Rudimenta doctrinae de peste

71쪽

. Ex determinato insectorum numero utplurimum hyeme & prope hyemem plures sanantur, quam exeunte Vere, tota deitate ineunte autumno. 8. Maxima morientium pars septimum diem non attingit. Plurimi abeunt ad patreS circa quartum, aliqui cir ca septimum. Reconvalescentes contra diutius septem diebus ut plurimum

aegrotant.

9. Rarissime sponte cessat pestis testate, frequentissime hyeme vel maxime initio veris. Omni quidem anni tempore suos sines protendere valet. Ita 1 13 siluit August0 & Septembri, in nonnullis locis agri vindobonensis, item 1 36 in epidemia transylvanica in oppidulo Tertiau ineunte Octobri, qui sat calidus fuit, dum suburbium Coronense multa adhuc funera videbat, pestis extincta est. Observatio tamen in Europa docuit, quod si vere aut aestate incesserit ibidem sequente hyeme cetat, si Vero eam autumnus inveXerit, longius

plerum.

72쪽

Plerumque protendatur, tandem in 1ο- eo, quem nuper inVaserat, intra sedecim meyses extingui solet. Io. Rarissima acutissimaque pestis est illa, in qua nullum eXanthema in

corpore nec ante nec post mortem percipi potest. In iis, qui ante sextum vel sexto ipso die moriuntur ante & post mortem

animadvertuntur nigrae lenticulares petechiae solae vel junctae bubonibus eo minoribus, quo minus temporis duraverit morb us.

11. Dubium m hi videtur, an peste in aliquo loco furente semper absint alii vulgares morbi, quae selitentia aXioma fuit hucusque pestis scriptoribus. Negat idem etiam Cel. Meviens L. C. Pag. 186. contendendo cum peste Μος covitica anni I77I non tantum morbos sporadicos, Verum qu0que .epidemicos ut morbilos copiose occurrisse. Nec Video cur alii epidemici fileant tempore pestis, cum in constitutione variolosa occurrant etiam alii vulgares morbi. Paucio-

73쪽

6IPauciores equidem nonnunquam fuisse morbos alios epidemicos vel plane ex toto siluisse tempore pestis lubenter concedo, quia in plurimis epidemiis pestilentialibus tempestas fuit Optima. Sed extra pestem etiam saepe aestate nonnunquam, imo aestate ipsa calidissima pauci observantur morbi favente tempestate; vicissim alii copiosi morbi cujuscunque generis existimi, quia non semper eadem aeris constitutio manet. Quomodo ergo inde universalem legem formabis 89. I 2. Progn0is. Sequitur ut de quibusdam prognosin spectantibus verba faciam. In genere huc applicari possunt omnia, quae in febribus malignis quid boni vel mali protendunt. Differt prognosis ratione subjecti, vehementiae morbi: qualitatis miasma. tis

74쪽

6atis pestilentialis, Ioci, tempestatis, anni temp0ribus, complicationis, dispo sitionis corporis & aetatis. Cum itaque omnibus aegris pestiferis symptomata communia' non sint, insignis difficultas manet in praesagienda vita & morte, praesertim in morbo tam praecipiti fallaci ac insidios qualis pestis est. In

terdum enim ab initio morbus aegro vix gravis videtur, brevi tamen infelix succedit mutatio, interdum aegro Vix de

anxietate praecordi 0rum conqueruntur

vomituque agitantur, interdum tristia se offerunt symptomata, sed brevi post sanitati restituitur aeger si . In universum pestis junioribus magis quam aetate provectioribus , foeminis magis quam viris Cholericis &

bo Daver L. C. juniores, saeminae , sanguinei , cholerici, robusti, ideo aetate peto-

vectioin

75쪽

sanguineis magis quam phlegmaticis a)tenuioris conditionis hominibus citiusquam bene viventibus funesta esse solet. AEgrius etiam caeteris paribus podagri- ei & hydropici peste corripiuntur bd. Intelli-

vectioribus viris , phlegmaticis , melan cholicis , veletudinariis potius peste acti. eiuntur, quia ipsi plus transpirant & sese magis contagio exponunt adeoque & id facilius suscipere possunt. Pauperes quoque magis ditioribus necantur, quia pauperes misere vivunt contagio plus exispositi sulit, quam divites, qui bene edunt, bibunt & ab aliis separati se domi includere possunt. Timidi etiam male se habent plerumque, quia transpiratio in eis minuitur. resorptum in corpore retinetur. Plus adhuc Variare pestium epidemias diversas in qualitate subjectorum cori ipiendorum edocent historiae a Cel. Ferro productae. L. C. Pag. 32.

a) Chenot L. C. Pag. η3. ab Chenot L. C. p. 47. Mersens L. C phlysio, scabiem, sontanellus, ulcera antiqua,

quarta.

