장음표시 사용
291쪽
terra, uel aliquid huiusmodi. inter quarum numerum quidam
computant habere plures praebendas dicentes. Ita licitum est habere plures praebendas, sicut habere plura poma. Sed hoc nouidetur esse verum, cum hoc quod est habere plures praebendas plurimas in se inordinationes contineat, utpote quia no est possibile aliquem in pluribus ecclesijs deseruire,in quibus est praebedatus, cum praebendae videantur esse ordinatae quasi quaedam stipendia Deo ibidem ministrantium . Sequitur etiam diminutio cultus diuini, dum unus loco plurium instituitur. Sequitur etiain aliquibus defraudatio voluntatum testatorum , qui ad hoc aliqua bona ecclesijs contulerunt ut certus num erus Deo deseruietium ibi esset. Sequitur etiam inequalitas, dum unus pluribus beneficijs abundat, & alius nec unum habere potest.& multa alia 'huiusmodi quae de facili patent. unde non potest eo reneri inter
indisterentes actiones, & multo minus inter eas, quae sunt secundum se boni, ut dare eleemosynam,&huiusmodi. Sunt uero quidam actiones,quae absolutae consideratae deformitatem, uel inordinationem quandam important, quae tamen aliquibus circunstanti js aduenientibus bonae efficiuntur, sicut occidere lio. minem , uel percutere, in se deformitatem quandam importat, sed si addatur occidere malefactorem propter iustitiam , uel percutere delinquentem causia disciplinae, no erit peccatum, sed uirtuosium . In numero harum actionum videtur esse habere plures praebendas. Quamuis enim aliquas in ordinationes contineat tamen aliae circunstantis possunt superuenire, ita honestantes actuu, praedictae inordinationes totaliter euacuantur, utputa si sit necessitas in pluribus ecclesijs eius obsequio, & possit plus seruire ecclesis,uel tantundem absens, quam alius pret sens. & si qua alia sunt huiusmodi. de tunc istis conditionibus superuenientibus curecta intentione non erit peccatum etiam nulla dispensatione interueniente, si consideretur tantum secundum ius naturale quia dispensatio ad ius naturale non pertinet, sed solum ad positivum. Si uero aliquis hac intentione plura beneficia habeat, ut sit ditior, ut lautius vivat,& ut facilius ad episcopatum perueniat in aliqua ecclesiarum, ubi est praebendatus, non tolluntur praedicte deformitates, sed augentur,quia cum tali intentione, & unubeneficium habere, quod nullam inordinationem importat, esset illicitum . Et sic quidem esset dicendum secundum ius naturale etiam nullo iure positivo superueniente. Nunc autem certum O O est
292쪽
hibitioni consuetudinem esse contrariam, perq;Mua quidam dicunt illa iura esse abrogata. Nam per contraria consuetudine iura humana abrogantur. Quidam uero dicunt per hanc con suetudinem antiqua iura non abrogari,eo quaedad retalis, multa per patientiam tolerantur quae si in iudicium ii exint de ducta, iustitia cogente castarentur . di haec controuersia iuxisti
est relinquenda , qua uis hoc uideatur esse probisila,quod quai
tum ad hoc quod iura illa antiqua continent has uaturale abro' gari non possit per contrariam consuetudinciam utpote irra
nalem. Quantum autem ad hoc quod solum de iure positivo cutinent, possunt esse abrogata praecipue si simulantes hanς cointrariam consuetudinem in quorum potestatem est ius positiuum utare, intendunt per talem dissimulationem anti iura murare . Si ergo antiqua iura quae hoc prohibent in suo robo m
neant contraria consuetudine non obstante certum est non posse aliquem plures praebendas habere absque dispensatione etiaillis circunstantijs superuenientibus, quae secundum considera tionein iuris naturalis actum poterant honestare. Si autem n. xiqua iura sunt per consuetudinem abrog ta, tunc praeductis clx cunstantsis superuenientibus etiam sine disipensatione licitu est plures praebendas habere, sine quibus circunstantsis licitum noest, quantumcunque dispensatio interueniat, eo quod di 'ensatio humana non aufert ligamen iuris naturalis, sed solum ligamen iuris postiui, quod per hominem statuitur,& per homi
