장음표시 사용
41쪽
eogitat de illo nne : sed non semper homo cogitat de ultimo fine in omni eo, quod al petit, aut facit.
non ergo Omnia homo appetita aut facit propter uliseimum finem. Sed Contra est, quod dicit August. I'. de civitat.
inri, promer quod amantυν catera, illud autem pro mer fer um. Respondeo dicendum , quod nee o es , mnia, quae homo appetit , Me tat 'opter uitimum sinem. Et hoc apparet duplici ratione, Primo quidem , quia quicquid homo appetit, vetit sub ratione boni ; quod quidem si non appetitur ut bonum persectum , quod est ultimus finis, lnecesse est ut appetatur ut tendens in bonum per sesium e quia semper inchoatio alicuius ordinatur ad consummationem ipsius : sicut patet tam in his, quae fiunt a natura, quam in his, quae fiunt ab amte . Et ita omnia inchoatio perfectionis ordinatur an perfectionem consummatam, quq est loer ultimum
Secundo, quia ultimus finis hoc modo se habet in movendo appetitum , sicut se habet in aliis miti nibus primum movens . Manifestum est autem , quod causae secundae moventes non movent, nisi secundum quod moventur a primo movente . Unde secunda appetibilia non movent appetitum , nisi in
ordine ad primum appetibile , quod est ultimus fi- lnis. lAd primum ergo dicendum , quod actiones ludicrae non ordipantur ad aliquem finem extrinsecum, sed tantum ordinantur ad bonum ipsius ludentis , Prout sunt delectantes, vel requiem praestantes : B Dum autem consum tum hominis est ultimus finis lejus.
Et similiter dicendum ad secundum de scientia speculatista, quae appetitur ut honum quoddam spe- lculantis, quod comprehenditur sub bono completo, l& perfecto, quod est ultimus finis. 'Ad tertium disendum, quod non oportet, ut sem-Per aliquis cogitet de ultimo fine , quandocunque aliquid appetit, vel operatur: sed virtus primae in- εtentionis , quae est respectu ultimi finis , manet in uolibet appetitu cuiuscunque rei, etiamsi de ultimone actu non cogitetur et Sicut non oportet , quod
qui vadit per viam , in quolibet passu cogitet de
42쪽
Ex articulo habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito a scripturis , & August. fuis Ieitisinuatum, quod omnia , quaecumque vult homo, velit propter ultimum finem . A B. Aug. quidem :tit in arg. eoni. Ubi ly ympter quod amantur eaei ra , idem est ac si diceretur , cuius amor includiis tur in amore caeterorum, idest in quod amor noster fertur, quando amamus bona caetera . Homo igitur
c secundum dictum hoc vult finem ultimum, dum
vult caetera ordinata ad ipsum, voluntate siquidem amat . A scripturis vero insinuatur idem per hoc , quod dicitur psaL II 8.Gν-υ, mandam itia, ω e Itimonia tua, quia omnes viae meae in eo pectu tuo. Hoc est ; quia ego semper habuit prae oculis , quod viae meae sunt in conspectu tuo , ideo servavi ma data tua, &c. Alioquin si solum , quia omnes viae Omnium secundum se, & rei veritatem eonsideratae sunt in conspectu Dei, emet emcax causa ad servandum mandata Dei, tunc omnes etiam mali, & pesisimi servarent mandata Dei . Per dictuna ergo illud Propheta noti si cavit nobis , quod possibile est hominem , quaecumque vult , velle propter ultimum finem Deum, & consequenter a simili connotavit haec verificari posse de voluntate hominis respectu cuius cumque ultimi finis a seipsa praescripti . Ideo enim etiam vere dicitur, quod ultimus finis affectui hominis dominatur ita, ut ex ipso fine homo totius vitae uae regulas accipiat, ut supra articulo quinto, in a Jumen. coni. Item insinuatur illud a Prov. tertio :n omnibus viis tuis cogita tuum, scilicet ultimum finem Deum. Item potest similiter haberi hoc idem per discursum proposito isti convenientem, ex dicto illo Deuteronom. uindecimo. Ama DomInum Deum tuum, oe Observa praecepta eius, &c. Ponite Me verba in cordibus, Sic. suspendite in manibus, &c. imere octilos , &c. mando sedans in domo , &c. Vide Veritates Aureas taper totam legem veterem, Demteri tindecimo ς concl. prima. Secundo vides et quin modo , &e.
