장음표시 사용
211쪽
sis q. de , fit telligibilem In Intellectum possibilem per abstractionea piratasmati f. quia omne quo
ma ar. . est in potentia, non potest reduci inacium, nisi per aliquod ens actu: sed intellectui noster assibilis est in potentia ad intelligibilia: ergo non reducitur in actum. nisi per intelligibile in actu .sed intelligibile in actu quo ad quidditates naturales non inuenitur in rebat, nisi secundum Platonem ponentem l pecies, Sc ideas, de se oportet ut fiat hoc intelligibile in actur igitur oportet ponere virtutem Actiuam Sc hane vocamus intellectum agentem, Soli si mr A- & ex hae ratione soluitur argumentum Dur. qnia intellectus agens operatur educ eode i i P- potentia phantasmatis . non lubiectiva: sed ministrati, Se ideo eductum non est in eo, sed in potentia subiectiva quae est intellectas possibilis. Vnde praeter phantasma oportet potiere aliud agens, quia intelligibile in actu distat ab intelligibili in phalasmate genere.& non sicut unus gradus alicuius generis ab alio eiusdem, ut in sensu. & sensibili co uagit, Lege D. Th. quia utrumque eit materiale: sed intelligibile actu immateriale esse oportet. & quaado A. P I cit phantasma solum est impotens : ergo immutatum semper erit impotens, dicit ut 'ia1rihuic bii se non cit mutatum, sed bene in ordine ad aliud: quae mutatio consistit in hoci quia nimponit ut in- erat solum agens, modo essestias est minister alterius, et hoc videmus et illud quod ρ3tellectus a- possumus ex nobis emeimus ut ministri superiorum , de haec ratio conuincit omnes illas RHVς pbilosophantet: vana igitur est opinio Durandi. nec probabiliter sustineri potest. Piu:
dis i iis,di Francisci Tu leti dixerim, qui probabiliter substinetia quia sicut no Eabemus duis Volea
quandoque tate , nec duas memorias, nec duos appetitus. nec duas imaginationes, sed unam,ita debo in actu qua- mus sati de intellectu: sed ro ista nulla est: quia non tot de lata requirutur ad volenta. ild η' memorandii, appetendumve, aut ad imaginantu, quanta requiruntur ad intelligesida: M., ut clare videri potest apud D. Tho. p p. q. 8 s. per totam. &q. 79. per totam, veriin soluitur ta- hanc latius perlegere potes t. p. q. s. ar. 4. & lib. x. ni. gent. cap. 77. ubi Auctoriaca
rio F cisti dii quomodo intellectus agens intelligibilia in potentia facit intelligibilia tu actu, sta Thv. dem lib. videbis quomodo assimilaturari. cap. 76. vide etiam Scotum primo sent. λ' l
q. g. R Herueum v. sent. dist. I7. q. 2. & Bacca nitanum I .lent. q. t. prologi ,5 coacti in v. volum. q. 79. art. q. Capreolum quoque 2. stat. dist. a. q. r.
modo Ar. I. Tthie . c. lia asserit m I tuis eonia re botas ct petationes amicotu in tot tunio ve
lis suit instituit tu tui silicitatem
'ia finiihilosophi est cog oscete sua et - orem . de
causa causa uni miserere nobis . Tex. 17.
V diligens lector si vis solutiones argumentorum omnium videre, lege D. Tli
p. p. q. I s. art. 6. &in q. disputatis de anima arta I . &2. sent. dist. v. q. i. art. I. I. coni. gent. cap. 78. &sequentibus, &in quolita quot. Io. ar. 2. Aia
opus. cotra Averroistas,& Heru eum in aurea quaest. sua de pluralitate se ut Scotum . sciat. dist. 43. q. 2. Reuerendissimum Iacobui Nactantum Episcopii Clu ord . praed. in sua eruditissima disputatione de animorum immortalitate, I rancis Tho letum, qui resolute satis, de cat bolice tractat duas quaestiones de haere, alteram sua pila cipia Arist. alteram vero secundum philosophiam. lese etiam Augustinum Suessanum iatractatu contra Pomponatium, de in tractatu de interlectu, Chrysostomum lauellum iapeculiari etiam tractatu de immortalitate anima , di sie resolute habebis solutiones algo mentorum omnium, quae adduci pollunt contra istam veritatem,quae ici his paucis rivi sitionibus clauditur. Prima est, Aia est creata a Deo. Seeunda est, singulorum ιγminum sunt singulae animae, & simul errantur, & infunduntur. & hanc tenuit Arist. qmitur ex I 2. metaph. Tertia est, Anima est immortalis, ita P numquam desinit nim pio corpore, haec ec est de mente Arist. . metaph. ubi ait anima non praecedere corp Jς
manere tamen post, nil il prohibet. V Quarta est. Anima licet sit substatia perse sub stoidest independensa materia vivificat in corpus. & est actus eius. Quinta est,Anim N tellectiva est immortalis. R aeterna, sin philosophia naturalem, quia pluribus ratippi naturalibus & ne cellarijs haec confusio probari potest, ut probat D. Tho. locis sapi inlatis. Sexta, Anima nostra reunietur corpori, nee in aeternu separabitur . ssedi propositio est Anima separata in alio statu habebit altu modum intelligendi haeeppi colligi demete Ar. Octaua, In Aia separata no remanet appetitus eorporei. unde amare,adire.&aliae passiones corporis destruutur corpore corrupto, sed intellectas
212쪽
lix speciebus intelligibilibus tune non indiget phantasmate. Hine Hier. ait, discamus interris quorum scientia perseueret nobis in caelis. vitiari propositio est. In alio statu re manent virtutes morales in bonis, licet alia ratione quam hici propositiones istas quilibet catholieus substinere debet addendo verba Saluatoris nostri dicentis, nolite timere eos qui occidunt corpus, an in ana autem no possunt occidere, sed potius timete eum, qui potest αanimam, S: corpus perdere. 5e alibi.qui odit animam suam in hoc mundo. in vitam aeterna custodit eam. se Paulus Apost. si in hae vita tantum sperantes sumus', milerabiliores esse. mus omnibus hominibus. Vnde arguens insipientes qui eantabant, manducemus, & bibamus cras eni in moriemur: subdit, nolite seduci, corrumpunt bonos mores colloquia mala
dee. Propterea Eces. seribitur, spiritus redeat ad Deum qui dedit illum die.
