Raghuvansa, Kálidásæ carmen sanskrite et Latine

221쪽

RAGHUS AD IMPERIUM CONSECRATUS.

9. Rex UXorem Suam gravidam intuebatur, sicut terram, divitiis repletam, sicut famιm arborem, in qua ignis latet, sicut Sara3vatim fluvium, cujus aqua sub terra fluit. 10. Peregit ille sapiens justo ordine caerimoniam post conceptionem et reliquas, cum magnificentia quae Congrua erat tum amori HUS erga UXorem, tum animi altitudini, atque divitiis quas e regionibus eXtremiS ACCUmUlmerat. I l. Quotiescunque rex domum reverteretur, laetuS ConspeXit UXOrem, Ob uteri, a Summorum deorum particulis inhabitati onus cum dissicultate e Sella Surgentem, manus aegre jungentem, oculiSque vacillantem. 12. Foetus sustentatione Curata a medicis, insantium curae peritis atque benevolis, maritus laetus tempore justo conspexit uXorem amatam, jam partum edituram, sicut coelum nubibuS obductum, frugeS gignere paratum. 13. I um regina, SACHI Similis, Suo tempore filium peperit, cujus bona fortuna portendebatur quinque planetis, in alto Coelo micantibuS, neque Solem VerSUS euntibus, sicut potestas regia, quae triplicem habet originem, prosperitatem gignit aeternam. 14. Ρlagae coelestes gaudebant, venti jucundi spirabant, ignis, Cum flamma deXtrorsum fleXa, sponte sacrificium cepit, omnia illo momento selicitatem portendebant : nam talium hominum ortus universo mundo Saluti eSt. 15. Insantis nobilis splendore innato, circum Gnaecei lectum dissuso, Subito lucernae nocturnae, lumine privatae, quaSi pictae apparebant.16. Gynaecei famulae, quae verbis nectareis nuntium de filio nato attulit, reX treS Solum res recta Sandas esse duXit, umbellam, lunae instar splendentem, atque duo flabella. 17. Bibit rex pulchram filii saciem oculis, loti a vento securae instar immotis, neque magna ejus laetitia sibimet ipsi imperare potuit, veluti maris

18. Omnibus caerimoniis natalitiis peractis a familiae sacerdote, qui a Sylva Sacra advenerat, D1L1Pae filius magis etiam splendebat, Sicut gemma, e fodina effossa, magis splendet, postquam polita eSt. 19. Iucunde sonans instrumentorum solemnium clangor, Cum laetiS PHl-Chrarum Virginum saltationibus, non solum in sedibus reginae Maga enδi3 mariti, sed in ipsae Coelicolarum habitatione resonabat.

222쪽

CAPUT III. 20. Defensor ille neminem vinctum tenebat, quem prae laetitia ob filium natum liberare potuisset; ipse solummodo liberatus est eo vinculo, quod debitum erga Μanes appellatur. 21. Ad finem Vedarum usque ibit filius meus, atque in proelio usque ad ' finem hostium t V Ita cogitans rex, significationum gnarus, filium Suum B AGHUEM appellavit, radicis eundi significationem respiciens. 22. Cepit ille in diem pulchrorum membrorum incrementum, Curn PatriS, omni felicitate praediti; sicut recens luna, solis radiis in ejus orbe ProgredientibUS.

23. Sicut IIMA atque S IvΑs e KARΤΙΚΕYA, Sicut SACHIs atque ΙΝDRAS E JAYANTA, Sic reX atque uxor ejus Magadhensis ex hoc filio gaudium ceperunt, Similes e simili. 24. Ut rathcingarum avium, Sic eorum amor mutuuS, animOS ConjungenS, quamquam ab unico eorum filio divisus, tamen mutuo augebatur. 25. Ρuer, eum Vocem a nutrice primo dictam pronuntiaret, HUSdemque manibus sustentatus incederet, atque salutare edoctus corpus inclinaret, patris gaudium nuXit. 26. ReX, gremio eXcipiens eum, qui voluptate, e corporiS Contactu orta, nectare quasi Cutem Conspersit, oculos in angulis comprimenS, tandem aliquando filium tangendi dulcedinem eXpertuS OSt.