De pluralitate beneficiorum Cardinalis
BENEFICivM ecclesiasticum quo ad multiplicationem considerandum est quando est peccatum & quantum. Ad quod discernendum nosce oportet, quod multiplicare in uno beneficia, non est ex suo genere peccatum, quia si esset ex se peccatu nulla unquam ratione liceret habere plura beneficia. Neq; est ex suo genere bona, aut indisserens moraliter, quia sonat quadam dissonantiam, scilicet plura stipendiam dari uni. Regulare quippe est,ut unum uni detur'. Sed est de genere nocivorsi, quae ex adiuncta ratione possunt honestari, sicut per cutere ho- minem,
293쪽
Ung,quod nee ex se peceatum, nec bo num, nec Indi serens motaliter est, sed sonat malum hominis, quod potest ex adiuncta iustitia propter bonum publicum et honestari. Accipere quide plura beneficia, Enat quid nocivum ecclesiae, & diminuedo ministros cultus diuini, & occupando quod multorum deberet esse, & animarum quandoque curam debitam , impediendo. Haec hocumenta constat ex beneficiorum pluralitate inferri sanctae
ecclesiae. Posset tamen talis nece litas, aut ratio superuenire, quae aut tolleret huiusmodi nocumenta, aut efficeret no n esse in conuenientia,&sic redderet beneficiorum pluralitatem licita. Et haec ratio maxime ex parte ecclesiarum pensanda est, non. n.
hropter bonum personae, sed propter bonum ecclesiarum tollutut huiusmodi in conuenientia. Mortale autem peccatu in huiusmodi pluralitate interuenir, ouando non propter rationabilem causam obtinet quis multa beneficia incompatibilia. & unus&c. quia huiusmodi pluralitas est iniusta contra aequalitatem iustitiae distributivae . Nec excusatur peccatum mortale propter dispensationem Papae sine rationabili causa,quoniam dispensatio Papae cadit supra ius positiuum, & nΘn stiperius diuinum aut morale. Pluralitas autem bene sciolum sine ratibnabili eausa, est contra ius diuinum,&imorale, quo comitannia ecclesiae bona distribui iuste debent partisus e eeleta: Nec obstat quod beneficio plura dicuntur lici
te dari uni, quoniam in omni genere propter imperscctionem actus nimia excusentur. Beneficium siquidem adeo tenue quod non sufficit ad sustentanduna ministrum, non est beneficium, nisis persecte, quoniam non potest sana ratione institui, ut unum sit in unius Spendium . Et propterea de his minimis fit, ut m ire spbtest, quousque minister habeat sustulenter unde uias F, quoniain preptet ministros sunt beneficia,& non e contra. 'siste tamen hic consessor pedem circa iudiciti in illius qui iam cuni dispensatione sine rationabili tamen causa habuit&possedis plura in comi patibilia, ne praeceps neges absolutionem, oporint, citim discernere, an iste teneatur de necessitate salutis renum quare seruato sibi tino, quod non facile est quando beneficijs bene prouidetur per uicarios. Vbi scito duo esse in hoc
potissimum pensanda. Primum est damnum ecclesiarum. Se cundum est inaequalitas distributoris rubeneficiorum. Et quidem damnum ecclesiarum quantum ad temporalia, & reparationem OO a OPOra
294쪽
oportunam siue templi siue paramentorum Sec. & munerum ministrorum diuini cultus.& ipsum diuinum cultum,& ministrationem sacr mentorum facile cognosci potest,quoniam baec subiacent sensibus. Sed quantum ad curam animarum, si beneficia sunt curata, oportet hominem no se ipsum fallere . quia cum iste dct Operam rei illicitς, scilicet conseruationi plurium incompa. tibilium ab '; rationabili causa, non ex cusatur ex illa causa illi cita a residiando, ad uacandum curet animarum, ac per hoc sibi imputatur coram Deo,ctiam leuis culpa,in damno animarum. Lr propterea & si possibile est,difficile tum ac raru uidetur quod abiq; notabili damno ecclesiarum huiusmodi pluralitas continuetur. Et quando sic accidit, neganda esset absolutio,quoniam notabilis damni ecclesiae conseruatio uoluntaria absq; rationabili causa, non est absq, peccato mortali.
