Raghuvansa, Kálidásæ carmen sanskrite et Latine

231쪽

RAGIIUS PLAGAS EXPUGNAT.

53. Per ejus milites, qui in debellationem populorum occidentalium intenti procedebant, oceanus, etsi RAMAE armis repulsus, quasi cum M a

54. In Cincinnis seminarum Keralensium, quae prae timore ornamenta abjecerant, PulviS, ab eXercitu excitatus, 3antali pulveris Vice fungebatur.55. Ketakarum arborum pulvis, a Mura e fluvii ventis eXCitatus, ejus militibus sine labore loricarum Odoramentum eVRSit. 56. Arecoe arborum, Vento Commotarum, sonus Superabatur a loricis in equorum incedentium corpore tinnientibuS. 57. Apes, relictis punnagis arboribus, considebant in elephantorum, ad kharjurium truncos ligatorum, temporibus, liquore eXstillante odoratiS. 68. Oceanus RAMAE petenti locum praebuerat, RAGΗUΙ vero Sub Specie regionum occidentalium regis tributum pependit. 59. Ibi Trιkutam montem, qui manifesta tulit ejus potentiae signa, ebriorum elephantorum dentibus incisa, altam quasi victoriae Columnam fecit. 60. Tum itinere terrestri ad P rasthos vincendos progressus eSt, Veluti vir CaStUS hostes, quoS Sensus appellant, Veri cognitione vincere studet. 61. Ebrietatem, in feminarum Tananensium voltibias vino eXcitatam, ille non tulit, sicut intempestiva nubium Caterva recentem lotorum Splendorem.

62. Erat illi proelium confusum cum populis occidentalibus, qui equis

valebant, in pulvere ubi non nisi arcus Cornei sonitu adversarius cognOSCe

63. Eorum Capitibus barbatis, sagittarum Ope abscisSis, terram teXit, qu i mellis acervis, quibus apeS adhaererent. 64. Superstites galeis abjectis veniam ab eo impetrabant: nam magnanimorum ira Submissione lenitur. 65. Milites ejus victoriae defatigationem mitigabant vino in locis vitibus Circumdatis, pulcherrimisque pellibus tectis. 66. Τum RAGΗUs progressus est VerSus ΚUVERAE plagam, SagittiS Suis populOS Septentrionales sublaturus, veluti Sol radiis suis aquas.

232쪽

CAPUT IV. 67. Illius equi, postquam otio in Sinctuis ripa itineris lassitudinem levas-Sent, humeros quatiebant, quibus croci florum fila adhaerebant. 68. Ibi Hunarum mulierum genis pallorem induxerunt B AGHUIs saeta, quae sortitudinem ejus in maritis earum jam antea manifestaverant. 69. Umb enδω, proelio ejus impetum Sustinere non valentes, fleXi sunt, seque ae a Sho re arbores, elephantorum funibus cinctae. 70. Illi ingentes divitiarum acervos cum equis nobilibus abundanter tamquam dona ad Ko3aloe dominum attulerunt, superbiam Suam reprimenteS. Tl. I um ille, equis potens, ascendit montem, DURGAE parentem, eXcitato metallorum pulvere altiorem quasi reddens ejus apicem. 72. Narravit militibus, leones in cavernis cubantes, pari robore praeditOS, vel exercitus strepitu audito, sine ullo timore capite retro verSo Circumspicere. 73. Adflabant eum in itinere venti, in bhurbis arboribus si repentes, in arundine susurranteS atque Gangoe guttaS apportanteS. 74. Requiescebant milites in umbris numeruum arborum, considenteS in saXis quorum Superficies odorata erat moscho hinnuleorum, qui ibi consederant.

75. Herbae, quae in elephantorum, ad Saraiaε arbores alligatorum vinculis tremulo splendore lucebant, duci illi noctu pro lucernis sine oleo erant. 76. Devadarue3 arbores in stationibus ab illo relictis, cortice funibus fisso, Kirdiis elephantorum magnitudinem narrabant. 77. Ibi RAGHUI cum catervis montaniS proelium erat acerbum, in quo Sagittarum, hastarum, lapidumque coneu Ssu ignis eliciebatur. 78. ΡOstquam sagittis suis Visavasanketen3eε seStiS deSistere coegerat, Mnnaroε brachiorum suorum victoriae laudes canere docuit. 79. His populis dona asserentibus, montis medullam cognovit reX, ut monS regis medullam. 80. RAGH Us cum ibi inconcussam gloriae suae copiam depoSUiSSet, montis a RAvANA sublevati pudorem excitans descendit.

