장음표시 사용
31쪽
sive in finem non apprehensum , sicut ea , qua
Ad primum ergo dicendum , quod quando homoeper seipsum agit propter finem , cognoscit finem et sed quando ab alio agitur , vel ducitur , puta cum
agit ad imperium alterius , vel cum movetur altero impellente , non est necessarium quod cognoscat finem: Et ita est in creaturis irrationalibus .
Ad secundum dicendum, quod ordinare in finem est eius , quod seipsum agit in finem : Ejus vero , quod ab alio agitur in finem, est ordinari in finem ;quod potest este irrationalis naturae , sed ab aliquo
Ad tertium dicendum , quod obiectum voluntatis est finis, & bonum in universali. Unde non potest
esse voluntas in his, quae carent ratione , & inte Iectu, cum non possint apprehendere universale : sed est in eis appetitus naturalis , vel sensitivus dete minatus ad aliquod bonum particulare Manifestumantem est, quod particulares causae moventur a cauinta universali; sicut cum rector ciuitatis, qui inte dii bonum commune , movet suo imperio omnia particularia ossicia civitatis : Et ideo necessis est , quod omnia, quae carent ratione , moveantur in fines particulares ab aliqua voluntate rationali, quae se extendit in bonum univorsale, scilicet a volunt . te divina
EX art. habes primo : quomodo per rationem m. tamquam in radice interimas haereses albe σum dicentium , . nullam esse Dei providentiam . Item Aserrois dicentis, ut refert Directorium inqui- fit. a. p. q. . quod providentia Dei non est de hic inferius existentibus. Ex terminis enim patet intentum . Nam providentiae est ratio ordinis rerum ita
finem in mente divina praeexistens, I. q. 22. art. Ια.
Cum igitur articulus praesens demonstret ; quod in sines proprios omnia a Deo diriguntur , quantumcumque etiam sint inanimata, & consequenter omni cognitione carentia ,. sequitur aperte , quod ipsemet artieulus commonstrat radicaliter , divinam providentiam dari de omnibus, quantumlibet inter creata minimis Secundo habes: quomodo per rationem , tamquam in radice, ostendas, haereses praedictas me, rito damnari a sapien. I . Tua autem , Pater, Prosidentia cuncta gubernat. Et ibidem 8. Sapientia
artingit a sne usque ad finem fortiter , ω disponis:
32쪽
omnia fuaυiter. Hoc est. Sapientia divina inces ianister, miro , ineffabili, certissimoque ordine , per
singula momenta continue res omnes secundum m dum unicuique illarum convenientem dirigit in fines suos. Item per eandem rationem ostendas, eas. dem merito damnari a dictis in I. q. 22. a. a. 3.' cum Elucidationibus. Item a Veritatibus aureis s per totam legem veterem, Gen. I. conet. 3. γ cam II. eones. I. Item Levit. 23. eones. s. ω cap. 26. concia 2. Item Deuteri aia concl. 4. Tertio vides : quom
Utrum actus humani recipiano Deelem ex fine.
AD Tertium sic proceditur. Videtur, quos actua
humani non recipiant speciem a fine. Finis e nim est causa extrinseca : sed unumquodque habet speciem ab aliquo principio intrinseco . ergo actua humani non recipiunt speciem a fine . - 2. Praeterea . Illud , quod dat speciem , oportenesse prius e sed finis est posterior in esse . ergo ctus humanus non habet speciem a fine. 3. Praeterea. Idem non potest esse nisi in una spe ete : sed eundem numero actum contingit ordinari ad diversos fines . ergo finis non dat speciem in bus humanis.