V I A de operationibus intellectus tractat logicus, ut patet ex D T. in plo optimi perihermenias, de ex prologo primi posteriorum quibus in locis distinguit triplicem esse operationem intellectus, quarum prima est res singulas per IlI
- se. Id seorsum intelligere, quae dicitia r simplicium apprehensio, cui operationi respondet loquutio simplicium vocum perse. Altera est compositio, vel druilio, qn res, una lectu. elua alteri copulando intelligimus, siue affirmando, siue negando, cui etiam respondet sermo, orex uoni' qui per solas propositiones sit . Tertia est ratiocinatio, 'lii ex uno cognito, alterum cogno v Ieimus, eui respondet discursus vocalis . iuxta has tres operationes est triplex losior pars Prima ei rea simplicia. & haec est liber praedicamentoriam . Secunda circa composita, de haec pertrictatur in libro de interpretatione. Tertia circa discursus de quibus agitur in caeteris libris logicaesa cultatis. Non parua dissicultas est modo,unde oris p naturalis Phil. se intromittit ad traftandum de operationibus intellectus. Huic similis dubitationi orituralia, P cum intellectus pertineat ad primam philosophia, ut scripsit Ar. lib i. de partibus animalium,quo in loco mouet quaestum,num ad Philolophum speelat contemplari omne an iniam, ut intellectum, de arguit 9, non, quia si naturalis ageret de intellectu, praeter naturalem scientiam nulla relinqueretur philosophia . probando consequentiam dicit, quoniasi naturalia eonsideraret de intellectu, eonsideraret omnia intelligibilia, quia relat lucrum, . . iade omnium inter se coniunctorum eadem est scientia: intellectus & intelli sibilia sunt Gl λ- hi uti uitiua: igitur intellectus, 3 intelligibiliu eadem est scientia . quare si naturalis eonsiderat in sii. Ite uectum. eonsiderabit omnia intelligibilia: ergo nihil remaneretWab alijs scientiis consideraretur: ergo praeter naturalem scientiam , nulla relinqueretur philosophia , sed hoc est absurdum : ergo id ex quo sequitur: at sequitur ex hoe ς, dicitur, naturale philosophia intellectum considerare: ergo id minime dicendum est: si ergo naturalis Philosiophus non considerat de intellectu ; igitur nec de operationibus eius. Oppositum habet Ar. 5 omnes eius interpretes hie Nisi dicamus a, duobus modis res scibiles considerari possunt pri- Restabilis . mo ut sunt in materia. v. ut sunt abstractet a materia, de hoe dupliciter, vel ut sunt abstractet 'vib a materia secundum esse,& in ronem, vel ut sunt abstracte sim ronem tra. iuxta quos tres ta '' modos Αr. distinxit tres scientias, naturalem scilicet, Mathematicam. de diuinam Philoso- c Melirhyphi iiii, unde si naturalis eonsideraret omnia, his tribus modis consideraret ipsa omn:bus Tea. i. modis, de se praeter naturalem nulla relinqueretur philosophia: quia nullus remaneret cos derandi modus. quo res scientifice considerari pollent, Se in hoe eonsistit ratio Ar. Adde 'ς Rim .s, intellectus dupliciter eoo siderari por. uno modo ut intellectus est, alio modo ut intelli. git per phantasmata sine quibus in statu isto nihil intelligit. primo modo quiddi latine a 5 de anima. eonsideratur 1 Philosopho naturali. Zc sic currit ratio Ar. quia si intellectus hoc modo a na iturali consideraretur , nulla praeter naturalem relinqueretur philosophia . sed α. modo a naturali eonsideratur: quoniam ut sic sub naturalis Philosophi modo coprehenditur, cuius munus est rem ut in materia est, atq; quocunq; modo eam respiciat considerate, sed hac non est propria, de quidditatiua eius consideratio, quemadmodum substantiae separatae, ut substantiae sunt motorcs caelorum, atque proprijs iunctet orbibus, de eos quocunque modo relpiciunt iςῖ mu a P hysico. considerantur, sed haec non est propria. & quidditatiua earum consideratio, necta hunc solum Ar,ialeslectum a naturali coasideratione seiungit, nec id Probat ratio Ar . dei tu .
213쪽
tatio veri. 3. de antina. commen. s.
sed dumtaxat P quidditatiue intellectula naturali non consideratur, pix illud qa sequi imeon ueniens, & sic solui dubitatio de intellectu, de quo vide in Tho. 6. Metaph. ad principium. Prima quoq; dubitatio solvis dicendo poperationes intellectus ut sunt quaeda intentiones secundae spectant ad traicum, ut vero entia realia sunt,quia Producuntur a causa reati, quae est intellectus, & respiciunt materia aliquo modo ut dictum est. Sic munus Physici est eas conreptari, & sic Ar. N sui doctissimi interpretes hic disputant de ipsis . vide D.Th. I. sent. dist. z. q. 3. ar. I.&de pola Dei q. 7. ar. s. lege etia D. Th. p. p. q. s I ... s. 'bi ponit dificientiam inter intellectum nostrum. N angelicum, ac diuinum,de quomodo hi duo intellectus, scilicet diuinuς de angelicus cognoscunt quidem copositionem , & diuisio miride ratiocinationem non componendo. & diuidendo , 5e ratiocinando. Vide quoq; P.P- q ar. 3. x ε. & dc Ver. q. Iq. ari. I. dc in opus. q8. cap. coni. genti cap.
