De bello contra Turcas prudenter gerendo libri varii, selecti et uno volumine editi cura Hermanni Conringii

121쪽

orro MANNus.' ARs n. 7ssuasit ,ut quantocyus possit, Cytheram insulam sibi subjiceret. si quod affectabat , Graeciae imperitare vellet.

Aliorum Bassarum erat opinio, ut Novigradum & Zarami rieti urbes occuparemur, quo injuriae multis jam annis ab φ scocchis illatae vindicentur, & eorum audacia reprimatur, velsa item, ut Veneti ad ea damna, quae terra marique Turcae apiratis & latronibus istis quotidie patiuntur , resarcienda stringatur. Negabant enim Veneti,se eo nomine Turcico Im- peratori ullo modo esse obligatos. Nec quicquam ea de re vel

Constantinopoli vel alibi in commentarijs publicis scriptum reperiri. Volebant iidem Basse. ut Veneti a Buthroti pisca.tionibus hodie Buotintro dicitur ioooo passuum a Bastia distans, regione Corcyraesta arcerentur.Non equidem, quod eius loci possessionem jure quodam ad Turcas spectare puta. rent cum Veneti multo antea illum tenuerint, quam Turcae ' pedem in Albania fixerint sed quod iooooo Cecchinorum in reditu piscationes illas haberet,iama, sed falsa tamen, serat, cum ultra sex millibus vel circiter nunquam locari soleat. Hi is Aliis quibusdam videbatur commodum, ut classis Tur

cica in procinctu stans, ventum exoptatum & secundum expectaret, quo flante vel ex Peloponneso vel Naupacto hodie Lespanto vel Nicopoli, quae Prevera, vel Orico quae velona di

citur, solveret, maris Adrimitiici littus omnemque oram maritimam depraedaretur. Ecqui ipsis omnium commodissimus visus me rit locus, eum occuparet. Quod eo facilius se consecuturos confidebant, quin maritimae orae terrestribus etiam copijs a

Turcis infestari possint, utpote qui omnes illas regiones sere

obtineant.

Iidem Bassae hoc in primis urgebant, quod absque dissicubet tale, sed maximo cum commodo, Pola & Ragula occupari pos- sent. Illam incolis denudatam portum habere praestantissi-

122쪽

mrim &in Istria sitam esse . quae provincia militum dc habita. torum multitudine, nec non etiam propugnaculis dest i tuatur, sed inprimis tamen, quia ultra Iro millia passuum Venetiis non distet. Ragusa vcro post Corcyram, alterius quasi portae instar sit.qua in Venetem ditionem per Adriaticum mare aditus pateat, & tam commode sita, ut rota inde Italia bello peti Pollit. Habere etiam portus tutissimos&capacissimo quibus Turcae ijs in oris destituantur. Dyrraclivi quae DuraZZO di, citur portus ultra quatuor triremes non capit, & introitum minus tutum habet propter syrtes. Inde ad Ia lapidem ad p omontorium Capodi Lacchi dictum,alius cst portus 2O navium capax, sed nec hic tutus, nec aquam bonam haber. Insimurilonae seu Origi alius est, totidem capax triremium. Hinc adsooo passum est portus Ragusaeus, qui zo navium stationem, habete versus septentrionem. occasum & meridiem a vcntis tutus non est. Extra sinum Adriaticum,quem veteres montibus Acrocerauniis hodie Dichimara vocantur terminabant, primus qui occurrit ad Epirum, est portus di Santi Qua ianta. ubi quaedam triremes consist e possiunt. Non procul distat Nertho olim Oricum: ubi primum Romani quondam appellare solebant, cum Hydrunte in EpirHm navigarent, O triremium capax, sed non adeo securus est. Soli Ragusaei portus. quorum 3 vel 6 sunt,insigni capacitate praestant. Tres i' pri mis, dc ex his ille, qui des an cruce nomen habet,non Turci cam modo, sed quamvis maximam classem capere posset. Haec yrri praeter utilitates quas dixi, hanc insuper robus Turcicis asstrret, quod riremes aliaequo naves ex materia, quae e montiabus Ducaginis eo transferetur, ibi construi possi ni, quod cacommoditate in n ullo alio ex portubus supra dictis fieri potest,

aut alibi quoquc a nobis demonstratum e st.