Sed Contra est , quod dicit Augustin. in lib. de moribus Eccl. & Manichaeorum : c lib. a. cap. I 3- eis. princ. tom. I. Secundum quod Mnis es eulpabilis, vel laudabilis , seundum De sunt opera nos eulpabilia, HI Iaudabilia. Respondeo dicendum , quod unumquodque sortiatur speciem secundum actum, & non secundum potentiam . Unde ea , quae sunt composita ex mat ria , & sorma , constituuntur in suis speciebus per proprias formas . Et hoc etiam considerandum est in motibus propriis. Cum enim motus quodamm do distinguatur per actionem, ia passionem, ut T que horum ab actu speciem sortitur: Actio quide- ab actu, qui est principium agendi : Pallio vero ab actu, qui est terminus motus nostri . Unde calefa- 1 by Cooste
33쪽
calore pinedens : calefactio vero piasso nihil stactest, quam motus ad calorem . Definitio autem malis
nisestat rationem speciei. Et utroque modo actur humani, βυe eonsederentu per modum actionum , sve per modum ptisonum , Deciem a fine sortiuntur. Utroque enim modo possunt considerari actus humani, eo quod homo movet seipsum, & movetur a seipso. Dictum est autem su-Pra, c. art. 1. huius qu. quod actus dicuntur hum ni , inquantum procedunt a voluntate deliberata: O tectum antem voluntatis est bonum , ia finis . Mideo manifestum est , quod principium humanorum actuum, inquantum sunt humani , est finis; Et similiter est terminus eorundem . Nam id , ad quod terminatur ainis humanus , est id , quod voluntas intendit, tanquam finem ; sicut in agentibus nat ratibus forma generati est conformis formae generauistis . Et quia , ut Ambrosius dicit super Lucam, ,
mans , aetiis morales proprie speciem sortiuntur ex fine . nam idem sunt actus morales, & actus hum
Ad primum ergo dicendum , quod finis non est omnino aliquid extrinsecum ah actu; quia compar tur ad iactum , ut principium , ves terminus : Et hoc idem ipsum est de ratione actus, ut scilicet fit ab aliquo , quantum ad actuonem , & ut sit ad au- quid , quantum ad passionem. Ad secundum dicendum , quod finis secundum. quod est prior in intentione , ut die tam est, c are. --γM I. secundum hoc pertinet ad voluntatem : Et hoc modo, dat speciem actui humano , sive' morali.
Ad tertium dicendum, quod idem actus numero , secundum quod semel egreditur ab agente, non i dinatur nisi ad unum finem proximum , a quo habet speciem: sed potest ordinari ad plures fines re motos, quorum unus est finis alterius. Possibile t men est, quod unus amis secundum speciem naturet ordinetur ia diversos finest voluntatis : Sicut hocissum quod est occidere hominem , uuod est idem secundum speciem naturae , potest ordinari sicut in finem ad conservationem iustitiae , & ad satisfacie dum irae : Et ex hoe erunt diversi actus secundum Deciem moris; quia uno modo erit actus Virtutis ,
Mio modo erit actus vitii . Non enim motus reci
Pit speciem ab eo, quod est terminus per accidens, sed solum ab eo, quod est terminus per se . Finea
34쪽
ratio naturaris linis accidit morali r Et Ideo nihil prohibet , actus , qui sunt iidem secundum speciem naturae , ellis diversos secundum speciem moris ,. δι
EX art. habes primo : quomodo per rationem stentas , merito a scripturis , & August. fuisse
insinuatum , quod huinani actus recipiunt speciem a fine. A D. August. quidem ; ut in arg. conre. Astripturis vero per hoc ; quod risus Abrahax comis mendatur , Genes II. & risus Sarae reprehenditur , eapitula I 8. Ecce idem actus specie secundum natu- Tam , puta risus , diversus specie moris , puta b nus , & malus, ostenditur, dum unus laudatur, alter culpatur. Risus enim Abrahae , fecundum glossam ibi D. Aug. fuit admirationis; Sarae Luteni risus fuit dubitationis . Nondum enim illa credebat , secundum so am inteclinearem : & ideo discepta do risit ; riuimque seu foemineam incredulitatem , ab Angelo reprehendente abscondere voluit; sed Abraham ex devotione promittenti applaudendo , iit corde suo risit, idest , de promissis gavisus adm
dum e1t. Vide Veritates aureas super totam legem Veterem, Gen. II. eones. 6. Item insinuatur idipium
Per hoc ; quod ipsi Saul dicenti I. ReP II. Peccavi , respondetur a Samuele , quia projecidi sermonem Domin , projecit pe Dominus , ne ses rex supreΙ aia: ipsi autem David dicenti a. Reg. I 2. Peo in
vi , respondetur a Nathan : Dominus quoque tran
fiale peccatum tuum . Vide hic unum, & eundem actum specie secundum naturam , idest stando in Proposito , secundum easdem etiam numero syli bas, atque Iiteras , esse diversum specie morali . Si enim ille actus esset idem specie moris ; audisset Rex uterque responsum idem , aut gratiosum sciliacet, aut indignationis divinae signum . Dissimilis siquidem ad utrumque responsio dequens monstrat , dissimilitudinem in actu illo praecessisse: quae, cum secundum naturam , ut patet , esse non botuerit ,
dicenda necessario est secundum mores. Talem Vero diversitatem speciei actus ille a fine sisrti iugest, secundum scripturae contextum ἔ quoniam taut ctum hunc , scilicet Peee ι, ordinavit ad hoc; veis Samuele , tanquam per huiusmodi conversionem mplacato , honoraretur coram senioribus
35쪽
tionem veram placato, remissionem consequeretur. lUnde in verbis Nathan restrandentis nota ly qu eυe: ac si per hoc aperiens intentum ipsius David , in ly peccaυi dixisset. Dominus, sicut tu intendebas in consessione tua, transtulit peccatum tuum . Scri- ipturae igitur per omnia praemissa , quasi scholastice lloquendo , dicunt : quod actus humani recipiunt lspeciem a fine. Secundo vides: quomodo ex his bene pensatis, di applicatis declaretur, atque confirmetur vicissim Angelica doctrina praesens.