43쪽
AD Septimum sic proceditur. Videtur, quod non
omnium hominum sit unus finis ultimus . M xime enim videtur ultimus finis esse hominis i commutabile bonum: sed quidam avertuntur ab inis commutabili bono peccando. iton ergo omnium h minum unus est ultimus finis. a. Praeterea. Secundum ultimum finem tota vita hominis regulatur . Si igitur esset unus ultimus finis omnium hominum, sequeretur , quod in hominibus non essent diversa studia vivendi . quod Patet esse falsum. 3. Praeterea . Finis est actionis terminus r am nes autem sunt singularium : Homines autem , etsi conveniant in natura speciei , tamen differunt secundum ea , quae ad individua pertinent. I Ion ergo omnium hominum est unus ultimus finis.
Sed Contra est , quod August. dicit 33. de Tri. nit. - 4. in princ. eom. 3. quod omnes homines nυeniti ni in appetendo ultimum fuem , qui es
Respondeo dicendum, quod de ultimo fine positismus loqui dupliciter . Uno modo secundum rationem ultimi finis: Alis modo secundum id , in quo finis ultimi ratio invenitur. Quantum igitur ad rationem ultimi finis, omnes renυeniunt in apρetitu Fnis ultimi: quia omnes ampetunt suam periectionem adimpleri; quae est ratio ultimi sinis, ut dictuna est. car. S. hω. ρυ. Sed quantum ad id , in ρωo i a ratis sn-n-ν,
non omnes homines conυeniunt in ultimo fue . Nam otiidam appetunt divitias , tanquam consumismatum bonum quidam vero Voluptatem; quidam
vero quodcunque aliud: Sicut & omni gustui deleoctabile est dulce : sed quibusdam maxime delectabilis est dulcedo vini , quibusdam dulcedo mellis,
aut alicuius talium. Illud tamen dulce oportet simpliciter esse melius delectabile, in quo maxime delectatur , qui habet optimum gustum . Et similiter illud bonum oportet este cona pletissimum , quod tanquam ultimum finem appetit habens affectum bene dispositum ο
44쪽
QUAEST. I. ART. VIL et Ad primum ergo dicendum , quod illi , qui πω
rint, avertuntur ab eo, in quo vere invenitur ratio ultimi finis: non autem ab ipsa ultimi finis i tentione, quam quaerunt falso hi aliis retax.
Ad secundum, dicetidum , quors diverea studia via vendi contingunt in hominibus propter diversas res , iit quibus quaeritur ratio summi boni. . Ad tertium dicendum, quod etsi actiones sint sin gularium ς tamen primum principium agendi in eis est natura , quae tendit ad unum , ut di uim est. ar. 5. hujus
EX articulo habes primo et quomodo per rati
nem & Ostendas , & in Tecto sensu intelligas, meruo insinuatum fuisse a scripturis , & AG stino , quod omnium hominum inst uniri finis v timus . A Divo Augustino quidem , ut in αν-ment. eontr. Item ab eodem super Dan a I8. in principio lν Beati . Ibi enim videbis , eum dicere , beatitudinis nomen et se tam universale , ut Omnes etiam peccatores appetant beatitudinem , &c quod mirabilius est dum peccant, beatitudinem quaerunt , ideoque peccant , ut heati esse possint, Vide illum ibi . A seripturis vero , ut Eccles. G2uid habet ampIius sapiens a suiro , nos tit pedigat , ubi es ista ρ Per hoc quis denotatur primo ,
quod sapiens , & stultus conveniunt an hoc , quod ambo pergunt ad eundem finem MItimum in comis muni ratione consideratum, idest, quod uterque iNiorum c puta iustus , criminosis vult esse be vis. Semnis , quod disserunt in hoc , quod sapiens
pergit ad finem ultimum, qui vere est vita, stultus autem non . Nisi enim ibi illud primum denotaretur , sequeretur , quod sapiens amplius a stulto h beret, 'uam pergere, ubi est vita , quod tamen a perte negat ipsa scripturae auctoritas , ut patet . Cum ergo omnes homines sufficienter dividantur per esse sapientem,& esse stultum i coinat ex illa sententia , & quod ultimus finis in ratione finiac scholastice loquendo est unus omnium homi in Hum , Se quod ultimus nnis secundum rem , in qua ratio ipsius finis invenitur , non est unus omnium hominum . Seeundo vides quomodo ex liis, &c.
