. de A quaeductibus. Nobis fides nostra di auctorita a principe data pro

IN a s T i s ut ait Frontinus velut inst. argument.J Hunc Frontini locunt repperianter anecdota quae - dam Arceriana,quae Simplicio perperam tribuuntur. ait igitur Frontinus. Ex non itanrepropestrione in stantem transcendunt conLrouersaces quotiens loci de quo agitur specialia argumenta nullaeaistunt, neque nullum finitimae similitudinis numen:um,sed santum aboliti finis querela ex ponitur. Nam nec uno genere '; sed & si proximi albor aliqua naturalis fuit quae

454쪽

similitudine fines adferre posset, ut illa quoq; Veluvexstantium argumentorum oportunitas aptatur.

VlCE TABELLA O VM inter filios.JGomodo si pater inter filios sine scriptura bona durisit, non videri simplicem donationem, sed potius supremi judicis diuisionem , Papinianus ait. l. Si filia. 3. Si

pater. Famil. ercisc. Tabellas autem intellige Tabu, lassupreinas , Ut in vetere Constit. pag. 47. Est &aliud quod proximis aedibus unusquisque mileS Vel consors condidit in portionibu uis, Vel ad progeniem futuram heredibusve suis testamenti loco possessionis causa monstrauerit. 68. SI Lie ET. J Frontinus in Colonia Veiorum scribsisse videtur, siliceir constituit enim terminos siliceos & Tiburtino9. QVOD si spissores non sunt J Hinc emendandus Frontinus loco supra indicato, ubi legitur: Quod si spissiorcs, DLXXX. DCXL. DCLX. non sunt riparum cursus. scrvantur harum tamen &c. RiGOREs sequendos obseruarentii Frontinus Ripas sequendas sperarens. ITER ENlM non qua ad cult. perv. J Scribsit Aggenus. Iter enim qua ad culturas peruenitur,non capitur usu, id est, quod in usu bicnnio fuit. Cria. adi. In l. de usurp.&Vsucap. FINIS ENIM multis documentis seri J Cassiod. Variar. IlI. de agrimensore. Omnia quae manifesta ratione distincta non sunt, per euidentia debet do

cumenta monstrare.

455쪽

oBsERVATIONES E T NOTAE. 7sQuibusdam tanquam puluinis sunt ex glarea Tiberis limites constituti: saepe& limitibus, &c. A FOR A s. J Arceriana frag. a foris. ε&λν. Plin. 69XVH. Ly. in vicuS penetrat omnis e foris injuria. Uctus

lib v. cap. . dixit, a peregre. Secundum ea loca versiarae sunt procurrentes, quae efiiciunt una a foro, altera a peregre aditus in scenam.

Pu BLICA AN VICINA Lis. J Heic plustulae 'desiderantur,quae,ni si fallor, repperi in fragmentis

Arcerianis valde turbata. collegi autem in hunc modum. Itemque virum publica, aut vicinalis, aut duum communis, aut priuata alterius. Si rivis,obser uabitur utrum naturalis sit riuus, aut ex fossis arces sta aqua riuum fecerit , & Vtrum priuatus aut communis. Si jugis montium , quae ex eo nomen accipiunt, quod continuatione ipsa jungantur. . an ex Ehs quae summis montibus excelsissima sunt, fiant divergia aquarum, & quo summo loco aqua in inferiorem partem devergit. Si veprib. Si rigoribus, cuiusque rigores obseruantur, & annormales, qui saepe in agrisastignatis inueniuntur,& aliquando unusquisque rigor inter multos vici nos finem facit. Si marginibus, quae res oculorum

est, ne quid malignitate exaretur: similiter ne quida vicinis arcessiri possit ut marginibus septi finitiq. loci inueniri possint. Sisimilitudinib. qui fuerit ex communibus, a medio, ex priuatis, ab extremis rigor obseruandus 1 constituend que isgionibus:

456쪽

intuendumque ne quid noqi a nobis fieri videatur Ita enim fides proficit nasicristabid, si maxime se

cundum morem. regionis donosmet quaestrones

tractauerimu . .. . .

SI sILVA,cuius sit aetatis parcaelara Mactas.JEmendatissimae sunt Arcerianae Si silva, cu)us sit aetatis,& si par caesurae aetra arborum. SIMILEs erunt in comparatione. J Coae Arta.

Bi ENNIO J Cod. Arc. in biennio. E T H i s forte incidit ut T. C. J Legendum videtur: Et si forte incidat tale quid, commuratrulocus pro loco, continua fit possessio. uro. A RG UMENTUM itaque prudentiae est, quam professionis. J Id est. In hac controuersia plus pO- testatis habet jus orda natium quam ars mensoriae Vide ipsum Aggenum, pag. I 46. . . QV I INTER fundos unius domini sunt.J Arcen Quib. inter fundos unius domini fines obseruatur. IN A ER E scripturae. Npn displicet lectio,quae in Arcerianis: In aem&In scriptura formae. Aeris inscriptionem dixit dixit Hygenus pag. 96. Vnde heiciariean legendum, In aerri scriptura. . . .. A Ε R B s C R I P T v R A C o N T. J Iterum in A rc.

lassidui suo iiii Ihabent . Ita & hoc genere

457쪽

OBSERVATIONES ET NOTAE. γ' agrorum magnae quaestiones emptionis suae &conductitanis ad si pertinere probauerint, Vt fere fit, nisi xtra pars hoc faciat penes possessores remanebit. Ex ijs tamen elici posse videtur sensus iste. Ita exhocgenere agroru magnae quaestiones.& sere fit,ut nisiviraepara ad se pertinere probauerit, penes possessores remaneat. Deinde sequitur. Solent vero modum quidam in locationibus agrorum comprC - -