Sed major rara Viniorum in expeditionem Cretae insula

123쪽

ratio Turcarum , qui vel Alexandriani negociationis causa. . vel ex superstitione Mecham petunt, ab Hispanis Melitensi- . - - bus&Florentinis trire bus, tuta reddatur: quod fieri non possit, nisi alterum ex his duobus remed js; quaepraecipuus quidam ex Emiris proposuerat, obscrvetur, ut videlicet Venetition modo eo adigantur, ne ullum illis navibus in mari,cujus ' imperium habent, aditum praebeant, sed etiam ut damna rear clant,q iae ipsorum culpa navibus Turcicis ab hoste infera niurivel ut eum iri finem classem Turcicam in Candiam, ubi stati 'r . nem ha beat, recipiant. Emiri i lii, quorum memini, prosten- . . tur se ex Mahumetis prophetae descendisse prosapia . ideoque tiaram seu Tulpantem viridi colore infectum gestant. Nec . dubitaridum, quin expeditio haec felicem habitura sit exitum, siquidem insulae illius regnum,propter discrepantes ritus,quos Graeci de Latini in suis Ecclesi)s observant, inter se divisum siti Nobiles Veneti inqho fortassis hallucinantur 1 Cretensibus dissideant: illis etiam, qui privilegijs atque imunitatibus fruuribtur, cum reliquis, qui angarijs obnoxij sunt, pessime conveni .at. Rusticorum animi a nobilibus valde sint alienati. Sed hoς maxime ad rem facere, quod nullo impedimento a Turcio , classe quavis ex parte impetus in eam insulam fieripossit cum Turcarum ditione fere undiquaque cingatur, Natol ia sci licet. ramania, Barbaria, A lexandria, Morea,& Archipelago,queae

regiones omnes Turcarum Imperio parent, e quibus sublio a. - supplementum militum nullo negocio ad exercitum mitti possint. Praeterea si insula haec, quae omnis generis fructuum feracissima&fertilissima est, occuparetur, tum omne mariti-- 'murn imperium in manibus Turcarum positum iri. Nam iere centrum non solum maris mediterranei sed totius olbis dici

post D quod a quali distantia ab Asia Astic Europa distide- '

lii clinabili quatit ideo expugnandam judicabant, quo navi-

124쪽

' LAetasti SORAN et I rat. Unde non incommode a veteribus sedes mundi oppo tu

pata ea insula, Venetorum classis multarum triremium jacturam factura sit: Otto mannicum Imperium contra oportuni talem maximam adipiscatur, quam plurimas in ca insula coim struendi. Tandem cum Constantinopoli maximus sit Crete si uin numerus , illi de locorum oportunitatibus Turcas insor. mare &juvare possent. Inter eos quam pliarimi sunt exules. qui eo confugerunt, in laborando in armentario vel Perae vi- Actum acquirant: vel negotiationem exerceant, vini in primis

preciosissimi quod insula prosert. Inde enim per Pontum E xinum ad Danubb ostia , dc ruis ad urbem Chilia, Galag R

re usque Flaa quae est in Valachia,transfertur,ubi carris imp situm in Poloniam transportatur. In Germaniam vero noneta via, ut nonnulli scripserunt deportatur, sed per Oceanum Mamburgum Luberam &Gedanum transmutitur. Pars quo. que itinere quod Venetias ducit, in Germaniae urbes praecipuas insertur.

inA co ham de invade a Iutia. De expeditionibus quas in Italiam feremur Hunni. Hara,

