De regularium et sæcularium clericorum juribus et officiis liber singularis auctore Mariano Verhoeven

151쪽

- 142 tam clericus saecularis quam cujuscumque, etiam uendicantium, ordinis regularis, aut quivis alius ad quem facultas praedicandi tam de jure quam de consuetudine vel privilegio aut alias pertinet, ad hujusmodi ossicium exercendum admittatur, nisi prius Per Superiorem Suum respectivo diligenter examinatus sin qua re conscientiam ipsius superioris oneramuS , ae morum honeuate, aetate,

doctrina, piubilate, prudentia et vitae exemplaritate ad illud aptus et idoneus reperiatur; et hic, quocumque postea praedicaturus accesserit, de huiusmodi examine et idoneitate sua per litteras authenticas seu alias sui examinatoris approbatorisque Episcopis et aliis locorum

ordinariis sdem legitime faciat it . a

Quod hic constituit Leo X, id conceptis verbis confirmavit Tridentina synodus. Unde dicendum est, regulares OmneS, antequam munus praedicationis verbi Dei sive in suis sive in alienis ecclesiis obire queant, a Suis Sup rioribus de vita, moribus et scientia examinari debere et approbari. Si approbationem seu licentiam istam obtinuerint, cum instrumento vel fide hujusmodi approbationis coram O dinario personaliter se praesentare debent. Sin Vero Superiorum suorum licentiam non habeant, ad sacras conciones habendas ab Ordinario admitti non possunt, ut Τridentina s3nodus perspicue indicat et ratio Suadet. Etenim quum regulares ab Ordinarii potestate exempti sint in iis quae ad observantiam regularem pertinent, et suis Praelatis immediato et omnino sint subjecti, regularis disciplina servari prorsus non posset, si ordinarius hujus generis ossicium regularibus contra eorumdem Praelati voluntatem posset committere.

152쪽

Ubi vero regularis a sui ordinis superiore approbationem et licentiam jam recepit, eamque ordinario exhibuit, ordinarii auctoritas accedere debet, antequam ille praedictum munus sacrum exercere POSSit. Qualis autem ordinarii auctoritas ad id necessaria Sit, ex eo pendet, utrum regularis munus istud in ecclesia sui ordinis obire velit, an contra in ecclesia quae sui ordinis non est Dei verbum praedicare cupiat. Quando agitur de sacro hoc munere peragendo in sui ordinis ecclesia, regularis debet ab Ordinario loci benedictionem petere, et hic eam dare debet, nisi ex rationabili causa eam denegandam esse existimet. Si autem, non obstante Praelati regularis approbatione, ordinarius dubitet, an Orator ad sacram concionem habendam satis idoneus sit, atqus Ordinarius ideo conscientiam suam onerare nolit ipsi impertiendo henedictionem, quae aliquam approbationem et consensum significet, tunc regularis nihilominus cum sola Praelati sive superioris sui licentia poterit in sui ordinis ecclesia Dei verbum populo praedicare, quemadmodum ex concilii Uidentini verbis,MSS. 5, cap. 2, De Re Drm. perspicuum est; quia Patres ibi nihil aliud requirunt, quam ut regularis, ac Pta Suisuperioris licentia, Episcopi benedictionem tantum petat ; nec refert, utrum eam obtineat necne. Quae dispositio nulla posteriore constitutione fuit immutata aut cor

recta.

Attamen, quando Ordinarius non tantum denegat petitam benedictionem, sed etiam expresse prohibet, ne re

153쪽

gularis in sui ordinis ecclesia Dei verbum praedicet, hic omnino ordinario obedire debet et prorsus ab eo munere peragendo abstinere. Magno quidem animorum aestu a Canon istis agitata fuit quaestio, an regularis, obtenta jam sui Praelati licentia, in ecclesia ordinis sui concionari posset, si petitam ab Ordinario benedictionem non tantum non obtinuisset, Sed ordinarius etiam contra dixisset, sive prohibuisset ne con-esonaretur.

Plurimi quidem suerunt Doctores qui opinabantur, in hujusmodi casu regularem posse in sui ordinis ecclesia nihilominus concionari; idque ideo praesertim contendebant, ne alias admittenda esset antinomia seu contradictio in Τridentitii concilii decretis. Etenim, aiunt ipsi, SesS. 5, cap. 2, De reform ., Patres hujus synodi nihil aliud requirunt, nisi ut regularis, in sui ordinis ecclesia concionaturus, post obtentam a Suo superiore licentiam petat ab Ordinario benedictionem. Deinde, eodem capite statuunt de iis qui Dei verbum praedicare volunt in ecclesiis quae sui ordinis non sunt, ac pro his requirunt, ut praeter benedictioncm licentiam etiam ab Ordinario obtineant. Haec, aiunt, tota est in hanc rem concilii Τridentini dispositio, quae a Gregorio XV, constitutione Inserutabili Dei providentia, immutata non fuit. Illud porro, quod