45쪽
n D Octavum sie proceditur. Videtur, quod in ultimo fine hominis etiam omnia alia convenian Finis enim respondet principio, sed illud, quod est prineipium hominum , scilicet Deus , est etiam Principium omnium aliorum . ergo in ultimo fine hominis omnia alia communicant. u. Preterea. Dionysi dicit in I. de div. nom. c. Io. ἐn princi oe e. q. res. I -Detis conυertis mnia ad seipsum, tanquam ad ultimum Mem'. sed ipse est ultimus finis hominis; quia solo ipso true dum est . ergo in fine ultimo hominis etiam alia conveniunt. 3. Praeterea . Finis ultimus hominis est obae, ctum voluntatis : sed obiectum voluntatis est bo num universale , quod est finis omnium . ergo necesse est , quod in ultimo fine hominis omnia com
Sed Contra est, quod ultimus finis hominum est beatitudo, quam omnes appetunt, ut Augustinus dbcit: c lib. I9. de ciυ. Dei, cap. I. rom. S. ω 33 id urinit. cap. q. tom. 3. Sed non eadis in animessa expeνtia rationis tit beata sent, sicut August. dicit ia llib. 83. qu. I. to. q. Non ergo in ultimo lsne hominis alia conveniunt. lRespondeo dicendum, quod, sicut Philosbphus dbcit in quinto Metaphisic. c teri a a. tom. 3. Finis 'dupliciter dicitur, scilieet erius, & quo ; idest ipse res , in qua ratio boni invenitur , S usus , si voadeptio illius rei . Sicut si dicamus , quod motus corporis gravis finis est vel Iocus insertor , ut res; vel hoc quod est esse in loco inseriori , ut usu & finis avari est vel pecunia , ut res; vel possessio Decuniae, ut usus. Si ergo loquamur de tittimo f hominis quantum ad ipsam rem , quae es fuis , E ,n ultimo sne hominis omnia alia conveniunt: qui Dei is est ultimus finis hominis, & omnium aliarum lrerum. Si autem loquamuν de ultimo me hominis quo rum ad consecutionem fuis, sc ιη hoe sne homini
46쪽
non eommianicant ereaturae irrationales . Nam homo, di aliae rationales creaturae consequuntur ultimum em Cognoscendo , n amando Deum : Quod non competit aliis creaturis, quae adipiscuntur ultimum finem , inquantum participant aliquam similitudinem Dei, secundum quod sunt, vel vivunt , Vel
Et per hoc patet responsio ad objecta. Nam beatitudo nominat adeptionem ultimi finis.
EX articulo habes primo: , quomodo per rationem' ostendas, &recte intelligas, merito insinu tum fuim a scripturis , quod 'in ultimo fine hominis omnia alia conveniunt , & non conveniunt.
Nod quidem conveniant , insinuatur Apocal. 22. Ego fram α. or ω, primus , oe novissimus: minc Prum , is . Ac si in proposito amrmaret id, quod apertius dieitur Proverb. I 6. Universa propter semetipsum operatus es Dominus. Hoc est: Domi
nus operatus est universa ad hunc finem , ut com- mimicaret eis bonitatem suam , modo tamen unicuique convenienti . Vide circa hoc Veritates Aureas super totam legem veterem , Genes 43. cctu MM. q. Bonitas ergo Dei , quae Deus est secundum Hripturam hanc , est finis universarum rerum a se octarum . Quod vero non conveniant , insinuatur
Per hoc , quod' dicitur ps. 3I. Nolite feri , seueequus, or mulas , quibus non es intellestus . Cum enim per intellectum attingatur ille finis ultimus, imita illud D. August. Deis Deus ereaturam rati natem, tit Itimmum bonum ἰntelligeret, intellige no amaret , amando possideret, possidendo frueretur , patet, quod scriptura, dum inteliectum existentem in nominibus negat in bestiis , scholastice loquendo tamquam ab ipsa radice dieit , quod creaturae irr ilonales non conveniunt in ultimo fine cum homia
De his , in quibus hominis beatitudo eonsi is, in Ofto Mileulos diis .
