장음표시 사용
301쪽
et De modis Voluptatis Lib. II.tem, verum quicquid delectationis & molestiis percipitur a nobis , s ve ingrata Sensatione aut Renexione Criatur .
q. XVI. Ulterius eonsiderandum est, quod ad affectus attingi , doloris remotionem aut imminutionem eonsiderari, & operari tanquam voluptatem , & --cturani sive diminutionem voluptatis tanquam d
AAor .PLerique etiam omnes assed us in plerisque in compus operantur, ti causae sunt variarum mutati num in eo: quae quoniam non semperiensibiles sunt, haud partem necessariam essiciunt Meae uniuscujusque affectus. Pudorem enim, qui est perturbatio animi, orta e contemplatione laeti haud decori . aut quod existimationem nostram , quam magni facimus , la surum est, haud erubescentia semper comitatur Ioz .
Exempla haec pondimur ad demonstandum , quomo oideae a sensatione o reserione oriantur.
Nolim perinde intelligi, quasi justum hic tracta
tum de affectibus contexam 3, iis love plureae Ivnr, quam ρ vos hic recensui : atque ii , de quibus feci mentionem , singuli longiorem & accuratiorem multo disquisitionem postularent . Ilos tantum hic
lior in Qui vellet minutam deleriptionem signotum externorum ramlibet passionem comitantium videat Carαισι oue passini auamlibet passionem La Chambre . SOAUE. Diuitig Cooste
302쪽
Cap. XX. ρο Doloris . um memoravi, tanquam tot exempla modorum Volupi ris & Doloris , quae fluunt in animis noliris , e variis contemplationibus Boni & Mali. Potui , fortasse , alia supponere exempla aliorum modorum voluispiatis & doloris hisce simpliciora ; cujusmodi est famis & sitis dolor , & , quae ad hunc removendum adhibentur, edendi & bibendi voluptas; dolor lippitudinis, Se musices voluptas; dolor, qui ex captio fis& jejunis verborum concertationibus , & voluptas , quae e jucundissima cordati amici consuetudine , tinudiis , in veritate indaganda feliciter collocatis , nascitur . Cum vero affectuum nobis Ionge uberior sit usus, satius mihi visum est, paucos illorum exempli causa nominare, & ostendere , quomodo Meae illorum, quae nobis insunt, a Sensatione & Reflexione
303쪽
ANALYSIS AFFECTU MA FRANCISCO SOAVE
EΥs haec Analysis pro alio conficiendo opere esset constituta,
veruntamen haud inutile censeo , eam hic ponere . Si a longe rem sumam . hoc fortasse fiet , pro clara praecisaque nintinne . quam ego de afleetibus dare cupio. Homo organietatione valde sensibili constitutus ae obiecto. rum actioni expostus, facile, cum continuo ab eis circumvolis vatur , perturbari, ac destrui posset. si deficeret sane, inter tot deversasque impressiones id quo res utiles a nocivis interno rentur . Hoc quid a natura tributum . sensibilitas est . Si una impressio , vel lacerando , Vel destruendo , vel delaxando ibhras , eorum contextum ne harmoniam eius deturbat, vel dee-- ponere tendat, sensibilitas, doloris ope, id solicite enunciat ;contra si altera regulari , ordinatoque motu non essiciat, quam placide eRs exercere, vigorem naturaliter habitum tueri . & eis quavis causa amissum rei tituere. cum sensatione contraria, quae voluWas est, illum pariter senshilitas admonet. interna voluptatis dolorisque sensatio , nihil vel parum prodesset, ii nullum haberet modum, quo internoscerentur objecta, equibus