27. Putavitque ille, fines haud transgrediens, hoc filio nobili stirpem

suam stabilitam, sicut BRAHMAN, hominum dominUS, Creationem Suam per VI 8ΗNUEM, utpote eam suimet ipsius partem, quae in prima qualitate

28. Simulac ille tonsuram subierat, una cum ministrorum filiis amicis, qui jam comam proliXam alebant, per aptam elementorum Cognitionem, veluti per fluvii os, exiit in mare Verborum. 29. Τum illum, sacro filo rite cinctum, patri carum, praeceptoreS docti inStruXerunt; neque opera eorum in hoc puero inaniS suit: nam quaevis cura, in rem idoneam Collata, prOSpere Cedit. 30. Nobili intellectu praeditus, omnium intellectus virtutum ope deinceps trajecit quatuor scientias, quatuor oceanis similes ; veluti sol, plagarum dominUS, plagas transcurrit equis, ventum velocitate superantibus

223쪽

RAGHUS AD IMPERIUM CONSECRATUS.

31. Sacra capreae pelle indutus, patris arcu incantato inStruebatur; neque Solum in Orbe terrarum pater ejus unicus erat rex, sed ille etiam unicuS

32. Ut vitulus, tauri petatem attingens, ut elephanti pullus, ad elephanti adulti Statum accedens, sic RAGHus, ordine e pueritia adolescentiam ingreSSus, alebat corpus firmitate Sua pulchrum. 33. Deinde, Statim post solemnem crinium tonsuram, pater ejus matrimonii Caerim0niam peregit; atque principum filiae, illum maritum optimum adeptae, splendebant sicut D AK sietae filiae, tenebrarum fugatori nuptae. 34. Juvenis RAGIIus, brachiis longis, robustus, pectore januae Simili, et lata CerVice praeditus, corporis praestantia patrem superabat, Sed modeStia sua illo inserior videbatur. 35. Atque tum rex, qui gravissimum imperii onus, per longum tempUS ab ipso gestatum, sublevare voluit, filiumque et indole et institutione modestum vidit, juvenem imperii socium nominavit.

36. Felicitatis dea, virtutum amans, priorem suam in rege Sedem relinquens, partim in eum, quasi in domicilium regis juveniS nomine notatum, ingressa est, velut a toto adulta in totum nuper ortam. 37. Ut ignis vento, auriga suo, ut sol nubium discessu, elephantuSque temporum sisSione, sic rex filio suo insuperabilis evasit. 38. HOC areitenente, una cum ordinis regii juvenibus, equiS Sa CriS CUS-todiendis praesecto, reX, IN Duae similis, centum sacrificia, uno deficiente,

peregit sine impedimento.

39. Τum VerO IN DRAs, corpore occultato, coram custodibus illis arcitenentibus, abripuit equum, sacrificii causSa a sacrifico solute emiSSum. 40. JuVenum Caterva, extemplo prae animi dejectione inops consilii, attonita stetit, Cum ΝANDINIS, VAS 18ΗΤΗAE vacca, cujuS praeStantiam audiverant, Sponte accedens ConSpiceretur. 4 l. Di LIPAE filius, honoratus a bonis, postquam oculOS SUOS puro liquore, e membris illius manante, inunXerat, res sensibus occultas etiam Videndi copiam accepit. 42. Viditque ille, ab hominum deo oriundus, orientem VerSUS deum mon-

224쪽

CAPUT III. ilium latera abscindere solitum, qui equum, habenis ad currum alligatum, abduxit, auriga iterum iterumque festinationem ejus coercente. 43. Quem cum e Centum ejus oculis, haud nictantibus, atque eX equis viridibus INDRAM esse cognovisset, B AGH Us eum allocutus eSt, quaSi reverti CogenS OUm VOCe Sua Sonante, coelum feriente: 44. Tu, deorum princeps, ab hominibus gnariS primUS Semper appel- laris eorum, qui sacrificiorum portionibus fruuntur: cur igitur tu patris mei, continuis sacrificiis intenti, caerimoniam sacram irritam sacere mo-- liris l45. Nonne a te, mundi tergemini domino, oculis Coelestibus praedito, sacrificiorum inimici semper cohibendi sunt i Quodsi tu ipse pie agentium

46. Quare, IN DRA, huncce equum, praecipuam magni sacrificii partem, P dimittere velis: nam viri eximii, qui aliis viam puram indicant, ipsi se semitam turpem haud ingrediuntur.

