De Larum atque Penatium

71쪽

verei vi m et emia lims p - artis ne eonina, erum fuisse vidimus cap. 2. . Accedit, ut quae in omniathus sanae et incorruptae meniis populis invenitur fides, m bene aut male vita meritius post mortem praemia aut poenae manere, locique 'maiurum et beatorum

secreti esse creduntur, a Romani aliena esse non potuerit. Hinc Lemurum et ni Varum n turae inventae

CL Augustin. IX, II. Appul de D. E. p. a Um. Mar Cap. 2, p. o.

Horum cultum magicum et funestum viamquam nee prii atam singularum fomitii uin nec publicam sanetio--n nancisci potuisse animadvertimus Lib. I, c. d.), a ctu tamen St, uu eodem modo evenisAe in Chrisum vis superstitionibus notum, ut ipsi inferi, quondam hominum aminae, Diti subditi haberentur, qui, ut maxime malis facinoribus et crudelitate, dum vita manebat, gavisi essent, sic post mortem invidi i rerum humanarum vexare viventes, morientium nimis invidiari a damnatis poetin exigere crederentur. His igitur animae omnes addictae, priusquam certis aeris et caerimoniis redem tae essent superstes familia funeSta, neque locus sepulcri relimosus habitus est cap. hin). Tametsi nutem illa sacra, ne effectu destitui videremur, publiea sides valuit, tamen, ut sit, in animis vulgi formido iidem fere vicit, et manes omnes et impii insemis legibus adstri sti

Lemures et Laruae habiti sunt.

Ut tamen ad Compitalia redeamus consentientem utique Mareobius Festum habet, qui p. si Lind. s. v. Laneae, in ivit, effigies Compitalibus nocte dabantur in compita, quod Lares, quorum is erat dies festus, animae putabantur esse deorum. Idem tamen quum alibis. v. Pilae p. 128 Lind. dicat: Pilae et effigies viriles ex lana Compitalibus suspendebantur in compitis, quod hune diem festam esse Deorum, quos Vocaiit La-

72쪽

ves, putarent, quinus trullaei not rapi a sermraemia effigies, quot essent liberi, ponebantur, ubiVis pameerent et essent his pilis et simulacris contreti de . sinitio hae ipsa Lartim in Lamias potius et Lemure quales finaesta obscuroram saeculoriam superstitio finxit, quam in tutelarium horum Deorum naturam quadrati Duo etiam magis veri est librum hic tam foede dilaeeratum esse doleas, ut quid in excerptis Verrii Flami,

quid . Pompeii, quid denique hallucinanti P. Inaeonivit, aluit modo discemere possis. Nam prior locus ut veriorem Larum desinitionem, sic probabiliorem ritus lius explicationem retinuisse videatur. Hoc tamen non iniuria aliquis inde concludat, sacra, quae initio pro Laribus iure pro ipsis Manibus facta essent, prompta quadam nec nostris temporibus aliena confusione ita a repta esse, quasi non anniversaria parentati e in ,

norem et memoriam moriuoram repetita,--pro horum

animis, sed tamquam iam inferea numina ipsi facti essent, ad eorum iram ni erruncandam et pro viventilam salute instituerentur quod in iis numinibus, quae pru- me heroum modo iuxta sepulcra per lucos et agros eu in Iturales Lares facti sunt, supra observavimus. Nam

tu quoque simul cum Larunda a fratribus arvalibus placati ei eum Manibus iidem habiti sunt. CL o. II. Cui

rei eximie favisse existimo Graecoram stiperstitiones quae sensim Romanam religionem occupantes et hederae luxuriantis iusta antiquam stirpem densis Sarmentis quodammodo obrepentes, Veram solidi roboris formam oculissu traherent. Hi enim, ut notum, Manes non aerios

Deos, et benevolos superstitum tutores sed pallidos et inanes Stygiorum regnorum incolas, ranaque hominii terriculamenta crediderunt Itaque, quod in ea Muta manifestum est, etiam Lares Dii illi quidem hoc enim honore eos privari antiqua et penitus Romanis insita religio vetuita sed inferi Di faei sunt, avidi humani sanguinis et vitae, qui, nisi immolatis ipsis liberis et servis placandi, at pilis et ima neulis a iundi essent. Nerae autem eius, quam dixtam condi-

