R.P. Martini de Esparza Artieda. Theologi Societatis Iesu. Appendix ad quaestionem de vsu licito opinionis probabilis. Continens responsionem ad quaedam recentiorum argumenta

231쪽

nem reflexam di Tumipolia, aut , nicientia cuuisque elucta cli cognitionis direct acl honitatem, api mali stat moralem --cti ij hic, di nuntiaciendae cad quod reddi tur manticium, ac Annegabile 3 quoad cognitionemquidem directimis innumera, b libuqeontrouersiis Theologorum moralium circa liuitum , de tacitum', honestus in & inhonestpm reta non circa magnitudi, nem , aut parta ita toaγ vir italais huius uenus quoad cognitiarnem vero refieram χ' hac ipsa inuenti l controuersiai uniuersalis in qu-rsamur. M nimiustum siquidem , a innegabile estisi

utroque generit coi trouersiarum alios, exauctoratius sibi inui .cem co adicentibiis decipi, alipvnon acram, Δί mo certiti cari omnino pores se esse itan mero ccmmi, qui non decipum-t ire tonaesi qua Gm opposito plati tinet, uami pridita illud. gemis

ti m Hionale V elisuens est volunt rem leuandi fest aniliant his rudicio Min isthesitor peccaminosanis Et sutilatos sine laudam

dilfridi eandem v c Di teni flanteusimilitor actuali iudicio pro- tu illi uod Do fluita sis es.sedinare fistucam .a Histerii Lic-n onoeptili , insolumni eadem est tallitas victaixurus resenexi, & opinionis directae . s. ruas rei in se 1cmperest a contrarium , & quod est verum rantum ex suppositione falsa, est

certum ηcpendentcr ab Opinione . quam qui sique tenet in prae-iati controuersia Amoc Hiam eapipe specialiter inccr-

tum , ac talibile apud plerosque salte in omnes. Quia inllia controuersia ust ine ad struenter utrinque agitata viralibet pars conrradictionis in probabilis,incerta,ac fallibilis apud plerosque omnes, & vix est unus aliquis, si tamen est ullus, qui Crtiti cara rosit se habeto demonstrationem pro ea parte, quam tenet id nuautem incertum,quod dependet a principio inccrto. . s. Art. I98. Nec vacat dicere, eum , qui operatur auxiniciatentiam

232쪽

dictamen conicientiς dependentcradententia adueriariorur n-st rum in ptaesenti controuersia , certe congruit illi 1 ndentia mis subest secundum suum coneeptu mxilaesolatu nuxidem HI Ferrtirudicii, cui)ubest haec ipla lentetitia'patet ex dictis , Rox saest satis .mani testium ὁ & si eadem aduersatiotuna lententia cil talula, electici elui modi laetiivvaccabit graui lincommodo i inate lirier. vii quoad utra rnque partem paulo inlari demonstrabitur, lucriaque dico proportionaliter de tu tirante, id operauia dcpe

Attalupa i conclut v tigituD nullam c gnitionem directivam electionisesse posse totalitur certam', dc expotem civitiis pcia lusinoe illudntis secundumanum conceptum absolutum in materia opinabili , qua opinabsumpud unumquemque est hic , nunc,. unde tu istas conloquitur no ettinere aβ prudentiam humanam , bc ad modum agondi humanitus prudentem, 't in omni ateria oriam PGIΠrou sa , & NitImquo probabili adiuueniatια - Certitudo totalis , eumque ieadein j dc cion aliter pligatur munP

233쪽

his Pars III. Art. CXC IX.

