장음표시 사용
291쪽
Ad PM cam Universam. planetarum, sunt ex impulsu primitivo, quod in vacuo non destruitur , & ex legι generali gravitatis , in ratione duplicata inversa diis stantiarum. Ab hoc impul su primitivo ab soli Deo tribuendo , ut qui qua qua versum imprimi.potest , curvae oriri potuerunt quavis directione procedentes, ut in cometis conspi
Sol evrvarum focur communis. l. Sol in foco communi omnium curvarum Ellipticarum cometarum positus est, ut & planetarum majorum & ad hunc communem focum S diriguntur vires omnes centripetae ac, a quibus perpetuo inflectuntur vires projectiles a b . Planetae majores omnes ab occasu in ortum in zodiaco in consequentia fgnorum GHI Κ,& in parum elongatis ellipsibus convertuntur. Focus S planetarum majorum parum ab altero foco F distat.' Contra Vero cometae quaquaversum, & qua vis directione in caelesti spatio moventur. l iae ab occasu in ortum , & in consequentias gnorum GHI Κ, aliae ab ortu in occasum , ct in antς cedentia signorum , aliae ab austro in boream , aliae a borea in austrum imOVen Pur, eclipticam, seu curvam telluris quaqua V sum, & sub quovis angulo secantes : &communis eorum focus S modo est ad distantiam veluti infinitam ab alicro foco A , aut M , aut v , aut Y', quare modo parum a S Ie, & tellure distant , ubi tam pore' aliquo Vis biles sunt modo in immensum recedunt , ubi tempore longe majore invisibiles evadunt, imo dc aliquando per saecula.
292쪽
etro Additamenta 'servatione digna, non astronomorum , aut physicorum: & a saeculo tantum vera illorum notio haberi , & theoria institui coepit.
Eorum conversiones . Immortalem gloriam sibi Neutὀnus comparavit exeunte saeculo proxime superiore me-rbodum g ometricam creans , qua cometae Cujusque curvam, re reditum praediceret , datis tribus ejus observationibus. Celebris Hali ejus Neuronianam methodum adhibens ad cometam anni 163 et praedicere ausus est ejus aevolutionem periodicam fieri annis serme 72; eumque hac periodo expleta in his, atque hiscς-li punctis visum iri: ita re ipsa contigit initio anni 1 39 juxta hanc astronomicam praedictionam semper in scientiarum fastis memorandam . Cometa anni 1682. Cometa hic anni 163 1 in disdem caeli partibus visus fuerat annis Is 3I , . & 36PI, Rpraecedentibus astronomis , qui peculiari observatione illum dignati non fuerant. Cometa anxi I 68o .
Neutonus , & Uali ejus varia historica mo. numenta invicem conferontes magna probabilitate censuerunt, insignem cometam anni Isis oeundem esse qui visus fuerat annis 1 Io 6 ,sar, & in morte Caesaris annis ante aeram Christianam 41: quare ejus tempus periodicum ex quattuor his apparitionibus illatum erit
ferme annorum IIS, III. Tenrupus erit, quum eomδtarum theoroa aeque certa evadet,' c planetarum. At quum
theoria haec. adhuc in incunabulis sit,in& rarae. ,
293쪽
sint cometarum apparitiones, & invicem lonisgo tempore distantes; plura saecula volvantur oportet antequam theoria haec perficiatur .
Anno II os cometae viginti quattuor tantum innotuerant, quorum catalogum Hali ejus tradidit in sua cometo graphia. Anno 3733 quadraginta tres jam innotuerant, quorum series in celebris Ca i llei astronomicis Lectionibus invenitur ; ex his unus supra viginti directus est, duo supra viginti retrogradi, ut in eodem elencho apparet. Anno x 7 9 jam innotuerant quinquaginta novem . Eorum series est in tertio volumine Astronomiae Lan dii, & secundo volumine coinmeto graphiae Pingre i.
Modo anno x 86 in septuaginta duo jam noli; plurimi certe adhuc ignoti sunt. Cometae directi, is retrogradi.
