Raghuvansa, Kálidásæ carmen sanskrite et Latine

251쪽

AIAS UXOREM DUCIT.

I. ΤΠΜ ΒΗoa As, Vidarbhoe reX, sororem suam Cum marito idoneo COnjunctam, veluti DE VASENAM Cum SKANDA, Secum ducens, urbem ingredi parat erat.

2. Reliqui principes etiam, planetarum matutinorum instar paullum Splendentes, in eXercituum suorum CaStra abierunt, propter desiderium suum de INDUMAT 1 obtinenda frustratum in vultu et habitu iram expri

3. SACH1s scilicet propinquitatis potentia nemo ibi erat, qui mariti electionem turbasset; ideo etiam regum coetus, quamquam KAKUT STHIDAE SUCCenSen S, quietus manSit. 4. SponsuS cum uXore ingreSSuS eSt viam regiam, undique recentibus donis Stratam, portis INDRA: arcus instar splendentibus ornatam, veXillorumque umbra a Solis ardore defensam. 5. Tum urbis seminae in aedibus, aureis senestris instructis, illum videre cupientes, aliis operibus neglectis, haec sere agebant: 6. Alia, subito ejus videndi Caussa accurrenS, CrineS, quorum Corona vinculo soluto in aere volitabat, manu quidem tamdiu continuit, sed religare non cogitavit. 7. Alia, pedem a famula ornatrice sustentatum, pigmentoque stillantem retrahenS, incessu jucundo neglecto, usque ad senestram semitam duXit lacca distinetam. 8. Alia, deXtrum oculum collyrio ornata, sinistro adhuc Vacuo, eodem modo ad senestram accurrit, penicillum manu tenenS.

252쪽

CAPUT VII. 9. Alia, oculos ad senestram advertens, vestis nodum, Currendo Solutum, non religavit, sed adstitit vestem Cohibens manu, Cujus ornamentorum

splendor umbilicum collustrabat. 10. Alia cum sestinanter exsiliret, cingulum ejus, dimidio gemmis distinctum, atque quoties illa negligenter pedem poneret, ulterius delabens, denique non nisi eXtremo vinculo in pollicis radice haesit. ll. Fenestrae earum dulci Cupidine motarum faciebus, Siceram redolentibus, in quibus oculi apum instar motitabantur, occupatae, quasi nelumbiiSornatae erant.

I 2. Illae seminae, RAGAUIDAM oculis haurientes, non ad alias reS animum advertebant, Sed reliquorum sensuum actio omnino in oculos quaSi ingreSSn ernt.

13. Recte fecit Briosae soror, quod, etsi a regibus nondum ViSiS eXPe- tita, conjugis electionem praeserebat: quomodo enim aliter amatum ipsi similem nactas oret, sicut LΑΚsΗΜ Is VisHNUEM Τ14. Nisi animantium dominus hoc par, pulchritudine mutuo deside- randa praeditum, Conjunxisset, in his ambobus sane nisus ejus formam' venustam creandi inanis fuisset. 15. Hi certe olim erant ΒΑΤ Is et ΚΑΜΑs, quoniam vel inter mille reges puella hunc sibi congruum adepta est: animus enim conjunctionis in

priore vita memor est. Vl6. Hos sermones auribus blandientes ex ore seminarum urbis audienS, juvenis uXoris suae fratris sedes, solemni apparatu splendenteS, ingreSSUS eSt. I7. Ibi B Mosae sacerdos, igni similis, postquam butyrum aliaSque res AGNI Sacrificaverat, hune matrimonii testem faciens, puellam et SponSum copulavit. Ι 8. FiliuS regius, puellae manum sua manu arripienS, magi S etiam Splendebat, ut chutaδ arbor suo ramo vicinae asolere fruticis ramum amplectenS.I9. Horrebant pili in brachio sponsi, sudabant digiti puellae; manuum

junctione amoris agitatio inter ambos seque quasi erat divisa. 20. Amborum adspectus ultro citroque volantes, prope oculorum angulos directi, sed retracti simulac in hac actione in se invicem inciderent, dulci pudoris freno coercebantur.