di insolitia laudabilem est, qualis con ueni t assensui eoneepto e xmndamento absolute, dc comparative magno omnibus hinc, dc inde diligenter consideratis, uti superius ea posuimus. Cui irroinde fundamento ita acquiescat intellecturi ut plus recedat 1 fluctuatione , dc suspensione proprie, ac striete dubitantis,quam

a finditate , ac immobilitate propriu I .ae stricte strentas , aut credentis fide diuina sicut e conuerto accedit magis ad lubricitatem dubitantis , quam ad stabilitatem scientis, aut credentis,qui mspicatur, qui leuiter, aut temere opinatur, qui Voluntarie coniecit sese In sellitatem, seu ignorantiam prauae dispolitionis, estque adhuc sibi aliqualiter conscius krac memor voluntariae eiusmodi praecipitationis intellectus sui. Ac demum ea certitudo credenda est susticere id honestatem Electio ius in eiusmodi re bus ad salutem animae pertinentibus, quali in tenaporalibus ancipitis exitus rebus, atque negotijs Contenti cile solent homines sui, rerumque suarum lcmporalium minime negligentes , nec imprudentes, ac stulti habiti in saeculo,seu in conceptu' filiorum huius lucis . Utrobique nimirum incidit saepe rati iras prudentis humanae, seu propriae hominis mortalis, & multo saepius falsitatis necessaria , scd non necessario mutua comes incertitudo quoad bonitatem, & prauitatem absolutam obiectorum in te, Electionum per se. Hinc Sap. o. i . dicitur οῦ . uis enim bominum ρ rerit scire eonsilium Dei aut quis poterit cogitare , quid se. u Deus 3 Cogit,stiones enIm mortalium timidae, incerta prouidentia nes rae. Et Per.16.

urgetur comparatio mox a nobis attacta . Et didiciu au amas,qua in terra sunt, o gust in prospectu sunt, inuemmus eum labore. 22ue a. rem in ealis funt , quis inuestigabit Sermo autem est ex protello de notitia practica , dc directitia electionunt, ut parci clare ex imio contextu antecedenti,de suhsequenti. Arist circues etiam,cuius aliqua hanc in rem testimonia dedimus art. lo a. non tam dein

strat, tametsi dc hoc facit, quam supponit, ut per se notum, prudentiam esse opinabilium , & incertorum , atque conclusiones consultationis prudentialis esse fallibiles,ut videre licet lib. i. Eth.

toto cap. 3.Si roto fere lib.6. maxinaci vero cap. I . dc D. Et quidem ratio merci naturalιs circa ea, quae pertineat ad legem naturalem , qua naturalis praecise est, est usque adeo incerta, ut Rristotes ex in praedicto cap. . Eruperit in hanc sententiam, quae luce Euagelica illustrativ hominibus mirabilis merito videri possit,

& accidat inexpectata . Honesta autem , ct iam, inquit, de quibus iacillitis cousi erat, tantam dipnentiam ι tantumque errorem in se habent, ut se e , non natura es videantur . Et D. Thomas ibi lect. 3. sub initi uili uniuersaliter sic pronunciat:4Maleria autem morulis i quae ipsa

234쪽

est tota materia prudentiae ntis es iquod non ἄ- naeviens perfecta e modo. Cumque eadem uniuersalitate Aristoteles di .josib,6 .cap. q. sub sinen , statuit sic Cum autem dua sint anima partes, qua rationis rapaces δεηι s scientifica, be opinatiua 3 pinsentia alterius virtus es videtur, ides opinativa. Nam cirra id, quod alite/ se habere

potes , invinis , O praedentia versarar. Ibidem paulo prius suppo-luerat, prudentiae incidere fal sitarern nolente etiam ipso prudo re οῦ ArqMe in arie quidem , ait, qui Φαω pereat, magis eligem 3 est, mi Mis ροι in Wndentia idem Deis, sicut etiam errea vinates. Haec caucintradit, ac saepe supponit D.Tho. E. a. tota quaest. I. M praescribriari. I. oc nos plura diximus in quaestionibus de prudentia nondum editis. bes non expedit in re nimium clara nos amplius abstineri.