dolorificae , voluptuosaque impressiones emergunt . Utiles ad summum a nocivis distingueret impressiones, sed nunquam posset homo illas sibi eomparare vel istas aufugere. Itaque Pra ter facultatem intrinsecus sentendi extemarum impressionum est Eius , adhuc ei datam fuisse , videmus , alteram facultatem internoscendi objecta , e quibus impressiones ipsae oriuntur. Tenuis esset quoque utilitas haec , si ideam, remoto obiecto , nullam de eo , ejusve effectibus servaret , ut sciret enim quo tendere , vel e quo reclinare debeat , oporteret primum semper impressiones sentire, quae cum possent esse eiusmodi , ut natium temporis adminiculum relinquerent , non daretur et , quo de se queat decernere . Quod hac in parte perscit natura operationem, Memoria est . Ope facultatis hujus cum commemoret homo
elissas impressiones , sibi aevocando obiectorum imagi-
304쪽
nes , e quibus eaedem impressiones suere' productae , absque eorum praesentia adhuc scit eligere obieeta , & notos characteres internoscendo, opportuno tempore ea invenire vel aufugere sal. obiecta , quae sua actione ad tuendum , vel perficiendum hominem tendunt, ea sunt, quae bona dicuntur, quae postea ad diminuendum vel destruendum illum bὶ aspitant , mala denominantur . Dicuntur quoque bona & mala impressiones utiles vel I,ocivae quas faciunt, di voluptas vel dolor , quem animus Per cipit scin . Immo multoties accidit , qtwrd voluptia, ac dolor a natura homini concessus, sunt ut media, quibus impressiones utilisa nocivis distinguerentur & pro fine teneantur , ideo voluptatis
Vel doloris ope, rebus cognitis, homo non expeteret res ipsas pro utilitate quam asserunt, verum pro voluptuosa mutatione qua cum
afficiunt, ut & aufugeret istas non causa detrimenti quod secum ducunt, verum pro dolore ipso , quem pariunt. Quales errorea haec finis substitutio ei quod est medium possit producere , non est hic discutiendi locus . Nunc sciscit tactum examinare, quam plurimis significationibus nomina tam boni quam mali postini applicari . Bonum itaque appellatur obiectum, quod ad nos tuendCs, perose tionandosque, est aptum. a. Actualis huius obiecti impresso. 3. Voluptuosa sensatio, quam hoc obiectum producit . Ulterius,
bonsim appellatur objectum , quod delectationem parit , etsi hoc tantuin consideretur , non videndo utilitatem, quam possit afferre. Praeter quod omnia media, quae valent ad nanciscenda utilia, vel voluptuosa, ut divitiae, caeterorum opinio, digniIMes, potentia μ. sub boni nomine veni R . Et scuti delectatio, vel arilitas haec respiciunt corpus , vel animam, ita alia bona cer- Poris , alia bona animi dicuntur H . Adhuc , cum nonnulla ob Iecta hanc utilitatem , Vel delectationem producendi vim realia ter habeant, nonnulla videantur eiusmodi habere vim, sed realiter non habeant, nova eruitur distinctio , quae est boni realis, ac boni apparentis. Domum cum nonnulla solidam utilitatem asserant , vel delectationem pariter solidam ac veram , nonnulla
sa Qnomodo recordati potest os non repraesentando λ Memmria diibert ah imaui natione sola conscientia , easdem habuisso imprestiones, quo I hoc casu ab anima omittitur profecto . ergo mens quit imaginari notiones, quod cruitur conita ipsum S σve.
