장음표시 사용
61쪽
eopae illae, qiis alteratis spiritibus a venenata interia comtingunt, extincto veneno,regeneratisq; spiritibus tollutur, virtutest hinc ad pristinum regrediuntur statum; consimi liter in febre ista,si a solis spiritibus liqc euenirent, cessante febre, dissipatisq; per unam, vel alteram diem spiritibus itilis male affectis, cum liceat de nouo perfectos,p OSq; rem . , , generare, nec virtutes ita diu concussae, nec cordis adeo
Pr g tatariones subsequerentur ; Item palpitatio illa cos disgremorq; ad pluresannos se exrendens , languorsi, illa , . diuturnus certissimo sunt argumento, malam illam pestilli . te qualitate in alio subiecto,qua tenui,&dissipabili, cuiuscemodi spiritus sunt, consedisse,aliundeq; , quain ex materia instabili, fluxaq; ortu habuisse; sicuti enim hinc affectiones diuturine generantur: ita manifestum est 'indicium qualita tem illam malignam insedissein subiecto , quod nJ tantum non disiluat facile,sed quod diu etiam possit persistere.hm. iusmodi autem cum non sint spiritus, nec hi erunt propriuhuius qualitatis subiectum. Sudor etiam ille adeo copiosus, maluso; , uti vires ex superflua eiuS euacuatione, digestio- Φ'videntur abefactari, aliquandoq; in totum extingui, non solos spiritus; sed etiam partes alias assectas fuisse, certissimo pol esta argumeto . di enim a solis spiritibus hoc esset,ut contingit in synco sudor hic semper malus esset, lumq; semper prognosticaretur, at sanatio contrarium indicat illi enim ab hac febre tantum liberantur,quibus no modo sponto , sed & arte, dum cardiacis remedijs cor tutantur'. olicitur sudor, quibusq; cotinue excipitur si cisi autem supprimatur , nulla arte sanari potest. Quare curn copiosisiimus sit in hac febre sudor, ab eius euacuationes initas dependeat, signum est per sudorem materiam maia Ia, perniciosaq;, in qua febris,& maligna qualitas insideat, educi. hanc autem non posse esse spiritus, nulla eget d monstratione. Non igitur erit inter ephemeras hic febris
recensenda eo quod spiritus tantum sint altasti i quoniam
62쪽
Febris pestilens, qua vi aeri ephemera,
& cordissubstantia,& humores etia,quorum pars remas , Porida humiditates praxipue ven natam. concipiunt labem, cuius indicium est pra sente labre sudor copiosus, civirium calus , post febrem aulcm languor diuturnus, co disq; palpitatio duratura, in febre liui usmodi praua, & m Iigna inccti sunt qualitate. Et si unico tantum,vel ad sui mum altero perseuerat dici hoc no exsubiccto sed ex propria veneni qualitate, cuius vis est subita, S summa caus tur.& quemadmodum ex proprietate innata humorum a petuita quotidiana,a bile tertiana,& non e conuerso,ht bris ι ita ex proprietate huius vagantis veneni unica hi tam
tum accessito, secundam nunquam transtedens dicm. quod venenum,quasi tumultuariam inuehens accelsionem,& spiaritus & humores,partesq; solidas simul aggreditur,ct popu latur,simulq; a proprietate Inam latum cdit accessionem, cui si non mors, saltem virium debilitas minima subsequa tur. haec de ephemera. ad hecticam deuenio. Suppositum est antiquum,duplicem esse pestilentem labrem,alteram putridam,alteram hecticam,& prauam utrarumq; qualitatem
in summa consistere putredine. sed illius in humoribus,hir ius in substantia cordis insidiere. sicut enim iacti ai simplexa simplici putrida in hoc diilere,quod in putrida cor ab li naoribus,qui in calefacto constitut i tum , incalesciti in hectica autem non incalescit, sed calefactum est, similiter in pe- silenti putrida cor a praua illa, summaq, putredine, quq in humoribus insidet, ainigitur, iliciatui q;,inbectica aure cornus ahilla mula qualitate,& putredincoher tur, sed alto ratum est,eamq; labe in sui iptius substatia concepit, adeo quod hectica pestilens ea erit, in qua cor ipsum, & caloremn putredinem in propria substantia concepit , hocque in Licto esse,& non in fieri.quoniam autem lisc febris in habitu cst, non aliunde generatur sed iam iacia est, ideo qui hac i Melaborant, nullum habent caloris stnsum, nec se te