IR C A hoc quaesitum occurrit dubitatio similis dubitationi praeterit , H artifice spinat contemplari de vero, nu ad Metaphysicum, vel ad naturale F aliqui dicunt, u, naturalis Phil est ille, qui debet considerare de ipso vero, milia parte praecipue, in qua consideratur subiectum omnium veroru, dc eorumamus: sed animasticus considerat intellectum possibilem, qui est subiectu olum verorum.& intellectum agentem, qui est eorum principi u : igitur ad naturalem spectat de ipso veloeonsiderare. & confirmatur: quia considerans aliquod subiectu,debet considerare ea quaeradh inima illo reperiuntur, modo naturalis considerat intellectum, in quo reperitur verum, it ait Ar Tex. i. bonum Ic malum sunt in rebus: verum, de tallum in intellectu: igitur ad naturale Pbilo ψε. me phy phum spectat illud considerare. Aliqui asterunt, s ad Metaphy iicii spectat considerMς θ a i vero, qBqui de solus Metaph. contempla te de primo obiecto intellectus, S de Deo, est primit obiectum intellectu α, di ipse Deus est prima veritis: igic ad Metaph..spci; stipso Vero CO derare. Adde si, Ar. appellat ipsam Metaphy sica Philosophia veritati . q. eius finis est veritate conleptari: igitur ad solii Metaphy licii spestat de vero considerat A
qui Vero assirmant nulla arte dilicrere de vero , nisi dialectica, quia grammatica consior P metaphy. Oronem, ut est congrua, vel incongrua: dialecticus aut ut est vera, vel falsa. Praeterea sol. eommcn. s. logicus tractat de ente ronis, de de ente diminuto, sed veru est.ens diminutu, ut scripsi λοπ dimittamus perscrutari deente P accidens, & de ente qa est veridicans stilicet qd est iuens .n. qa est P accidens non habet causam determinata, do qd est veridicans no het caui nisi alam, ideo v trumq. numerat' in genere entis diminuti. Nili dicamus 't ait nius, s Veru pol dupliciter sumi, uno modo vidistinguitur contra metaphoricum, sinu, alchimicii, qua rone aurum minerale di verum, & aurical cudi falsum, siue alchimicu, vς erum est passio entis, de conuertitur cum eo,& iuxta hoc significatu dixit Ar. oporter pDRcipia sempiternorum esse veristima, & unumquodq, sicuti se Eet ad eile, ita ad veritat quia in quibusdam hoc veru reperitur magis, in quibusdam minus, quia in causa re Aete est tur magis, & in effectu, & causato reperitur minus, de propterea principia 5 causae s p i ti' ternorum sunt veriores essectibus, de causis corruptibilium. alio modo accipitur Verum μῖμ' distinguitur eontra falsum, & si e verum est relatio quaeda qua compositio, vel diuit Qq ein se sub in secunda operatio intellectus dr vera. vel salsa, de qua loquutus est Ar. dicens, ab qnantia di in res est, vel non est, dP oratio vera, vel salsa. verum sumptu primo modo spectat ad M taph PQR p m. si uniuersaliter capiatur, quia ut est huius, vel illius entis, puta mobilis, aut quanti ipςς - . i. ' β' ad speciales scientias : verum aut sumptum secundo modo spectat ad logicum, quia os L metaplik scientia speculativa considerat aliquo pacto de ipsa veritate, si qui dem eius finis est verita Tex. x. sicuti finis scientiae practicae est opus. Ves possiimus dicere, ut verum pol considera i post. modo ut est conclusio demonstrationis. de qua Ar. dixit, scientia est veror v. alio modQ pq 'a pioici considerari, ut est res significata per terminum conclut ovis, siue propositionis, & iic primi pειν hqc res reperitur in vocibus,ut scripsit A r. voces sunt notet earu pastionum, quς sunt in h di hoc est reperiri in voce, ut in signo, aliquando haee res reteritur in animo, tanqu N
et citari quia compositio, quae est aliquid de aliquo. Ic diuisio quae est aliquid ab aliq*q' cuntur veret, vel salso oc ius sint operationes ipsius aulaeae, quae sum in ipsa II. lib
214쪽
In tertium Librum de Anima et is
subiecto, lixe res significata per terminum propositionis reperitur in ipsi sinet rebus uno in eius is, ut dictum est, ab eo quod res est, vel non est &c. intibus stantibus dicimus , m nloquimur de ipso vero, prout est conclusio. ite omnis ars, omnisq; scientia considerat de ipso: si loquimur de ipso vero ut reperitur in vocibus, si e spectat ad logicum de ipso disserem si autem loquimur de vero ut est in ala, sic ad naturalem Philosophum puta ad animasticuattinet de vero contemplarit sin alat de vero sermonem facimus, ut reperitur in rebus, si e Metaph. habet ipsum contemplari: ex quo patet solutio obiectionum & ad quem artificem spectat de ipso vero contemplari. vi de Averr. L. de anima ubi distinguit veritatem. 5e salsi- Commen. 4tatem, quae sunt in intellectu speculativo ab his, quae sunt in intellectu operativo,& in lib. de caelo distinguit verum in necellariit. Se possibile. 5: ς, verum necessariu opponitur falso I impossibili.& verum pol sibile opponic salso possibili. vide D.Tho. p. P Q. 17. per tota, ubi comm . iar. reperies quo veru sit in re dc quo in intellectu, & quo in Deo.& quot modis sumis veru, de quid sit verum. lege quoque i. sent. dist. i'. quaest. s. ar. I. & in quaest. disputatis de veri
ADDITIO TERTI AEDECIM AE QUA EST.