47쪽
mimo . Utriun beatitudo --δὴ in divitiis Secundo . Utrum in honoribus Tertio. Utrum in fanis, sive in gloria.
Quarto. Utrum in potestate. . Quinto ἀ Utrum iα aliquo corporis bono .. Sexto. Utrum in voluptate. Septimo. Utrum in aliquo bono animae. Orivo . Utrum tu aliquo bono creato.
. s. m. AD Primum si e proceditur. Videtur, quod beatitudo hominis in diuitiis consistat . Cum enim Matitudo sit ultimus finia hominis , in eo consis', mina maxime in hominis affectu dominatur: Huius. modi autem sunt proprie divitiae: dicitur enim E ei. Io. Pecemia obeditine omnia. Ergo in divitiis. Matitudo hominis consistis. a. Praeterea . Secundum Boet- in 3. de consob pref. a. a princ) matitudo es fatus e tam bo- . - ae regatione prefectus et Sed in. pecuniis mmnia pollideri videntur e qui , ut Phil. dicit in s. Eth. cc. s. oe ais PMis. c. si eom. I. AH Me --.
os , -odetinaue homo, vomeris. Ergo in divitiis Ma inuao constitit.
q. Praeterea. Desiderium summi honi , cum nunquam deficiat, videtur esse infinitum: Sia hoe maxime im divitiisinvenitur; quia --- non is plebi suae pecunis , ut dicitur Eccles s.. Ergo in divitii beatitucis confistit. Sed Contra. Bonum hominis in retinendo beatitudinem mmig consist it, quam in emittendo ipsami Sed , sicut Met. in a. de conis. c ρω- I. eire. pridicit, Dimitia esstindendo magis, quam coacervana messaes nisent: si iadem a risis semper odissis claros faeis largitas. Ergo in divitiis beatitudo no; eonsistit. Praeterea. Beatitudo debet esse perfectum vim,
48쪽
QVAEST. II. ART. I. 23 Mut rursum Boetius dicit in a. de consolati cmosa 3. inter abundanti mas opes aliqua semper eo sendis animum anxietas , . quos absens es demderatuν : qui desederat autem , et ψ qui vero et , non quequaque sebi sinciens es et ac pre-snde nihiis indigentem , f mientemque sibi Deere neqMeunι ves; possuntque ipse vel invitis auferet veι amitti ἰ se roterea praesedis indigent . ut femventur . Ergo in divitiis beatitudo consistere dici. non Potest.
c Hoc argumentiun in pluribus Codicibus, deest. Respondeo dicendum, quod impos sie es , is
ritudinem hominis in disitiis congi Iere . Sunt enim duplises divitiae, ut Philosophus dicit in I. Politi cev. 6. tom. I. scilicet naturales , 8c artificiales is Naturales quidem 'divitiae sunt, quibus homini in venitur ad defectus naturales tollendos: sicut cibus, S potus , , vestimenta , vehicula , & habitacula, di alia huiusnvidi . Divitiae artiseiales sunt , quiabus secundum i se natura non iuvatur , ut denarii, sed ars hin a eos adinvenit propter facilitatem commutationis ut sint quasi mensura rerum Vena v
Manifestum est autem, quod in divitiis naturalia hus beatitudo hominis esse non potest . Quaeruntur enim . huiusmodi divitiae ad sustentandam natuis ram hominis.Et . ideo non, possunt esse ultimus mnis; sed magis ordinantur ad hominem, sicut ad Mnem, Unde tu ordine naturae omnia huiusmodi sunt infra hominem, & propter hominem facta, secum.