233쪽

RAGHUS PLAGAS EXPUGNAT.

8l. Illo Lauhityam transgresso, Pr osti3hensium dominuS contremuit, una cum agailochi arboribus, quae elephantis alligandis postium vice fungebantur. 82. Non tulit rex ille pulverem ab illius curru excitatum, qui solem in-Volvit, atque tempestatem sine pluvia effecit; nedum illius vexillum. 83. K mari pensim dominus illum, sortitudine Sua ipso INDRA superiorem, donavit elephantis, quorum tempora fissa erant, et quorum ope ipse alios regeS Supermerat. 84. Kdmur ensium rex illius pedum umbram, quasi sellulae aureae deam tutelarem, gemmis, quasi floribus OblatiS, VeneratuS eSt. 85. Ita cum victor ille plagas devicisset, rediit, pulverem a curru eXCitatum in regum diademata, umbellis destituta, cadere SinenS. 86. Instituit ille sacrificium Visvadit appellatum, in quo omneS SuaS Opes sacerdotibus dispertiit: nam boni, nubium instar, non accipiunt nisi ut largiantUr. 87. Sub sacrificii finem B AGH Us cum ministris suis, postquam cladis dolorem magnis honoribus Sublevasset, Mhatriyo8, quorum uXores Ob diuturnam separationem desiderio languebant, dimisit ut in urbes suas reverterentUr.

88. Illi regis pedes, lineis suis vexillum, fulmen atque umbellam referentes, nec nisi ipsius benevolentia attingendos, cum diSCeSSuri SeSe proSternerent, per mel et pulverem e capitum coronis decidentia in digitis flavos reddiderunt.

234쪽

AIAS AD MARITI ELECTIONEM PROFECTUS.

I. AD terrae dominum illum, qui in sacrificio Vi3vabit appellato omnes suas divitias distribuerat, advenit ΚAUT 8 As, VARAΤANTU 1s diScipulUS, Scientiam adeptus, magistri Sui praemium quaeren S. 2. Ille, qui vasibus aureis destitutus in vase terreno sacrificium deposuerat,

inaestimabili indole praeditus, hospitalis, gloria illustris, obviam ivit hospiti

illi, Cedarum cognitione splendenti. 3. Hominum dominuS, praecepta noscenS, primus eorum qui honore abundant, officiorum gnarus, illum Castigationibus divitem rite honoravit, atque sedentem junctis manibus sic allocutuS eSt. 4. o tu, cujus intellectus huδα instar acutus esti num bene valet magi- ster tuus, dux vatum ConSilia dantium, a quo tu scientiam integram adeptus es, ut mundus animam a Sole l5. Num castigatio tripleX, quam magnuS ille ValeS Corpore, voce ei spiritu semper eXercet, ipsiuS IN DRAE firmitatem concutiens, ullis impedi- mentis interrumpitur l6. Νum eremi arboribus, fatigationem mitigantibus, canalium ductione alioque cultu filiarum instar curari Solitis, ulla calamitas a procellis vel ' aliud quidquam insortunium accidit 'T. Num incolumis est cervarum proles, Cui in ipSO eremitarum gremio umbilici nervus decidit, quae ab eremitis non turbabatur, etiamsi in huyneo gramine, Caerimoniarum Caussa collecto, dulce recubuisset l8. Num pl)cidae sunt aquae illae ConSecratae, quibuS ablutio sacra pera- gitur, unde patribus libationes suppeditantur, atque quarum ripae fru- menti collecti sextante sunt conspicuae l

235쪽

9. Num victus sylvestris, oryga aliaque frumenta, quibuS Corpora VeStra' Sustentatis, cujus pars hospitibus justo tempore advenientibus destinata P est, comeditur ab hominibus rure adventantibus, qui non nisi palea vesci

merenturi

10. 'An tu a magno illo vate benevolo, postquam prorsus te inStruXit,' matrimonii veniam impetrasti ' hoc enim tempus est ingrediendi ordinem secundum, qui pro reliquis omnibus tibi Satisfacere potest.