IU. Inter hos cometas septuaginta duos satis jam notos triginta septem sunt directi , qui scilicet revolutiones suas ABSA , & YLS X circa' solem conficiunt ab occasu in ortum'in consequentia signorum GHIΚG r triginta quinque retrogradi ,-revolutiones UNSM , NX s Vcirca solem conscientes ab ortu in occasum in antecedent Ia signorum .
VXSU eclipticam , seu telluris curvam Sub diversis angulis secantes ab austro in boream , di vicissim, in consequentia, & in antecedentia signorum GHIKG , ferme totum caelum
complectuntur . Earum Zodiacum.
294쪽
. Additamentaditur et cometarum Zodiacus ferme usque ad utrumque eclipticae polum dilatatur .
sunt corpora opaca propria luce destituta , de tantum mutuata, & reflexa luce visibilia . Sol, ct stellae sunt. corpora lucida propria luce prae dita , quam quaquaversum jaculantur radiis d vergentibus ad immensam distantiam . Fig.
47 ). . I. Sol communis cometarum , Cc malorum planetarum focus , & virium omnium centris petarum a c centrum , globus est immensus
materiae igneae, dc lucidae, qui in se convertitur diebus viginti quinque eum dimidio. Ejus diameter est ferme leuearum communium 3ooooo et ejus volumen millies mille tellare majus est, & quadringenties. aut quingentae somnibus simul planetis nostris majus. 4 v a, c Edus in planetas , is cometas vis. Si ens maternia Dirinam mala statem praeseserre post et,. et ab illuss mortalibus obsequia poscere, certe esset sol. Hic inapparenti is versi centro stus, tamensa luce circumfusus , cujus est principium, & sons , omnibηs his amis errantibus circumseptus conspicitur, planetis scilicet, & cometis, qui circa ipsum Convertuntur, & illi veluti obsequuntur. Ipsπiis dominatur, eosque regit, vi sua attra ctiva moderatur di eos illuminat, calefacit. per petua irradiatione Reeundat , eorum veluti sex , ac benefactor .. t . Man
295쪽
283 II. Ualde probabile est , sellas esse totidem
- soles immotos , magnitudine diversos , quos Deus creavit ad astra opaca ipss addicta , &circa ipsos conversa illustranda ; erunt haec propterea valde similia cometis, ac planetis ,
quos soli nostro addictos videmus. Fig. 47 . Earum distantia. Stellae a tellure, & inter se veluti infinite
distant. Ex astronomicis observationibus , atque theoriis innotuit eas , quae prinnae magnitudinis dicuntur, quaeque telluri ceteris pro Pinquiores censentur , a nobis distare saltem ultra leucas 3 eoo, O , o ci, Ocio Quae sextae , dc septimae magnitudinis sunt
veluti infinite magis adhuc distantes esse debent; & uni*ersum licet finitum , & limitatum, ut in quarto tractatu metaphysicae , dc in ejus elementis demonstravimus, re ipsa immensum est, & humanae mentis vires excedit.
Fig. 38 III. Oculas linteus In horizonte ACBA , ubi
uterque polus conspicitur , & tota caeli amplitudo, nocte serena, nec instrumentis ac ju-tus , in toto hemisphaerio supra horizontem suum non nisi stellas imo videre potest :ferme totidem post sex menses in altero hemisphaerio deteget , quum supra horizontem puncti A ipsum quoque apparebit. At hic idem oculus Α, qtii in universo caelo nudus tantum stellas aetoo videt , innumeras deteget optimo teles copio munitus. Ingentibus Shortii telescopiis objecti magnitudinem augentibus quingenties supra a oo oo da teget distincte novo Herschelii telescopio objecta augeri
296쪽
x M. 'Additamenta . te sere bis millies firmamentum percurrens detegere poterit supra 6o, aut 7 o oo9O.
