De Larum atque Penatium

61쪽

ld. V, I s. vi ei numina ess appellat Lare , quo rum cultus Secundum domesticos i uirum restitvituli' vulgatissimus factus est, mirum SSe non poteSt, Si Adi nobius Larum naturam explicaturus et Gent. III IMO: Lares, inquit, arbitratur Vulgus vicorum atque itineris deo eSSe. CnP. ID. De Laribtia ei nil alum Dissipati estim etiam per Italiam et provinciarum Monias et municipia, quae communicata cum Romano Popula civitate eiusdem geniis et eiusdem Stirpis veluti quadam adoptione facta fingerentur. Itaque Velitris

sorael. I65..u, Tiburi ibid. IGM. et I662. , Venusiae(- , vel adeo in Hispania ibid. I66s. I663.3, Moguntiae Libid. ref .3, in Lusitania Laribus Turbii cen- bacis n. 16 1.3. Ac recte hi quidem Lares civitatis appellati, ut in inscriptione Puteolana p. Gruter. I 2. Oreli. Io o L D. M. ET LARIBUS PUT CIV.

h. e. Puteolanae civitatis. Tantumque abest, ut obliti sint propriae et verae horum Deorum notitiae, quos communes generis avst esse Vidimus, ut inscriptiones civitatis datae causa, quacum gentilitas et Sacrorum communio semper coniunctae erant, Laribus civitatis ex voto dedicatas inveniamus, ut ap. Dreli. 66s quain

Saxius Maseeli. Is p. 252 sic ingeniose restituit: Diis Laribus gentilitatis ob honorem, quod civis recepta est Caperae Cocceia C. filia Sere a.

Ausus luR, Pera On Publicα. ouoniam vero aera remptialitia usque adeo certe eum privata Larum vehemitoue coniiungebantiir, ut diebus illorum estis utrisque Laristis fieret Ciso eminR. n. l. l. Compitalibus villae in compitis aut in fomsaera facere permittio Augusti Genius fortasse eu-

62쪽

l privata Lararia translatus et eum lamiliaribus D seultus est. Neque tamen hoc pro certo ammare ausim ne eo temere referrem, Vim Eel. I, 3:

ni illum stat ivvenem Meliboee, quotannia Aia amoceu noatra dira varia fumanti .

nisi aperia duodecim alendarum commemoratio, quos dies familiarium Larum cultui prae caeteris destinatos fuisse iridimus, in nonnullis certe domibus, quae forte ut Tityri, Augusto restitutionem et salutem deberentiam tum eam religionem introductam esse demonstrare videretur. Nam diversa horum temporaim ratio et abusus sub Caesarum sequentium imperio sensim cum morum eorruptione gliscem, de quo alio loco dicendum eriti Verum utut est, hoc certum, Augustum ex quo respublieae Romanae principatum tenuiSset, nunquam in angustos privatae vitae et domus fines recessisse, sed pu

Ne prohibere potest si nostro carmine legi quin rea eat pub Ite a Caeaar.

et ex Ponto L I, IS:

Gaudia Caeaarene mentis pro parte Birili Sunt mea: privati ni habet, In domus.

Et, si quaeris revera Palatium publica domus fuit, atrium Deorum immortalium templum, et altera Vestae sedesset inst. Lib. II, 8.3. Hoc laurus ante ianuam divini luci instar virentes, hoe querna hDronas tibus suspensa etsi id Fast. IV, 3. M.) hoc fastigium set te Phil.no 3, ibiq. interpp. indicat quibus omnibus selye sis numinis illius cultum non tam vili adulatione natum, qualem qui nostra Saecula intuentes omniaque eadem menura metientes huius aetatis normam male seduli antiquis temporibus impingere velint, apud mentem, i fingant, apparebit. Etenim non ipse Octavianus, sed numinis oesesiis quodammodo particula, quae in servanda et restituenda republica tam pulchre em euisset, ut Urbis et orbis oculis admirantibus divinitus

63쪽

sunmissa vidererer, Geidus Aumaris, quem non abieeta adulatione servi sub iugum missi sed liberi cives eontinuis intestinorum bellorum turbis ad taedium usque defessi ut pacatorem mundi ex animi sententia diligebant et pie colebant, hic autem Genius ille erat, euialtaria fumarent, qui praesens divus haberetur, qui compositis armis inter antiquitatis heroes egregie faciis et

ipse coelum meritiis et siturae immortalitatis certoab cumbens ursire ore nectar bibere videretur.