73쪽

rtim tenebras in nomine imaguncularii illarum deprehendi licet, quae quam is ad avertendam infernorum miminum vim, hominum, qui expiandi essent, metiem, im tantes aut certe eorum vicibus fungentes fietae et suspensae essent, ipsae tamen Maniae appellabantur, unde Maniam proprie omnium Manium matrem et aviam liniatam commi inem piarum animarniniaturam significare, id quod aliis argumeniis iam supra demonstravimus, clarius etiam elucesci Neque Miste hae ipsae imagum culae aliud quiam quod De Mnnia ante eas passae sunt. Eadem enim, quae infernis Diis pro capitibus piacula fiebant, quoniam semel Manille nomen ab inferis separare desueverant, ipsae inferorum numina humano generi noxia et infesta haberi coepta sunt, quibus nutrices infantibus minitarentur. Hoc Aelius Stilo testatur v. est. p. IGI Lindem Manias Aelius Stilo dieit tela quae lege quaedam nisi est pro aliqua ex farina in hominum fguras, quia turpes stant, quas alii maniolas

appellent. Manias autem, qua nutrice minitentur Ar-Vulis pueris, esse larvas, id est manes deos deasqtie, qui seg: quia aut ab inferis ad superos manant, aut Mania est eorum avia materna Sunt enim utriusqtie rei auctores ouoelim consentit Gloss. Isidor. quod Manias ,formidinum imagines interpretatur et Martianus Capella, qui ut hanc superstitionem cum Manium et Larum vera religione consociet depravatos tantummodo Manes Manias appellatos esse refert. Ap. 2. P. M.

Ne tamen vel in funesto illo nomine antiqua religio qua non grave et pestiferum virentibus sed salu- tare et familiis propitium numen Mania credersitur, pro Sus eranuit. Nam ea quoque numina, quae infantibus primum natis adesse, et pium tenerae aetatis nutriendae et fovendae euram administrare eredebantur Maniae

dieiae Inter quas Cuninam et Ruminam Varro rece

74쪽

set,p. Augusti Civ. D. IV, 8 et II Non. Wrso, ubi ex eius Catone, de liberis educandis libro Minsce Maniis vulgo manibus lacte sit non vino, uniuxe propter cunas, Rumin te propter rumum, i. e. prisco Vocabulo mammam. Iterum autem haec ama Rumina eadem quae Acca Larentia, regiorum fratrum nutrix, mi apud cum Ruminalem lacte fiebat. Nam Varro de R. R. II, II, 5: Non negarim inquam ideo apud divae Rumiae sit Ruminae aut Rumia altera eiusdem nominis forma habenda is a pastoribus satam ficum. Ibi enim solent sacrificare lacte, non vino, et r. lactentibus'

De Compitali Ortim eum prinati Lartim

Atque hae quidem, i de quibus modo diximus, funestae Compitalitiorum sacrorum caerimoniae eodem modo, quo in Feralibus privatarum proprie domuum parentationibus destinatis Larum publicorum prorsus oblivisci non potuerunt, sic neque publicis his sacris privatum cultum remotum fuisse abunde demonstrant. Aquibus enim nisi a privatis pro singulis servis et liberis singulae pilae et effigies in foribus ponerentur Aecedunt tamen aperta Veterum immerito suspeci testimonia Nam Charisius I, p. re e tr. - Compitalia, id est, ubi eos, qui peregre motiuntur, collini Parentarium dicitur quocum facit Glossar. Philox Compitalia, O hcsν γυιαίων ορτα α γιν- εναι εν ταk τριοδοισύ- τ υν προσηκοντων. Tantum enim abest, ut Charisii locum cum Vulgo interpretum corruptum puthm, ut quum peregre mortui apud tumulum communi Feraliorum die fieri non posset, nisi forte, quod a paucis iisque Grae- eo more imbutis factum reor, cenotaphium veri sepulcri simulacrum exstruxerant, his inter praesities Lares, qui instar omnium per totam civitatem colerentin', simul inferias Iaias, verisimillimum esse mihi videatur.

75쪽

De nat tiro Manitim etiam in Laribtiae Ona Pictiα. quo tamen multo hoc admirabilius, quod ne in e marinis quidem Laribus, quamvis hiberi classium et navium tutelares Dii facti esse videantur, veteris naturae memoria prorsus eranuit. Duod ontra accidisse non modo Fastorum Romanorum ordo, ex quo pridie Larentalia sacra iis habita esse scimus, indicat, sed Varro poeta disertis paene verbis docet Sesquiuiixe(Non. v. Strophium p. 38. Mere iterumque Voce Reticulum , ubi haec: G,Suspendit Laribus marinis molles pilas reticula et strophia. Nam ritum hic ad inferias pertinentem, similem eius atque tantum non eundem, quem in Macrobio et Festo I. I. legimus signi eari, apertum est.