Se S. 24, cap. 4, De reform. , constitutum est his verbis :α Nullus autem saecularis sive regularis, etiam in ecclesiis suorum Ordinum, contradicente Episcopo praedicare prs sumat, o ita prorsus, ex ipsorum quidem sententia, explicari debet, ut, quamvis Episcopus contradicat, regularis nihilominus licite in sui ordinis ecclesia Dei verbum praedicare possit. Quem in finem alii aliis subtiliorem excogitarunt argumentandi rationem. VI. Nos autem opinamur, jam a concilio Tridentino suisse

154쪽

constitutum, ut, si Episcopus regulari, in sui ordinis occlesia praedicare volenti, et benedictionem petenti, eam non tantum deneget, Verum etiam prohibeat, ne conetonetur, eum regularem tunc sacram concionem legitime habere

non posse; idque ideo opinamur, quod verba Concilii,

sess. 24, cap. 4, hoc aperte dicere videntur. Quid enim significant haec verba : α Nullus. . . . regularis, etiam in ecclesiis suorum ordinum, contradicente Episcopo, praedicare praesumat 3 s Hoc utique, si Episcopus contradicat, regulari non licere in ecclesia sui ordinis praedicare. Ultro quidem fatemur, hoc ipsum non fuisse ab eadem synodo Statutum, Se . 5, cap. 2; Sed an ex eo, quod Patres illud non constituerint sessione quinta, ipsis non licuit id in alia sessione constituere 3 Quod ut planum fiat, hoc unum animadvertisse juvat, concilii Tridentini Patres de eadem re aliquando diversis locis egisse; quapropter, ut Vera et tota ea de re Concilii sententia reperiri possit, loca ista conferri et inter se componi debent. Ideo autem diversis locis de eadem re subinde egerunt hujus concilii Patres, quia tempore et experientia erant edocti, nonnullis disciplinae capitibus, quae prioribus

sessionibus jam fuerant constituta, quaedum esse addenda, sive, ut Patres ipsi hac eadem SeSS. 24, eodemque cap. 4, de Reform. latentur, aptius praesentium temporum usui

Nam . ut exempla quaedam proferamus, negotium residentiae Episcoporum urgere coepit idem Concilium, sess. 6, cap. I, de Reform.; quum vero animad Vertereti ea, quae hic utiliter sanciverat, in sensum a S. Synodi mente alienum trahi posse, eamdem rem amplius declaravit sess. 25, cap. 4, de Reform. Itidem de Episcoporum munere et vi tutibus multa edixerat, sess. 15, cap. 3, de Reform.; nihilominus ad idem redit argumentum, S S. 25, cap. 1, de Reform. , et sess. 25, cap. 1, de Res m. De vita et honestate clericorum in quocumque tandem ordine constitutorum egerat sess. 14, Decret. de Reform ., in prooemio; sed eamdem rem iterum ac vehementius

155쪽

ursit Sess. 22, cap. , de Reform. Et quod ad rem nostram attinet, multa quidem de praedicationis ossicio constitu rat Sess. 5, cap. 2; attamen ad idem redit argumentum, novisque illud observationibus illustrat sess. 24, cap. 4 et cap. 7. In his omnibuS, aliisque quae adduci possent exemplis, ea quae in prioribus decretis coepta erant, posterioribus aucta, amplificata aut etiam restricta fuerunt i l . II inc si quis in eo, quod in uno Τridentini loco

dicitur, haereret, et ea, quae de eadem re aliis in locis dicuntur. minime consideraret, de disciplina a concilio Τridentino constituta aut firmata impersectam aut mancam, et aliquando etiam veritati contrariam notionem sibi formaret. Convenit igitur, ut is, qui disciplinam ab hac S. Synodo constitutam perspectam habere velit, mentem ad diversa loca simul advertat, ut dum his, quae in uno loco de re quapiam dicuntur, animum intendit, quae in alio dicta suerant aut dicenda erant loco, ipsum non essu-giant. Quod autem attinet ad causam, propter quam ea quae ad unam eamdemque rem pertinent in varios et longe nonnumquam ratione temporum dissitis decretis a Τri-dsentina synodo fuerint relata, hujus rei ratio quidem praecipua fortasse fuit, quod res, eodem quo proponebantur ordine, a patribus definiebantur; quibus non tam ordinis debuit esse cura, quam ut nihil illorum, quae ad

corrigendum et emendandum quocumque tandem ordine proponebantur, sine eorrectione et emendatione praetermitterent.