Ex parte autem iniquae distributionis aduertendum est, quod non est idem iudicium de distributione qua do fit,& post factum. Nam quando fit, clarum est iniuriam fieri dignioribus qui postponuntur, & peccatum iniustitiae distributiva committi . Postquam aute distributio,licet mala,facta est, & eplicopatus datus est minus digno,non periclitatur amplius distributio, sed res distributa puta episcopatus. In cuius signum constat non teneri istum minus dignum ad renuntiandum episcopatum sed ad bene regendum &c. Ex hoc autem quod non ad distributionem, sed ad beneficia distributa spectandum est post factum .pensanda ueniunt tria. Primo damnum ecclesiarum quas habet,de quo damno iam diximus. Secundo damnum clericorum bene meritorum in illis partibus ubi sunt haec beneficia,qui deberent ex his benefici s & honorari & pasci. Tertio scandalum bonorum uirorum qui uident huiusmodi exorbitantes distributiones conseruari ab his qui in formam gregis christiani dati sunt. Inde enim alij s. milia audent,de sic in praeceps ruit ecclesia Christi. Et propterea qui haec parvipendit quia sic communiter a tot fit , & quia forte Papa dissipando disipensavit, non esset absoluendus ut absq; ulla probatione clare patet. Qui uero haec aestimat prouideat opere & ueritate,ut haec mala non sint, alioquin tepidus est oc euos
295쪽
Utrum beneficiorum pluralitas sit iure permissa. Ο Μ est his temporibus absurdum de beneficiorum pluralitate disputare , & quq rere uirum sit quoquo pacto iure permissa Pugnant enim a parte negatiua Canones plurimi, tam conciliorum quam sanctorum patrum. In primis est decretum Synodi vij. Constantinopolitanae , ut re scitur x . q.j. cap. clericus. Clericus ab instanti tempore non conumeretur in duabus ecclesijs, negociationis enim hoc est,&turpis lucri proprium commodum, & ab ecclesiet conluetudine alienum. Vbi citatur verbum Domini,Nemo potest duobus dominis seruire . Et lxx.distin. cap. sanctorum ait Vrbanus, Omnino in duabus ecclesijs alique in titulare non liceat , sed unusquisque in qua in titulatus est, in ea tantum canonicus habeatur. unde extra, de praebend. p. quia perhibetur praebendarum multitudinem canonibus esse inimicam. Secundo allegantur a sancto Thoma quo lib. ix. artic. xv. sanctorum dicta. ait enim Chrysostom. Quod tenebra erubuit, lumen erubescat, quod figurae non fuit concessum, rei reor esse illicitum, figurat autem, hoc
est, legi veteri, non iuit inter Levitas concestum ut qui capiebat in Bethlehem, caperet in Hierusalem. cum nos ergo perfectiores esse debeamus, qui capit in I yro, non capiat in Damasco. Haec Chrysostomus. N Bernard. Qui non unum, sed plures est in benefchs, non unum, sed plures erit in stipplichs. Item id esse videtur contra rationem, & ius naturale, & diuinum iani moco citatum . Nemo potest duobus dominis seruire. Cui insuper accedit iuramentum quo quisque iure antiquo fidem suam adstringit seruire ecclesiae, cui se mancipare constituit. In cOtrasmum faciunt iura quae plura beneficia eidem personae indulgent.
Vt tum alibi , tum xxs. q. l. frequentes Canones docent.