1 41. OBSERUATIO . Quum primum mens
humana philosophari aggreditur ad primam rerum originem contemplandam convertitur: magnum hoc phenomenon quoque omnia e elebris antiquitatis ingenia contemplata sunt , alia
divinae revelationis nee praefulgente, alia hoc Iumine destituta. Fabulosae rerum origines .
l. In metaphysca, & in philosophicis institutionibus ostendimus , hypothesim mundi ex
Concursu sortuito atomorum aeternorum in
tempore sermati ; hypothesm mundi pure .materialis sua se virtute conformantis in. Vege tabilia, dc animalia is longa , dc lenta Suorum principiorum sermentat sone; bre vi, hypothe sirisquamvis diuae naturam visibilem oriri saeit nullo com ursu Entis praeexistentis, dc essentia a teria , & ab omni materiae proprie late distincti , R ite potentis, dc sapientis , se Ner sere labile impiarum ineptiarum sul-elment in luce caecutive eum oportere , qui in miro visibilis naturae spectaculo , in ejus ordine, in motus ligibus, quibus regitur, JuAgidissima non videat svi Auctoris indicia, entis scilicet 'in teli, entia , dc activitate necessario infiniti , qualis esse nequeat caeca, de iners materIa ; dc Moysis Cosmogoniam , sue rerum creationem semper cuique philosophodet
297쪽
Ad PBMam Universam. 28sdogma. rationis, sin minus esset re Iigionis, su
H. In iisdem operibus praeterea ostendimus. primo ab aeterno existere substantiam aliquam; ceterum modo nihil existeret; deinde quidquid
ab aeterno extitit, a se existere debuisse, seu esse ipsum Uerum , b unicum suae existentiae principium , ceterum non nui aliunde existentiam habui siet, quae aeterna esse non potuisset fertio quid quia a se extitit, fuit suae ipsius .existentiae principium , . necessario habuisse energiam essentialem, ., infinitam , quae sola sibi esse potuit existentiae principium; quarto, ii materia Γ se existit, & ab aeterno, necessario hanc materiam , Cain exempli causa , qviae constituit lutum , aquam, lapides, ser-Tum,. in natura. sua habuisse, & habere eneringiam essentialiter infinitam, sine qua nunquam potuisset esse ipsa suae ipsius existentiae principium.' Existens a aeterna materiae repugnans . Atqui, experientia, ratio , sensuum , dc ἱ- dearum testimonium nullam talem energiam tu universa materia nostris sensibus subjecta nobis ostendunt , Puta in . terra , in aqua .: inapi de 3 in ligno , aut reliquis I potius vero experientia, & .ratio probant , in his corpo- IIbus magis nobis . notis oppositum inveniri , inertiam scilicet Imrinsecam, is vadicarem , . absolutam ad motum indifferentiam , & adquieuem, ad actionem, i ad in actionem . Pars ergo illa materiae magis nota ab aeterno non
298쪽
Leges naturae a materia num emanent . sIII. In Metaphysica, & physica nostra ostendimus, tres generales naturae leges, impulso-.nem scilicet , attractionem assinitatem , ab . intrinseca corporum constitutione, cui insunt, non procedere', earumque existentiam , & in influxum unice pendere a libera Dδi voluntate , qui alias leges statuere potuisset, intima corporum constitutione nihil mutata . Exempli causa, globus plumbeus , aut argi Iaceu S, quem manu teneo, loco dimidium sui motus amittendi quum directe in aequalem plirinbi, aut argillae globum impingit, potuisset sub alia impulsinnis lege a M. totum m O-
tum amittere, aut totum conservare, aut diversa ratione motum suum dividere. .