Et nihil mirum, subinde res aliquas postea fuisse correctioni aut emendationi propositas, de quibus in prioribus sessionibus jam actum fuerat; nam celebratio cecumenicae hujus synodi per undeviginti sere annos prorogata fuit; unde fieri potuit, ni Patres vel jam experti essent, ea, quae in prioribus sessionibus erant statuta et publi-

156쪽

cata, non Penitus sussicere ad rem disciplinarem bene ordinandam, vel praeviderent, ea, quae jam erant praescripta , certis interpretationibus forsa esse eludenda.

Haec si probe considerantur, nemo mirabitur, Τridentinam synodum de munere, etiam regularium, Dei verbum praedicandi diversis locis egisse, et in sem. 24 aliquid addidisse iis, quae in sess. 5 jam de eadem re suerant statuta. Τantum enim fuit inter utramque sessionem intervallum, ut Patres, qui vigesimae quartae sessioni interfuerant, sorsitan experientia jam edoceri potuerint, decretum sessionis quintae non posse avertere omnia incommoda, quae ex regularium p dicatione in sui ordinis ecclesiis nasci possent. Notandum tamen est, etiamsi iidem venerabiles Patres de ea re non essent experientiu docti, nihil tamen impedire potuisse, quominus in posteriore quadam sessione prioris dispositioni aliquid ad eau

telam adderent.

Atque ex his palam fit, nostro quidem judicio, praedicta duo Tridentini concilii decreta apte conciliari posse, nec ullam antinomiam sive contradictionem in iis contineri. Quam ob rem nulla ratio est ita torquendi verbasess. 24, cap. 4, ut nihil amplius dicant, quam ea quae

SeM. 5, cap. 2, reseruntur.

vΙΙΙ. Verumtamen, etsi ipsa meridiana luce clarius esset, Τridentinae synodi mentem suisse, regularibus potestatem faciendi Dei verbum in sui ordinis ecclesiis Populo pri dicandi etiam tum, cum ordinarius id ipsis expresse prο- Diqiti Cooste

157쪽

hibuisset, nihilo minus omnino dicendum esset, ipsos hodie licentia ista non amplius legitime uti posse. Quid enim Τ Summi Pontifices, concilio Tridentino aetate post riores, suis constitutionibus id apertissime declararunt. Hoc loco quidem non repetemus Verba Gregorii XV, ex constitutione Inserutabili Dei proridentia, quandoquidem eadem sunt, quibus usa est Tridentina Synodus; unde, quemadmodum alicui subobscura sorsitan adhuc videri possent hujus synodi verba, ita etiam non sat perspicua ipsi viderentur illa, quibus Gregorius XV in sua constitutione usus est.

Sed operae pretium est, hoc loco transcribere Clementis X verba, quae jam num. II, hujus A reserebamus : u Begulares, qui in ecclesiis sui Ordinis praedicare voluerint, tenori ab Episcopo dicreesano benedictionem petere;

praedicare tamen posse, quamvis illam non Obtinuerint. Quod si Episcopus benedictionem, nedum non concesserit, sed etiam conι diaerit, nee in praediciis quidem Gelasiis licere regularibus praedicare. χΗiee tam clara atque perspicua Sunt, ut interpretatione reddorentur Obscura. Qua de causa etiam animadverti debet, ut auctoritas illorum Pragmaticorum, qui contrariam nostrae propugnarunt Sententiam, Sit Salva, Plerosque ex ipsis vel ante editam Clementis X constitutionem de hac re scripsisse, vel eam ad ipsorum notitiam nondum pervenisse, quum opinionem suam de hac quaestione

patefacerent.1X. Ex eadem Clementis X constitutione patet, regulares ab Ordinario loci potere etiam debere benedictionem, luando in sanctimonialium sui ordinis ecclesiis verbum Dei praedicare volunt. Neque refert, uirum saeculares homines in ecclesia intersint, an vero solis sanctimonialibus Dei verbum annuntiare sibi proponant. Diuitigod by Corale

158쪽

Nullum autem regularem sacras conciones habere posse in ecclesiis, quae sui ordinis non sunt, nisi praeter licentiam suorum superiorum etiam Episcopi licentiam impetraverint, conceptis verbis a Τridentino concilio definitum est sess. 5, cap. 2, de Reform. Nec etiam ea de re umquam serio controversia mota fuit.