48. Quae dixisti, juvenis regie, ea ita sunt: attamen iis, qui gloria gaudent, haec defendenda est ab inimico. Jam vero pater tuus, totam meam gloriam, mundos Collustrantem, Sacrificio Superare molitur. 49. Sicut enim solus VisHNUs tanquam spiritus summuS Celebratur, atque S IV As tri oculus solus magnus dominus appellatur, neque aliuSP quisquam; ita me solum centum sacrificiorum persectorem nominant VateS, neque in quemquam alium cadunt hae nostrae appellationes. 50. Quare hic e patris tui equus abreptus est a me, Κ A PILAM imitante. Mitte laborem, neque pedem pone in SAGARIE filiorum vestigio lV51. I um equi custos impavidus, subridens, IN DRAM rursus allocutus eSt: se Arripe telum, si haec tibi stat sententia; non enim, nisi RAGHUΕ devicto, inceptum tuum peregerist 52. Ita locutus, IN DRAM Suspiciens, arcumque Sagitta inStrUCtUrUS, adstitit, corporis pulchritudine, hoc Statu imprimis conspicua, ipsius S IVAE'

225쪽

RAGIIUS AD IMPERIUM CONSECRATUS.

53. RAGHUIs Sagitta aurea in corde vulneratus montium percussor, ira incensus, sagittam haud vanam adaptavit arcui suo, qui per temporis momentum tanquam nubium reCentium catervae signum apparuit. 54. Haste sagitta, penetrans in D ILIPAE filii latum pectus, horrendorum Ayurorum sanguini adsueta, avide quasi bibit sanguinem humanum, antea non gUStatUm. 55. JuveniS quoque ΚARΤΙΚΕYAM ViribuS aequans, in IN DRAE brachium,

cujus digiti elephantum divinum seriendo occalluerant, atque in quo pigmentorum, SACHIs frontem Ornantium, veStigium relictum erat, Sagittam defodit, nomine SUO notatum. 56. Alteraque sagitta, pavonum pennis instructa, magnum IN DRAE Vexillum fulmineum discidit; vehementerque ei iratus est ille, ae si immortalium felicitatis deae comam violenter revulsisSet. 57. Inter ambos illos, victoriae Cupidos, proelium VerSabatur ConfuSum, sagittis sursum deorsumque Volitantibus, serpentum alatorum instar horrendis adspectu, adstantibus diis atque militibus. 58. Perpetuo dimissarum sagittarum imbribus IN DRAs illum, intolerando robore inhabitatum, occidere non potuit, sicut nubes fulmen, quod ex ipsa

provenit, aqua Sua eXStinguere non Valet.

59. Τum B Aouus sagitta, acie lunata instructa, dissecuit ΙΝDRAE arcus nervum, qui in ejus brachio, flavo Santali ligno tincto, oceani agitati instar alte insonuit. 60. Ille, aucto furore, ad necem hostis sui praevalentis, arcu abjecto arripuit telum, tremulo splendoris orbe cinctum, quo montium alas discindere solet.

61. Quo B AGH Us vehementer in pectore percuSSUS, humi Concidit, una cum militum lacrymis, sed post temporis momentum, dolore abjecto, OXSurreXit, una Cum laetis militum Clamoribus. 62. Cum nihilominus ille diu perseverasset in Certamine, quod telorum USu acerrimum erat, VR1ΤRAE occisor eXimio HUS robore gaviSUS eSt: Virtutes enim ubique pedem ponunt. 63. Τelum meum, quod ob duritiem suam ne a montibuS quidem repel- litur, a nemine praeter te perferri potuit: Scito me contentum eSSe, atque

226쪽

CAPUT III. Praeter equum quodvis donum tibi expetet V Ita IN DRAs eum allocu

64. Τum regis filius, reponens sagittam, e pharetra nondum prorSUS eX- promptam, inaurati calami radiis digitos ejus collustrantem, dulci sermone deorum dominum allocutus est: 65. Si equum haud dimittendum putas, domine, pater meuS, ContinuiS sacrificiis intentus, quoniam sacrum rite peractum eSt, integrae Caerimoniae fructus particeps fiat: 66. Atque ita tu curare velis, deorum domine, ut hominum moderator, ad quem, utpote Sivae trioculi partem, quando concionem ingreSSUS eSt, nemo sacile aditum obtinuerit, hujus eventus per nuntium tuum certior fiat. 67. ΙΝDRAs se tacturum promisit quod RAGHus OptaVerat, abiitque Sicut adVenerat: SUDAKsHINAEque filius etiam, haud valde animo CXSultans, rediit ad curiam regiam. 68. Salutavit eum civium dominus, jam antea per IN DRAE nuntium Certior factus, manibUS, prae gaudio tremulis, permulcens corpus ejus, fulminis ictibus

69. Ita terrae dominus, celebrandum imperium tenens, sub vitae finem in Coelum aSCendere Cupiens, nonaginta novem sacrificiis magniS Peractis, Continuam quasi scalam StruXit. 70. Deinde vero, mente a SensibuS revocata, postquam summUm imperium cum umbella alba filio juveni rite tradidisset, una Cum uXOre Sua regia Serecepit inter opacas anachoretarum Sylvae arbores: hoc enim, juVentute trans acta, ΙΚsHVARUIDARUM familiae Votum est.