253쪽

2l. Splendebant ambo, ignem sursum flagrantem deXtrorSum Cireumambulantes, sicut dies et noX conjunctim in Merui3 planitiebus versanteS. 22. Sponsa, pulchris clunibus praedita, atque perdicis exsultantis oculi S, a magistro illo BR ΑΗΜΑΝ1 simili jussa, pudenter grana in ignem injecit. 23. Ρrodiitque eX igne fumus purus, butyri, famis Surculorum et sarriSOdorem Spargens, qui, vertice suo in humeris illius recumbens, per aliquot tempus apparebat veluti flos, aures ejuS OrnanS. 24. Fumo sacro in faciem puellae acto, oculi illius collyrii liquore Sustundebantur, SemiuSta granorum germina annulorum instar in aure ejuS considebant, atque genae ejuS suscabantur. 25. Deinde ambo, puella et juvenis, in sella aurea sedentes, a patribuS familias, a rege Cognato et a seminis nuptis justo ordine granis humidis conspergebantur. 26. Ita cum reX, BIIo IARU Μ familiae luX, Sororis matrimonium perseeiS-Set, felicitate eximia praeditus, ministros singulis regibus justos honores tribuere juSSit. 27. Illi, iram suam sub gaudii signis occultantes, lacuum tranquillorum instar in quibus crocodili latent, regem salvere jusserunt atque abierunt,

sub muneribus oblatis quasi reddentes ei honores acceptOS. 28. RegeS, postquam pactionem fecerant de conatu Suo perficiendo, seminam illam delicatam, tempore opportuno adipiscendam, rapturi, AJAEviam obsidentes stabant. 29. Kratha uisistorum dominus etiam, sororis matrimonio absoluto, opibuSsacultati suae congruis in dotem datis, RAGΗU1DAΜ dimisit ipseque Secutus

30. Τrinoctium cum AIA, per tres mundos celebrato, in itinere CommoratuS, ndiniae urbis dominus ab illo reversus est, veluti luna sub Parnanis finem solem relinquit. 3l. Jam olim hi reges RAGHui, principi, Ob opes unicuique eorum ereptaS SUCCensuerant; ideo nunc congregati filium illius puellam eximiam nactum esse haud aequo animo serebant. 32. Ei, BHoIAE sororem Secum abducenti, Superba regum Caterva Viam

254쪽

CAPUT VII. Obsedit, ut IN DRAE inimicus V1sΗNUIs habitationem, quae splendorem aBALI datum accepit. 33. Juvenis ille, ministro patrio cum multis militibus uxoris custodiam committenS, regum cohortem excepit, sicut Sonas fluvius tumidis undis fluvium coelestem, Rhagirathim. 34. Ρedes peditem adoriebatur, curru vectuS Currus heroem, equo VectuSequo insidentem, elephanti dux elephanto vectum. Singuli similes adversarios eligebant in proelio. 35. Τubis strepentibus sagittarii, quorum voces diStingui non poterant, non Stirpium suarum nomina exclamabant, sed litteris in sagittis scriptis nomina sua nobilia mutuo sibi indicabant. 36. Ρulvis, in certamine ab equis excitatus, Curruum orbibuS denSatus, elephantorum aurium ictibus dispersus, veli instar solem involvebat. 37. Vexilla piscisormia, oribus venti vehementia apertis, denSum PulVerem ab agminibus excitatum bibentes, apparebant veluti pisces Veri, recenteSaquas turbidas bibentes. 38. CognOScebatur currus rotarum strepitu, elephantus tintinnabuli agitati Sono, ipsique milites, ducis sui nomine exclamato, in denso pulvere Se invicem distinguebant. 39. In diffusis hisce pulveris tenebris, oculorum viam ObStruentibUS,

CruoriS flumen, eX equorum, elephantorum et militum vulneribuS mananS, soli recens orto similis erat. 40. Pulvis ille, cruore a solo abscissus, superne vento agitatuS, RPParebat Veluti sumus Ortus ex igne, cujus carbones ardenteS Soli remanSerunt. 4 I. Curru vecti, simulac torpor ex ictu Ortus cessaverat, aurigaS SuRS in Curru Stant S increpantes, equis retro actis, eum, a quo PerCUSSi fuerant, vexillo recognoscentes, furore adoriebantur.