TUNC QUOMODO. J Ex Arcerianis emendan Eum ; Quaerendumque numquid in uniuersa regioM,&c. i. : A a . .. COM p LECTI soliti fuit. J Sequitur in Arcer.. Item qidam vendentes ementesque agros solui sunt modum cautione complecti: quod ipsum videndum, numquid, ut supra dixi, opinione non mensura modum taxent. Quae haud dubie desiderabantur. IN MONUR MAR ICinjMarica Minturnensis. Seruio I. Aenis V . ἱ υἰ

HOC AGRv M. prud. est quod profJ Scribra dum i quam professionis. Vt sutra pag. TO. . , , . Ρ R OF ESSI O N Is. J Ipse paullo post, disciplinae

. -------, Vnde igitur tot

s . . 'Quintilianus habet saltus 3 - SICUT LEx' AIT. J Constantini, scilicet, ad Tertullianum comitem dioeceseos Asianae. Quam

458쪽

N i s i DE possessionibus statu. J Proprietatis&possessionis quaestio praejudicialis cit.Prius super possessione quaestio finiatur, &tunc agrimen rire praecipiatur ad loca. Lm.C E. regund. Eademq. ratione censuit Africanus, non aliter viam mihi deberi, quam prius probauerimfundum Titianum meum esse. l. fundum. D. de except. & praescr. SINE ALTER I v s damno fiat. J Oportet enim in hujusmodi rebus utilitatem & tutelam facientis spectari sine injuria utique accolarum. Vlpianus 3. Sed &si. D. Ne quid. influm. pub. . FLUMEN TORRENS ET A L. JBoctius.Quid si fluminis torrens aliquando tam violentus decuris rerit. Vid. l. Si insula. De adquir. rer. dom. IVRIs AvCTOR. J Addidit Boetius: & judex. perperam-

RIPAM svAM TUERI. J Ripam sustinere

Columel. u. cap. 2.

SI v ERO MAIORE VI.J Haec apud Boetium corrupta sunt: Si vero major vis decurrerit & in fines alterius alueum mutat suum & fiat insula, in quo concurrerit, unusquisque modum fluminis majoris agnoscere debet, & eam insulam ipse sibi vindicabit, cujus terram tempestatis vis praeoccu pavit: quoniam non possessoris negligentia, sed tempestatis violentia apparet abreptum. TEMPE sTAs fluuium concitas et.JTorrentem antelligit, siue fluuium subitis imbribus concitatum , qui alioqui siccitatibus exarescit.Vid. Fest. GALLIA MVLTIs contexta flumJFluminum

459쪽

OBSERVATIONES ET NOTAE. venis ut vinculis discurrentibus, ac totam permeantibus. Pliniuslib. im. c. i . Gallia amnibus maxime

distincta.

SVB.IT. REGERATiΟN v M. J Columella lib. I Matutino regelari ortu poterit. & II. i6. Aquosus ager assiduis humoribus rigens fimo adhibito rege latur. lib. x. . - torpentia frigora brumae Candidus apriua Zephyrus regelaverit aura. Martialis. II. 03. Regelare nec te pestilenties possit. Gelationem dixere Plinius, Vitruvius&Frontinus.

INVERECUNDE. J Lex misigoth. incondite&improuise. Vlpianus Carfaniam improbissimam feminam inuerecunde postulasse dixit. l. 1. D. De postulandΟ- POMERIV M priuatis op. inuerecunde vult peruadere. J. Huic inuerecundiae siue impudentiae etiam inter priuatos confines multam dixit Plato libini ii. de legib.

POMERIUM A. V. Es T. quod ante muros. JEodem recidit quod ait Varro, principium quod erat post murum, pomerium dictum. Glossae vcteres. Pomerium , ο -e is T. Liuius. I. Pomerium , verbi vim solam intuentes, Postmoe u rium interpretantur esse. est autem magis circa. moerium, locus,quem in condendis urbibus quondam Etrusci, qua murum ducturi erant, certis circa terminis augurato consecrabant:vt neque interioro parte aedificia moenib. continuarentur, quae nunO

I, . . . . . Diuthroti Goos s

460쪽

vulgo etiam conjunguntur ; & extrinsecus puri es quia ab humano cultu pateret soli. Hoc spatium quod neque habitari, neque arari fas erat, non magis quod post murum euer, quam quod murus post id, Pomerium Romani appellarunt. A PvBLICO nullo jure poterit amoueri. J Vctus

tabula aenea . . . . . . UTI QU. E. Ei. Vespasianol

PvBL CORVM MOENiVM. J Frustra legendum videretur,publicarum aedium. Nam Arcadius& Honorius A A. de reditibus fundorum juris rei. publicae tertiam partem reparationi publicorum moenium deputant. l. xi. C. De operib. pubi. At

quam ineptum illud est, ligna desiluis in reparationem moenium t tabi. Nisi nobis imaginemur moenia quaedam publica taleis iliceis siue ulmeis fuisse colligata, quemadmodum Vitruvius,inmu, rorum crassitudino perpetuas taleas oleagineas ustu, latas quam croberrime initrui praecipit, uti Vtraeq. muri frontes inter se velut fibulis his taleis colligatae aeternam habeant firmitatem. An potius extitimemus Aggenum scribssic: In tutela rei urbanae assignatae sunt siluae, in reparationem publicorum moenium. hoc genus agri & e. Sic recte dixerit, siluas assignatas in reparationcm mocnium, quiὰ siluae quaedam fuerunt iuris reipublicae, de quarum reditibus certa pars reparationi publicorum

moenium