296쪽
citato articul. xv. At quia rei huius abusius nimium H pernicie ecclesiae obrepsit, non erit superuacaneum rem denuo ac sessulo examinare. Nam cum uti ait illic sanctus Thomas in ius hic naturale ac diuinum implicetur, & humanum quantum ad duo priora rei huius definitio ad Theologos pertinet, licet quantum ad tertium, spectet ad Iurisconsultos. Placet ergo, ueluti primum fundamentum, distinctio illa sancti Thomae, Triplex est actionuordo, scilicet aut quae deformitatem habent inseparabilem, ut mendacium, aut quae indifferentes sunt, ut deambulare,aut ter tio, quae licet per se nude,& absolute consideratae, deformitate quandam re prs sentent, circunstantiis tamen uestitae licite fieri possitiat, ut hominem occidere, quod iudici,& defendenti se licet. His praeiactis respondetur ad quet stionem septem conclusionibus. Prima: Habere plures praebendas,non est res primi ordinis. Haec conclusio inde fit liquida, quod multis casibus super hoc sancta iura dispensant, ut statim patebit. secunda, Neque est secundi ordinis. Non enim est perinde indifferens atque hahere plures uestes, hoc quippe absoluid consideratum, nullam implicat aut malignitatem,aut indecentiam, habere autem plures praebendas, si nude spectetur, statim sonat quasdam ordini, peruersiones. Primum, quia ratio docet ut unicuiq: mihisterio suus proprie deputetur minister, alias unus plurium pellonas induit. Secundo: Cultus diuinus detrimentum patitur. Tertio cabona haec ut diximus o stipendia sint ecclesiarum, suo defraudatur iure. Id quod rerum usus, & experientia docet, Aggregatis si quidem praebendis multis ab personarum paucitatem, uix ulla restat ecclesia, cui pro ratione suarum decimarum seruiatur digne. Et quarto inde sequitur distributivae iustitiae praeuaricatim, uidelicet ut digni multi egeant, alij uero exundent. Quinto e a& fomentum ambitionis inde subministratur,na interdicta praebendarum accumulatione, sacerdotes non tam avide sitirent atq; ambirent bonis ecclesiae ditari. Et sexto, id in ca est, ut tratum liudia neglecta iaceant,utrinq; etenim sipes bonoru debiliatatur. s & quod meritorum ratio non habetur, & quod audia ditioru auaritia impedimeto est, ne inopes imoueant. Quin uero
septimo,& tra resso quaeda est illius Paulini praecepti, Unusequi': in ea uocatione qua uocatus est maneat: Atq; illius praeterea ad Romanos xij. Sicut in uno corpore multa membra habemus quod Gregorius ad hoc propositum citavit lxxxix. distin-
297쪽
ω ncap. singula. ubi ait. Singula ecclesiastici iuris officia singu lis qui biitq; personis sigillatim commiti iubemus. Sicut enim inun O corpore multa membra habemus, Onania autem membra. unu actu habent, ita in ecclesiae corpore multa me bra sunt
di ideo disti rusta officia esse debent, & ecclcsiae diuersis personisco nendandae,alias totum corpus esset oculus aut totum audire S, aut unus multorum corporum oculus. Tertia conclusio .
Habere plures pribendas res est. tertij ordinis, scilicet, quod lia si e per se absolute librata in malum sonet,ut proxime nunc ra Dones coprobabat, potest nihilo secius talibus circuntiantissexornari,ut fiat licitum. Ad huius autem lucidam intelligentiam distinguere de beneficijs operae pretium est. Alia enim sunt,quae residentiam habent a nexam,alia uero quae liberiora sunt, ut simplicia iacerdotia,quae praestamers uulgo dicuntur Atque illorii quibus residentia annectitur, alia sunt quibus iniuncta subinde
est animaru cura,ut episcopatus de parceciae, alis veto,quae hoc onere sunt immunes. De his ergo non arbitror eodem esse pacto censendum. Hoc supposito sex casus notantur uigesim aprima questione prima in Summa iuridici,quibus licite compati se duae praebendae ualent in eadem persona. Primus ratione tenuitatis, quia non possunt singuli singulos alere sacerdote ut habetur decima quaestione tertia. unio. Qui quidem casus uerus est etiam in his acerdotijs,quae curet subduntur animarum. Quin etiam posset idem & in episcopatibias licere. Possent inquam esse adeo tenues c quales frequenter sunt in Italia) ut neuter posset episcopum pro sua dignitate sustentare possentque esse tam proximi, ut ab eadem valerent persona administrari. Et est textus xxj. quaestione prima,cap. illud. ubi conceditur ut idem sit Archiepiscopus Terracinensis, & Episcopus