42. Sagittariorum sollertium sagittae, quamquam in media via per Sagittam inimicam dissectae, ob ipsarum celeritatis impetum vel anterioribus partibuS, cuspide munitis, metam attingebant. 43. Elephantorum congressu ducum capita, quamquam per diSCOS, I OVa-

255쪽

AIAS UXOREM DUCIT.

culae instar acutos, abscissa, crinibus per accipitrum ungulas turbatis, non nisi multo post in terram decidebant. 44 Μiles de equo pugnans hostem, quem ictu percusserat, Cum ille ictum reddere non valeret, non ultro percutiebat, sed illum, cujus corpus in equi cervicem inclinatum pependit, respirare optabat. 45. Elephanti, militum loricatorum, animae prodigorum, enSibuS Strictis, in magnos dentes cadentibus, perterriti, ignem elicitum proboscidis humore eXStinguebant.

46. Pugnae locus, capitibus per Sagittas abscissis quasi fructibus abundans, lapsis galeis quasi poculis tectus, cruore quaSi Vino irrigatuS, apparebat veluti mortis epulae. 47. Brachii cujusdam partem, avibus ab utraque fine laceratam, lupus,

armillae cuspide in palato vulneratus, quamquam carniS amantis Simus, rejiciens illis reddidit. 48. Μiles aliquis, hostis gladio capite truncatus, illico in curru coelesti

sedem occupans, jamque semina coelesti a latere sinistro sedente, truncum suum adhuc in proelio saltantem ConSpeXit. 49. Alii duo milites, quorum aurigae necati erant, eodem tempore aurigae atque pugnatores evadebant; dein, equis privati, clavis eminus pugnabant, quibus diffractis, brachiis luctari aggrediebantur. 50. Alii duo vulnerati inter se pugnantes, eodem tempore animam OXhalabant; sed vel immortales saeti, unam eandemque SaraSem petenteS, Pugnam continuabant. 51. Utrumque agmen variam cladem variamque victoriam mutuo patiebantur, sicut tumidae duae magni oceani undae, duobus ventis a fronte et a tergo mutuo flantibus. 52. AIAs, vel exercitu suo ab hoste profligato, magno robore praeditus hostium agmen adortus est: etenim vel sumo per ventum dispulso, ubi foenum est, ibi ignis.

53. Unus ille vir superbus, curru vectus, pharetra, loriCa atque arcu inStructUS, regum agmen coercebat; sicut magnus aper Oceani fluctum sub mundi aetatis finem eXtumeSCentem.

54. Conspiciebatur ille in proelio, pulchram suam deXtram pharetrae Ori

256쪽

CAPUT VII. admOVenS; pugnatoris arcus nervus, Semel ad aurem Usque intensus, gignebat quasi sagittas mortis eras. 55. Sparsit ille terram hostium Capitibus, quorum labia irae morsu rubra

erant, distinctas rugas Sursum contractas serentibus, sagittarum ictu cervicibus detruncatis, saevumque vultum ostendentibus.

56. Illum adorti sunt cuncti reges accerrimo impetu, cunctis exercituSagminibus, elephantis et reliquis, omnibus teliS loricas perrumpentibus. 57. Ille, curru multis hostium telis Obruto, Solo vexilli cacumine erat cognoscenduS, Sicut prima dies, nive merSUS, Sole paullulum Orto. 58. Summi regis filius juvenis, pulcher veluti amoris deus floribus armatus; nequaquam quietis cupidus, telum Ganctaroicum, a PRIYAM VADA acceptum, ObStupefaciens, contra reges adhibuit. 59. Illico regum e XercituS, Somno Oppressus, stetit manibus in arcu tendendo impeditis, galearum retibus in humeros delapsis, corpore vexillorum perticis innixo. 60. Deinde juvenis, concham admovens labriS SutS, quae amatae gustum perceperant, inflavit illam, apparuitque unuS ille vir ac si gloriam manibus suis collectam, corpore indutam imbiberet. 61. Illius milites, Conchae sono recognito aggressi Conspexerunt illum inter hostes devictos, veluti lunam, illi similem, micantem in totorum Sopitarum medio.