N quaesito hoc laborant Scotistae ad probandum et, intellectus noster per se, se Argumenta directe singularia cognoscere valeat, qnquide ad id se extendit intellectus, ad qd Iacobi vax voluntas pertingit aiebat Iacobus Bargius scotista , cu essein in studio Patiui- g ςψ no. sed voluntas pertingit usque ad sinsularia , quia ea amat, de diligit rigi f& Primum. intelle tus quoque ea agnoscit: siquidem nihil vc untas diligit, quod ei in tellectus no re- pr sentat. Addebat P intellectus exorditur opus suum,ubi sensus posuit terminum suae a- andum -ctionis , at sensus in singularibus terminat actionem sua, igic Sc intellectus a singularibus ita i , ' 'incipit cognoscere, & sic primo, 5c directe ipse intellectus cognoscit singularia quod est co metium. tra Thomasias. Et hoc vi esse de intentione Ar. dicentis , neces le est intellectum in sua in birtum. tellectione phantasmata speculari: sed phantasimata sunt singularia,& representativa conditionum particulariu: igic intellectus eognoscit directe singularia. Tu es quia non possit. Quintum. mus nos imponere nomen alie ui, nisi illud agnoscimus: modo intellectus imponit nomina singularibus: igitur de singularia agnoscit per se primo. Q eo nugis apparet, quia lim telledius qfi cognoscit uniuersale, illud abstrahit a singularibus. modo abstractio non fit ab incognito, ergo primo intellectus cognoscit singularia,& deinde uniuersale. Et hoe etiam apparet luce meridiana clarius, si intellectus arguit ad alui conclusione per inductione, quippe quae inductio procedit a lingularibus ad uniuersale concludendum. Idem etiam apparet in exemplo qa est qii unii particulare per aliud probae, Pp simile qa in utroque coaspicitur,ut si malum est Gretcos eum Troianis belligerari, malu quoque est Lacedaemonios eum Atheniensibus armis decertare: in his enim argumentationibus sin3ulare primo mouet intellectum, eum actiones sint singularium, de sic quoque primo intelligitur ab eo con Themi eo de eludendum est igis utrumq; intellectum , & theoricum Se practicum per se primo, de dire practico.e e cognoscere singularia : de theorico patet, quia saltem cognoscit seipsum, quippe qui quoddam sin*ulare est, alioquin no haberet aliquem actum, cu actus sint singularium: de cibi '. practico magis vr, quia dirigit ad agendum, actus sunt circa singularia ut dictum est : co- snoleit ergo intellectus ipse primo, de per te singularia. ' Propterea ad haec argumenta,&similia dicere postiamus, ui cu tribus modis iisquid cognosci possit. vno modo cognitione eius in se,qJ est cognoscere illud cognitione intuitiua intuendo puta Bucentum in seipso. Secundo pol cognosci aliquid mediante aliquo medio reprςsentativo, quod est cognoscere cognitione abstractiva. Tertio, aliquid cognoscitur cognitione deductiva, te .n cognoscumus causas per eminum. quo pacto cognoscimus indiuidua. & lingularia immaterialia Puta Deum , de substantias immateriales. Adde etiam cp intellectus dupliciter considerati po- in testem test, uno modo ut intellectus est, desie non est cogno lettiuus nisi universalium, quia princi dupli rium singularitatis in rebus materialibus est materia indiuidualis, 3c intelledius quando '' i ii inis, intelligit abstrahit speciem intelligibilem ab huiusmodi materia: propterea intellectus, est & ut et tui intelletius est , non cognoscit nisi uniuersalia. alio modo potest considerari 'intellectus itinctus se
ut est sensibus coniunctus, prccipue cogitatiuet, ec sic intellectis cognoscit singularia, i VR
215쪽
sed non proprῖο eonceptu, sed conceptu alieno, nee cognitione abstrasthia, illi Intuli Iuli sed potius cognitione arguit tua, quia quando cognosco uniuersale puta hominem , dcc gnosco non subiistit per se,arsuo, dc concludo P in rerum natura datur quaedam rex su. ularis, quae differt ab uniuersali, quod coῖnoui per abstractionem, id sic arguitiue, dcc fuse, & conceptu alieno, intellectua ut sensibus allisatus singularia cognoscere poterit. Et si hae e applicaueris argumentis adductis de sacili ea soluere poteris, concedendo. φ το. Iunias amat ungularia : ergo intellectus ea cognoscit arguitiue, & ut imaginatiua ei su seruit. Et qii addit, in Allectus exordic ab eo in quo finit sensus, hoc est salium si loqui. mur de intellectu, ut intellectus est, sed bene incipit a pr Oxmo sibi , qa est uniuersale cor. poreum, nec est necessarium. P posterior potentia incipiat a termino prioris . soluinar, ac id quod suadabatur supra dictum A r. qui non dicit si intellectus speculatur phantasmau, sed homo cuius intelletius. si intelligere debet,oportet ut per phantasiam phantas eter, ii maginetur phantasmata a quibus intellectus possibilis accipit speciem intelligibilem. adquir tu de impositione nominis dicimus in cu cognoscamus singularia arguitiue, possumes imponere eis nomina. Quin tu de abstractione soluimus dicedo salsum eis; abstracti ei, si a noto. siue loquamur de abstractione intellectus agetis, siue possibilis,qui cognoscit Hiuersale non agnoscendo conditiones particulares, sicut etiam facit visus, qfi cognosci: calore in pomo non intuendo odore, Sc olfactus cognoscit odore absq; colore serui de inductione 5c exeplo concedimus, sed no est intellectus solus, qui facit inductione sed adiutuli cogitativa, quae numerat singularia ota, quae conueniunt in aliquo praedicato col. & licia. tellectus arguitiue, alieno conceptu cognoscit singularia materialia. De intelle stu themrico concedimus,quod cognoscat seipsum .quia est singulare immateriale, qn quidem singulare non repugnat intelligi inquantum est singulare sed inquantum est material: quia ni hil intelligitur nisi immateriali ter. De intellectu practico etiam alterimus, quod ad ac gnoscit singularia. nisi mediante particulari apprehensione sensitiuς partis , ut docet Ati' quia ex uniuersali propositione non potest concindi propositio particularis, nisi mediam propositione alia singulari l. haec omnia sustinere debemus contra Scotum tenentem inte, lectum nostrum intuitiue cognoscere singularia materialia , quod in est sal sum ut onduato es veri peripatetici, quam rem si latius scire cupis lege D. Th. in quaest. disputatis dexit.
q. s. ar. 6. 5 q. 6. arito. εc in quo lib. ι a. arii 2. de in Opusc. 2 . cap. I. .sent. dist. s . . l. . 3. & p. p. q. 86. ar. I. ide etia I. coni. gent. Cap. 6 I. de Auciore in expositione illius cap.
VIA disputatio haee lucul en tissime agitatur hie ab Auctore, non oportet aliud ei addere nisi remittere lectorem,si latius,& diligetius eam agnoscere voluerit, ad loca in quibus D. Th. ea pertracta ut est in quastionibus disputatis de ven. q. s. ar. 1 q. in quo querit si Angeli multa cognoscant simul, ubi magmarga metitorum copia utitur,inter quae sunt aliqua adducta hic ab Auctore. dc in p. p. q.8s ar de in q. I x. ar. Io. in quo querit, num videntes Deum per essentiam simul videant omnia, quae in ipso vident .d in q. 38. ar. x. in quo etiam quaeritur si Angelus simul postit muli intelligere, in α. sent dist. I. q 3. ar. 4 dc 3. quoq; sent. dist. I . q. .ar. r.& quolibet Iar. z. oc lib. primo contra gentiles cap. 1 s. Seo tus etiam multa de hoe quaesito dicit i.s t. dist. 3. q έ. 5c in 3. dist. I . q. a. item Dur. 2 senti dist. 3. o. r. Ioannes, de Iaadunos. Et anima q. 3 3. in his locis resolute, de uberius habetur veritas huius quaesiti.