305쪽
eum brevi utilitate , ac delectatione damna poenasque maiores Parent , nova cmergit dii linctio , suae boni veri , vel bovi sal est se . Malorum dii linctiones non iunt pririer oppositum ei dine clum . quod de bonis diximus. Quidquid sub boni vultu respicitur, quamdam naturalem inclimationem erga illud ir obis producit. Haec est quae amor appella-Quidquid contra sub malι vultu consideraturi odium solet voca
,i. Amor, ac odium primi hominis affectus sunt, passiones generales sunt, & quae ut passionum cardines queunt haberi. It
que horum amborum affectuum originem ac naturam interninficere, permagni refert, & ut hoc essiciatur, hominem in tribus diversis statibus a nobis supra indicatis perpendere convenit. Si nihil aliud homo haberet praeter intrinsecam sensibilitatem,
amor non reduceretur quam ad simplicem delectationem eum gratas sensationcs actu experiretur ; & odium non aliud esset . quam molestia aulictivarum sensationum , quas deberet pa-D i' . Sed cum gauderet vi, qua internoscae objecta, e quibus molestae vel voluptuosae impressiones ad se veniunt , ille magis suum enodare percipit amorem , vel odium . Delectationi gratarum sensationum additur delectatio in objecta, e quo Otium tur , vel interna satisfactio in ea contemplando, ct interna umluptas in illorum praesentia . Afflictivarum sensationum abomiis nationa conjungitur abominatio Objectorum , e quibus veniunt, vel nausea , aegritudo, poena quaedam , necessiario eis praeesse . Verum si non haberet memoriam, allectLs hi rei magne circum scripti essent, reducerentur cuim ad sensationes tantum, propter objecta praesentia, quibus umotis, odium , ac amor evanescerent . Memoria igitur ea est, quae objectorum utilium gratorumque imaginem repraesentans , adhuc illis remotis & revocans notionemeratarum impressionum ab ipsis provenientibus', producit in eo inclinationem illam.quae amorem constituit, nimirum delectationem illam in contemplanda eiusmodi obiecforum imagine, illam continuam gravitationem erga ea isi mihi licet, a Physica ad metaphysicam expressionem hanc traducere ὶ illam anxietarem in inquire dis , allain laetitiam in reperiendis eis. Memoria est, quae obiect rum nocenuum ingratorum imaginem ei reprae seritando, & revocando earum molestiarum impressionum notionem , adhuc illis abieri
et Leotime eonfundi potest cum honi veri ae apparentis di
sinctione t 3 Delectatio. & reuisma. qua Simulacrum Sonetι deficit . est non absque Analvss perturbatione, ut sapienter Rhb. Dra tem
306쪽
absentibus, aversionem generat, in qua odium praecise consistit; nimirum molestia percepta quando adest illi linago , perpetua abominatio eorum, illa sollicitudo continua ea amoverendi. vel ab cis Rusugiendi, poena, vel indignatio denuo in ea recurrendi. Si Philosophi has duas passiones diligentius consderavissent , qui inclinationem ad bonum & felicitatem , a malo miseria ove. versionem in homine respexere , ut affectus innatos , ut duas inclinationes in eo a natura positas , ut duas distinctas species , ad ejusmodi vaeas expressiones , sensu Orbatas non ad haesissent fortasse s in . Ecquid aliud est dicere , ad bonum seli citatemque inclinatio est homini congenita , est illi a naturadon ta , est denique instinctus , quam multis nihil dicere , vel dicere , haec inclinatio est affectus ; e quo veniat , ignora tur λ itaque nihil reperitur in homine quod si congenitum ssi hic terminus possit adhiberi, praeter sentiendi, internoscendi . Commemorandique facultatem. Naturalis inclinatio ad bonum selicitatemque , e malo miseriaque naturalis reclinatio , non sunt quam affectus , qui ab his facultatibus adhuc directe pro
Amoris, odiique enodata origine, illa perinde ceterorum asse ctuum est adhuc evoluta: non sunt enim quam totidem modiocationes ab his primis duabusque modificationibus diversae. Initium iacimus ab eis, qui ex amore pendent; cum hie Pron clio bonum habeat, suae modificationes diversae sunt , juxta quod bonum hoe est elapsum , praesens , vel luturum , ceu eκunm alterave specie extet . Inclinatio ad bonum , quo Retu Udet , vclupιas , iacitis , hilaritas , tripuiuum , evadit iuxta malorem minorem ve impressionem, quam nobis hic fecit . A motelapsi boni delectationem , vel dolorem , iuxta quod nobis ad est , abestve , producit . Amor honi sinu i desiderium parte . ' Nid Dem vel dis lenitam comitatur, iuxta consecutionis proba bilitatem tae probabilitatemque invenit . Si amor ad voluptatem, concuP eenmta appellatur e si ad divitias avaritia : si ad honores, ambulo, si ad nova discenda, euriositas: s ad vi Druiena , proprio nomine descit, & dicitur amor virtutis , jussi ννα, hones atis oec. Amor, quem erga nos ipsos habemus, Amor strum Tyo tim, Mel amor proprius nuncupatur, qui, cum abun dantem existimationem comitatur, quam de se habet homo , infuerbiam degenerat; si cunjungitur cum aviditate Permagna ab aliis se reputari, convertitur in vanita em. Amor quem homo pro suis similibus debet habete, benemolemia est: qui certas determi T in natas
307쪽
amicilia sumit ; cupiditas ceterorum emolumenti , & diligentia illud comparandi , cura , vel favor appellatur ; laetitia prosciustis successionibus caeterorum, congratulatio; sensa animi pro eis qui nos benefecerunt. recoenoqcentia, vel grasitudo: pro eis qui merentur , existimatis , reverentia , veneratio , admiratio denominantur . Senia animi , quae demum I ro Supremo nostro Aueiore debemus retinere, omnes smul existimationis , reverentiae, vene ' rationis , admi lationis , gratitudinis &e. affectus continent , di omnes sub cariIatis nomine a Rcligione indicantur.