Idem globus plumbeus, aut argillaceus loco gra vitandi ad centrum terrae in dupticata ratione inῬersa distantiarum , potui si et sub alia gravitationis lege & in alio rerum ordine ,
aut ad centrum terrae non gravitare , aut ad
illud gravitare in directa fatione distantiarum, aut ad caeli punctum e diametro oppostum
Idem plumbeus globus loco ininitat Is cum acido atriolico, aut nitroso, qua ab illis dry-Xolvitur , sub aliis assinitatis legibus potu ille taut nullam cum acido assinitatem habere., aut assinitatem habere decies majorem ,aut Mino
Absurdum est igitur materiae energiam , cc i' intelligentiam tribuere. quae in sua regular , Ir constanti actione deprehenditur : quae ener- gia', dc intel l irentia soli naturae auctori. p nissime tribuenda esse conspicitur ἔ ipse enim tantum I es statuere , & conservare pyturi , - quibus natura obtemperat.
299쪽
Ad PByteam iniversam . II TELLURII ORIGO, ET ANTIQUIT A s.
Natura visibilis opus Dδi. I 43. OBSERUATIO. a tura visibilis in
immensum circa nos extensa evidenter opus
est Entis increati, dc creatoris , quod solum infinita potentia materiae existentiam impertiis ri poterat, quod solum infinita sapientia qua scit causas effectibus aptas disponere , media.
ad finem, partes toti , totum suo muneri obeundo , potuit materiam a Se creatam in mundos hos conformare natura , dc magni tuo dine diversos, quorum mira congeries philosophum meditantem , astronomum observantem, rudem aspicientem tantum admiratione per
Telus omnino opus Dei. I. Paret'us mundus, quem ineolimus , pars nobis. magis nota naturae visibilis, esse cepit , ut reliquum universum, initio temporum, illumque Deus creans , qui in suis finibus, dc decretis minime absurdus est , non caecam, i 'inertem materiam jussit illi indere motVs suos
regulares, & periodicos, dc in illa leges statuere impulsonis, gravitationis , assinitatis ἔnon munus imposuit Jabuloso Chaos illi praesidendi annorum myriadibus, elementa Confi Ciendi , eorum pugnas , dc sequi librium dirigendi, dc confusioni harmoniam sub Ilituendi ;noar munus imposuit ostreis, & conc hi l i is ita infinitum multiplicandi in omni terra , mari
que; ut ex eorum conchis montes omnes fierent ἰ non munus imposui e sabuisso igni centrali totum telluris nuncI eum solidum vitri fi candi , dc per innumera. spiraculω-Vulcanos
300쪽
-28t. - Additamenta nuncupata erumpendi ; atque ita a summo ca-Iore ad maximum. frigus transfundi; non munus imposuit aquae , & terrae per innumera saecuIa ita super hunc nycteum putrescendi , ut longa, 8c lenta fermentatione, nullo geris mine, nullo vitae, aut intelligentiae principio in mi mera vegetabilia , dc animalia produce Tem: , quorum mira organa ita causam infinite intelligentem, Mivam , saepientem produnt , ut de hoc stui tum si dubitare. II. Mundus nostes quum initio extitit, adiis . vino auctore motum suum dc diqrnum super axem suum, do annuum circa solem accepit', dc atmosphaeram, qua involvitur, & motus , ct marium, terrarumque divisionem , ct terras vegetationi aptas, dc flumina illas 'eundantia , & periodicam temperiem ipsi conis gruam , & vegetabilium, &animalium species
hactenus subs stentes , & quidquid ad finem ,
quo creatus fuerat, assequendum erat necessarium ; ut scilicet usque ab initio esset aptum homini domicilium , pro quo praecipue creatus fuit; ut ex divina revelatione discimus , dc naturalis ratio. , ac vera philosophia suadet . Natura non sui principium. Natura visibilis a b. Auctore suo media o tinuit, quibus subsisteret, eonservaretur, ali quas etiam mutationes subiret; nam ut se ipsa Dimaret, & ut causis physicis tantum agentibus talis fieret, qualem nunc cernimus.
z744. NOΤΑ. Mundus visib IIIs, rerum unia versitas igitur , ut parvis mundus noster, R. Dso Ente iηereato initio temporum e nihilo
educta fuit. At quando nam coepit epocta hM prima , rerum omnium initium Fig. 478 .