227쪽

RAGIIUS PLAGAS EXPUGNAT.

I. RAGHUS, regnum a patre adeptus, valde splendebat, Sicut ignis, sub diei finem splendorem a sole depositum recipienS. 2. Quem cum regeS, post D1L1PAM, in regno Stabilitum eSSe comperissent, ignis in cordibus eorum, qui antea sumo involutus fuerat, flammis quasi erupit. 3. Cives, prole gaudentes, illum nuper ad dignitatem regiam evectum videntes oculis erectis, gaudebant ae si IN DRAE VeXillum sublatum conspi

cerent.

4. Paternum regis Solium, totumque inimicorum regnum, utrumque simul ab illo, elephanti instar incedente, OCCuptatum eSt. 5. LAK8ΗΜΙs, quamquam ipsa invisibilis, illum, qui ad imperium consecratus fuit, texit umbella, ex toti soliis facta, quae sub pulchritudinis ejus splendore latuit. 6. SARAsvΑΤΙs, sub panegyriStarum sorma nonnunquam appropinquanS, laudandum illum laudibus idoneis extulit. 7. Tellus, quamquam inde a ΜANUE reges honorandi gaudium eX ea perceperant, tamen sub RAGIIUE fuit, ac si nemini antea nupta fuisset. 8. Ille enim, quia juste castigabat, cujusvis hominis animum cepit, veluti Auster, neque nimis frigidus, neque nimis servidus. 9. Quia virtutibus superior erat, ab illo patris desiderium in civibus diminuebatur, sicut εaha Erne fructibus diminuitur florum desiderium. I 0. Viri morum periti in hoc novo rege honestum atque turpe illustrabant ; prius quidem argumentum in eo erat, non Vero alterum.

228쪽

cAPUT IV. II. Quinque elementorum etiam qualitates praestantia augebantur; Sub novo illo terrae domino omnia nova quasi erant.12. Sicut luna oblectando, sicut sol ardendo, sic ille reX Cives conciliando nominis sui significationem comprobaVit. 13. Quamquam oblongi ejus oculi usque ad aures porrigebantur, Praecipua tamen videndi facultate praeditus erat per libros, qui vel minimaS res gerendas indicant. I 4. I iam venit ad eum, qui imperio accepto confirmato firmuS Stetit, alterae dignitati regiae similis autumnus, lotis ornatUS. Ι5. Intolerandus B AGHUIs solisque aestus, cujus via relicta erat a nubibus, pluvia est isa levibus, eodem tempore plagaS PermeaVit. l6. ΙNDRAS reposuit arcum pluvium, RAGH Us arcum victorem arripuit uterque enim, ad hominum res peragendas, Vicissim arcus Suos intenderunt. I7. Anni tempestas, lotum pro umbella sumens, atque florentia gramina pro flabellis, illum aemulabatur, non vero ejus pulchritudinem attigit. 18. Eo tempore Omnium hominum, oculis praeditorum, amor aeque servidus erat in illum, cujus vultus benevolentia nitebat, atque in lunam, clare fulgentem. 19. Gloriae illius evolutiones dispersae quasi erant per anSerum CatervaS, per Stellas, atque per laeus lotis abundantes. 20. Μulieres, fruges custodientes, considentes in Sacchariserae arundinis umbra, Canebant servatoris illius laudem, e virtutibus ejus ortam, CujuS enarrationem inde ab ejus pueritia incipiebant. 21. Serenum evasit mare post ortum AGAsTYAE sortissimi, e testa nati: POSt RAGHUIs ortum, cladem timens, Contremuit hostium animUS. 22. Τauri gibberi, furore acti, fluviorum ripas suDdientes, imitabantur robur ejus lepide ludens. 23. RUS elephanti, odorantes sapiaparnarum elephantorum liquoriSOdorem Spargentes, quasi invidia moti septemplicem liquorem exsudabant. 24. Autumnus, fluvios pervios faciens, viarumque lutum EXSiccanS, adeXpeditionem eum incitavit, antequam vires ejus paratae eSSent.