tam praestitibus quam qui per urbem eorum vicibus fungerentur, compitalibus Laribus communis en domesticis originis vestigia semper remansisse demonstremus. Utrosque enim mortuorum genios diximus qua in re ut ea testimonia, quae coniunctim Lares mortitorum pios animos fuisse asseverant, etiam in publicis valere ne cesse est, ita is antiquarum religionum usus, quo deum

aliquem pro diversis, quibus praecelleret , facultatibus et viribu in diversa numina disiuncium et separatis inmeris cultum esse vidimus, alti in privatis caerimoniis lanebrem ritum cultumque Manium a Larum religione tali modo seiunxit, ut in illis defunctorui animas mortisque imaginem expiationibus praecipue celebrarent, his tutelam gentis propriam attribuerent, generi que deos haherent , illis in sepuleris parentarret, his in aedibus laeta sacra facerent. Cf. I, d. Nec tamen rei antiquitus eiusdem memoriam in disparatis cultibus prorsus oblitterari voluerunt. Itaque et Feralibus Charistia adiuncta, et post ipsa funera Larisamiliari sacra facta, et sepulcrorum comismi quaedam inter familias et gentes observata. ubdsi in ian-rum publicorum cultu inferiora saecula dongius etiam ab usu Vetustissimo et propria numinis notione reeessisse

64쪽

videmus, non illud vitam mirant. Nam in emarinis, in agrestibus, in compitalibus iam esus naturae, quae

generis originem et communis inter omnes dives anguinis pignus eontinerent, tenuia et subobscura vestigia. Di quum omnes in tutelaria quaedam uri is agripe numina, caeteraim indefinita et vaga notione transiisse rideantur, mortis et Munitim naturae olim cognatae ne levissimum quidem in iis Simulacrum inesse eoniicias. ouo longe aliter evenit et religiones semel humanis pectoribus altius insidentes non tam facile revelli docet. Primum enim ea est, cuius omnis cultus cum eralibus arte eoniunctus magicus et funestus, quae tota

ad IIanes perlinet, is infernae Nympha paludis cov. Fasi II, Iob eademque De Muta et Tacita et Mania vocatur, a Mercurio in turbae duce eon essa, ut ille ait Fasi. I. I. BI5.I:

Fitque pravia, seminoaque purit, qui eompita servavim latrant Moatra emper in Urbe Larem

Haec est quae etiam Lara et Larunda audit, et eane mmolato placatur, bestiola Laribus imprimis gratia. f. Plutarch. q. R. 52 Lactant. I, in Arnob. III, p. 12 Varro L. L. IX, I. Mueller. Cuius religio quamuis nequaquam ab inferis secem possit, tamen eadem et semper Larum praestitum mater habita est, et quum Genitalis vocetur mνη Γενειτri Plut l. l.), ii quatit g , nitrix Romanae gentis, quatenus hae originem a Romulo et Rem repetat, significari videtur. Unde simul ne in praestitibus quidem Laribus funebris, ut ita dicam, Murae Romanos Nitos esse apparet. Atque in ipsos hos tamquam Manium summos, in aliorum die honorem aliquem ex cultu Mutae matris redundasse, nec communi mortuorum parentatione Sesos ramos ab-tiae, veri simila est. Neque vero hic dies omnibus Manibus et Laribus coniunctim festus iis numinibus satis esse polint, quae publice a reliquis sui generis a iuncta singularibus sareis mactarentur.