63쪽
uasionem recipiens. His apponitur errore ad alias etiam
pestilentes febres traductus specialis casus , in quo hoc asse tritur,quod si in febre ista,dum cor una cum mala illa putrς ρ stilis,
dine positum est in calefacto esse, eueniat,quod quae in Vc re haberi aliatriculis cordis continentur, tanto sint frigidiora, quanto quando mi uicor ipsum ultra naturalem gradum factum est calidius, tuc siimiles sudior pulsus nullam fere mutationem recipiant', pr terquam ad pia vi. celeritatem quandam, & minimam, ita ut valde similis sit sanorum pulsui: hincq; fit, ut cum ager se febrire non perincipiat,nec accessionis ulla sensibilis inuasio reperiatur,putisusq; sit sanorum pulsui similis, difficillima sit harum scibrium cognitio, saepeq; inde aegrotantes, dum sanos se esse credunt,in mortem prscipiti ducantur cursu.Sentcntia haec de pestileti hectica discriminis admodum plena est. si enim Febri, pniti in ipsa putredine pestilens hic allectus, ut asserunt, consi- hestica an d sit,siq; a putrescente aere, ut dicunt, huiuscemodi febres tur. generantur, difficile est imaginari,cum hi mores ratione humiditatis eorum propris sint ad putrescendum magis, qua cor ipsum,parati,putredinem eam potius in cordis stibsta tia, quam in humoribus firmari,nec admodum probabile cst, cum cor ex innata temperie sit siccius, habeatq; cori Pus compactum,sblidum,& fibrosissimum, unde omnibus iniurijs externis potest facile resistere, ipsummet qualitatε pestilentem, & putridam in se ipsum recipere,non autemnumores;humidum enim facile omnium formarum sust
ptiuum est,sicuti siccu difficile, licet hoc firmius, diutius quam illud, susceptas conseruet, hincq; prouenit , quod
multas putridas quotidie aro hecticas vidcmus,putridaeq; facile sanentur, hecticae autem non ita; Cum autem unica tantum ponatur causa harum hecticarum pestilentum, nimirum aeris putrescentis inspiratio, causaq; haec Omnes cor dis partes & contenta,& continentia pariter attingat, nocrediderim potius cordis substantia, quae nullum fere morbi genus primario ob eius tum fortitudinem tum nobilit
64쪽
tem patitur, quam humores in elux ventriculis et tentoso putredinem concipere. si tamen detur,quod per inspiratio. ' nem aeris pestilentis pestilens hectica generetur.quod ego forsan negare ausim, cum ci sim sententiae, quod aer P .i stilens non per putredinem, nec putrefaciendo pestem in dui.' hominem inducat; quoniam si hoc esset, cunn putredo sit
Omnium mixtorum passio, non tantum homines, sed etiam Omne animantium genus , plantarumq, Omnes species, &alias rerum differentias simul popularetur; si,inquam, hoc detur, nunquam etiam dabitur hectica sine putrida, tum quoniam humores ad patiendum sunt promptiores, tum etiam quoniam patiente cordis substantia impossibile est praeseruare humores existentes iis eius ventriculis ab eade: putredine ; quod enim tangitur a putrido, putridum fit, eo magis,quo contactum ad putresceduliabilius est,hoc
. etiam facilius parte ea patiente,per quam cstera tum regu tur,tu conseruantur. Casus autem illius hecticae, in quo ponuntur contenta tanto stigidiora, quanto corde ipsum cor