Affectus ab odio orti , sunt adhuc diversi , iuxta malorum dive sitatem , quae eosdem generant , ct iuxta qucd haec sunt elapsa , praesentia, vel sutura; conscientia mali praesentis ,' 'i'
Aio , conerillat. ο , ancor , desolatio, coniter natio Oe. est habita ra'
eione ad majorem minoremve sensibilitatem : mali elapsi est linmentatio. 'j, mali suturi timer , qui si ut permagnum malumine, irabileque repraesentatur, depresso evadit ae desperatio ; con tra si ut parvum repraesentatur , ac nostris vitibus superabile
convertitur in incuriam, conte'um , cons dexι iam , virtutem , situ
mi praesentiam . Si malum in voluptuosarum sensationum de se elu consistit, vel magis generatim in deseelu gravium sensatio' num , status animae est Maeum: si in deiectu, vel honoris amissione est animi dejecirio seu verriundias si in honestatis defectu, est stimulus, paenitentia . Malum in aliis obtervatum , nobis com miserationis vel compisonis affectum producit , qui si oritur ex Ievi cuiusdam errore , miseri.ordia denominatur . Malum nobis ab aliis patratum excitat ultionem, iracundiam , iram, qui allectus si diu perdurent evadunt in quod apte dicitur MFum . Si odium rarit poenam in observando aliis bonum nobis desciens, invidia dicitur : si aliis malum desiderare insinuet, detor , malignitas νmale volentia appellatur; si postea non est quam displicentia immeritum hominem praeinlatum videre , vel inustum eventum es rea actione observare , indignaιio denominatur .
s' Eeo appello lamentationem tam illam , quae a memoria amiss boni emergit, quam eam, quae a memoria mali celeri prinvenit , in ambabus enim non est quam amarisudinis renovatio . Prrmo sensu haec vox vocabulo palmano repres respondet, S li benter ei substituo, nam ab antiqua voce Lamentari, S per se
ex Primendo renovationem doloris , quem experimur memoria omis' is honi. mihi videtur, etymologicam fgniscationem habere , qu msors ri ipsi m-- et non habet . ''ὶ SOAVE.l 'ὶ Pro lamentatione rammaries , ait Soa e , & pro lamen istri amaricare inquit. Ego modo dicto transtuli. Diuitiam by Coos e
308쪽
Ηle non esseIo , quam genealogiam assectuum , diram ita . contexere , ideo in eis Iapide percurro : Longum ri adlatum t Nuirerent particulares proprietates cuiuscunque , ct quem ego fortasse dabo . Est interim observandum, quod passones nec semiaper, nec omnes ad suum obiectum eadem vi tendunt. Haec est m. Ior , minorve , habita ratione ad repraesentationem maioris min risve gravitatis boni vel mali . Quando homo nihil mali vel boni, quod suam trahat attentionem , videt, suus status indist rentia dicitur , quae est commotionis desectus , vel saltem lansibilis commotionis . Si sub boni sorma obiectum sed parvi et
Teprae*ntatur, ac intem a commotio emergere ἰncipit in eo, verum parva. & debilis est, & potius quam affectus sensatio dicitur , si bonum se praesens, tendentia , inoEnnio, s futurum proin Fresio . Assectus formatur , quando ei objectum repraesentatur sub aspectu magni boni. Animus tum ad illud se ducit impulsu , ac magna vivacitate: diligentia & assiduitate ad illud suas dirigit vires , s postea . ut ingens bonum consderetur , honum nostrae selicitati necessarium, bonum sine quo vita pondus est, tum actetus omnem vehementiam exercet, tum homo aliud non respicit obiectum praeter illud , omnes sensus formam assi ctus praedominantis sumunt; hie ad objectum se fert non gradatim, sed pervolando, & inquietitudo universalis eum agitat, ac detinet usque dum non illud obtinet. Allectus ad hoc perventus aliud acquirit nomen, & appellatur, ira portaIla, oestrus , qui in Iurorem, ac maniam degenerat , si in excesIum pervenit . &in nimiam salsae virtutis curam si ad salsum bonum dirigitur svi. Adhuc Magnates quasi aquales sunt in odio , quod incipiens a molestia, aversione plogreditur ad abhorrisionem, &.desinit in horis rorem , iuxta quod menti objestum repraesentatur tanquam malum parvum, magnum, ves valde grave.