11. Digno te aggresso animus meus, imperata saCere cupienS, non ' delectatus est. Tune magistro jubente, an tua Sponte, ut me honorareS eo Sylva advenisti J V12. VARAT AN ΤΠ Is dis ipulus, audito nobili hoc sermone B ΑGΗUis, Cujus paupertatem jam e vase sacrificali Suspicatus erat, de re sua impetranda leviter tantum sperans, sie eum allocutuS est: 13. omnes nos salvos esse Scito ; unde, te domino, civibus Calamitas' exstiterit ' Quomodo, sole lucente, Caligo hominum ViSum Obscurare' potueriti

14. Est tibi, fauste, reverentia erga honorandos, familiam tuam decens,' qua ipsis majoribus tuis antecellis. Ego vero ne tempore inopportuno se suppleX ad te venerim Vereor. 15. Tu, divitiis tuis in loco idoneo depositis, Solo Corpore eXSiStenS, appares veluti oryga, Cujus fruetu a Sylvicolis decerpto, Culmus tantum

16. Apte tu, unicus hominum regnator, inopiam tuam, ex sacrificiose ortam, ostendisti : nam lunae, sensim sensimque a diiS ConSumptae, orbis' decrementum magis est honorificum quam ejusdem incrementum. 17. Interim ego, quoniam nullum mihi aliud negotium est, magistrio mei optatum ab alio quodam impetrare enitar. Bene vale t Nubem P autumnalem, quae aquae molem effudit, ne ch ita a3 quidem rogat. VI 8. Μagni vatis discipulum, his dictis jam abiturum, rex retinens sic interrogavit: Quidnam, gnare, quantumve magistro tuo a te dandum' est 'Vl9. I iam illi, qui rite sacrificium instruxerat, et fastu superbiaque liber . erat, tribuum ordinumque domino discipulus gnarus haec narravit:

236쪽

institutionis pretium peteret rogatus est. Atque ille primo venerationem meam, quam per longum tempus sine ullo lapsu ei ostenderam, praemii

21. Τum vero magister, precum mearum pertinacia irritatuS, neque opum mearum tenuitatem respiciens Pro scientiae pretio,' inquit, tu quater- decies centies Centena millia argenti affer.'22. Equidem e vase, quo in caerimoniis sacris usus es, nil nisi regis

nomen tibi relictum esse colligens, nunc ob institutionis pretii magnitudi- nem molestiam tibi afferre non audeo. 23. Unicus mundi dominus, qui sensibus a peccato revocatis ViXit, lunam pulchritudine sequans, ita certior factus ab insigni illo Vedur ι perito, Sic reSpondit: 24. Absit ut novum hoc mihi nascatur opprobrium, Vedarum peritum, ' Pro magiStro suo argentum petentem, desiderio suo haud impetrato, RAGΗUΕ relicto abiisse ad alium virum munificum. 25. Τu in optima mea honorataque ignium habitatione quasi ignis

P quartus Commorans duos tresve dies expectare veliS, doneC ego rem tuam peragere Conabor. 26. U Faciam lV Ita Br4hmanus ille laetus haud vanum HUS Sermonem accepit, atque B AGHUs, terram Opibus repletam intuens, argentum ΚU VERA eripere optaVit. 27. Incantamenta, quibus VAsisHTHAS eum ad imperium ConSeeraVerat, tantam RAGHUI tribuerant potentiam, ut, veluti ΙΝDRAE nubiS volatum, Sic illiuS CurruS motum neque OceanUS, neque aer, neque monteS impedirent.

28. Τum RAGH Us pius, intelligens, vesperi, Milύδα dominum, quem

vicinum eSSe recordabatur, Vi Sua vincere cupiens, dormiVit in Curru, in quo

29. 3lane illum abire paratum viri aerario praefecti, ObStupefacti, auream pluviam in medio aerario de coelo decidisse certiorem secerunt. 30. ReX splendentem hunc auri cumulum, a ΚUVERA appropinquante acceptum, Κ AUTsae dedit integrum, veluti Sumeriti3 collem, sulmine avulSum.

237쪽

AIAS AD MARITI ELECTIONEM PROFECTUS.

3I. Ambo etiam ab hod se incolis propter indolem Suam Celebraban tur : petens, quia nihil appetiit ultra id quod magistro suo daturus erat; rex, quia plus dedit quam petens desideraverat. 32. Deinde ΚAUT's As, magnus sapienS, laetus, jam reditUrUS, regem, qui divitias illas centum camelis atque mulis advehi jusserat, capite inclinato adstantem manu tangens, Sic allocutus est: 33. Quid mirum, quod terra omnia desideria explet civium domini, qui legibus morem gerit ' tua vero potestas cogitationem eXCedit, quippe' ab ipso coelo optatum tuum impetraVeris. 34. Quodvis aliud boneficium tibi datum supervacuum foret, quia omnigenae felicitatis particeps es : quare filium adipiscere, Virtutibus suis P tibi similem, sicut pater tuus te celebrandum acoepiti 35. Hoc beneficium cum regi dedisset, vir sanctus rediit ad magistrum suum: atque reX brevi tempore filium ab illo accepit, sicut animantes

lucem a Sole.