76쪽

Intelligenda vero priora sunt in ortu tantum morbi, furente enim peste sine di1crimine ullo omnes aggrediturea. Moriuntur in furore pestis fere omnes. Exspectari a viribus naturae & me dicamentorum aliquid potest: in mitiori

tantum malo.

Judicatur iisdem crisibus pestis,

quae solemnes sunt febribus acutis malignis in genere potissimum Vero sudore Critico & bubonibus, interdum VO-mitu diarrhaeis & narium vel haemorrhoidum suxu. An vero haec crisis

diebus vulgo criticis dictis & quibus

contingat, aliis accuratius determinandum relinquo, hos enim autores aliquos nominasse, plurimos vero de iis tacuisse lego, in morte praesertim natura nullum

quartanam & goIiorrhaeam vero contra pestem non ni unire os endunt Schrether L. C. P g. 3O. Chenos pag. 47 & Ver fens in aegris cum iisdem morbis peste extinctis.

77쪽

Ium servat typum, moriuntur enim degr1 primo-ΩXto-septimo ad undecimum diem, alii post: vicesimum, plurimi tamen ante septimum. Vid. Cel. Machendie. L. C. Cheuot L. C. Mertens Pag. Ioa.

Bonum morbi exitum sibi polliceri

aeger potest , qui viribus praeditus quartum morbi diem vivit: tutiorem qui septimum, si simul in eo adsit levis &aequalis calor, pulsus constanter fortis, bubones & carbunculi cum levamine aegri, cessatione nauseae & anxietatis

nec non cum sudore apparentes.

Veram & persectam crisin a buboianibus exspectare licet, si cito bubones cum aliis bonis signis, cum sussicient bus aegri viribus & sine febre magna prorumpunt, sensim mole augentur, dolent, rubent, ad suppurationem tendunt, aperiuntur, pus bonum fundunt. 6 reliqua symptomata morbi mitiora si-iint. Vulgare hoc post septimum diem; inunquam ante septimum diem rumpunt,

78쪽

fundunt. Valde autem' mature cum malis signis erumpentes vel cunctanter prodeuntes, non levantes aut cum Virium decremento retrocedentes bubones

sunt symptomatici & valde mali. Pessi mi item cum febre non magna mitique viribus prostratis. Celeriter in Crescentes, magni & saccidi & molles seu nec j insanimati ne C dolentes bubones spern sallacem edunt. Malum, si fusci cineret malum etiam si buboni carbunculus insideat a). Bonum dein si bubones rupti pus album, Crassum, leve , aequale habent; malum, si ichorosum. Sciendum etiam est, parotides non adeo eompletam crisin perficere ac bubones inguinales vel subaxillareS.

79쪽

Carbunculi principio morbi vel

paulo post in locis carnosis apparentes cum febre maiore Α Viribus non valde

Prostratis, non sunt omnino pessimi: Periculosi vero qui ab initio vel paulo post cum miti febre malisque signis apparent. In manuum pedumque digitis, prope tendinem Achillis, sub poplitibus, in mammarum peripheria, inque spina dorsi exitum portendunt, Vel si multi erumpant vel bubonum loco in locis glandulosis pro Veniant, aut bU-honibus insideant. Tardius prodeuntes etiam mali. Depressi & late serpentes dissicillimi. Calamitosi etiam, qui in principio, dum erumpunt subsident, recurrunt. LeVi0res sunt e Contra, qui intra duos tresVe dies rubra pr0beque inflammata basi circumdantur & ele

vantur.

Quo citius, qu0 plura, quo graviora conspiciuntur symptomata, qUalia vulgarium m0rborum funestos exitus

indicant, eo pejus res aegri peste in-

E a lacti

80쪽

secti agitur. Ideo pestis complicata le-- thalior s0litaria.

AEgri, quibus usque ad quartum

diem bubones vel carbunculi non erumpunt nec sudore levantur, simulque magno calore & dolore capitis veXan-tUr, moriuntur cum vel sine pete chiis die tertio - quinto. Abeunt etiam ad Patres, quibus quidem provenire bubones & carbunculi, somnolentia Vero, anXietates aliaque symptomata mala Praecedentia manent vel adhuc augentur iis egressis.

Vomitus & alvi fluxus sine virium

decremento , & petechiae' miliares quarto septimoque die apparentes nullum vitae minantur periculum. Si vero Vomitus post aliquot dies non cesset &perduret, malum est; indicat enim in-fammationem vel in Cerebro vel in ventriculo. Lethalis etiam suxus alvi ex colli quatione humorum oriundis. Calor