pus est calidius, certe liceat hoc fateri potius est imaginarius, quam quod ulla possit experientia, aut ratione firmari;proportio enim illa mente quidem concipi potest . at ratio non dictat, quod membrum calidissimum , spirituumq; opulentissimum,continuoq; agitatum motu humores adeost idos in integra contineat sanitate,cuius; nodi ante huius febris pestilentis inuasione necellario deberent esse ., At si qetur,tales humores in eo tunc contineri,nulli dubita, quod continuo contactu, & alteratione cor ipsum ad fiigidum permutabunt, siq; intemperies erit valida, vires concident; si non ita,saltem pulsus ad paruitatem, tarditatem, & rar, talem conuertentur; intemperiesq; hec siue sit in fieri,siue
in nem esse, cum in ipso residebit corde, cum pra sentia eorumdem stigidorum humorum ad putrescendum cor i tum inhabile reddet. frigida enim difficilius, quam calida, putrescunt,ad putrescentiaq; magis, quam haec,impi Cpo ta a V tionata
65쪽
riohata suntun habentibus enim symbolum facilior est tran. situs. quare stante hac inhabilitate, non ita facile credatur hecticam pestilentem in tali corde generari si enim hoc esse qui caeteri in quibus nec frigiditas haec tutela, nec in. habilitas ad putrescendum inuenitur, contingeret Θ certo cum oes pariter eunde pestilente inspirent aere,homines caeteri proculdubio hac eade pestilenti hectica laborarent. sed cu es e sensui pateat,non ocs,nec plurimos ita vagatectia peste affectos esse,quid de hac positione sit statuedum, pateat. Aliud mirabile in casia isto additur, Videlicet,quod in tali hectica pulsus similis est pulsui sanom,nec in quantitate ullo modo mutaturiqua fit moderatus ex cotrarioruni actione latum ad magnitudine operante caliditate, quantuod paruitate, frigiditate,similiterq; in alijs pulsus differξtijs
codem contingente.Sed stante hac eoru positione,quod inaesi hectica cordis substatia,& qualitate pestilente,& ipsam putredinem conceperit,dissicillimum est iudicare, quod talis hal pulsus: si enim unaquaeq; inteperies valida, ex qua cordis vires concidunt,pulsus edunt debiles,& ideo ad paruitatem mutantur, quid putrescente cordis substantia erit cogitandum Θ num poterunt humores illi frigidi roborare cor putredine actetum,indeq; dcbilitatum, ita ut moder tus fiat pulsus inter languidu,& vehemente sed quae moderatio potest esse in magnitudine pulsius,cu humores frigidi pulsus edant paruos,putrescensq, cordis substantia, indeo; virtutibus existentibus labefactatis languidos faciat ξ hic quid poterit magnos creare pulsus Θ at dices, calor intensus, ed hoc nec verum est,nec fieri potest;magnitudo enim -pulsus non a calore, sed a virtute valida concurrente boiano arteris statu, vstq; generatur . nisi enim vires constent, licerisumma adsit necessitas, niiqua magnifient pulsus.quare cum nec ratione humorum contentorum, nec ratione
substantiae cordis putrescentis magnus possit este pessus, immo ad paruitatem inclinare debeat, non poterit in qua iD a litate
. in febre penileti iactiaca possi es epulsius modera
66쪽
titate ulla moderatio succedere. Sed si etiam omnia hareconcedamus,verum p sit dari febrem hanc hecticam,dmq;
propositum casum,cum omnes hae febres insanabiles sint, in mortemq; omnes terminentur,ars nostra de his solicita esse no debet,nec aliquid moliri conetur circa parem ista, tanquam de sgritudine,cuius vires supra omne artis ingenium, supraq; omne naturq robur eminet, raroq, contingit temporeq, eo, quo ars nostra minimum pollet. Haec de hectica,ad putridam redeo , quae sola inter febres pestilentes certo relinquitur,quaeq; sola a nobis venit consideranda. 1 hii hi' De in renisses tris pestilentis a materia putres cme,et se loco,
- DR . b. in quo eadem putrescis. Cisp. X.