36. Nam uxor ejus regia filium peperit, ΚάRΤ1KΕYAE Similem, BRAΗ- ΜΑΝΙ 8 hora; quam ob rem pater filium suum BRAII MANIs nomine AIAM appellavit. 37. Erat ei eadem forma splendens, idem robur, atque eadem majeStaSinnata : puer non diversus erat a patre, sicut lucerna non differt ab altera,

38. Felicitas, cum adire vellet eum, qui scientias a magistris rite edo-CtUS, atque juventute progerminante imprimis pulcher erat, parentis veniam petiit, Sicut Virgo prudens patriS veniam petere Solet. 39. Τunc a BuoIA, Mathihaisrhorum rege, qui sororis INDUΜΑΤ Ismariti electionem instituere volebat, atque AIAΜ juvenem accire optabat, nuntius aptus ad B AGHUΕΜ miSSUS eSt. 40. RAGH Us, Conjunctionem Cum rege illo egregiam putari S, atque filium suum ea aetate esse videns, qua uXOri duCendae aptUS ESSet, hunc cum exercitu misit ad opulentam Vidai bhoe regis urbem. 4 l. Paratae erant in itinere filii regii habitationes, omneS res neceSSari RS in tentoriis instructas habentes, et per incolarum munera ab habitationibus sylveStribus diversae, atque ambulacris in hortis regiis similes.

238쪽

CAPUT V. 42. Ιtinere finito exercitum defessum, cujus vexilla pulvere obducta erant, caStra ponere jussit in Narniadne ripa, in qua na tamdliae arbores leniter Commovebantur a Ventis, per aquae guttaS refrigeratiS. 43. Ibi elephantus serus, temporum fissuris succo abluto puris, e fluvio emersit, descensu ejus in aquam jam antea indicato per apes Superne volitanteS. 44. Dentibus suis, qui, vel omni aeris colore abluto, nigris lineis surSumductis distincti erant atque saxis perstricti, prodidit, se in Rik3havantis ripis

45. Proboscide sua, quam sacile tum contraXit tum eXtendit, Cum Strepitu magnaS undas dividens, apparuit ille, ripam petens, ae Si clavoS, ad quos alligatus eSSet, rumpere VoluiSSet. 46. Μοnti similis, retia palmitum plantarum aquaticarum pectore trahenS, ipse aliquanto post in ripam exsiluit, ante eum fluvii undae, quarum moleSaquosa ab illo Haculabatur. 47. Cum hic unus elephantus serus alios domitos conspiceret, denuo estulsit in temporum rimis pulcher succi imber, qui per aliquod tempus immergendo in aquam ablutus fuerat. 48. Μagni eXercitus elephanti, cum succum ejus intolerandum, qui odore

acri Saptachharie succum reserens eXstillabat, odorarentur, vehementiSSimos ducum labores frustrantes terga verterunt.

49. Ille extemplo perturbavit militum castra, relicta a jumentiS quae ruptis Vinculi S aufugerant, plena Curruum fractis rotis everSorum, militumque perturbate mulieres defendere adnitentium. 50. Regis filius, Sacri praecepti memor Ne elephantus serus Occiditori Virruentem illum ut repelleret, sagitta in temporibus seriit, arcu non sortiter

5l. Ille ViX ictus, elephanti forma relicta, coram militibus attonitis induit pulcherrimum corpUS, in aere pendens, tremulo splendoriS orbe cireumdatum.

52. Τum juvenem floribus, in arbore coelesti natis, atque Sua poteState allatis, conSpergenS, VOCe aSSumpta, fulgentem coronam circum pectUS SUUm dentium splendore augenS, Sic locutuS eSt:

239쪽

AIAS AD MARITI ELECTIONEΜ PROFECTUS.

