장음표시 사용
21쪽
4 utrum sint aliquae passiones disserentes I
rie in eadem potentia non contrariae ad- iniicem.
De bono, & malo circa passiones animae. I utrum bonum , ω malum morale possit in passionibus animae inrueniri. a utrum o mnis passio animae fit mala mora
3 utrum passio addat , vel diminuat ad bonitatem, vel malitiam actus. 4 utrum aliqua passio sis bona, vel maia ex
De ordine passionum adinvicem.
a utrum passiones irascibilis sint priores passionibus concupiscibilis , vel e converso. et utrum amor sit prima passimum con pia
Ribilis. 3 utrum spei sit prima inter passiones irascia silis . 6 utrum isae quatuor, scii. gaudium , tristiario , spes , o timor , Ilar principales
22쪽
De passionibus animae in speciali;
& primo de amore. X utrum amor sit in concupiscibili. et utrum amor sit passio . 3 utrum amor fit idem, quod dilectio.
utrum amor convenienter dividatur in mmorem amicitiae , amorem concupiascentiae.
De causa amoris . 1 utrum bonum sit sola causa amoris. a utrum cognitio sit causa amoris. I 3 utrum similitudo sit causa amoris. 4 utrum aliqua alia passionum animae sit cau
De effectibus amoris, 1 utrum unio sit essectus amoris. et utrum mutua inhaesis sit eius effectus. l3 utrum extasis sit eius essectus . ' v4 utrum et eius sit eius essectus.s utrum amor sit passio M a amantis. 6 utrum amor sit causa omnium, quα amans agit.
23쪽
De odio. lx utrum eat , oe obiectum. Odri sis matam. l
z utrum odiam causetur ex amore. ι
3 utrum odium sit fortius, quam amor. utrum aliquis possit habere odio seipsum . is utrum aliquis possit habere odio veritatem. 'o utrum aliquia post haeri odio in uni.
x utrum concupiscentia fit tantum in appetiaiu sensitivo. a utrum concupiscentia sis passio speriatis.
g utrum snt aliquae concupiscentiae naturales , aliquae non naturatra. 4 utrum concupiscentia sit infinita .
De delectatione secundum se . la utrum delectatio sit passo. '
a utrum delectatio sit m tempore. - . .
3 utrum disserat a gaudio. 4 utrum deiectatis sis in appetitu intriuinis.s utrum delectationes eorporales, s sensibiales sim maiores delectationibus spiritum libus, s inultigibilibus. io utrum cisiectationes tactus sint mriores deiectationibus, quae sunt secundum alios sensus.
24쪽
tram aliqua delectatio fit non natara is S utrum deoctatio possit e se delectationi con
De causa delectati,inis. I titrum Operatis fir carina propria Miactatio
a utrum maeus fit eausa de ationis .
4 utrum resilia sit eausa deissationis . 3 utrum actiones aliorum fine nobis causa
6 utrum senefacere alteri sit causa delin
utrum similitudo sis causa dinctationis. S iatrum admi rao sit hausa de ationis '
De essectibus delectationis. ex inram de ationis sit dilatisre. a utrum dinctatis ea et fri Arim, vel de-
3 vitrum luctatis impediae usum rationis . 4 utrum Moctatis perseiat operationem. '
De bonitate, & malitia delectationum.
I utrum omnis debrutis fit maia. 2 utrum omnis de atio fit bona. 3 -νum aliqua dinctatio sit optima. 4 utrum deis ris sit mensura, vel regula,
25쪽
secundum quam iudicetur bonum , via
De tristitia, seu dolore secundum se.
α μιν m. rrisista sit idem, quod dolor. 3 utrum irisitia , seu dolor , - . ntraria
4 urrum omnis trisista omni delectarimi coas,
3 utrum desectationi eontemplationis su aliqua arisitia contraria.
F ut vi magis fit fugaenda tristitia, qu mdolectatio vperenda . utrum 'dolor exterior sit maior , quam his
3 urrum sint tantum quatuor species Iri line .
De causis tristitiae, seu doloris.
X utrum causa doloris fir bonum- amissum , vel malum confunctum. 2' utrum concupiscentia sis ea a doloris. 3 utrum appetitus unitatis fit causa doloris.
4 utrum potestas, cui non potes resissi ,
26쪽
Via, sicut Damast. dicit, c Orib.
eap. I 2. a prine. homo factus ad imaqinem Dei dicitur, secundum quod per imaginem significatur intellectuale, arbitrio liberum, oe per se po-τesativum, postquam praedictum est de exemplari, scilicet de Deo, & de his, quae processerunt ex divina Potestate secundum eius voluntatem , restat ut consideremus de eius imavine , id- est de homine ; secundum quod & rpse est suorum operum principium , quasi liberum arbitrium habens, & suorum operum potestatem.