Art. aco. Persecta itaque certitudo, & totalis infallibilitas propria

prudentiae tota reducitur ad dictamen ultimum conscientiae,quar caluum in , di praecipit talem determinate electionem hic,ω nunc faciendam ex suppositione priuiae consultationis diligenter institutae, & concludentis, consideraris , quantum par est, omnibus hinc, di inde occurrentibus, hanc determinare Uectioneincta honestam , ac laudabilem. Qui quidem actus praeceptiuus in praecipuus, ae pinissimus inter Omnes actus prudentiae, utpote cunsistens in applicatis,ne consiliatoruin, & iudicatorum ad ope randii ri, ideoque propinquius accedens ad finem totius rationis' Octicae, ac proindε prudentiae, qui est recta operatio& ele ctio simpliciter laudabilis, remotius se habens, ut per se patet, non. lum ad consultationem, cuius est inuenire media idonea ad sinem, sed etiam ad conet u sionem consul rationis , cuius est iudicare speculatiuE de inuentis, ut loquitur D. Tho. in quaest. illa ψ . art. s. Ubi haec omnia tradit ijsdem fere hisce verbis. Hiς porro actus praeceptiuus approbans, & indicens hanc determina

te electionem,ex Happositione diagentis. modo praedicto,consul rationis, necnon iudicis, quale nuper exposuimus, de bonitate,aC lionestate obiecti in se uib his determinate circumstantiis o lecti uis,est eatenus euidens, ac infallibilis, certissimusque. Cum nim electio quaelibet specificetur ex obiecto, non prout est in scis, prout apparet in intel Iectu, atque ab eodem proponitur u li mali, ut saepe diximus, di est ex se manifestum ; fieri prosectis minime potest , ut, praemista diligenti consultatione Omniaci

cumquaq ue occurrentia attente considerante, atque inui et

Conserente, concludatur, ac rei a iudicetur hoc tectum sub his cir mstantijs omnibus, tum ex parte eivstlem obiecti, tum ea parte operantis , esse honestum, atque honeste eligibile, atque Ee ut

235쪽

Pars III. Art. CCI.

.ritale proponatur voluntati; α nihilominiis eject io tali iudicis conformis euadat praua, dc peccaminosa formaliter, ac immetiabiliter, di , quod rem ipsam distinctius declarat, digna speciallis poenae immediare ratione sui. Hoc, inquam, est impossibile, quia impossibile manifeste est, ut quis sit vituperabilis, ac punivvilis, quatenus Operatur consormitor ad regula ux suam proximaraam; id est, ut merito vituperetur, ac puniatur ; unde ςst laude potius dignus, di proso. Euidens igitur, atque infallibilota dictamen ultimum reta tuum conscientiae , qua reflexivumin, & praecipit, atquc prae Plaudo approbat clectionem tant usi ex suppositionc praedicti iudicu directi de absoluta honestate ob iusti, rectitudine cicolonis. lΛtinoi . Quod si post consuliationcm . qua in diximus csse nem

Balaa Iu , Ut operemur holueste , utque probabiliter itul rccnhus Lile honestate cuiusquc operis , praesidium itidi tum directum dehones Me obiecti, ed de bonitate morali et celisitis euadat nihilom us AIsum ; electia , quae subsequetur cidelm suilicio coasordidi crit materialiter tantu Iu mala, ita aliter voro bona, Sc laudabilia. Quia videlicet est inhonestum in se reipsa obiectum materiale , ad quod sertur , seu materia, in qua vertitur ι motivum vero, ob quod aertur, ac versatur, est honestas ipsa re lis proposita per idem iudicium, Uti pluribus cxposuimus lib. s. Curiis Theol. qu. 24. atque apparo cx vci bi ς, qui s.Augustiuus amicum , a quo ipse Iaudabatur, Iaudat simul edi pellit Epist. la Tibi prodes , ait, ipsam diligere bonitatem , quam profecto ditigit, qm eum diligis, qarm ς redit boη- , siue ille se ita, με aBrer, qu/is qreditur, ba-Mut. Vbι laudatur tanquam verus qη iaton honitatis ream , quid mat non honuiu , quia credidit C de bonum. Eadem aute aeuo aci hoc ratio cit S dccpptione circa bonitatem p isonarum ti