is es Ebrium putridarum differcntiae aliae a materia putro. i. IJ stente, aliae a diuersitate loci, inquo haec putresciri
sumuntur. a materia quidem, quoniam in hac sanguis,in illa bilis,vel sit flaua, vel nigra,in alia autem pituita putrescit; proutq; vel hic,vel ille putrescit humor, diuelsa oriuntur febrium putridarum genera . A loco autem , quoniam vel haec materia in loco particulari conculcata putrescit , tuc i, fit febris symptomatica putrida ab affectu particulari nomen habes,vel in ventriculis cordis, & in maiorib. vasis,vel in minor ibus, vel circa vis era,extraq, venas.tuc fit febris in thi, pesta terpolata, cum hoc modo, hocq; in loco putrescit.cum au iis diffentia tem c teris modis ocisq, illis, uni continuae. Has easdemd materia omnes differentias Videlicer ium a materia,tum a loco im. loco. bres pestilentes recipiunt. A materia quidem primo, qu niam in aliquibus sanguis,in aliquibus csteri putres uni hi
mores, a loco autem, quoniam haec eadem vel in uno conculcata loco, vel in maioribus venis,circa cor ipsiam, relinminoribus,vel circa vis era, extraq; venas putres uni. Si humores hi ubi uno; putrestant, pestilentem labrem sunt causat dri, primabem,sicorruptionem icuti praemonstr
tum est,aliquam concipere debent, siue hoc ea praeceden-
67쪽
ti annona,seu ex malo victus regimine, siue ab aere insecto, seu ab alia causa interim,externaue hierit:cum autem ad putredinem deueniet, ratione diuersitatis ipsorum, rationclloci Auein prodeunt febrium pestilentum genera. si an- guis, siue in loco particulari conculcatus, siue in maioribus venis putrescat demper febrem prodit continuam,synochis proportione respondentem . si putrescat bilis conculcata, symptomaticam causat febrem,tertianis cistasimilem si iiii vasis maioribus, circam cor, causum. si in venis milioribus
tertianam continuami circa viscera, extraq; venas, tertiariam edit intemrittentem . si aut e melacholicus humor co-cuIcatus, proportioῆatam quartane symptomaticam generat febrem,si intra venas, continuam quartanam. st cxtra,
i intermittentem.si vero pituita conculcata ad putredinem deueniat, starem generat symptomaticam quotidianam. si intra venas, quotidianam continuam. si extra interpolata. Cum sanguinem, res in vcnis. vel in aliquo loco concula tum putrescere dico,& proprie dictum sansuinem a cael ris distinctum humoribus. & totam massam sanguinis ex quatuor humoribus compositam etiam intelligo. Cum autem bilem utranq; & pituitam,seu conculcatas, seu in venis deuenire ad putredinem assero , per bilem flauam sanguinis calidiorem,& tenuiorem partem. per atram crasSiore,& terrestriorei per pituitam autem crudiorem intelligo: Mon enim intra venas synoeri, & separati dantur humores, scuti extra venas,circaq, viscera saepe reperiuntur, ubi secreti,puriq; s*pissimo reconduntur, reponunturq;,a quibus intermittentes postea generantur febres. A materia igitur hae febrium pestilentum sumuntur deserenti, quod aliae synocharum,aliae tertianarum,aliae quotidianarum speclam reserui. A loco autem, quod hae synochae,illae causonides, aliae continua aliae intermittentes evadunt. Quo ad differentias a materia, nemini dubium sit, cum unumquodq; huc, moris girus simplici putrescat pultadine, indeq; varias fe---- D 3 bitum
lenti sine omne humoris genus puι rescie
68쪽
brium species generet, haec eadem putrescentia posse s
bres edere pestilentes. haec enim ncn sunt immunia a corruptione,nihilq; his datum est,a quo ita praeseruari possint ut incorrupta remaneant. quare si casu labe aliquam conceperint, nihil prohibet, cum ad putredinem deuenient, inde excitata maligna,& praua qualitate, febres generari pestilentes. Quod pariter non unicus putrescens humor cui nc nnulli sensere led omnes possint esse in causa febris pestilemtis. sivmptomatu diuersitas, eorum denia, Proctricta proprios insequens humores, c to sunt araumento, soppr, vigiliae. Ueliria. dupiditas, sitis intensa, di aliquando nulla, Inquietudo, maestitia, caetera* accidentia, quae adeo sunt diuersa, & Opposita ) diuersitatem humorum peccantium indicant.& prout hoc symploma hunc,vel illum consequitur humore; ita etia hunc vel illum putrescere demonstrat. Hoc idem confirmari hoc potest, quod non unius humoris tantum est semper supra alios dominium. sed aliquando sanguis, aliquando bilis, sit vel flaua, vel nigra, aliquando pituita supra alios dominatur humores: cum autem concupitur labes aliqua, facilius est humorem superabundantem . hanc pati, quam caeteros, ut qui grauior sit naturae, difficia Ilusq; ab ea regatur: concepta autem labe facile pestilens subsequitur febris, quae postea a superabundanti, putrescentiq; humore specificabitur. omnes igitur humores,con stitutum sit, cum aliquam senserint corruptionem, putru rint , pestilentem edere sebre,hincq; alias synochas esse, alias tcrtianas,alias quartanas, alias quotidianas. haec quoad differetias a materia. Quo ad ditscretias auter a Go, bini, ρ- maior impendet difficultas. Scio antiquissimam esse se bhi, ρ Iulens tentiam, fereq; ab Omnibus recepta, febres pestilentes oessu reno a. esse cotinuas, cotinuasq; necessario esse quonia hae oes periculosae,& lethales existunt,intermittentes autem Omnes carent periculo. Cuius tamen oppositum, cum hanc ipsam