ADDITIO RI IN TAE DECIMAE QUAE s T.
OT A g, haec disputatio agitatur hie de anima, prout est eorpori alligata, fis
qsi fuerit a corpore separata,competit ei modus in tellisendi per conuersionea ad ea quae sunt intelligibilia simpliciter, sicut de alijs substant ij x separatis: cii modus intelligendi per conuersionem ad phantasmata est animae naturalis, sdisputatio
is. cui uniri corpori. sed esse separatain i corpore est praeter ronem suae naturae. de similiter ia telligere sine coauersione ad i. antasmata est ei praeter naturam, dc ideo ad hoc vitior c.
Iptellectus speeulatius e noscit se
216쪽
Remon sis Aule in lib. de sui hei ea
porἰ ut se operetur secundum suam naturam. Stai dicis contra, quia illud quod est praeter naturale no nascitur ex natura rei cui est praeter naturale: sed intelligere sine rhan a ma- te, Sc cum phalasmate oritur succcIsiue ex natura ipsiuς anili ae: igitur modus intellige adi sine phantasmate. non est praeter naturam animae. V Aliqui dixerunt utet q. modus es adi. & intelligendi in naturalis auimae successive, nam esse in corrore est naturale ei in principio, este vero extra est naturale ei in fine. veluti omnibus animalibus compe it duplex modus vivendi, videlicet in utero materno, Id extra uterum in fine, seu post princi Pium. Potest quoq. & milius haec dubitatio solui, dc dicendo 2, praeter natura leno est idequod contra naturam: sed est communius quid, te superius ad id quod conuenit alicui con μ -λ-E tra naturam. δἰ supra naturam, oc extra naturam: vnde in pra sentiarum sumitur praeter naturale pro eo quod est supra na urale, non miraculose, sed supra naturam propria ipsius animae: sicuti dicimus P ignis habet duos motus, alterum naturale, scilicet quo mouetur sursum , & alterum praeter naturalem, scilicet supra propriam naturam, quo mouetur circulariter sequens motum diurnum, Ac iste praeter naturalis est perpetuus, & conlienis ei secundum i participat naturam superiorem coelestem, quae participatio conuenit ei ex eo quod obtinet primatum in phaeraesementari, iuxta regulam D. Diony. P supremum in simi attingit insimum supremi. 5 sic anima intellectiva. quia est suprema sorina in mate. bui. 'ria existentium secundum sui supremum participat aliquid de natura substantiarum sepa- Tatarum , & secundum stipsam absolute aliquid aliud vendicat sibi proprium. secundum enim propriam naturam , ut sic vendicat sibi este in corpore. de intelligere cum phantasmate, quando est essent aliter pars, prout autem participat substantias separatas habet si sit etiam extra corpus, ut illae sunt, & in ligat ut illae intelligunt, de sic illae modus est simpli Quis modua citer naturalis animae, hic vero praeternaturalis, nec in conuenit tale praeternaturale ori- nx Hi mn iri ex natura ipsius rei, no absolute, sed secundum P participat in sui supremo naturam superiorem.Vt pate in motu circulari ipsius ignis, qui innascitur ex hoe, pignis est in illo T. ' 'loco. elle autem in illo loco conuenit ex hoc g, est supremum inter elenunta,elle autem supremum inter elementa habet annexum hoc. 9, participat naturam superiorem, stilicet cae γlestem, lic improposito hoc, P aia humana est immortalis, & infima imer intellectu Ics substatias s.bet duo. & P exigat corpus mediu inter co traria, & consequen ter corruptibile, & quod pol sit remanere sola, set primum ex proprijs habet. ex quibus habet φ ratiocinetur, & colligat sciem iam ex sensibus, secundum vero ex participatione superiorum in sui supremo, ex quo et a nunc habet lintelligit principia , de quodquid est . Et ad- . uertet anima separata licet intelligendi modum similem intelligentijs habeat. boe tamen i ' non cli intelligendum, ut aliqui falso opinati sunt,qubd intelligat per species congenitas de inuatas. quia Arist. docet st, est veluti tabella in qua nihil est pictum . ncc etiam intesti- x, t sit per species quas tue abstrabit, quandoquidem in tali statu non habet organi sensus, &amaginationis, quibus mediantibus species intelligibiles abstrahuntur a rebus, sed intelligit partim per species conseruatas, partim per species ex insuetia diuini luminis participatas,quarum anima fit particeps: sicut alit substantiae separat , quamuis inferiori modo, unde tam cito cessante conuersione ad corpus, ad superiora conuertitur . hinc animae Puerorum, quae nullas species acquisitas ex phantasmatibus in hac vita babuerunt, per illas quas a Deo Opt. Max. tanquam ab authore naturae tecipiunt. intelligere valent de hic δὴ 'π puς lege D. I h. p. p. q 3 s. ar. I. & 2. Sc I. sent. dist. 3 q. q. ar. s. dc a. sent.dist. δ q. q, .ar. . iud& in disputatis de ver. q. io ar. 8. Id I. coni. gent. cap. 6 s. lege etiam Ioannem de Iandu- licum. n. s. de auima q. tua s s de Aug. Niphum in expolitione huius tex.
ADDITIO DECIMAE s EXTAE QUAEST.