76쪽

Diis Romanorum patriis Liber II

Deos penates a penu dictos certum est. Formntum enim illud verbum eodem modo a penu, quo opti mates ab optimo, primates a primo Antiates ab Antio. Cf. Fest S. v. Penatis, p. 2Io. Lindem. Nec repugnat M. Tullius, qui De N. D. II, 2 : Nec longe, franquit, is absunt ab hac vi Vestae is dii Penates sivea penu duci nomine est enim omne, quo vescuntur homines, penus sive ab eo, quod penitus insident: ex quo etiam penetrales a poetis vocantur. unam quam ille id voluisse videtur, ut naturam potius deorum, quae in iis coleretur, quam locum, ubi colerentur, nominis origine significaret. Itaque penitus insidentes ait penetrantes intime humanum pectus, eamque significationem vocis, pr qua alias penetrabilis dici tur apud poetas, intelligit ouocum facit Macrobius Saturii. III, d, veteres sane auctores secutus, qui haec habet is Penates esse dixerant, per quos penitus spiramus, s et Serv. ad V. A. II, 2M: Nonnulli aamen penates esse dixerunt, per quos spiramus et corpus habemus. Nec penum Cicer alium intelligi vult, quam auram vitalem, qua homo spiriti ducto potissimum rescatur. mani in penum, eam domus

77쪽

partem, quae proprie sic diuebatur, cellulam, in qua

frumentum, aliusque victus usui quotidian destinatus condebatur, vel acervum ipsum hic exstructum -- enim significationem vulgatis imam fuisse et te. I. L et A. Gest N. A. IV I. et est. S. V. , Penora fp IIo Lindem testanium dicta haec esse nemo, qui sobrius sit, accipiat. Hic enim eqsse 'tes unqnam

cultos fuisse nec consentaneum est , nec auditum. Nobis igitur, qui a loco dictos Deos existimams, generatim magis definienda vox eo significatu, qui in paenitus, penetralis superat, ut media et intima do mus pars Sit, quae cum in privatis aedibus aliter a que in Vestae templo penus dies desiisset, tamen penetralia ducta certe ab ipso penu Voce semper appellabatur. Idem autem proprie utrumque esse docet intem. Lion. ad Virg. A. III, 2 sinam et ipsum penetral penus dicitur. Itaque Isidorus lib. VIII extri Penates, ait, is quia in penetralibus, hoc est in eis aedibus maerenture atque Festus, penetralia dicit esse Deorum Penatium sacraria. Hinc nec a penetrandisperioribus dicti sunt iidem penetrales a poeus, ue5enee oed. v. 2M:

Phoeniss. V. Mota

Ferte imita fariaeua petite penetrale a deo .

Nam apud Catuli ad Mant. Ioa, antenius iure praefert focos. - Haec penetralia autem focus est, in atrio positus, ubi paterfamilias et domus dominus sacerdos domesticis Diis sacra faciebat. Neque equidem prρrraus mariae, Ciceronem N. D. l. l. hunc ipsum focum penum intelligi voluisse, cuius ope homines Vitam, , stiverent h. e. V cerentur sic terra vesci ait Lucr

uus I, IMII, quoniam modo de Vesta egerat, cuius paenis vis circa focos, penates autem non longe ab hac vi abesse dixerat. oe certum, Tullium aliter aevulgo scieret, accipi voluisse Vocem penum. Alioquin

78쪽

d euini in Romano homine frigidum et putidiim erat adi

cere,o,est enim penus omne q. v. h. Duo enim ista voeis explieatio, nisi eo ipso lueo aliud intellexit, quam quod uniisquisque sic appellari sciret, victum quotidi num penaria ella eonditum Aut quid adiecta ea dei nitione ad declarandum Penatium naturam impetravitellaque eos non audimus, qui focum a penetralibus et ara domestica separant, eaque in diversis aedium partibus fuisse contendunt, alterum usibus profanis et Laribus, alteram Diis Penatibus destinatam. De tiria et foeta. Sic Ernestius lavi Cic. s. v. Ara, ad Sueton. c. M. eique obsecutus nuperus orcelliniani exici editoit. la enim dignitate haec nomina differunt, ut ara sit lacus quatenus eortim ultu dieatus est focus in unia Vergum editum locum . crepidinem significat, ubi ignis alitur. Itaque si coniunctim loqui licet, recte focum privatum, aram Miblicam dixeris. Nam in privatis focis prolanus et sacer usus coniunctus, publici conisa toti a Deorum cultum pertinent. Hoc nomine Virgilius Aen. V Mo quamvis focos penetrales Vocet, tamen ab siris discernit: ,rapiuntqite focis penetralibus

ignem pars spoliant aras. anc quoque Veram lasemulae illius sententiam, ubi pro aris et focis certamen esse dicitur, contra Ernestium tuendam esse exi- silmo. Nam penitus sic sibi invicem quodammodo respondentia habes ap. Cicer Phil. VIII, 3 tem pia, penates raras, focos. Apertilis etiam SehoL adjorat epod IIo 3 Iuxta laeum Dii Penates positi sierunt, quo de loco infra verum dicemus. Neque igitur officit Cic. N. D. III do: At enim mihi teram pro aris et focis et pro deorum templis atque delabris certamen. Illic enim Cicero oratoris modo ad vim re horum augendAm similia cumulat. Nan si argute hieres tamquam oppositas disjungamus, ne istorum quidem recta stet ratio. Nam sic in templis et desubris ne