Fuudensis. Secundus ca stas, quando una est ecclesia ab altera dependens,ut legitur cap. eam te. extra, de aetat. & qualitate Nordi. praefici. Quomodo autem fiat ecclesiarum unio,patet extra, de rei. dona .c. quia monasterium. Neque quis fallatur,arbitratus in eundem casum recidere,nam primus intelligitur etiam tibi ecclesie non sint unite. Potest siquidem Papa sine unione adiudicare duas ecclesias propter tenuitatem uni sacerdoti,etiam cum titulo utriusque. Est tamen hic consulte animaduertendum quod in hac tenuitate meditanda, non est respectus habendus
personae, sed communis utilitatis ecclesiet, in quem cuncta haec
298쪽
referenda sunt. Enimuero si persona supra dignitatem suam se
conditionem, contendit amplam familiam splendoremq: vita sustentare, non illa lance estimanda est proventuum tenuitas, sed ad hoc spectandum quid ecclesiae conducat. Praeterea, cauendum axime,ne prebendarum unio in fauorem personae fiat,& fraudem ecclesit. Est illustris quispiam pluralitate beneficiorii pressus,qui ad eximendum sibi scrupulum conscientiae procurat per
annexionem cuncta in unum coadunare. Profecto is arbitratu
meo dum hoc sophismate fascinare cogitat diuinos oculos grauius turpiusque delinquit, quam si plurium figuram retineret,
debet enim unio ecclesiarum in emolumentum ipsarum absque dolo malo fieri,ut sit legitima. Tertius casius est propter paucitatem clericorum,ut uigesima prima questione prima,cap. clericus. adnotatur. Quaiauis illic non dicatur nisi propter inopiam hominum , quod referri potest ad incolarum raritatem. Veruntamen raritas etiam sacerdotum necessitatem inducit de
mandandi uni plures ecclesias. Atqui iudicanda est paucitas. quando rari sunt digni. Qua porro de causa non inhiberem in prouinc sis probitate &doctrina sacerdotum destitutis, unumpi uribus ecclesjs deputari, etiam cum cura animarum, quippe quod in rem ecclesiae felicius cederet, quam sacerdotes penitus in idoneos populo Christiano preficere. Quartus casus pluralitatem excusans occurrit,quando quis unam habet prebendam in titulo, atq; , alteram commendatitiam, ut habetur eadem causa & questione,cap. qui plures. Admonendum tamen est de intellectu huius textus. Enimuero iuris prudentes, qui ad forum iudiciale penitus atted ut, tutam foran arbitrantur cuiuslibet coscientiam hoc pacto possidentis duas prebendas,at vero qui penitus iudicium diuinum introspiciunt,aliter censebunt. Etenime edem cause, imo ut reor iustiores coire debent ut quis digne in conspectu Dei altera fruatur Prcbenda sub titulo,altera vero sub commendatione,quam si ambas haberet in titulo. De commendationibus quippe loquor perpetuis quae hoc elatis habentur in usu. Est lex prohibens,ne Cardinales qui Romς resident sani Episcopi,& ne huius fiat praeuaricatio legis, commendan tur illis ecclesiet perpetuo, nihilo diflerentius, quam si titulus illis inscriberetur. Profecto si fas esset ita loqui,hic commenda tionis praetextus prevaricatio est legis,&si personata,& forte eo eriminosior,quo fit magis in fraudem legis. Nam in fraudem
299쪽
eontravi. de legibus. & G. eodem titulo. Non dubium est in lovem committere eum,qui uerba Iegis amplexus, contra legis mittur uoluntatem .l. non dubium. Etenim si causa iurendae leginit necessaria episcopi residentia in sua ecclesia,quidnam quaeso refert commendatariusine absens sit an uerus episcopus s Ratio nanque iustam faciat ac legitimam commendationem, his