dum illud Pial. 8. Omnia subistasi sub pedibua
. Divitiae autem artificiales non quaeruntur nisi prinpter naturales : Non enim quaererentur , nisi quia per eas emuntur res ad usum vitae necelsariae: vade multo miniis habent rationem ultimi finis. Impos ubile est igitur, beatitudinem, quae est ultimus finis hominis, in divitiis eo . . , Ad primum ergo dicendum, quod omnia corpor. Ma Obediunt pecuniae , quantum ad multitudinem Multorum , qui sola corporalia bona cognoscunt, qus
cunia acquiri possunt : Iudicium autem de bonis humanis non de t sumi a stultis , sed a sapientiabus: sicut & iudicium de saporibus ab his, qui ha-
49쪽
emere non poss ty . . Ad tertium dicendum, Moo PPet itus naturalium divitiarum non est infinitus'; quia seeundum cem tam mensuram sufficiunt nMurae z sed appetitus divitiarum artificialium est infinitus ; quia deseruit concupistentiae inordinatae , quae non modificatur, iit patet per Philosop. in primo Politic. c eap. 6. a med. tom. I. J Aliter tamen est infinitum deside rium divitiarum, &desiderium summi boni . Nam.
summum bonum quanto perfectius Possidetur , taα-to ipsum magis amatur , & alia contemnuntur, quia quanto. magis habetur, magis cognoscitur : Et ideo dicitur . cles. 24. uui edunt me , adhue eis Ment . Sed in appetitu divitiarum , & quorumcunque temporalium bonorum est e conversis . Nam quando iam habentur , ipsa contemnuntur , & alia appetuntur , secundum quod significatur Ioan. 4.
cum Dominus dicit: sui biberis ex bae aqua c perquam temporalia signincantur sitiet ismum . Et hoc ideo, quia eorum insufficientia magis cognosciis tur, cum habentur : Et ideo , hoe ipsum ostendio eorum imperfectionem, &quod in eis summum bonum non eonsistit.
EX animis habes primi: quomodo rationem ostendas merito a scripturis fuissae insinuatum ruod in divitiiς non potest, esse beatitudo . Ut per , quod dicitur in psal. 6 I. Divitia si initiane, nolite eor apponere . Cum tamen Spiritus Sanctus stiat , quod cor apponendum est in beatitudine. Item per hoc quod dicitur Eccles. I. Qui amar dia
vitias , θωctum' non eapiet eae, eis. Et infra . Diui sue conservata in malam Domini sui . Cum tamen ex amore beatitudinis amanti multus fructus sinu tur: & beatitudo in bonum semper, & numquam in
malum beatificati cedat. Segunda vides quomodo,
50쪽
Utrum beatitudo hominis consisas in honoribus .
. i. Eth. Ie i. s. AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod be
titudo hominis in honoribus. conisistat . Beatis tudo enim.sive felicitas est praemium virtutis , ut Philos dicit in I. Ethic. c e. 9. in mine. ro. I. Sed honor maxime videtur esse id , quod est virtutis
gremium , ut Philos dicit in 4. Ethic. c 3.
rgo in honore maxime consistit beatitudo. a. Praeterea . Illud, quod convenit Deo , & ex cellentissimis, maxime videtur esse beatitudo , quae est bonum perfectum: Sed hyiusmodi est honor, ut PhiIos dieit in b. Et hic. c cap., ω Ioe. nune cis. S. I. Timoth. a. dicit Apostol. Soli Deo honoν , e gloria. Ergo in honore consistit beatitudo. 3.. Praxerea. Illud, quod est maxime desideratum ab hominibus, est beatitudor, Sed nihil videtur esese magis desiderabile ab hominibus, quam houor quia homines vatiuntur iacturam in omnibus aliis Tebus, ne patia ur aliquod detrimentum sui honoris . Erqo in hon re beatitudo consistit. Sed Contra Beatitudo est in beato et honor a tem non es in V, qui honoratur , sed magis in honorante , qtii veterentiam. exhibet honorato, ut Phia
nore beatitudo non consistit. αRespondeo dicendum, quod impos iis es, beat
rudimm consi ere in honore. Honor enim exhibetur alicui propicr aliquam eius excellentiam : & ita est signum, & testimonium quoddam illius excellentis, quae est in honorato . Excellentia autem hominis maxime attenditur secundum beatitudinem , quae est hominis bonum persectum ; secundum partes eius, idest secundum illa bona , quibus aliquia be titudinis participatur. Et ideo honor potest quidem consequi beatitudinem ; sed principaliter in eo beatitudo consistere non Potest. Ad primum ergo dicentium, quod honor non est Praemium virtutis, propter quod virtuosi operantur; sed accipiunt honorem ab hominibus loco praemii , quasi a non habentibus ad dandum maius . Verum