Gothi, Landui dat eri Ga lautispari 2 Earacen Eauges Irad c mori uuis si ad ine framentaria projiciant posthabitis prioribus de besto movendo consiliis, S Exπλλ successit sententia. Alu enim Bassae omnes imperij Oti

mannici vires tera iubes que atque maritimas contra Italiam rigi volebant Quod adotblaetorarum monarchiam,quani Turcae sem- r sibi, tanquam scopum suarum actionum, propos tam ha Sucrunt, nunquam perventuri sint, ni si prius Italiam in t naum redςserint. Eaccnim tanquam centrum univcrsi o

125쪽

his consilia reliquis membris & auxilia suppeditare soleat,qui. hus aliorum machinationes impediuntur. Romanos tandem totius mundi dominos extitisse. quod hanc poti stimum obtinerent. Huc omnes suas cogitationes direxis qui ex Ungaria per Dalmatiam eo osccti sulit. Alani & Gothi, qui utramvis . Daoubh ripam incoluerunt, postquam Graeciam subjugarunt, per Bosniam & Croatiam in Italiam irruperunt. Vandali Hirspania subacta, ex Africa classe eo solverunt. Teutones GaIli &Hispani varias in Italiam expeditiones susceperian . Sara ceni de quibus Romani quondam dicebant, eos vel in ami, corum numero habendos, vel non tractandos ut inimicos)rostquam totam italiam devastarunt, diutissime illius imperiurotiti sunt,ipsa dominatrice Roma capta. De qua stulte sone dicere solebat Solymannus, eam iure ad Imperium otio. mannicum pertinere,quod a Constantino in praejudicium successorum fuisset alienata concludebant tande quo aullatamhonesta tamque fructuosa expeditio hac ipsa suscipi possici quod Italia vestit reginaelocum inter alias provincias obtineat roptersitus Fortunitatem,aeris temperiem, omniumrerum ad victum his, manum necessariarum abundantiam, maximo pulcherrimo ditissimas urbes, propter sedem primariam Ecclesiae Christ, amae, pro pie r .antiquam gloria mα majestitem Romani Impa irij,aliasque usas. Nequehanc expeditionem adeo dimilena fore, quodit IadiversisPrincipibus pareat quorum in erio quam plurimi ipsorum subditorum invite Gbsequantur : quod incolae permultos jam annos in pace vixerint, ideoque ad bellum minus apti, sed timidi atque imbelles existerent. Quod sit antequam segetes maturescant,expeditio illa, vel ex uno, vel pluribus to eis incipiatur , Turcis nunquam, quae ad victum spectamdesa

126쪽

iura : incolas vero, quorum magna est frequentia, earum re

tum penuria laborantes, Oe inclusos suarum urbium muris de propugnaculis, in extremum famis periculum adductos iri. Id ero indo magis patere, quoniam hoc tempore , quo pace fruuntur, frumentum, quantum suificiat ad victum non habeant. sed aliunde, in primis vero ex Peloponneso Constantinopolidcumibus Oceani maritimis,illis advehatur.

Considerandum porro quod plerique Italorum non ali

ratione, luam suis laboribus & manuum suarum operibus,vel negociationibus victum sibi parent. Qua ratione si spolie tur, brevi tempore eo illos redactos iri, ut conditionibus, quis . victor propositurus sit, pareant, vel tributa solvant, Imperioquc Ottomannico se subijcianti Nee milites illubentes in bellum hoc profecturos, quod neque per steriles regiones neque glacie congelatas aut incub tas, neque per sylvas vel montes inaccessos ipsis proficiscein dum sit; sed in suarum aedium conspectu,& per proprias ditionesin bellum hoc ituri sint. Et siquidem Turcae, ut constat, saepius eo peractrare potuerint , cum limites remotiores & itinera incommodiora haberent, multo facilius id nunc fieri posse cum opportunitatem nacti sint, & hostem in propinquo

LVIII. Consilium L ledo in poDHam transferendo.

et priΜA quae dicta fuit sententia, eorum fuit, qui bellum in

Poloniam primum exinde inungariam &Germaniam tran ferendum esse putabant. Cujus rei rationes illi allegabant. Primum dignitati oc maiestati Otto mannicae detrahi, quod Pol , viae rex tributum debitum solvere aliquoties recusarit; illud ni & armis repetendum esse censeban quod eo facillus impetraturos se sperabant, quoniam inter ipsos Polonorum praecie in pu Ga