236쪽

mus vlterius a posteriori per exempla facile obuia. 8c admodum L equentia, ac prorsus innegabilia . Proderit , inquam , id ad i relligendum distinctius il& firmius credendum gradum certitudinis , qualem diximus sufficientem ad bonitatem moralem , reveram laudabilitatem electionuiu humanarum. ii a

Subinferitur opportune peccatorum materialium frequentiu

Ri. 121. Vt auteni incipi met cum Augustino, propono primo loco multos illos, quorum iterum memini supra , exhi-hrates parentibus non suis, creditis tamen suis , pietatem. & ob sequia filialia. Multos istiusmodi filios dixi, quia nemo nescit esse quam'plures, qui decipiantur credendo maritum matris ni a esse suum patrem , ut nil clicatur de fi ijs concubinarum, mercatricum , liliarumque non unius generis furtiue concipientium , deceptis a matre circa patrem, aut circa utrumque ab educatori

hus suis . De ijs ita pronunciat S. Doctor lib.de utilit cred cap. 1 in sub initium I sta' enim non videat pietatem , msi ita sit si nil creda. tur , nil agatile his certo scitum ' Sanctissimum generis humani υmaeutum superbi mo scelere violari Nam quis MI infraus eum eklpandisputet, qui eis officia debita impenderit, quos parentes esse crediderit, etiam fmon essem . Quis tontra non exterminandam iudicauerat, qui seros fomlasse Myentes minime dilexerit, dum ne fissior diligo, metuis 3 Hi nihilominus ita decepti filii, dc ex vi deceptionis innocenter, imodo laudabiliter sic agentes duplici ex capite materialiter peceant: sim per excessum , quatcnus officia filialia exhibent parentibus re ipsa non suis, tum grauius per dcfectum, quatenus eadem negant vere suis. Nil porro necesse est ponderare , quod est facile Iasidcrare , quoties, de quanto tompore peccata eiusmodi pure materialia repet an tu eum laude a sic deceptis . Facile quoque perspicitur, si quis attente considerare, & pati cnter stipputat velit, quot , & qtram mormium aliorum praererea peccatorum pure materialium fecunda)mes, ex codUm illo errore. dcc uno . eadem sola ignorantiae imi incibilis excusatione, proueniat, atque in auctario rimneri ad pIerasque posteriores generationes ma-ae' magis lil rescat, propageturque perpetuo ad finem v an undi. .iod equidem ntalum eminet multo 'aragis,qudad possessiones honorum materialiter iniustas, singulis .ribtisqti

eiusmodi deceptis filiis, di filiis filiorum possidentibus situlo hereditatis bona, si s iidatiir ignora ia inuincibili; : noli se, E e a alijs

237쪽

viiis .lcisim pessidontibus similiter, quae sunt i Ilorum. Adde,

si Placet.donationes, aliosque innumeros contractus indidem iniustos per se, ac nullos, ac praesertim Contractus matrinio males non paucos in gradibus iure positiuo , α nonpunquam etiam sζatu ali prohibitis initos. Atque totidem circa hoc Caput leuis eodem Augustino myridii clas , de muriadum myriades militum obsequentium , di coopeprincipibus in bellis utrimque , vel ex altera saltem varie iniustis, aut iniuste intentatis intulicia, aut materata, aut λrmali. Hi milites tametsi iustitiana belli nullatenus perfisiciant, dummodo iniustitiam ciusdem nulla cognoscant certa x omnino notitia , nullius sunt rei peccati formaliso, seu specialitum a digni immediate ratione sui, cum cx quantur innumera hilia materialiter peccata homicidiorum, discpitionum, vastationum translationis dominiorum etiam ampli morum a ueris dominis ad veros praedones . Audiatur Augustinus lib. a con-: , 'laniim cad. τε. Vbi praefatus itutio 2 Interes enim inuιbus cm fis, quibusque auctoribus homines gerenda bellas cipiant ordo tamen ruenaturalis mortaliam paei accommodatus boc poscιt, ut suscipienduritiactoritas , arine consi m penes principem sit, exequenda aatem ea minisse tum milites debent paci , salutique commκnt. Concludit,urashe : Cum ergo vir iustus, si forte sub rege bomine etiam sacrilego mutet inde post illo ia lente bellare ciuica pacis Ordinem seruans, cis quia inbe-z Iil hos esse contra Dei praeceptam dicertum est, vel utram δι ιe