VIA haee quaestio parum difficultatis liabet, ut patet ex duabus coclusionibus ne numero positis ab Auciore in corpore quaestionis . propterea nihil occurrit scribendii, potetrarum nisi quδd desideto t cilς cautum de numero potenti ars animae. quia tres sunt potentiae animae intellcctius, videlicri intellectus agens. intellec u poqibilis,& voluntas : quinque sunt pol ctiae sentiti up exteriores, ut visus, audituς, gustus, odoratus iar intello de tactus: quatuor tum PQ c. Icus culta es iniectores, vidcl.cet sensus coinnuinis. ima- ctiuae. Le giuatica,
217쪽
Dic rq ani- vegetatis Intellectuartutibus normnibus nomiamur.
ginativa. phantasia, si memorativa, appetitus sentit tuus. qui distur potetia Impsere matum, de iacultas exiliens in musculis, & neruis, quq dicatur potentia exequens, seu V motum. Potenti et ipsius animae vegetatiuae sunt septerra scilicet nutritiua, augmentati agenerativa, attractiva, retent tua, digestiua,&expulsiva, ex his sequitur Pomnes animae potentia: reducuntur ad x I.&nee plures, nee pauciores lum, de qu bus omnibus lege Drin p p. sunt inae Theologae quaest. 88. per totam, qua colistit i a quatum articali ,&ia sq. disputatis de ver . quaest. io. ar. x Scin q. de anima M. I 3. & Iib i. de partibus azim Macar. 3 .dc coati gent. cap. 3 8 .&2. sent. dist. 2q2.M. t.
ADDITIO DECIMAE SEPTIM AE QUAESTIRCA quartum notabile de identitate intellectus practici & speculatis ga
la. Th. p. p. q 79. quasi per totam, ubi habes , Peum intellectus pluribus paminibus nominetur, non est necellarium ut quodlibet nomen faciat disti ianem ab eo nam dr intellectus speculativus, quia quod apprehendit no ordis ad opus, practicus vero dr. quia quod apprehendit ordinat ad opus dr lyndeii , quinto tibi tua liter retinet principia operabilium. de ratio insertor , quando haec in seriora cop-platur, nominatur ratio superior, qs conliderat diuina. quia roni superieri attribuatui upientia, inferiori 1eto scientia. vocatur mens, 'is metitur quς coueniunt rebus S quadrivocatur intelligentia, qta sistit in prima sui operatione, considerando ' uodquid est ictu di materialis, siue postibilis, aut potalis, quando est in primo statu, scilicet P nullam MFti in habet, nec quo ad principia, nee quo ad conclusiones quia quando iam cognouit priaci pia alicuius scientiae, appellatur a I hilosol his intelle ius disi olitus , quando aut te iaa tiu primo erit in secundo statu, S sic dicitur in illinus in habitu. qtiando vero estia ast secundo. qui est considerare, sic dicitur intellectus in actu. Acquisita x vero omnibus ita vj sdiuinis. 8e humanis.dicitur intellectus adeptus, εἰ tune erit quando veriscabatur de dictum Greg. Quid est quod non videat. qui videntem omnia videt- de his lege D. T,. Hi su p. dc I. sent dist 3. q. q. arti t. dc 2. dist 2 q. q. t. art. I. dc de ver. q. 3. Art. 3. genti c. 7 . de lib. s. c. I.
IRCA tertium dictum huiua quaesiti, nota ei si appetitus in motu animalis sit principalius mouens Sce hoe intelligendu venit de movete immediate, stum oue, mediatum est ipsa natura,squidem ad causandum motum piogressi. praecipue in animali rationali concurrit primo natura secundo intellectas si cticus, r. appetitus, A. res apprehensa, s. virlux motiua,quae est distincta a vir tute appeti 'ua, ut docet Ar. 1. de anima, oportet quod inter i sta principia sit ordo aliquis , quippe qMOrdo reperitur etiam in inteli genti js separatis in quibus virtus motiva non distingui ab appetitu.& a natura lin Averr. licet ieeundia Beatum Tho. virtus motiva distingua: at ista stantia intelligentiarum , sed non ab intellectu&voluntate, in semper inter istar tur ordo , quia nulla sustantia potesse immediatum principium operationis, ut pallio 7. metaph. dc q5 in aliquo agente concurrunt principium substantiale, de accidentale rei ctu ei uidem actionis, oportet 2, principium substantiale fit principale, Ac mediatum , pria et pium vero accidentale sit secundarium de proximi , de uibus lege D TE. p. p. q. I sta in disputa is in l. de malo quaest. i. ar. i. 5 3. sent. dist I s. quaest. 2. ar. Σ. 5c inopsi cap. s. bi iuuenies virtutem mortuam animalis elle triplicem, unam per modum t glutis, seculatam per modum imperantis, di tertiam per modum eaequentis a c.
IRCA rationem adductam ab Auctore ad probandam conclusionem, alii' uerte ipsam esse standatam luper exemplo Ar. q, appetitus rationalis se habe: appetitum sensitiuum, sicuti sphaera superior ad inferiorem . dc quia per j i superiorem intelligit Philosophus sphaeram Saturni. quae tribus moti bis uetur. Primo, motu diurco ab orcu iis occasum iurer poIos mundi oc bie dicitur motu
218쪽
ore. Iectando monetur ab occasu in ortu, quo Oct planetae mouentur super polox zodiaci. Tertio, mouetur motu proprio,quoi proprio deserente agitatur . Sie etiam appetitus stafitiuus tribus motibus mouetur, primo ab intellectu di scurrente, seeundo a voluntate se quente deliberationem intellectus , tertio motu proprio. Alij dicunt φ isti tres motus. quibus voluntas mouet appetitum sensitiuum sunt actus elicitus voluntatis, actus imperatus internus, de actus imperatus externus, de in illis moribus voluntas semper vineti appetitum lensitiuum,quandoquide appetitas stasitiuus obedit rationi. & siquis quereret. si appetitus sensitiuus obtemperat rarioni, unde est Paliqui semper inclinatur ad operandia se eundum senium, aliqui vero ad agendum si a rationem, alij autem interdum sequuntur unam viam , interdum alteram . i Astronomi dixerunt P Eoc nascitur ex dominio, quod eorpora caelestia habent supra homines: quia cilcctus asentis ex necestitate sequitur in m
teria, quando virtus agentis tanta fuerit, quod pollit sibi subij cere totam materiam. sed toti materia inseriorum corporum subi jcitur virtuti cxlestium corporum iamquam ex l- letitiori: ergo ex necessitate es letaus ccelestium corporum recipitur in materia eorporali ex qua componuntur homines . Aliqui Tlleologi voluerunt, quod hoe prouenit ex ιuggestione bonorum . & malorum angelorum, quandoquidem sicuti Angeli deputan tur ad eustodiam hominum, ita daemones ad impugnationem, i ed omnia bona quae fa ciunt homines. ex suggestione bonoru angelorum procedunt, quia diuina ad homines mediantibus angelis perieruntur: ergo Ic omnia mala, quae operantur homines, ex suggest ne malorum angelorum procedunt. Sed an stet opiniones sunt saliae. Prima quidem. Rura Damasci ait P corpora calcitia nequaquam sunt causa humanorum actuum . 