At multi quidem Doctores in utramque partem disputarunt, an Ordinarius, antequam regulari licentiam praedicandi in ecclesia, quae sui ordinis non est, concedat, ipsum examini subjicere possit 3 Doctores, qui opinantur ordinario fas non esse hujusmodi regulares examinare, his fere rationibus sententiam Suam propugnant : ' Leonis X constitutione Supernae Majestaιis, edita in concilio Lateranensi V, decernituri ut nullus clericus sive saecularis Sive regularis, ad quem quomodocumque pertinet facultas concionandi, α ad hujusmodi ossicium exercendum admittatur, nisi Prius per

suum superiorem respeciice diligenter examinatus, etc. v Unde, aiunt, ex hac constitutione examen spectat ad suos cujuscumque concionatoris reveritve superiores, atque adeo regularium concionatorum examen pertinet ad superiores r gulares, non autem ad Episcopum.

2' Concilium Τridentinum, sess. 5, cap. 2, de Beborm. praescribit sormam admittendi regulares ad concionandum, quae sorma in eo consistit, ut a suis superioribus examinentur de doctrina, vita et moribus, et ut cum ipsorum approbatione et licentia se personaliter praesentent Episcopis, et ab iis benedictionem petant, si in sui ordinis ecclesiis, et licentiam etiam, si in alienis ecclesiis velint concionari. Unde, cum tam a Leone X quam a concilio Tridentino superioribus regularibus praescribatur examen regularium concionatorum, Episcopi huic muneri se Dissiliaco by Corale

159쪽

ingerere nequeunt: hoc enim faciendo sibi iurisdictionem usurparent in regulares exemptos, illorum exemptionem violarent, et superioribus regularibus inserrent injuriam; usurparent enim jus superiorum regularium, et in ipsorum Subditos exercerent jurisdietionem quam non habent. Porro, si Episcopus regularem concionatorem Oxamini subjiceret, id in detrimentum cederet bonae famae regularium; nam hoc ipso examine declararet Episcopus, Sesdem non habere, a superioribus regularibus idoneos concionatores sibi praesentari, Vel saltem declararet, Superiores ipsos non esse idoneos ad concionatores examinandos. Praeterea Episcopus injuriam saceret ipsi Apostolicae Sedi, scilicet mitteret manus in eos qui S. Sediimmediate subjecti sunt, usurpando sibi jus in ipsos, quod non haberet. Quin etiam sacto ipso declararet, Sedem

Apostolicam non satis pmvidisse examini regularium concionatorum, quando istud superioribus regularibus commisit. Ex quibus emcitur, regulares, quamvis concionaturi ement in ecclesiis, quae non sunt sui ordinis, non tamen ;examinari posse ab Episcopis; tum quia Leo X constitutione sua hoc examen superioribus regularibus absolute committit; tum quia Tridentina synodus Episcopis solummodo concedit, ut regularibu3 conet Onaturis in ecclesiis, quae sui ordinis non sunt, i unedictionem et licentiam dare, non tamen examinare possint. Ita sere ad verbum

xΙ. At uon est, cur inquiramus. an Pasqualigius et alii, qui cum ipso eamdem sententiam defenderunt, verum Uidentini concilii sensum non plus, quam Par ESSet, reS

160쪽

trinxerint. Neque etiam nostra inter i inuratigare, an re ipsa tam gravem injuriam et regularibus et Apostoli Sedi inferret Episcopus ille, qui tum verbis et ment concilii, tum nonnullorum Doctorum interpretatione nixus, regularem, qui licentiam peteret praedicandi in alia, quam sui ordinis ecclesia, de doctrina examinaret. Hoc unum nobis sussicit, de tota hac re quaestionem hodio Saltem moxeri amplius non p0SSe: siquidom Clemons X

conceptis verbis ait: a POSSe autem Episcopum, licentiam concessurum regularibus in ecclesiis, quae suorum ordinum non sunt, praedicare VolentibuS, illos, quamvis ab Universitatibus aut a magistratibus Iaicis nominatos, etiamsi Episcopi antecessores per tempus immemoriale hanc licentiam absque examine concedere COI Sueverint,

quoad doctrinam examinare, si ita ipsius arbitrio, quod moderatum et discretum esse debet, visum suerit. nconstat igitur, ordinarium jure Suo poSSe regulares, qui sacras conciones habere voluerint in aliis, quam sui ordinis, ecclesiis de doctrina examinare.

Si ordinarius regularem non idoneum repererit, ipSi interdicere debet, ne ossicio praedicationis iungatur. Porro, non tantnm ubi iudicat regularem non satis esSe doctum. verum etiata ubi censet ex alio capite non expedire ut ipse sacram habeat concionem, ei prohibere potest ne

concionetur.

causae, ob quas Ordinarius regulari prohibere possitne Dei verbum praedicet, multiplices quidem sunt. Iam enim in concilio Lateranensi V tres ejusmodi causae reseruntur : prima, si praedicet miraeula salsa aut incerta; secunda, si evulget Prophetias in Sacra Scriptura non contentas; tertia, si in concionibus detrahat Episcopis aut aliis Praelatis. Tres item alias causas assignat Tridentina