53. Ο ΜΑΤΑΝGAE EXSeCratione, Propter Superbiam meam Contra me pro- nunciata, elephanti Corpore indutus eram; nosce me PRIYAMVADAM, filium PRIVADAusANAE, Ganctarvorum domini. 54. ' Μagnus ille sapiens postea, Cum SuppleX eum implorarem, ad Cle- mentiam rediit: nam aqua non nisi ignis ardore adhibito servida redditur ; gelu vero est conditio ejus naturaliS. 55. Quando AsAs, in IKsΗVAKUIs familia natus, tempora tua sagitta percusserit, tum corporis tui splendorem recuperabis i ' Ita vir pius me allocutuS QSt. 56. 'A te valido, cujus adspectum jam dudum desiderabam, hae eXsecra- tione liberatus sum. Nisi mutuum tibi praestiterim Ossicium, status mei' recuperatio inanis erit. 57. Accipe, amice, hunc arcum meum Ganctarvicum, Stupefacientem appellatum, qui alio incantamento tenditur, alio relaXatur; quem quio tendit, ei nulla caedes ab hoste est timenda, sed victoriam tenebit in

58. Quod attinet ad me, mitte pudorem, quoniam, etsi me percutienS, statim misericordia motus eraS; ideoque me obsecrantem nolis repulsae' acerbitate affigere. V59. Esto lV Ita locutus Aa As, luna inter viros, pura Narmadias aqua OS eluenS, erecto Vultu, armorum peritUS, ab illo, quem e vinculis liberaverat, arcus incantamentum accepit. 60. Ita cum ambo, sato ordinante, eX caussa improvisa in via amicitiam contraXissent, alter rediit in Chattrarathoe regiones, alter profectus est in Vidurbhos, sausto imperio jucundOS. 61. Ei, urbis agrum ingredienti, obviam ivit Matha a horum rex, cui adventus illius maximum dederat gaudium, Sicut oceanus undis tumeSCentibus obviam venit lunae. 62. Atque postquam ille praecedens humiliter eum in urbem introduXisset, felicitate praeditus sic ei operam dedit, ut populus ibi congressus Vidurbhoe regem adVenam putaret, AIAM vero herum. 63. Occupavitque Aa As, RAGIIU1s emgies, novaS aedes amoenaS, a BUOI E

240쪽

CAPUΤ V. praefectis humiliter indicatas, in quarum ara ante portam vasa Sacra repleta Collocata erant, sicut amor OCCupat eam aetatem, quae pueritiam Sequitur. 64. Ibi somnus, veluti amata, amantis desiderium Cognoscere Segnis, non nisi multa nocte appropinquavit oculiS AIAE, obtinere cupientis puellarum margaritam, ad Cujus mariti electionem regum CoetuS CODVenerat. 65. Illum, Celebrato ingenio praeditum, cujus humeros pingueS aurium

ornamenta attriVerant, et Cujus membrorum unguentum lecti stragulo detersum erat, mane Cantorum filii, ipSi aequaleS, dulce Canentes, voce Sua e Somno excitabant

66. Aufugit nox, cordatorum decus, linque lectu nil Nonne bifariam a se creatore divisum est mundi Onus' Cujus alteram partem pater tuus geStat insomnis, alteram portandi ossicium tuum est. 67. U Luna etiam, qua L AKSΗ311s, Obliviscens desiderium tui, somno oppressi, delectabatur, sicut mulier noctu a marito deserta, in coeli mar- ginem vergens, amittit nitorem, ei Similem, quo vultus tuus splendet. 68. Quare oculis tuis jucunde apertis duae statim res similitudinem nanciscantur, oculus tuUS, in quo pupula hilaris movetur, et loti flos, ' in quo apis volitat. 69. Ventus matutinus flaccidos arborum flores de pediculis aufert, P lotisque, per aurorae radioS apertiS, Sese immiscet, ac si alienis virtutibus ' sibi propriam reddere vellet odoris suavitatem, tui oris halitui innatam. 70. A qua frigida, quae cecidit in arborum gemmas, intus rubidas, lucida sicut Clarus unio in margaritarum Corona, Splendet Summam PraeStantiam' nacta, sicut in labiis tuis jocosus risus, dentium nitorem monstrans.7 l. Quoad Sol, caloris plenus, non apparet, tenebrae statim aurora di- spersae sunt: dum tu, sortiSSime, in primo pugnantium ordine incedis, num pater tuus ipse hostes destruit l72. Somno ab utroque latere decusso, stratum linquunt elephanti tui,

garrulas Catenas trahentes: quorum dentes, calicibus Similes, tenero aurorae splendore Collu Strati, resplendent velut seris vena in saXO fisso.

73. Equi illi Van uenses, oculis toto similibus praedite, in longis tentoriis V religati, somno relicto, calido halitu maculant salis mssilis frusta, quae