229쪽

RAGHUS PLAGAS EXPUGNAT.

25. In sacrificio, apud equorum lustrationem instituto, ignis rite accensus flamma sua deXtrorsum flexa, quasi manu porrecta obtulit ei victoriam. 26. Urbe atque locis Contiguis munitis, omnibus rebus a tergo bene instructis, bona fortuna Sequente, RAGHUS cum eXercitu Senario, plagas Vincere CupienS, ProseCtuS OSt. 27. Consperserunt eum civium matronae sarre, veluti oceani lactei undae BRAΗΜΑΝΕΜ guttis, Mandariae montis ope Suscitatis. 28. Ille, IN DRAE similis, primo Orientem VerSus proceSSit, hostibus minans quasi vexillis vento agitatis. 29. Pulvere curribus excitato, elephantisque nubibus Similibus, terrae solo Coelum aequaVit, Coeloque terrae Solum. 30. Splendor in fronte incessit, tum clangor, deinde pulvis, denique currus et reliqua : eX his, quaSi quatuor agminibus, eXercituS HuS Compositus eras. 31. Per potentiam suam deserta Sicca aqua redundare secit, fluvios altos faciles transgressu, saltusque illustres reddidit. 32. Magnum eXercitum Versus mare orientale ducens, apparebat ille veluti ΒΗΑG1RAΤHAs, ducens Gangam, de SIVAE Vertice delapsam. 33. Via ejus conspicua erat regibuS, fruetus SUOS relinquere coactis,eVulSiS, atque saepe fractis, ut arboribus elephanti via. 34. Ita Omnes regiones Orientales superans, victor ille pervenit ad magni Oceani litus, palmarum SylviS nigrum. 35. Suhmi ab eo, velut a fluminis rapiditate, inflexibiles evellente, vitam Servarunt, Calamos imitantes. 36. Bangis, qui navibus suis confidebant, violenter devictis, dux ille tropaea constituit in Gangae insulis. 37. Illi, ad pedum plantas usque inflexi, oryzae instar evulsi atque restituti, fructibus eum donarunt. 38. pira trajecta a militibus, per elephantos, pontis instar colligatos, UtkaknSibus immo monstrantibus, Kalingam VerSUS profectuS eSt.

230쪽

CAPUT IV. 39. AEStum suum acerrimum Mahendrae montis vertici impressit, sicut rector uncum capiti elephanti contumacis. 40. Armis adortus est eum K lingae reX, elephantis ValenS, Sicut mons, lapidibus pluens, IN DRAM, qui alas ejus findere aggreditur. 41. RA suus ibi sagittarum imbrem PaSSUS, quaSi prΟSpere ablutus, victoriae fortuna potituS QSt. 42. Ibi milites, arecae soliis potandi locum adornantes, biberunt vinum, enaltheris factum, hostiumque gloriam. 43. ReX ille, solius justitiae caussa vincere cupiens, a Mahendroe domino, quem Ceperat atque rursus dimiserat, bonam fortunam SumpSit, non vero

terram.

44. Τum per litus, frugiferis Arecae palmis coronatum, prosectuS est ad Plagam, ab AGAsΤYA occupatam, victoriam non desiderans. 45. Rex militum suorum Oblectationibus, quae elephantorum liquoris Odorem spargebant, Muerim Oceano suspectam quasi reddidit. 46. Ab illius, victoriae caussa procedentis, militibus Occupata est planities ad pedem Malayce montis, in cujus piperis arboribus columbae Circumvola-

ι bant.

47. Fructuum pulvis, evolans e Cardamomi arboribuS, quos equi commoverant, consedit in elephantorum ebriorum temporibus, simili odore praeditis. 48. Quamquam in ipsis serpentum vestigiis, Santali arbores Cingentibus, alligata, haud decidit catena elephantorum, qui vel pedum vincula frangere

valuisSent.

49. In regione australi vel solis ardor hebetatur; ibi vero Pansiensium

reges RAGHU1s ardorem non tulerunt.

60. Illi procumbentes dederunt B AGHUI, quasi gloriam Suam, OptimaS margaritaS Collectas ex Oceano, ubi Thmraparnis in eum sese effundit. 5l. Postquam ille in litore pro libidine sese delectasset Malva et Dar- dura montibus, Santali arboribus tectis, quasi plagae illius mammis :52. Intoleranda vi praeditus trajecit Sabam montem, a quo Oceanus longe receSSit, quasi terrae Clunes, veste decidua nudataS.