Da intimo fine hominis in eommuni , in octo articulos distra. UBi primo eonsiderandum occurrit de ultimo fine humanae vitae, & deinde de his , per quin homo ad hunc finem pervenire potest , vel in eo deviare. Ex fine enim oportet accipere rationes e rum, quae ordinantur ad finem. Et quia ultimus finis humanae vitae Ponitur esse beatitudo , oportet primum considerare de ultimo fine in communi, doode de beatitudine. Circa mimum quaerunt olla.
Primo . Utrum hominis sit agere propter finem. m. V. A Se,
27쪽
α QUAEST. I. ART. I. Seeundo. Utrum hoc sit proprium rationalis nais
Tertio . Utrum actus hominis recipiant speciem a fine. Quarto . Utrum sit aliquis ultimus finis humanae
Quinto . Utrum unius hominis possint esse plures ultimi fines. Sexto . Utrum homo ordinet omnia in ultimum
Septimo . Utrum idem sit finis ultimus omnium hominum. octavo . Utrum in illo ultimo fine omnes aliae
ARTICULUS I. IUtrues homini conυeniat agere propter finem.
AD Primum sic proceditur. Videtur, quod homini non conveniat agere propter finem . Causa enim naturaliter prior est suo effectur Sed finis h het rationem ultimi, ut ipsu in nometi 1bnat . Ergo sinis non habes rationem causa: : Sed propter illud agit homo, quod est causa actionis ,' cum haec primis sitio propter designet habitudinem causae . Ergo homini non convenit agere propter finem. a. Praeterea. Illud, quod est ultimus finis , non est propter finem : sed in quibusdam actiones stat tittimus finiis , ut patet per Philos in I. Ethicotac eap. I. in princ. D. S. ergo non omnia homo agit .Propter finem. 3. Praeterea. Tunc videtur homo agere propter finem , quando deliberat: sed multa homo agit absque deliberatione, de quibus etiam quandoque nihil cogitat: sicut cum ait quis moVet pedem, vel manum .allis intentus, vel fricat barbam . non ergo homo omnia agit propter finem. Sed Contra. Omnia, quae sunt in aliquo Renere, derivantur a principio illius generis : sed finis est principium tu operabilibus ab homine, ut patet per Philosoph. in Σ. Physicor. .rex. 83. cor 89. tom. a. bergo homini convenit Omnia agere propter finem . Respondeo dicendum, quod actionum , quae ab ho-
miue aguutur, tuae solae proprie dicuntur humanae ,
28쪽
sunt propriae hominis , inquantum est homo . Differt autem homo ab irrationalibus creaturis in hoc, quod est suorum actuum dominus. Unde illae solae actiones vocantur proprie humanae , quarum. homo est dominus . Est autem homo dominus suo-Tum actuum per rationem, es voluntatem. unde &liberum arbitrium esse dicitur saeuitas voluntatis , ' coer rationis . Illae ergo actiones proprie humane dicuntur, quae ex voluntate deliberata procedunt: Si quae autem aliae actiones homini conveniant , P s sunt dici quidem hominis actiones, sed non proprie Bumanae , cum Mon sint hominis , inquantum est
Manifestum est autem , quod omnes actiones , quae procedunt ab aliqua potentia, causantur ab ea secundum rationem sui obiecti. Obiectum autem v luntatis est finis , I bonum. Unde oportet, quod omnes actisnes humanae proditer Mnem sine. Ad primum ergo dicenaum , quod sinis , etsi sit Postremus in executione , est etamen primus in intentione agentis: Et hoc modo habet rationem cau
Ad secundum dicendum, quod si qua actio humana sit ultimus finis , oportet eam esse voluntariam ζαlias non esset humana, ut dictum est. in corpore artieuIi J Actio autem duplieitis dieitur u luntaria . Uno modo , quia imperatur a voluntate, sicut ambulare, vel loqui: Alio modo, quia elicitura voluntate , sicut ipsum velle Impossitate autem est, quod ipse actus a voluntate etlicitus sit ultimus finis . nam obiectum voluntatis est finis, sicut obie-oum visus est color . Unde scut impossibile est , quod primum visibile sit ipsum videre ; quia omne videre est alicuius obiecti visibilis r ita impossibile est, quod primum appetibile, quod est finis, sit ipsum velle. Unde relinquitur, quod siqua amo h mana sit ultimus finis, ipsa sit imperata a voluntate : Et ita ibi aliqua actio hominis , ad minus ipsum velle, est propter finem. Quicquid ergo homo faciat , verum est dicere, quod homo agat Propter finem , etiam agendo actionem , quae est ultimus
Ad tertium dicendum , quod huiusmodi amones
non sunt proprie humanae r quia non procedunt ex deliberatione rationis, quae est proprium princi pium humanorum actuum : Et ideo habent quasi finem imaginatum, non autem per rationem praestitutum. AP
29쪽
Ex arti habes primo : quomodo per rationem instendas , merito insinuatum suilla a scripturis , in philos. quod h mini convenit agere proeter finem. A pnilosopho quidem , ut extenditur in ars.