127쪽

TTO MANNus P λα, Π. seruos inimicitiae passim gliscerent. Nec dissicile illud bellum

sugurum, quod Polonia cum Moldaria Tartaris&Sangiachatibus Achermani&Banderae&Vosia terminatur. Neque tu tam & plenariam Holdaviae& Valachiae possessionem unquam, Turcas habituros , nisi Polonorum audacia reprimatur: quod earum regionum Principes, quos Oai odas vocant, ubi mul tis opibus se locupletarim, semper in Poloniae regnum recurrere soleant. Fore insuper ut iniuriae a Cosaccis illata: qui Costoli Tauricae Chersonesi urbem occuparant vindicentura mercatura in Moscoviam liberior & tutior reddatur. Vosco viae Duci timorem incussum iri,propter rmionis vicinitalcmequiDux imperioOttomannico imp dimcnto fuerit,quo minus totius Persiae regnum obtinuerit. cum hoc modo Germaniae paulatim appropinquetur, forsitan eo rem de venturam, ut insigni aliqua clade Imperator assiciatur; eoque magis magisque Imperium ejus armis & prae sidiis Turcicis exponatur & cingatur. Poloniam planam & apertam esse regionem, neque propugnacula ad resistendum habere; incolas militiae scientia noti valere, quod diu jam pacem coluerint, dc bellum cum Maxi miliano Austriaco parum duraverit : Stephanus rex in bellis quae contra Mosco vitam gessit, ut plurimum militibus Ungaris usus sit, & obsidendo potius, quam pugnando ea bella consc-

.i LIX. Consilium delem Imperatori Romano inferendo. umoria Turcis Imperatero Vienna a esset .

Eolyma mi Selymi e filia sis deliterationes, ii quanta fucissitate lectum Imperauri inferri pos L i OcTAvm & ultimam dixere sententiam, bellum Romano Imperatori inserri volebant et quem Turcae regem Viennae quae illis Betis dicitur nominanti olim Vindoniana

128쪽

eo insolentiae processeritu, ut terra marique Turcas sine inte missione depraedarentur, unde non modo propter damna,quae inserantur subditis, sed propter ipsam Imperj Ottomannici majestatem dc honorem, eorum audacia diutius non perseren- j. M. Horum injuriis praecipue factum esse, quod mercatores privato suo cum damno,& publico Imperatoris detrimento Narenta seu Narona Turcici Imperi; oppido relicto, emporium sibi constituerint Salonam hodie Spalato)quae ditionis Venetorum eae Sed ne sic quidem mercatorum securitati consultum :sse,licet pax cum Imperatore & Venetis observo tur. Nam dc terra omnia depraedationibus ipsos miscere, animalia abigere, pagos exurere, liberos E matrum complexu desinu abripere. Hinc quis animus ipsis sit, facile intelligi posse. Nec dubitandum, si occasio sese osterat, quin, si aliquod magni momenti propugnaculum occupare possint,omni conatu' id tentaturi sint. Quod quantum dedecoris dc ignominiae,ut damnum sileatur,toti Ottomannico Imperio allaturum sit, focile quemvis aestimate posse. E 7 Nec obscurum est quam vilipenderit Imperator nostet . Turcam,eo quo bellum cum Persis gessit tempore sero nimis

tributum persolvens, quod violandae potius quam stabiliendae pacis signum sit. Nec adeo dubiam dc dissicilem fore victoriam ,quod di versus Croatiam Ungariam de Austriam impresso scri possit .Regionem omnibus rebus necessarijs abundare, exercitui sustentando commodam propter vicinitatem, dc quod fere sempet in Turcico territorio iter faciendum sit. Propugnacula praecipua Vngariae,Belgradum,Budam,Albam regalem,aliaque loca

munitissima Turcarum praesidjjs de milite custodiri, quo milites tanquam intutum seso recipere possint, si clade aliqua assiceretur

129쪽

atet.