69쪽
antiquorum scripta,& experientia me docuerunt. Constitutum quidem est ab omnibusq; receptum,humores in ventriculis cordis existentes in pestilenti aliquando putrescere febre: at si in membro principali , omniumq; nobilissimo, ac validissimo talis cocipi potest putredo,eo magis hoc co-
tingere poterit in quacunq; alia corporis nostri parte, praecipue autem longe a vasis illis internis maioribus, ubi minus vigent spiritus, minusq, viget calor innatus: cum autE talis possit in omni parte accendi putredo, si extra venas hoc contigerit, non necessario febris erit continua, sed intermittens. hoc idem confirmare potest, quod quemadmodum non semper circa cor, & in venis maioribus venenatς materia quae hominem assiigunt, generatur, sed quandoq; in distantibus membris; unde a digito pedis, & a crure,&a manu epilepsiam videmus, pariter non semper in partibus illis internis putrescens materia pestilentem procreat
febrem:sed cum extra venas,circaq; viscera quispia humor labem, corruptelamq; conceperit, ad putredinem si deu niat, febrem necessario prodet pestilentem, at non omnino continuam, sed interpolatam. Quod autem praecipue circa viscera, quae in inferiori reconduntur ventre, possit tamia generari humorum corruptio, ut ad putredinem deuenientes febrem generent pestilentem, nulli admirandu videatur,cum hoc in loco proprie sit sentina,& colluuies omnium humorum, excrementorumq;: hinc autem facilis est
corruptio, & putredo. quq si possibilis est in ipso corde,
eiusq, ventriculis,ubi fons vitae, calor innatus, spiritusq; potissimum resident omnesq; vires, & vitales, & naturales fiunt validissimae, eo magis possibilis in his partibus erit, in quibus tanta humorum congestio, & miscella reperitur, in quibusq; nec tot spiritus, nec latus calor,nec vires adeo validae vigent: cum autem in partibus his putredo humoribus iam labe aliqua inquinatis superuenerit,no febris comtinua, quia extra venas materia putrescit, sed interpol
70쪽
ta causabitur , quae tamen non simplex putrida, sed pestiulans erit. Ad huius confirmationem hoc addo. Senseruiae artis nostrae proceres experientia edocti dari pestem a nulla concomitatam febre: cum autem & febris continua pestilens detur, deturq; pestis sine ulla febre, nemini mira dum sit, si etiam detur febris intermittens cum pestilenti affectu. cum enim pestis non necessario sebrem includat. nec necessario etiam superueniens febris debet esse continua, sed diuersificabitur ab eo loco, in quo materia putrescens febrem accedit. & si hoc illi videatur mirabile, magis admirari hic poterit, quod pestis sine labre reperiri possit.
sante autem ut rei eventus demonstrat, utq; auctorcs dignissimi comprobant peste sine febre, constituatur etiam pestilentem affectum cum fibre intermittente dari. Et si
dictu fuerit omnes intermittentes febres periculo vacare; an omnis sese ut quae non ex inflammatione aliqua,nec ex maligna humobris intermit- rum putredine occasionem habeat. quod innuere videtur,
mi pericula nulla dari pestilentem febrem, quae interpolata sit, cu nul- la pestilens careat periculo, in omnici; febre pestilenti maliena adsit putredo. Hic animaduertantur duo, primum
L '' η quod omnes febres, quae in quietem pur in desinunt, qua '' asiligunt cor calore tantum euirido, nihil in se discriminis habent, vera est eadententia insensu isto. Quoniam no habent somitem, quo ipsum coride valide, & continue lacessantat si hanc eandem materiam ob corruptionem aliqua contingat venenatam naturam adipisci nihil prohibet dum per putredinem in singulis accessionibus illa mala qualitas excitatur, quin violentiam in cor inserant, simulq; lsione admodum periculosam. Et si pestilens affectus, cui nulla coniuncta sit sebris, sine aliqua putredine,scd sola venenata , dc perniciosa natura lethalis est nec sit mirum,quod per putredinem excitata mala qualitas in febre interpolata, in qua materia iam labem adepta putrescat, periculum a se