6c ratio .eorum concludit contra illos, qui dicunt intellectum non disterrea sensu, hinc canebat ptatis est voluntas in hominibus, qualem in die inducit Pater virorum deorumque . Seeun vi quoque opinio salia est, quia ut ait Origenes etiam si diabolus non ellet, homines haberent appetitum ciborum de venereorum, di huiusmodi, circa quae multa inordinatio contingit, nisi per rationem talis appetitus res uetur. dc maxime mitra eorruptione naturae, rest nare autem,&ordinare huiusnodi appetitu subiacet libero arbitrio. Ratio huius opinion is currit quantum ad hoc. t homo pol per seipsum ruere in peccatum, sed ad meritur roficere no potest nisi auxilio diuino, quod bomini exhibetur mediante ministerio Ange lorum, de ideo ad omnia bona nostra cooperantur Angeli, non tamea omnia nostra pec cata procedunt ex daemonum suggestione. Propterea dicendum est. st, ista diuersitas opereandi prouenit ex assuetudine. Aliqui enim assueti sunt uti voluptatibus. & non sicile ab sitient se ab illis. licet possint fi velint abstinere. At qui allueti sunt sequi opera virtutum, a quibus declinare etiam possunt,quia habitus non tollit a voluntate quod est sibi propriis. ciliret agere libere, & contingenter . Alii Vero mcdio modo se habent, quia plures homi.nes mutitur pastiones,quae sunt motus sentitiui appetitus . Pauci vero sunt sapientes, qui huiusmodi passionibus resiliant, resistere tamen pollent si volui sient, quandoquidem vo
luntas non ex necestitate sequitur inclinationem appetitus inserioriς : liret enim pusiones quae sunt in irata bili de concupiscibili habeant quandam vim ad inclinadam voluntatem. tamen in potestate voluntatis remanet sequi palliones, vel eas reicere , de qMJhus omnibus videte potes in Tho. p. p. q 3α .ar. I. α λ. & pri. secundae q. imar. I. Sin disputatis, in
m de ver. q. xx. ar. 6 N a. sent. dist. T. q. I. r. i. dc iecunda iccandae q. 93. ar s. Ic in q. de malo. q. I 6. t 7.ε Conflatum in z. volumine q. III. ar. 4. Sc in quolib. II. ar. s. de 6,
Metapli. lech. s. lege Scotum, in quolib. ' T. N inimum Doctorem Anto. Tromb in speciali quaest. de bac materia . vide quoque Alex. I L. Metaph. in expo. f. contex. & Averr. 2. caeli comm in s. cap. delubli. orbis . Vide Zimar. Theor. 6 i. lege Lai. id expo s. - . huius lib. 5c Helir.' quolib. I s.' s. ac Codosecdum quo lib. I. q . Ze latius agnoscis actus apPetitus quomodo aliquis eli immanens, aliquis vero transiens, de unus est ratio alterius. lege quoque auctorem lib. I. coni. gent. in ex rositione . cap. ubi dii putat cu Cai. hie de appetibili quomodo concurrat ad actum appetitus, 3c eodem lib in ex P. 7 . cap. in-uemes quomodo appetibile myaratur ad appetitu . lege adhuc lib. . coni. gent. in rep. 39. eap. ubi Auctor disput quomodo appetere lpcciali modo convenit animalibus εἰ c.
Haec sunt, quae pulcherrimi, bis doctiis imi Ferrarientis quaestionibus, tu ad octo Phy- fce astultationis, tum ad tres de Anima libros frestat. bus biculter addere nobis visa sunt.
tus quibus vol sitas movia et appetua senu tauum
Diuersi ina perandi iahominibus
219쪽
quibur omnibus 7d unum postremo an ncc muti Nos scilicet hane prou neiam sumpto
non ut humanam aliquam laudem, siue gloriam ex his con sequeremur, neque ut praeci, rissimas lias quaestiones tamquam obicitias explicaremus, ac esuri commentatio a quia efficeremus, cum hae quetitiones licet arduς tint, nulla tamen expolitione uallis'; commea -- rari j x ob miram q am liabent claritatem,indigeant. sed ut potius amicis qui id nobis imposuerunt morem gereremus, quibus obtemperare mal ainius, qu. in mordacem invidorum Iinguam effugere. Non ignotamus enim non defuturos quam plurimos quorum munus factumq; elt potius latrare,quani aliquem laudare ae potius emino dente homines mor. de re, quam ab iniurijs illos excusare, qui cum primi, fortat te breues has nostras addit in Carmen culas perlegent. Horatiano illo carni ne aduersus nos insurgent cilicet Parturient mara Ho. - I. nascetur ridiculus mus: expectabant siquide a nobis celebre aliquod. ac insigne opus o monitos elle vClumus, nos non nostrum sed alterius opus in lucem edere uatulisse. Hae .m
dignit timet Ferrari iis quςstiones licet multo iam tempore imprellet fuerint,nihilomitu Ratios ate a quam plurimis viris clesiderabantur, tum quia propter admirabilem quam contreenthς nugit. ite' doctrinam in maximo semper suere pretio, tum quia apud perpaucos viros in umit . DP de causis familiares quamplurimi. has quasliones interii imprimi curaum Pol ' per te sine alterius additis satis erat edere, sed ut occasione illa alijs prodesse post int,iaile,runt nobis, ut aliqua ex officina nostra adderemus, quibus celcberrimi huius Auctoris doctrinam vn uerta Thomistarum scholae esse eonsorinem ostenderemus, ideoque semo nem dilatare, ac grauissima quae currebunt dubia su se explicare ab instituto nostro abde alienum visum est, sed satis amicorum voluntati, necnon studentium utilitati Bicta tristi uim bitrati sumus, si loca auctoresque cuique doctrinae conformes breuiter citaremus. Hocra Aue . de Anti que aliud fuit nostrum samiliariumque institutum, quoquidem proposito aliquis. utra tum eius fortassis mons aliqui a nob:s expectabant, oriri nequaquam poterat, quod si montem ili s in Suia quem quςmadmodum aliqui faciunt scandere voluilleinus, non deerant nobis pedes, et , operis. bus diuino adiuti numine ad illum licet altissimum ascenderemus, sed potius sub obe tiae iugo colla nostra subdentes voluimi nostrorum amicorum iussioni obtemperare iamili sub valle commorantes,quam excelsoς sit perbiae montes ali endentes ex illis deinde cidi, ac in varios, ut multis contingere i olet, incidere et rotes. Quare nihil essὸ iudicam de quo humanet gloriae cupidi a nobis conqueri polsint, omnia enim quibus se illusti aesamosos ostendere possint. illis relinquimus. potu illemus enim de nos ut alij faciunt Virerum antiquitates, & sue Romanorum imperatorum vita , seu gesta eorundem bella NAlia opera plurima hii torice ac graui stilo describere . extant de quam plurimi in aurean, D. I l .u Mii , cret Theologice sumaram, necnon in quatuor sententiarum libros in diuinam plisos rhiam.& in logicam facultatem nostri non aspernandi labores, nocturitieque vigilia quasi lucem videre curaremu , paucis sertas te displicerent, sed humanas has laudes abis relinquentes, satis visum est nobis per breues hac additiones rugi quadam minime m. polita verborum serie, nulla sere de grauis itinis, quae hic tanguntur di ijs, pro . ni iter temporis angustiam iacta dileus sone imprimere, quas unusquisque propositi nostri institutum considerans, benignoque animo ac ria , Deoque immortali, Beatae Virgini.ac Diuo Thome, icuius angeliea doctrina omnia sere hausimus,
sempiternas assiduasque gratias agat.