Grettst exercitus , vel etiam in anai si locum ex ptitsidiis vicinis alius substitui possit. Imperatorem mauum paci potuis studere quam he, lose quod non eo loco & bonorei cunctis Germaniae Princiapibus sorte ha beri videatur, quem ipsius & dignitas ct majestas requirata Germanorum proceres propter religionem de fines territorii acriter inter se dissidere. In primis vero propter Vi Rom. regiselectionem, pertaesos Imperiidomus Austriacae, aqua contrariae religionis Principes in primis hortere videantur. Tum quod nimis anxie de cumulandiscia tuandis suis thesauris sint solliciti. . Tandem cum multis abhinc annis Germani bella nulla ivsserint, ad arma tractanda minus eos fore idoneos de duciabuς parum Obedientes. Eos nunquam non dissidere solitos garis Italis & Hispanis, quod hae nationes a Germania parum diligantur, nedicam odi Ohabeantur. Qui etiam interie propter variarum religionum studia non consentiant, disemper in eo versentur metu, ne si forte Imperator Turcam bello vicerit, religionem, quam semel receperunt , iterum ejurare& Pontificia Rom. iugo se submittere cogantur. Hanc ob causam a bello ipsos potius atque auxiliis summittendis i stenturos, quam ut sui di Imperii defensionem susciperet velint. . - Necuerendum esse, ut exteri Principes Imperatori hoc lo occupato auxilium serant. Polonum di Transylvaniamnunc in pace cum Turca vixere, nec belli tempestitem in proprias litiones derivaturos. Tum etiam quod Poloni eo in metu sintpositi, ne patriae limites deserere & versus mare glaciale seconferrecogantur. Transyl vanus vero a Turcico . . Imperatore impetium acceperit, quo rursus ab eodem exald s liari possit. Regem Hispaniarum ea quidem valere po-Gaua. M an ima domuo Austriacae a uia subministra te

130쪽

possit, veram aliis in locis ipsum distineri. pontificem Ro

manum non ubivis locorum praesto suturum. Italiae Principes neque thesauros suos neque subditos in alterius gratiam ansumpturos. Venetam Rempublicam non temere Turca I rum arma in se concitaturam , sed ociose potius belli spectare exitum, quam alieno periculo se immiscere,praeoptaturam. Hae praecipuae suntVisiriorum de bello movendo sententiae; non maturo aliquo consilio, ut sere solat . excogitatae, sed ea barbara quadam temeritate profectae: qua moti plurimarum rerum facili mam expeditionem saeptus tibi per uadent, quas,

effectu non modo dissicitimas, sed etiam perniciosi simas libi

Scio nonnullos esse, qui de rerum quas enumeravi certitudine dubitent: quem scrupulum ipsis eximere animus liest. Breviter igitur ostendam . quomodo Turcis res nostrae annotesco & Turcarum res in nostram noticiam perveniant. Demonstrabo etiam, omnibus Principibus hoc usu venire, ut de rebus maximi ponderis eiusmodi deliberationes instituant, praecipue Ottomanni i reges, exemplo a Soly- manno & Sc lymo ducto. Ille enim cum suis Bassis omnium Orbis terrarum Principum vires & potentiam examinabat de Ponderabat: Hic vero, qua ratione de omnibus Principibu yictoriam reportaret, consilium inibat. I

Δuomodo res, qua inter Ciri ora Principes agantur noti iam Turcarum pervolor.

aud dubium est, Turoicum Imperatorem eiusque oti siliarios non modo earum rerum quae inter hristianos quotidie accidunt, verum et id in arcalarum, & quae ipsis ii , tum modo Principibus eorumque Consiliariis notae sunt, cognitionem habere. Quibus explorandis, tum mercato-Izum, quozum ex omnibu4 nationibuS Constantinopolis mari - gnum