tgὶ Nomina ut Aiximus, oriuntur vel quatenus anIma sumens quoddam obiecti sgnum tanquam gravissimum , S in id totavi se dirigit, vel quatenus signum a quovis alio obiecto motum Mumini mentis semper sit praesens. Utroque modo ex transporta tione, vel quod italico vocabulo Gnatismo dicitur, potest amemtia , furorque evenire . Anima sumens objectum magis grave . quam homines simul ordinario existimant . illud cernit , S cupit omnia omittere praeter ea quae pro ipso obiecto sunt , hinc est , quod suam vim , quanta st. in illud dir git, at fla nerve
in quibus. extat signum ex vi animae commota, acquirunt talem modificationem. tentionemve , ut signum ipsum sit semper animae praesens. & eam magno vigore exerceat, per Consequens fistula communi recedens ab arat homo , Rc delirat.
309쪽
In his repraesentationibus . imae in alio , ut prurimum maxi-
partem tenet . Cum a1sueverit omnia transverse permam
microscopia , vel per vitra multiplicantia videre , bona , vel mala supta modum multiplicat, augetque th) . Hinc est quod ob imaginationis regimine regimen aistatuum pendet; declamationes, quae a tot hominibus factae fuere contra i psas passiones sum vacaneae, ac prorsus cerebrosae sunt, & magis cerebruit illi erant qui ab humano corde expellere volebant onmino. Hominibus velle affectus auferre . idem esse ac tollere eis facultatem sentiendi , internoscondi , commemorandi , e qua proccdunt , esset interim pro homine , truncum , vel lapidem formare iι' . Imaginationis irregularitates solae sunt quae debent ei tolli , vel im ginatio sola esst , quae regere atque gubernare debet , ut animo repraesentet quod revera bonnm est , ut bonum , & gradum in quo idem est non a Iteret a . Hoc habito , affectibus omnim dam vim debet relinqui, tum illae praeter maiores utilitates non producunt; ut nautae Venti , inquit Fontaneue, sunt, qui regulariter ac secundi spirantes faciunt eo promptius , ac feliciter conficere iter, quo magis fiant, di vigore agunt. Immo non utiles solum, verum prorsu, necessaria haec passi num vis est homini existimanda. inertia, quae tanta vi gaudet in mundo physico, non est minor in morali. Ut motui corpus ,
homo labori resistit. impulsus est illi necessarius , affectus huie necesse est, ut ab inactione, qua invenitur ille, tollatur. Mali et sentia, quae incommodam ei existentiam reddat; Boni intuitus. euius amissionem praeter inquietitudinem nequeat sustinere; qu propter hujus mali odium , quod labori resistentiam superet'; amor honi hujus, qui inertiae propensionem vincat, requiruntur necesse , eum ad opus impellendum . Hoc ablato perpetua
verse per micros copia videre Qualis est actus animae Eea credam, posse hic dicere , quod in meditatione asseruimus .
310쪽
fiui p. 22. objecterunt. ib. an. d. cassationibus P. 27. liberanda P. 32. oculos P. 49.
oblata P. 233. albioris P. 2sq. appellere p. 2IL
defectus p. 26I. gigni majore fibrillarum inertitur. ivi lac p. 267. Comporata tui Ponatur , requiritur vis
zz a. nemo non Uidet. . . quod requiruntur temP
objecerunt cestationibus liberandam