Uirum se essetiis ultimus suis humanae vitet.
AD Quartum sic proceditur. Videtur, quod non
sit aliquis ultimus finis humanae vitae, sed procedatur in finibus in infinitum ia Bonum enim se- .cundum suam rationem est diffusivum sui, ut pater per Dionysium quarto capite de divinis nominibus isc in principio lectionis primae J Si ergo quod procedit ex bono, ipsum etiam est bonum, oportet, quod illud bonum difflaudat aliud bonum; & sic proces sugboni est in infinitum .' Sed bonum habet rationem finis. Enio in finibus est processus in infinitum. a. Praeterea. Ea, quae sunt rationis, in infinitum multiplicari possunt: Unde & mathematicae quantia ltates in infinitum augentur: Species etiam numer irum propter hoc possunt esse infinitae . quia dato iquolibet numero, alium majorem excoqitare potes . Sed desiderium finis sequitur apprehensionem rati nis. Ergo videtur, quod in finibus procedatur in i
3. Praeterea. Bonum, & finis est obiectum voluntatis : Sed voluntas infinities potest reflecti suprasei- Psam: possum enim velle aliquid, & velle me velle illud, & sic in infinitum. Ergo in finibus humanae Voluntatis proceditur in infinitum , ia non est at quis ultimus finis humanae voluntatis.
Sed Contra est , quod Philosophus dicit 2. Metac rex. 8. to. 3. quia qui insenitum faetant, auferunt
maturam boni: Sed bonum est, quod habet rationem finis. Ergo contra rationem finis est, quod proced tur in infinitum. Necesse est ergo ponere unum ultimum finem.
- Respondeo dicendum , quod per se loquendo, rm-Nobiis es in Fnibus praudere in in itum ex qua
36쪽
eunque parte. In omnibus enim, qtiae per se habent ordinem adinvicem, oportet, quod remoto primo, removeantur ea, quae sunt ad primum. Unde Philosophus probat in octavo Phylicorum , c 34. tom. Σ. quod non es possibile in causis moυentibas
procedere in insultum quia non esset primum movens, quo subtracto alia movere non possvriat, cuiri non moveant nisi per hoc quod moventur a primo movente. In finibus autem invenitur duplex ordo , scilicet ordo intentionis, & ordo executionis : Et in utroque ordine Oportet esse aliquid primum . Id enim quod est primum in ordine intentionis , est quasi principium movens appetitum : Unde subir acto principio, appetitus a nullo moveretur. Id autem,
quod est principium in executione, est unde incipit operatio 2 Unde , isto principio subtracto , nullus
inciperet aliquid operari . Principium autem intentionis est ultimus finis: Principium autem executionis est primum eorum, quae sunt ad finem. Sic e go ex neutra parte possibile est in infinitum procederet quia si non esset ultimus finis ; nihil appetexetur , nec aliqua actio terminaretur ; nec etiam quiesceret intentio agentis. Si autem non esset primum in his, quae sunt ad finem , nullus inciperet aliquid operari; nec terminaretur consilium; sed in infinitum procederet Ea vero , quae non habent ordinem per se , sed per accidens sibi invicem coniunguntur , nihil prohibet infinitatem habere. Causae enim per accidens indeterminatae sunt . Et hoc etiam modo contingis
se infinitatem per accidens in Mibus , γ his, quaestin t ad fnem. Ad primum ergo dicendum, quod de ratione boni est , quod aliquid ab ipso effluat ; non tamen
quod ipsum ab alio procedatia Et ideo, cum bonum habeat rationem finis. , & primum bonum sit ultimus finis ,. ratio ista non probat, quod non sit ul-ximus finis; sed quod a fine primo supposito proce-ctatur in infinitum inserius versus ea , quae sunt ad finem 2 Et hoc quidem competeret , si consideraretur sola virtus primi boni , quae in infinita. Sed quia primum ivinum habet diffusionem secundum