Expliciunt Additiones R. P. Magistri Matthiae Aqua jΜ Ord. Praed. in Quaestiones Reuerendissimi Francisci Ferrariensis totius dicti ordinis moderatoriS.
220쪽
In qua ostenditur, Aristotelem non aduersari Divino Platoni.
OMINVS si illuminatio mea. In hac quaestione quatuor saciam. Primo declarabo titulum. Seclido recitabo varias opini nes Philosophoruin .R: Theologorum de Ideis. Tertio declar bo quomodo Plato non discrepat ab Arist. in positione idearii. Quarto adduca difficultates Arist. in diuersis Philosophie patatibus inductas. quibus de medio ideas tollere videtur: & ostenda non sententiam Platonis. C:d rudem quandam Platonicoru opinionem, qui manus eius disciplina allequuti sunt, impugnasse. ro ad primia. Idea graece, ut notat Diogenes Laertius.dr tumidos, tu raradigma, lati ne dicitur lorma, vel spe .liae imago. se etiam D. Tho. at imper Ideas intelliguntur serint aliarum rerum praeter ipsas res existentes . Forma alicuius rei pretier ipsi in rem existens ad duo comparari potest, vel ut sit exem-Plar eius, cuius dicitur sorma. vel ut sit principium cognitionis i psius. secundo quod sormae cognoscibilium esse dicuntur in cognoscente, & de istis Ide is loquens D. August. aimbat. tanta vis in Ideis constituitur, ut nisi his intellectis sapiens esse nemo possit. Dio. nysius Areopagita ait ideas este exemplaria, di rationes substantificas rerum singulariter existentes, quas Theologia praedefinitiones . seu praedestinationes vocat definitrices omnium, atque estiatrices . Primo dicit m sunt exeplaria,& rones substantificae: quia munus Idearum est repraesentare iubilantias rerum. Secundo ait singulariter existentes: quia sunt aeterna, & no caulatae a rebus . Tertio dicit 2 sunt praedefinitiones . seu praedestinationes . uibus vel bis voluit intelligere. Deum authore omnium priusquam res produxi ilet, in suo elle praecognouille. ac praes c. ipsisse fines, & media, quae postea res erant suo tepore consequuturς. Ultimo dicit. Desinitrices omni u atque essectrices. Quibus verbis ostendit, 21 Idcis omnia cognoscit Deus, Id per Ideas omnia producit, quoniam Ideae pertinet ad scientiam, de ad efficientiam ipsarum rerum . inlidam Platonicorum ita definiunt adeam de mente Plitonis. Idea eli forma quaedam aeterna, incorporca, a mareria separata, ac in mi mente potita. Primo dicitur ne Tis, nam' forma in herensarido dicis Q, est aeterna, vidit nos intelligeremus in Deo elle aliquid aduentilium. Tettio dicitur incorpore me aliquis Putaret eam esse eductam de gremio materiae, au t perficere niater iam. Quarto dixit a m teria separata. ut daret intelligere nullum commertium habere cu materia nam licet anima rationalis sit in corporea,non tamen est aliena a materia. Vltimo dicit in mete Dcip sta: ne quis arbitraretur Ideam esse quid siclitium. aut quid humanum, aut aliquid pertianens ad creatura .haee de Drfinitione. Notadum etiam cp hac de causa Plato dictus est Diuinus. quoniam ut recitat Lusebius Cesarientis de praeparatione euangelica, non solum fuit istudiosus mutanae Philosophiaec sed etiam diuinarum scripturarum ex libris Moysis, quos Ptolomaeus Rex Aegypti, verti curauit in punicam linguam . Et etiam non ulla loquutus est de Ideis. de verbo, & unitate Dei, de infallibili tale. 5 de animi imortalitaterquet omnia ex Moy s.',& ex varici mjs prophetarum accepit. Notandum etiam P displitatio
haec est summe necessaria Logicis. Phy scis, Metaphy sicis, & Tbeologis . Logicis primo, nam Arith. pri. post ait, valeat Ideae Platonis, mosita enim sunt. QSomodo Logici possunt scire ideas Platonis elle monstra: nisi sciant in quibus discordat Plato ab Aristotele Philo. ophi quoque multa inter potaunt de Ideis, ut patet 1. Phy s. pri. ccxli,& pri. Ei bicor. 2. 7. ubi te latur 4 iboatau illam, de Per se boao.cile dissicilem. sed duobur exuletibus
ordo obser uandus in disp. preti
Lib. ss. q. D. Dion de mystica Theo in Vatonia quidam. in re plari dicit diui