65쪽

norem in alii tilia, et de et M inici. His igitur sub finem anni propri dies constituri, Laribus Permarinis XI. Nai. Ian. Nam recte ogginus in faciis Praenestinis XI. Κῶ. Ian. restituit ex Verborum fragmentis .... RINIS IN Pol T. Laribus Per-m sterna, iis serti bi s. Nam ex Macrobio constat humdiem sacrum fuisse iis Laribus, quibus, M. Aemilio aedes in Campo dedicata fuerit. Hi alitem, Licio teste(XL, Mo permarini sunt. Praeterea neque Lilreni in rum diem xia Ian alienum fuisse a Larum cultu et nomen et ordo Fastorum Romanorum indicat, Larum festa pridie eompitalitiis sacris circa idem tempus celebratis. Nam de confusione ea, qua Larentia meretrix vulgo habita cum Tarutia et Flora commutata sit, si pra diximus. Fuisse autem haec ipsa sollemnia parentalia vulgo consentiunt sic Varro L. L. VI, 23. Pint. l. l. Verr. Haec in Fastis PraenestLI, et Plutarch a firmat o R. ad L τουτου ιό νον ρουιον ναγίβδιν ἐν est lexi' τουτ ρ καν λου 'eυδο εστι καὶ γαρθῆ αρεντα ποιουσι τον νύγιο*ιὰν καὶ χοα ἐπι γερουσέν ἐπὶ τὴν ταφον του Λεκηιβρίου ιηγόσ. qui urum simul doceat, Dec. Brutum hoc tempus iecirco publicis et privatis parentationibus destinatum credidisse, quoniam mutato veteris anni ordine December mensis ultimus faetus esset, colligi videtur, ut olim publici a privatis, nium acris, Feralia' Larentalibus non discreta fuerint;

aucta vero republica, quum communiB Sacrorum cura

sacerdotibus publicis commissa a familiarum et gentium cultibus separaretur, etiam diversis diebus ea assignare placuerit Cf. I, 2.3. Itaqne in Fastis Praenestinis voei parentari diserte additii et publice. Videntur enim Feraliorum sollenuita nulla silia re ab iis sacris distare, quae Decembri laeta sunt, quam quod in illis, quae per singulas domae privatis usibiis et sumtibus celebrabantur, Manium et defunetarum animarum praecipuus

66쪽

eultus, Maniae et Laraim publicorum hac sola de causa ratio habita fuerit, quod ad hos communia referri crederentur singularum genitum principia ideoque ipsi quoque familiarium Larum numero quodam modo contineri viderentur, si mi autem quod De Mania vulgi supe stitione instar omnium Manium I aeses et inferorum quasi quaedam regina laberetur Contra Deeembri mense et sub Saturnaliorum tempu non Manium praecipua ratio, sed Laribus publicis ut Romanae gentis nuctoribus eodemque modo Larentiae fiebat Per hane enim mulierem originem Romanorum patriam et vere Italicam significatam esse credo, priusquam Graecorum variis dabulis admixtis externum genus rex Phrygia et Troad e repeteretur. sua re ipso hoc die Iovi De

rum summo omniumque rerum auctori feria, laetae.

Cf. Fasi Praenest. . . . IAE IDUL et Macrob. Sat. I, Io, qui hunc scrupulum Platonico quodam philosophemate tollere conatur, quia Scilicet existimaverint an qui animas actore dari et rursus post mortem eidem reddi Ut autem in domibus privatis postquam inferiae latae et iusta omnia rite soluta sunt, tum demum locus religiosus habitus, i. e. Genius mortui, qui proprie inferis debebatur, expiationibus et libationibus laetis huiuiue et coelo vindicatus et Lar tutelaris factus est et I 5.b ut deinde idem usus in Feralibus quotannis repetitus, neque in Ruralibus Laribus missus est et

e. 3.3, sic etiam ea caerimonias, quibus auctores Romanae gentis Larentia et Lares praesistes ut tutesaria Urbis numina colerentur, parentationibus carere non potuisse colligitur quas in Larentalibus publice institutas esse idimuS.

De expiationibu Manium tibi te in alii viii. Neque vero in ipsis Compitalitiis huius rei notitia

plane oblitterata est Nam ne de oreis sertis et corollis dicam, quas communem sepulcrorum et Manium atque Larum iam privatorum nam publicorum honorem