intellectum, cuius est secundum aliquam causam cem tam profluere in causata , aliquiς certus modus a hibetur bonorum effluxui a primo bono , R quo
mnia alia bona participant virtutem diffusivam. Et ideo diffusio bonorum non procedit in infinitum
37쪽
nectuntur , nihil prohibet rationem in infinitum Procedere . Accidit autem quantitati , aut numero Praeexistenti, inquantum huiusmodi , quod ei add tur quantitas, aut unitas. Unde in huiusmodi nihil Prohibet rationem procedere in infinitum. Ad tertium dicendum , quod illa multiplicatio actuum voluntatis reflexae supra seipsam per acci, dens se habet ad ordinem finium : Quod patet ex hoc , quod circa unum , & eundem actum indist Tenter semel, vel pluries supra seipsam voluntas te sectitur. APPENDIX. EX art. habes primo : quomodo per rationem &ostendas , & in recto sensu intelligas , merito insinuatum fuisse a scripturis, & vhilosopho; quod in finibus non proceditur in infinitum . A Philosquidem : ut in argum. eont. A scripturis vero Pς rhm ; quod ponunt, aliquos desiderare finem , Pr verb. Io. Desiderium suum suseis dabitur. Item ali quos Operari propter finem Matth. ao. Conduxit o perarios in vineam suam. Patet autem: quod, si da mur processus in tinibus in infinitum , nullus des, deraret finem , nec inciperet operari propter finemastequendum : quoniam nullus prudens ad impossibi- Indit, aut tendere eligit. Per hoc ergo , quod desiderium , & opus respectu finis scriptura ponit squali scholastice loquens, dicit, quod in finibus none it Procedere in infinitum. Secundo vides: quom eo, &GA d
38쪽
QUAEST. I. ART RARTICULUS V. et
Unum unius hominis p sne esse plures ultimi Mnes .
AD Quintum sic proceditur . Videtur, quod posisibile sit voluntatem unius hominis in plura ferri simul, sicut in ultimos fines. Dicit enim Aug. 19. de Civ. Dei c. I. a prine. ω e. s. eo. s. J quod quidam ultimum hominis fnem posuerunt in qu stior, silicet in voluptate , in quiete , in bonis nain
rura, oe in virtute: Haec autem manifeste sunt pluis Ta. Ergo unus homo potest constituere ultimum finem suae voluntatis in multis. 2. Praeterea, Quae non opponuntur adinvicem , se invicem non excludunt ; sed multa inveniuntur in rebus , quae sibi invicem non opponuntur . ergo si unum ponatur ultimus finis voluntatis, non propter hoc alia excIT duntur. 3. Praeterea. Voluntas per hoc quod constituit vibtimum finem in aliquo , suam liberam potentiam non amittit. Sed antequam constitueret ultimum finem suunt in illo, puta in voluptate , Poterat comstituere finem suum ultimum in alio , puta in diavitiis et Ergo etiam postquam constituit aliquis ultimum finem suae voluntatis in voluptate , potest fiamul constituere ultimum finem in divitiis . Ergo Possibile est , unius hominis voluntatem simul ferri in diversa, sicut in ultimos fines. Sed Contra . Illud , in quo quiescit aliquis sicuti in ultimo fine hominis affectui dominatur , quia ex eo totius vitae suae regulas accipit. Unde de gulosis dicitur Philip. 3. stuorum Deus venteν es; quia scilicet constituunt ulismum finem in deliciis veniateis . Sed, sicut dicitur Matth. 6. Nemo potes dum x Hominis servire, adinvicem scilicet non ordin xis. Ergo impossibile est esse plures ultimos fines
nitis hominis adinvicem non ordinatos.