. Q i. quid culpabitar,& Adriano 'uaest. illa quod aea a punc.2. fuerunt Occasio, ut absque susticienti, quantum altequor,& haesitanter de legitima illorum relligentia, deque eorumdem veritate disquircrct,iac demunia, audentius aliquid, dum de Augustino In re tanta loqueretur, adisinnaret. Sed de hoc alibi . Nunc enim constat, plurima ex hoc, apstri& maxima peccata pure materialia perpetrari innoccnter, de c um laude perpetrantium, iudice ΛuguitIno . . : tiao4. Propono tςrtio loco iudices utriusque sortexterni persaepe, di grauissime peccantes pure materialiter beninficios insignorantiae inuincibilis in matelia non staumin rix humani, sed etiam naturalis, & positividuanu . Notum m est in causis, & ciuilibus. & criminalibus adhiberi alioucis praesertim populos , cosque non paucos ea propter s yς

editet linianitetque infames j itestes filius, instruinem

238쪽

falsa , ratione quorum adiguntur iudices, nil aliunde nulla existente exceptione idonea in contrarium, illexe innocentes in Qrtunis, in honore, in corpore, in vita quoque ipsa ,& bona veris dominis ablata adiudicare non dominis , abi. uere C contra nocentes i dc locupletare latrones, aliaque similia quotidie exequi cum laude , tametsi materialiter iniqua sint. Mitto dicere , quia id est controuersum, de udicibus aliundo

cςrto consciis de veritate pro innocente, aut vero domino, &,

quod eiusdem rationis est , de iudicibus , tametsi non certo conscijs de falsitate probationis iuridicae , nil tamen credentibus eorum , quae simi iuridice probata in processu , sed uel suspendentibu assensum , vel dissentientibus ex motiuis natura I ter probabilibus, & iuridice , vel non probatis, vel non proba-hilibus. Quod euenit passim. Dixi hoc posterius genus, plan Efamiliarius , esse eiusdem rationis cum genere proxime praece denti . Quia eiusdem plus minus iniquitatis est condemnarra,

quem credis innocentem, aut verum dominum ἔ& condem nare , quem non credis nocentem, aut incubantem, vel inhian

reni alienis bonis. Iam quoad serum internum, nemo est, in eo vel mediocriter expertus , qui nesciat Sacerdotes pios saepe impendere , cum merito coram Deo, absolutiones materialiter sacrilegas paenitentibus non rite consessis , atque hos ipsos sepe,& multipliciter efficere confessiones materialiter tantum dela-ctuosas, ac sacrilegas ex ignorantia inuincibili f. Mitto representare eluae mositas quotidianas pauperibus siclis,& nonnullis alimquin etiam male feriatis , dc male meritis de republica, 4audabiliter , dc meritorie erogatas cum prodigalitate.materiali er sistas , di cum pari lim misericordia aduersus veros pauperes tan tundem defraudatos. Mitto etiam collationes benefletorum ma terialiter limoniacas, aut aliter illegitimas, nec non ordinationes sacras multiplici ex capite inuiter sacrilegas, quae probis Ecclamsiae Praesulibus absque ullo ipsorum catenus demerito, & etiam Cum merito obrepunt saepe Mitto, inquam, haec, & alia similia quam plura lusius obtrudere, ne longum faciam, lectorique me nimis morosus exist dc quia talia sunt omnibus ubique obuia . . Art. aos. Claudo itaque cum Augustino id agnoscente , & comtrari um quorundam conatum vehementer detestante in eodem alio loco , unde caepidicere nempe cap. II. de utilit. cred. amen ed. Multa possunt afferri, alis quιbur ostendatur nil omninὸ humanas metatis incolume remanere, si nil creuere statuerimus s in ordine praeserti ii ad agendum, de quo immediate Mat lecmo in quod non possis' nus tenere perceptum uotitia omnino certa comprchensum, , de qua