67쪽

Plinius memorat, et iam tunc coronae deorum honos erant et Larium publicorum privatorumque ac sepul-c rum et Manium luce clarius hoc ritus quidam, monstrat, quem Macrobius Sat. I, et Sic describit: ,2u- lem nunc permutationem sacrificii memorasti, invenio

postea Compitalibus celebratam, cum ludi per urbem in compitis agitabantur, restituti scilicet a Tarquinio Superito Laribus ac Maniae ex responso Appollinis, quo praeceptum est, ut pro capitibus supplicaretur. Idque aliquamdiu observatum, ut pro familiarum Mimitate pueri mactarentur Maniae Deae matri Larium Duod sacrificii genus Iunius Brutus Tarquinio pulso aliter constituit celebrandum. Nam capitibus allii et papaveris Supplicari iussit factumque est , ut effigies Maniae Suspensae pro Singulorum foribus, periculum siquid in nunerei familiis expiarent ludosque ipsos ex viis compitorum in quibus agitabantur, Compitalia appellita-Verunt. Nam quod capitibus solum supplicari fas fuisse ait, quis hoc ad antiquam piacubrum superstitionem referre dubitaverit, qua pro damnatis hominum capitibus victimarum capita substitui posse existimarentur quid enim Si singula hominum capita singulis

aliorum capitibus expianda erant, hoc enim voluiAse Sacrorum istorum interpretes, ex hic ipse locus, et Fe-Stu S. V. Pilae, quem infra citabimus, declarat, unde hominum multitudo suppeteret, quorum Semper numerus superstitibus par immolatus, mox omnem Romanum Po-Pulum consumturus erat quo absurdius quidqnam fingi posse negamus. Nam quominus captiVorum stultae Vorum caedibus perpetuis cives ab inferorum potestate

vindicatos esse quis obiiciat ipsi servi simili plano mod expiati sun . Imagunculae igitur Deae Maniae

h. e. apud inferos potenti diei causa suspensae, ut per has funesto numini satis fieret, animae autem mortuorum inferno iuri proprie addictae hoc interposito piaculo Sursum remitterentur quod quoniam imprimis Compitalibus sacris factum aninindueriimus, Lares prae ites

et Compitales ipsi, quorum in honorem hi ludi celebrati,

68쪽

ut Manes hominum erediti sierint, meessario efflesiur.

io vero olim re vera homines mactatos esse pro hominum superstitum salute Vulgo narrntum St, nemo nunc, credo, populum Romanum unquam tum immanem et crudum fuisse existimabit, nec quidquam aliud his fabulis signiscari, quam inferis debita- nectamen immolata, sed

Solo naturae non exorato iure eorumque voluntate debita- hominum capita estigierum substitutione illis legibus

soluta esse animamque nova ea in mel tia saecula sedit'. Haec enim sitie diibi inter illa saera erant, quibus animae limanae in Deos verterentur a Labeone d scripta Ct Serv. ad Virg. en et Amob. l. citatos sultra I, c. I. quod clarius etiam apparebit conato, quem anfra allaturi sumus locum risu s. v. Laneae P. IIandem.

Optime autem sic componuntur diversae illae, nae de Argeis ferebantia fabulae, piarum aliis si fidem habemus, heroes IIerculis comites fuerunt, quibus perXXVII partes urbis iis to eis, ubi sepulti essent, sacraria disposita sunt, secundum alias sic nominabaninr scirpeae imagines XXX a Pontifice, Virginibus publie de ponte Subliei deiectae. Hanc eaerimoniam ab Hercule institutam esse, ut diis inferis pro Sexagenariorum capitibus satis ner , qui quondam de ponte iaci barbaro saero sonti essent. Haec eium Varro L. V M: Reliquis Urbis oecolim discreta, quum Argeorum Sacraria in septem et XX partis Urbis sunt disposita Argeos dicios putant a principibus, qui cum Hercule Ah, givo venere Romam et in Fatumia subsederunta Ipsa saevila vulgata dicendi figura Livius I, 2I. Argeos n-ielligit, sacrorum origine ad Numam relata ,,Multa alia sacrificia locaque sacris faetendis, quae Argeos p-iisees vocant, Numa dedicavit. quae tamen Argean est appellantur, in excerpit Paul. Diac. p. II. Lind:

Arsea loea nomae appellantur, quod in bis sepulti es-

69쪽

- Argivorum quidam inii tres visi: Ab inera parte

stant et ii alietores, quos Festus sequutus est P. 1 tandem. ubi haec habet: Argeos vocabant ei Case les, quae per x irgines Vestales annis singulis iaci bantur in Tiberimes et orid. Fast V, 2 Eq. qui ne- curatius rem enarrat et Dionys Ilia. I, M. qui XXX e gies enumerat, unde Aldus in Varimn vlI, , d.