Respondeo dicendum, quod impos iis es , quod momneas unius hominis simul se habeat aae disersa , Eetie aes ultimos Mes. Cuius ratio potest triplex anais mari is
39쪽
mem , quod appetit ut bonum perfectum , & comis pletivum sutipsius. Unde Aug. dicit IR de civ. Deiec cap. I. a prin. tom. S. Finem boni nune disimus , non quo eonsumitur, ut non sit, sed quo prefcitum , tit plenum si . Oportet igitur , quod ultimus finis ita impleat totum hominis appetitum , quod nihil
extra ipsum appetendum relinquatur: quod esse non
potest , si aliquid extraneum ad ipsius perfectionem requiratur. Unde non potest esse , quia in duo sic tendat appetitus , ac si utrumque sit bonum perfectum ipsius. Secunda ratio est, quia sicut in proce Tu rationis Principium est id, quod naturaliter cognoscitur : ita in processu rationalis appetitus , qui est voluntas , oportet cI a principium id, quod naturaliter desideratur . Hoc autem oportet esse unum: quia natura
non tendit nisi ad unum. Principium autem in processu rationalis appetitus est ultimus finis : Undevportet , id , in quod tendit voluntas sub ratione
nitimi finis, esse unum. Tertia ratio est , quia eum actiones voluntariae ex fine speciem sortiantur, sicut su p. habitum est , c art. 3. hu. q. Oportet, quod a fine ultimo , qui
est communis , sortiantur rationem generis r Sicutae naturalia ponuntur in genere secundum form Iem rationem communem . Cum igitur omnia appetibilia voluntatis, inquantum huiusmodi , sint unius generis, oportet, ultimum finem esse unum r& praecipue quia in quolibet genere est unum primum principium : ultimus autem finis habet rati nem primi principii, ut dictum est. ar. ρMe. Sicut autem se habet ultimus finis hominis sim-Pliciter ad totum humanum genus : ita se habet ultimus finis huius hominis ad hunc hominem . Unde oportet, quod sicut omnium hominum e1t naturaliter unus finis ultimus , ita huius hominis v Iunias in uno ultimo fine statuatur.
Ad primum ergo dicendum , quod omnia illa Plura accipiebantur in ratione unius boni persecti ex his constituti ab his, qui in eis ultimum finem P
Ad secundum dicendum , quod etsi plura accipi
Possunt,quet adinvicem oppositionem Non habeant rtamen bono perfecto opponitur, quod sit aliquid de perfectione rei extra ipsam. Ad tertium dicendum , quod potestas volu ritatis non habet, ut iaciat opposita esse simul; quod cori- tingeret, si tenderet in plura disparata, sicut in v
40쪽
EX art. habes primo : quoinodo per rationem c stendas, merito insinuat uni a scripturis ; quod impossibile est voluntatem hominis ferri in diversa, sicut in ultimos fines . Ut Matth. 6. Nemo potes ,&c. secundum quod extenditur cum discursu in amgumen. contr. Item per hoc, quod Helias dixit populo 3. Reg. I 8. usquequo claudicatis in duas pamses 7 Si Dominus es Deus , sequimini eum: se a tem Baal, sequimini situm. Et non ν pondit ei populus verbum. Ac si apertius dixisset. Impossibile , non tantum indecens est , quod voluntas vestra feratur in duos ultimos fines ; id, quod in proposito est , vos claudicare in duas partes ratione accepi tionis duorum Deorum. Necesse est ergo; ut unum raptum ilIorum , qui fuerit per manifestam demo strationem Deus, sequamini pro ultimo fine . Hoc vero dicium Heliae , & consequenter veritatem hujus articuli impulus omnis , tanquam a naturali rationis dictamine coactus, acceptavit ita perseete , ut nec minimum verbum in oppositum responderet . Neque enim quicquam in contrarium tam lucidae veritatis habebat : quamvis , pro magna parte ibi existente , ad cultum Baal & affecti , & addicii es seni. Secundo vides: quomodo, &c. ARTICULUS VI. . 6 Utrum homo omnia, quae vult , vesit proptequisimum Mem. In s. q. 6o. a. a. cor. γ d. q9. qu. I. a. 3. q. q.
AD Sextum sic proceditur. Videtur, quod non nania, quaecunque Vult homo, propter ultimum finem velit. Ea enim , quae ad finem ultimum o dinantur, striosa dicuntur, quasi utilia : sed iocosa a seriis distinguuntur . ergo ea , quae homo jocoso agit, non ordinat in ultimum finem. a. Praeterea. Philos. dicit tu princ. Metaphys. a. in prium to. 3. quod sesentiae Deculativae propere sipos ρει runtur : Nec tamen potest dici , quod quaelibet earum sit ultimus sinis. Ergo non omnia, quae homo appetit , appetit propter ultimum fi