62. Scripsitque ille sagittarum cuspidibus, cruore tinctiS, in regum Vexillis haecce verba: U Hodie gloria vestra a RAGΗUID A erepta eri, propter' misericordiam vero non itidem vita vestrat 63. Ille uno brachio in arcus extremitatem innitens, crinibus galea detracta dilapsis, fronte sudoris guttis tecta, ad amatam accedens siC locutuS

64. Adspice, Vidarbhensis, hostes, quorum arma vel ab infante eripi POSSent, meam veniam habes; tali pugnae molimine tu, quae in meam potestatem venisti, ab istis expetiris lV65. Rus vultus, liberatus ab hostium timore, illico splenduit veluti speculum, quod, postquam halituS Vapor evanuit, proprium nitorem recepit.

257쪽

AIAS UXOREM DUCIT.

66. Quamquam gaudio assecta, tamen pudore victa non per Suam ipSius, sed per amicarum vocem amatum allocuta est; sicut tellus, recentis pluviae guttis rigata, nubium turbam alloquitur per pamnum Clamorem. 67. Τum ille, pede sinistro regum capitibus imposito, Vitiorum eXpers, MXorem non vituperandam Secum abduXit; eratque illa, cujus crines curruum equorumque pulvere foedati erant, illius quasi Fortuna Victrix, corpore induta. 68. Victorem illum redeuntem, uxorem Celebrandam adeptum, salutavit RAGII Us, qui jam antea rem cognoverat; atque illi Stirpem Suam committenS, ultimae liberationis viam ingredi cupiebat: etenim viri e Solis stirpe nati, quando generis sui adest sustentator, non amplius cum familia vivunt.

258쪽

I. ΤυΝc igitur RAGΗUs princeps filio, qui selicem matrimonii funiculum gestabat, terram quoque, quaSi alteram ΙΝDUMAΤIM, in manus tradidit. 2. Quod alii regum filii facinoribus sibi proprium sacere student, id cum illi contingeret, AIAs accepit, quia pater jussit, non fruendi cupiditate.

3. Tellus una cum illo aquis a V Αsis ΗΤΗ A allatis unctionem PaSSA, PUra exhalatione annuntiabat quasi, deSideria sua expleta eSSe. 4. Ille a magistro suo, Atharvanis gnaro, consecratus, hostibus SutS aegre impugnanduS erat: nam pietaS cum virtute bellica conjuncta, est sicut ventuSignisque conjuncti. 5. Cives hunc principem RAGΗΠΕΜ putabant, juventuti redditum: nam illius non solum felicitatem sed omnes etiam VirtuteS nactus erat. 6. Duae potiSSimum res cum duabus aliis rebus faustis conjunctae eXimie splendebant: prosperum regnum Patrium, cum AIA, HuSque recenS juVentus Cum modeStia. 7. Longimanus ille temperanter fruebatur terra, modo occupata, Velut UXOre nuper ducta, ne nimia vehementia an Xiam eam redderet.

8. Equidem a principe dilectus sum lV Ita unusquisque civium Cogitabat ; neque ille quemquam negligebat, sicut Oceanus vel centum fluviOS. 9. Ille, neque nimis acerbus, nec mollis, sed mediam viam eligens, ut Ventus arbores, sic reges flectebat, non radicitus eos evellens. 10. Sed RAGHus filium suum inter cives ob virtutes suas celebratum videns, ab Omnibus rebus exitio obnoxiis, vel in coelo commorantibus, desiderium revocaVit.