Mun eundem numerum restituit Codd. enim manu exa-- si habent , Argei ab Argis Argei fiunt e lar--is, simulacra hominuit XXXIIII. Od. a. p. vilem Reg. Par habet XXXIIII ea notannis de ponte Sublieae a sacerdotibus publice deiiei solent, Tiberim istus S. V. Sexagenarios p. 25 Lindem. ubi varii nominis explicandi conatus referantur, quos hic repetere longum est Add eundem in excerptis s. v. Depuntani p. n. Liridem Plutarchus, o R. c. 32. absurdior etiam mmmentus, dum Argivorum nomen, et ritum, qui infestus videretur Argivis confoetare studet, Maerob Sat. I. e. r. qui ipse haec sacra compitalitiis com rat, Summque ereos in Satu malibus missitandi eodem refert, a tan I L I, 2I. Amoh adv. Gent. II, I. Vulgatam autem ritus subobseuri explicationem, quam Supra aitigimus e male rintellecto proverbio natam esse, qua Sexagenariis publicorum munerum arcationem dari significaretur, et pontem non Tiberis sed comitiu-rum ponticulum intelligendum esse, notissimum. f. enim Fest. l. l. p. 23 Lindem. Varro de Vlia P. R. II, p. Non. p. res Mercer Cie pro Sext Roscio e. 35. Plutarch. o. R. I. Macrob. Saturn I, 5. N agneri disserritatio quaeritur, quid sit Sexagenarium de ponte. Lunae- burg I83l ouem libellum eitat Lindem ad Fest l. l. 'p. M. Contra veram esse, quam de sacrorum illorum natura supra tulimus sic. l. sententiam, sola paene comparatione caerimoniarum, quibus ad expiandos Manes in Compitalibus uterentur evinei possit Pro singulis enim heroum apitibus singulae, quae eos referrent, imagun- eulae diis inferis concessae. Ne autem numerus imaginum XXX eum Varronis XXVII sacellis pugnare'

70쪽

MMur, his ipse ni erus, hi Romanae gentis antiquis divisionibus sine exemplo est, quum alter ubique fere ecurent, sagacem ammat Bunsenti eoniecturam, qui escripta libis Romae T. I, p. I s. tria saeella a Var- ron omissa in vetere Capitolio sive quirinali fuisse suspieatur. Nam numerus XXIV imaginum, quem contra Aldi emendationem . . Mulier ap. Vareonem L. L. VII tuetur, cum ipsius Varronis XXVII sacellis non quadrare Fortasse tamen hic locus emeaeiorem etiam messicinam desiderat. Hoc certum, et effigies et

Aaerea ad Herculem auctorem referri, et Argeorum nominibus non eas fortuitoriisdem eosdem heroes a vi imaginculas vignificari. Ovidius testis est, qui l. l. antiquae/religionis eausas lepide more suo et argute eo plicare studet v. 36 GM. Caeterum gentilitium' roum Mum cultum fuisse eo etiam monemur, uod L. beralibus, hoc est, quo die juvenes toga Sumta novi e res gentilitiorem smia honorum participes fierent, publice placabantur. Cf. vid. Fas III, IDI. Nec a funebrium sacrorum ratione hoc abhorrere credo, quod Flaminem Dialem visi incomptis et impexis capillis tamquam lugentem ad Argeos accedere nefas habitum est. Cf. enim Masurium Sabinum Ap. Gest x, 5. Maiorem autem excusationem erroris hinc habent quod Tuscorum disciplina,

quae in expiandis inferorum numinibus tremendorumque Acherontis deorum ira avertenda cun axime versabatur et enim Mulier de Etruscis III, Id. Romani

superstitiosi omnium Deorum cultores aegre carere po-idiant MulL ibid. III, I d.I. Nam quandocunque dis

cilior prodigii quaestio nata est, haruspices ex Etruria, cui genti aceuratiorem rerum divinarum cognitiunm cultumque perfectiorem quam ipsis esse credebant finiem I. , acciti sunt Mult. l. l. III, I, I passim. Ab his praecipue Romanae mentes terroribus perellae inferorum formidinem imbibisse, laetumque aeriorum numinum naturam rei tristitia permutasse videntur. Unde vilerus I. I. III, d, Io. ipsam Manium Deorum originem Tuscis vindicare voluit, quam tamen, ut ipsum nomen,