ni. A scripturis vero per hoc, quod vitam homi innis totam assimilant rebus illis , quae motum adauietem, aut viam ad terminum important, ut Iob
7. Militia es vita hominis super terram : &, pcust dies mereenarii , dies eius. Clarum est enim, &quod
militia de se ordinatur ad victoriam, tamquam mometus ad quietem; & quod dies mercenarii, quantum est de se, tendunt ad mercedem , tanquam via ad terminum. Patet etiam; quod quies comparatur admotum, velut finis ad id, quod est ad finem: sicut S similiter terminus comparatur ad viam . memadmodum enim mercenarius c ut ibidem dicitur Praestolatur finem operis sui: ita miles , ut milςs , Praestolatur finem militiae suae. Per hoc ergo, quod huiuscemodi rebus de se finem respicientibus assimi-1avit scripura vitam hominis , veluti scholastice loquendo, dixit: homini, quatenus homo est , comvenit agere propter finem ita , ut in omni actione Proprie humana praestoletur finem operis sui . S eundo vides : quomodo ex iis , si bene pensentur , Eoistrina haec Angelica vicissim declaretur, 3c confirmetur: quod in omnibus articulis intellige.
Uerum agere propter suem si proprium rati
AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod ag
re propter finem sit proprium rationalis natu-xae . Homo enim , cuius est agere propter finem , nunquam agit propter finem ignotum e Sed multa sunt, quae non cognoscunt finem; vel quia omnino carent comitione , sicut creaturae insensibiles ; υ eL quia non apprehendunt rationem finis , sicut bruta animalia. Videtur ergo proprium esse rationalis naturae agere Propter finem. a. Praem
30쪽
I. Praeterea . Agero propter finem est ordinare suam actionem ad finem: ted hoc est rationis opus.
ergo non convcnit his, quae ratione carent.
3. Praeterea. Bonum, & finis est objectum voluntatis: sed voluntas in ratione est , ut dicitur in a. de anima. c-42. e . a. 3 ergo agere propter finem non est nisi rationalis naturae. Sed Contra est, quod Philosophus probat in a. Physic. c tex. 49. to. a./quod non solum intellectus sed etiam natura agit propteπ snem . Respondeo dicendum, quod omnia agentia nee sa es agere propter fnem . Causarum enim .adinvicem ordinatarum si prima subtrahatur , necestra est aliaet subtrahi . Prima autem inter omnes causas est causa finalis: Cuius ratio est, quia materia non consequitur formam, uisi secundum quod movetur ab agante. Nihil enim reducit sede potentia in actu me Amns autem non movet, ni fi ex intentione finis is Si enim agens non esset determinatum ad aliquemeflectum, non magis ageret hoc , quam illud . Aa hoc ergo quod determinatum effectum producat , necesse est quod determinetur ad aliquid certum , quod habet rationem finis : Haec autem determinatio sicut in rationali natura per rationalem fit appetitum , qui dicitur voluntas ; ita in aliis fit pee inclinationem naturalem , quae dicitur appetitus nωturalis. Tamen considerandum est, quod aliquid sua actione , vel motu tendit ad finem dupliciteν . Uno modo , sicut seipsum ad finem movetis, ut homo: Alis modo, sicut ab alio motum ad finem , sicut sagitta tendit ad determinatum finem ex hoc quod move tur a sagittante , qui suam actionem dirigit in finem . Illa ergo , quae rationem habent, seipsa mu-υent ad finem ; quia habent dominium suorum actuum per liberum arbitrium, quod est faeuItas vo-Itantatis, oe rationis: Illa vero, quae ratione carent, tendunt in finem propter naturalem inclinationem , quasi ab alio mota, non autem a seipsis: cum notet cognoscant rationem finis : Et ideo nihil in fine .rdinare possunt, sed solum in finem ab alio ordiariantur. Nam tota irrationalis natura comparatur asDeum , sicut instrumentum ad agens principale, uxsupra habitum est. c I. p. ρυ. 22. an. 2. ω qu. I95.
art. 5. Et ideo proprium es naturae rationalis, ut tendae in finem , quasi se agens, vel ducens ad fnem ς n rurae vero irrationalis, quas ab alio acta, vel ducta ;