79쪽

dieium esse melius ala publieae erunt sub divo in pla reis et lucis eonstruinae, linies eontinemurantur Plant. Aul. xv, I, 2d Mostes V, I, , ouonium vero nus--uam puri imis semina Veniet intione et culiuearent-ignis enim dii us habitus et vinis evnsu eum pio fur rean alterum diem servitus, Serv. ad vim Aen. V et a. arim L. Lib, 5s. - factum est iit et privati mei,

i 'tenus deorum sedeS Sunt, inra B, publicae sui Suff

arae communi nomine foci dieilsentur, quum alia , sici Veneris ara Prop. IV, 6 66. Mereurii, ovis, Minerraea v. Met IV, IS . Cererisor Fnst. IV, 35. Deorum Denatumque ruricolariam omnium Prop. III, II, 32 Apollinis IV, 6, 2. ibid. V. B. , tum ubi nut Diis minorum gen- sum dieatae minorem religionem h*berent, aut ubi a piis aio ultu origine ducta in sublieam venerationem amnasiissent, Neque igitum Varronis Verba urgenda sunt, quin Merp. ad Virg. Bue V, 66: si DiiS Superis rel-,tam a terre tribus aras, inferis focos diearis affirmat. I uim huius ipsius rationem si sequamur, aerii Dii,

Lares, coelestibus vel terrestribus potius, sin in infer-M- nu nibus uiuaerandi sint. sis enim Lib. I, c. d.

Varronbm autem hie nomina, quae dignitate differre sciret, subtiliore divisione, quamiis neque accurata nec vera, distinguere conatui esse credimus Alioquin enim oppo,itu fronte ipse secum pugnare videreior, quia teste ripiti ni ad Virg. Aen. Ili, Id et si ab Rerum Divina, irrumpi ULMI refert, inier aeratas aras foco quo

ni strum arari solere, ut i Capitolio aqvi, Iunoni, une Die Nam V3rro Caipitolinis illis tribus numinibus fo-

eo fata quAm penatibus ct huius libr. c. I . et domestico rum omnium instar eultis positori Significare voluit. Nam ut diximus, diis a privato cultu ad publicam relivionem translatis ad originem signiMandam Deus pro ira a tribulus est. Nuod in Vestae fauo imprimis facium 8'ES i lilia cymmemorabimvpi Muius certe ara pro p Le

80쪽

ean 'ars I, res Cle. Lem. II, 8, 3. Cie. N. D. RAE. Itaque ne de penetralibus huius Deae diremus, quae ab eius foco nulla ratione divelli possint, atque adeo eadem habenda Rinti qui ipse focum de his enim

infra uberius dicemus, duae autem res maximum,

strue argumentandi viae scrupulum inficere et Emesui partibus larentes hoc evincere olentur, ut m --stiea alia at pie meus, illa quidem in petietralibus Penatium, hic iis atrio Larum cultui se rato desti-ta

fuerint. Primum enim pennithim et arae non atrium sedeat medium et inpluvium Suetonii testimonio assignari videtur, qui xit Aug. c. mi , Riams ait, ,inter iun-eturas lapiciam ante domum suam palmam in eompluvium Deorum Penatium transtulit' Deinde vero cavaedium non solum diversum misse ab atrio doetis misargumentis nuper B ceras Gallo, exeurs. i. ad se. II.)demonstrare conatus est, sed etiam anticam potius domus regionem primmque introgreAso quam petistralia fuisse. In illius igitur loci desinitionem, quoniam tota quodammodo huius litis causa reieci e- videntur, rem subobscuram et a doctis mi viris paAsim tentatam rationibus aggredi etiam uobis liceat, si quam in uia eum philologiae commodum collectam attulisse videamur.CnP. a. De atrio ei de penetro It tia domuum. Primum enim atrium, quod semper cum et Larem, si narim Deorum sedem, quod stemmata imminesque

maiorum eontinuisse mines consentiunt, ne in minimis qui

relem domiciliis, si tabulatos plane inopum nidus, insins, exemeris, abfuisse neque abesse potuisse patet. Itaque si quidquam Propter spatii augustias aut rerum familiarium tenues rationes de solita aedium forma omittendum erat, illud postremo omittendum fuisse, necesse est D iis igitur domibus, quae per tot saeculorem ruinas prvitio numine integrae ad nos pertinuerant, quaeque ipso interitu ab interitu seriinae sunt, in Pompeianis antem et Herclanensibus aedibus, si una sere avia pars inter medim