esse debet,quod haberi tune petiona no potest, cui Iegitime ibtitulo adscribatur,non autem commedatarium ditare. Haud quidem inficias ierim,quin possit episcopus Romam a Pontifice Maximo ob publicas causas acciti, tamen quod illic perpetuo mineat,nihil obmurmuro,sed tamen neque ambigo quin multo anctiori fide& diuino mandato teneatur episcopus Cardinalis praesens esse ecclesiae suae,quam Roma ,siquidem episcopi iure diuino instituti sunt. Cardinales uero post Apollviorum secutu creati. Quintus casus est quando Papa pluralitatem concedit, ut habetur eadem quaestion cap. relatio. Et sextus si dispenset episco. pus,ui habetur lxx. distinct. canone, sanctorum. Hi autem duo casus ad normam quarti modo expositi auscultandi sunt, uideli. eet,quod quantum ad forum exterius censentur Iegitime possidere,tamen ut Deo dispensatio sit accepta,debet legitimis causis eircum stiri. Quanuis iam non est inusis,ut episcopus possit Q. per praebendarum pluralitatu dispensare,quia cap. dudum ecclesiastica extra,de election. uidetur ius antiquum abrogatum,nempe ut Blus papa dispe setait illic notauit Panormitanus. Tametsi hoc intelligendum sit sub ambarum titulo,quia commendare ob necessitatem bene potest episcopus, dum no patet ad curiam adit . Septimus castis additur extraordinarius piopter sublimes tiliteratas persona qua maioribus beneficijs sunt honoranda . ut uerbis utamur cap. de multa. de praebend. sublimes enim ut aiuno refertur ad sanguinem. Attamen neque illud ad ili uitrium commodum est referendum, sed ad ecclesit splendorem. Ecclesia enim dii uagiebat in cunis.& potentia seculari premebatur,opus habebat illustriumuiribus sustulciri, qua de causa indulgebatur
ut aliquanto plus stipediorum sortirentur. Iam uero hoc aetatis, si fas est dicere uerum,nescio an eadem dispensationis causa tam legitiina existat. Porro cum rerum ulus palam docere, sublimium potentatum ita grassatum este in ecclesiastica sacerdotia, ut haec therit no minima causa ruinae in qua modo iacet ecclesia,tametsi P P nun-
300쪽
sint cum primis, mox literis ornati,plurimum splendorisac roboris rei publicae ecclesiasticia flerant. Subsequitur hic tandem dubitandi ratio an praeter hos casus licitum sit Papae dispensare ια- compatibiles facere plures praebendo & personatu Hoc in db putationem produxerim propter multa & uaria,su dociori
hiis iuris Canonici affirmantur, ut uidere qui se poterit apud. vluestrum, in uerbo Seneficium quarto. Ait enim an primis Amem diacon. casus ilios superiores coercendos esse adi praebendas, quae absque cura sunt animarum,sed profecto nulla hoc ratione probatur. Quin uero episcopatus pro causa,ut supra i citauimus, cap. illud. vigesimaprima quaestione prima, possunt eidem.pe
mitti, ne dum parceciae si proximae sunt & tςnum,quanuis tunc decentius esset uniri. Alis dicut extra hos casus nemini licere plures habere praebendas. Intelligendu est tamen absq; legitima dispensatione,alioqui dubitare non licet,quin eadem potestas quae sin perioribus casibus dispensauit,si occurrerint alis nondum cogi,
rati,aequi tamenti iusti,possit dispensare. Consule si lubet de haere Sylvestrum & alios Summi stas. Duo tamen hic restant dubia. Prius,utrum absq; dispensatione duo possint beneficia ab eodem possiderUPosterius,utru ubi di spensatio requiritur,ille qui absq; legitima causa dispensationem nactus est, tutam habeat conscientiam De priori dubitatione distinguendum est inter beneficia, quantum ad residentiam & curam,qua distinctione pri habita statuitur conclusio,quae sit huius articuli ordine quarta,nam tres supra praemisimus. In beneficijs simplicibus,scilicet, neque habentibus curam, neque residentiam exigentibus,qualia sunt praestamerae,nulla est necessaria dispensatio,ut plura eadem persona obtineat. Scio glossas sacrorum Canonum multas incontrarium ire, sed tamen non solum iam receptus usus, uerum & ratio nostra conclusionem edocet. Est enim adnotandum fundamentu. quod
ex sancto Thoma supra desumpsimus, uidelicet in his specta sum
esse trinum ius scilicet diuinum,naturale,& humanum, quorum hoc ultimum per desuetudinem legis aut contrariam consuetudinem abrogatur Quod autem quis duo habeat simplicia bene
ficia non est usqueadeo contra naturale ius di diuinum, ut commetudo illud nequeat abrogare. Hoc patct, quonia licet habendus etiam oculus in istis sit ad iustitiam distributiva potissimum tamen ad commutatium per quam ecclesijs de ministris pro ii, dendum