239쪽

qua nemm agit totus ille libet in Addereo me in hoc ceni , sedoemplis nulla de nouo merentium paenam .di', fi mi Oh steraliud , etiam merentium laudem , ct prami iura dum materiali iter peccant, nil quoad maesens praeone punctum curare ; an qui sic operantur , dc impune coram Deo , aut etiar a laudabiliter peccata malestialia committant, praehabeant, vel non prehibeant opinionem, seu magis , ea minus pinabilem, alid etiam moraliter , seu certam, sint incertam. Necatem in quoad idem p nin1m,an ignoram iit inuincibilis istos ita Nautes protegens, seu erenIans lit ig orantia tanti an iurisis Sc an ris naturalis,an postirem. atque huius, an ditimi, an hum s .m Nn denique curo, an hax eadem tenorantia proximene ἰmmediate inuincibilis trahat originem ex talo peccato originari , an etiam ex aliquo anteacti temporis personali, atque era per alipsin viteriasiteorantum , seu otiam Grminior 3mputabili , iqPtiau camipla in i orantilatis se veto ptoue iis ex lad nni rurali humanae naturara n sectione,' Mimit.Nione, pi ut iubest prouidentiae clitiines j civiliς ei dem nostrae naturae iecundam de comaaturalis ostridiest,n Iduro, anetins ignoriantia sitis Nel nGn sit paenalis, manse , vul se paeninHaut nos alis. Nil nimirum homini cmid atriiviri pro indae arili es; qnod specialiter confimn n Namri ;utque de his ignora imati Mentiri eminus ta re. mpi tinei, rupes me iri restre avitibu - nrnuni ii in eisi i limin-tumre Iiis esuriasubhlans quo undam ca im confissionibus,Λ'aequiu cationibus V di Et Lmdatis non ira quhrionilius Non latis tautis rinitae hoc ima rima tem-t halid mMiodi uerno in 'qita imi tae ali a sit adhuc sis, oε-NJ:ifius a ut 3e ii inegabilius Frulo post suppio cndam L.

psuefit Acin ones formaliter bonae , tu laudabiles , nec noam Irit,mriae apDd Dinim , t rQue adeo prudenter exercitae, quae nihil mihHq tofuit ni ira, tectum reipse linhohestim , atque adeo nul iri Nini re mitione penitus certa , di fallitatis prorsus eximia inurii salsitati epugnethotam certi meo praeserquam pure .mictilia', de propria hominis pertinacis , hae si bus quo commini ni , quae phoitiae imprDprie orcitur certitudo,, utpote ivomnia. JA , ' IIa ,

240쪽

tiatis dit non intellectualis. Quia vero eae cisilem emplis con stat aeque clare easdem electiones formaliter bonas, & n, ischialiter peccan auolas ti quenses accidcre mi ac proinde freq uenter Blli prudentiam mistramquoad somiuonem dirςcta in li opust iis obicctivae, & laudabilis eligibili talisir Concludit ut cum cadem claritate; ne quidem certitudi in moralem quoa pamivm cingnitioncm csse conceptu prudentiae nostrae in pin .certitudibue morali, proca, quae nunqua , aut Fix unquὸi Apin falsit

Diuiditur , ω' exponitur cereimsso moralis 'qualis eat i sit apud Caietanum , . SIluestrum . i

AR r . Oportuit me loqui de certitudinem'rali cum no