259쪽

Il. Etenim principes a D1L1pA oriundi, sortuna sua filiis probis tradita, aetate ultima, arborum cortice induti, casti eremitarum vitam ingrediuntur. J2. Qui cum in eo esset, ut in sylvam recederet, filius capite suo, diademate Splendente, ad patris pedes se prosternens, ne ipsum relinqueret

13. RAGΗUs, filii amantissimus, satisfecit desiderio illius, lacrymas

effundentis; sed ut serpens cutem, sic ille dignitatem relictam non resumpSit. 14. Ultimum ordinem ingressus, in domicilio extra urbem habitanS, Sensibus domitis, colebatur ille a Felicitate, qua filius fruebatur, velut a nuro. I 5. Stirps illa, rege pristino in tranquillitate versante, novoque rege modo orto, Similitudinem gerebat coeli, in quo luna occidit et sol ortus eSt. 16. RAGH Us et RAGII UIDΕs, eremitae et principis signa serenteS, adSpiciebantur ab hominibus, quasi terram aggressae partes duae duarum Virtutum, ultimam liberationem et magnum incrementum adeptarum. J7. AJAs, ad regnum invictum ineundum, cum ministris admini Strationis gnaris se conjunxit; RAGMUs, ad locum sempiternum obtinendum, cum viris sanctis, fiducia dignis, Convenit. I 8. Princeps juvenis, ut civium saluti consuleret, judicis sellam occupaVit ; SeneX, ut in solitudine animum ad contemplationem divinam applicaret, Sellam Sacro gramine purificatam. I9. Alter regiae potentiae vigore reges vicinos in potestatem Suam redigebat ; alter meditationis eXercitatione quinque corporiS SpirationeS. 20. Recens princeps inimicorum in terra conatuum fructus in cineres convertebat; alter in actionibus suis cognitionis flamma comburendis versabatur.

23. AIAs sex illas virtutes exercebat, pacificationem scilicet et reliquas; RAGHUS Vero, Constanter glebam et aurum sequi pendens, tres qualitates vincebat. 22. Neque novus reX, firmus in actionibus, donec incepti sui fructus prodirent, a conatu desistebat; neque seneX, firmo animo, a meditatione eXercenda, donec Summum numen conSpiceret.

260쪽

CAPUT VIII. 23. Ita uterque, alter hostes, alter Sensus vigilantes, et utrorumque incrementum reprimentes, prosperitatis et ultimae liberationis studiosi, sui quisque voti compotes facti sunt. 24. RAGII Us vero, aequis oculis omneS reS adSpiciens, postquam aliquot annoS, filio obSequens, peregerat, divina sua meditatione attigit spiritum

aeternum, Ultra tenebraS commorantem.

25. RAGHUIDEs, patrem e vita abiisse certior laetus, postquam diu lacrymas effuderat, ignis cultor, una cum mendiciS religiosiS, sine igne Supremas ei solvit caerimonias. 26. Atque sacrorum patribus faciendorum gnarus, eXsequias illius instituit, unice patris amore motus: etenim qui hae via e vita egrediuntur, liborum a filiis offerendorum haud cupidi sunt. 27. Ille postquam per viros officiorum peritoS Patrem, summam Viam ingressum, haud lugendum imperasset, dolore lenito, arcu intenso mundum suo unius imperio Subjecit. 28. Τellus et INDUΜAΤ1s invida, virum adeptae, robore virili eXimium, illa gemmarum copiam produxit, haec filium procreavit sortissimum ;29. Qui, solis instar splendens, gloria sua in decem regionibus celebratus, RAM E pater, viriS gnaris Sub DA 8 ARATHAE nomine innotuit. 30. AIAS Vero reX, Cum per vetarum studium, per sacrificia et prolem vatibus, Diis et Manibus debita solvisset, solis instar, halone Vacui, Splendebat. 31. Potentia sua utebatur, ad miseros timore liberandOS, magna Sua scientia, ad sapientes honorandos ; non solum opes illius principis, sed etiam virtutes ejus aliorum usui patebant. 32. Ιs, cives observans, felici prole praeditus, Olim Cum regina ambulavit in Sylva, urbi vicina, ut IN DRAs, deorum moderator, Cum SACΗΙ in Nandam horto. 33. Τum ΝARADΑs, ut SIvAM, in oceani meridionalis litore Goharnae

Commorantem, vinoe Cantu delectaret, ea via aggressus eSt, qua Sol redit a septentrione.

34. Vehemens ventus, quasi grati odoris cupidine actus, eripuit ei sertum, e floribus non terrestribus neXum, citharae vertici impositum.