Rudimenta doctrinae de peste

61쪽

ras vel diem unum alterumve pruritus& dolores in locis, ubi bubones & carbunculi erupturi sunt. Nominatorum horum symptomatum plura Vel pauciora, leviora vel graviora in hoc vel illo aegro observantur. Nonnulli enim tam se-Viter aegrotant, ut hunc morbum ViX pro morbo habeant; adest levis & brevis horaripilatio, cal0r fere naturalis succedens, pulsus robore & velocitate ad naturalem accedens, lassitudo exigua, capitis gravitas, ac dolor mitis, mentis non magna hebetudo, sitis vix ulla; quibus ac cedit secundο - tertio die bubo vel sudor, interdum totam materiam morbi fi- eam circa quartum diem dissipat, ut- Plurimum tamen circa septimum diem

totus morbus cedit.

In graviori morbo sunt irreguIares frigoris & caloris insultus, insignis praecordiorum anxietas tam ante, quam post eruptionem materiae malignae semper praesens,

nausea, cardialgia, vomituritiones, imo materiae biliosae vomitus: ipsi, dolores capitis, dorsi, lumborum, & artuum. D stin

62쪽

somnus & appetitus deletus, laminus maeror pusillanimitas sine causa aperta, insensibilitas stupiditas, subita virium prostratio , deliria, animi deliquia, carbunculi & bubones copiosiores; feroX &turbidus vultus, oculi rubri, errantes, scintillantes; loquella praeceps. Pulsus insigniter Varians plerumque celer debilis , interdum naturalis, lingua valde sicca, lutea & quasi pellicea, faucium dolor,

cutis sicca.

Acutissima pestis est, ubi horror diu& valde perseverat, quem nullus magnus calor sequitur, pulsus inaequalis debilis celer fere vacuus , Vertigo, temU--lentia, Vomitus materiae aeruginosae, tremor, balbuties sudores utplurimuni in capite & pectore prorumpenteS eXtremitatibus eodem tempore frigentibus, respiratio laboriosa, dysenteriae, motus conVulsivi, petechiae haemorrhargiae , Vibices, anima & sudor spetens, sitis vehemens & magnus calor internus aegrum excrucians eXternis signis non patens ,

63쪽

-έοα- 5 itens, qui multo major est, quam sebris violantia, tandem Plerumque mors. Plurimum inter primum & quartum morbi diem moriuntur, alii s-6 die ad septimum vel undecimum diem productus morbus rarior est, nonnulli post vicesimum febre lenta pereunt ; tumque eorum cadaVera ceIerrime putrescunt, intumescunt & faetent, imo jam in mortis articulo subviridi colore inficiuntur. In nonnullis contingunt in peste metas ases ad pubem oculos & ad summas manus ac Pedes ita ut sphacelo hae partes consumantur. Alii evadunt cum remanente oblivione omnium rerum.

Decursus pelsis speciales. Haec de decursu pestis generali fuere. Secundum diversitatem corporum singulorum, & constitutionem diversa rur-D a sus

64쪽

Sasus in hoc vel illo aegro sunt symptotaata; hine dividi debet pestis.

I. In infaminatoriam: in hac specie calor magnus, aequabilis, sitis ingens, cutis sicca, urina russa, genae rubente S delirium ferox pulsi is fortis, sanguis inflammatorius, bubones inflammati, d01entes, rubri a). Judicatur haec pestis per bubones in suppurationem abeuntes,& curatur antiphlogisticis nec non venae sectione b). a. In μι tridam, Quae frequentis 1na est, in ea animadvertuntur praeprimis

subita

a) isdeirh. L. C. Chicoincau L. C. I. P. 57O. Chenoe L. C. p. 63. I 24. VerteΠSP. IOI. An huic pestis speciei scilicet inflammatoriae bubones solummodo proprii vel etiam anthraces 3 recte quaeit Cel. Selle in rudimentis pyretologiae p. I48. Negat anthraces pesti melioris indolis adesse, cum

ipsi plerumque putredinem bilia atquae sanguinis Diluantur.

65쪽

subita virium prostratio, calor interdum mordax pUlsui non respondens, interdum paueus, tremor manuum, anxietates, pulsus debilis inaequalis, pete-chise, Vibices, Haemorrhargide, animi deliquia. bubones vi carbunculi nigrς centes, facillimeque in gangraenam transeuntes, anima sudorque faetens, faeces liquidae foetidae a Potissimum regnat ea, si natasma Pe

stilentiale valde corrosiVUm, aer Uni Versalis putridus & corpus ad putredinem dispositum sit. 3. In biliosam: eam designant signa colluviei biliosae ut insignis oris amaror, nausea, Vomitus bilis , lingua sordida, arida, hyp0chondriorum tensio, diarrhaea biliosa foetida

66쪽

Oritur plerumque autumno post fervidos aestates, unde bilis acrimoniam contraxit. Saepe tunc materia pestis se ad intestina deponit & diarrhaeas cum levamine excitat 4. In neriosam: in hac pestis specie maxima nervorum perturbatio invenitur. Calor valde mitis est fere ut in sanis , sitis nulla aut pauca, pulsus mollis, Par- us, celer inaequalis, lingua in initio alba, dein rubra, ultimo nigra, & sicca. 2Egri se leviter aegrotare putant, donec summa virium prostratio eos subito ruit, calor qui in morbo provectiori tactui

plerumque naturalis apparet, interne urens est, Urinae crudae aquosae , anxie: tates, vomitus aerugionOsi, atri, cruenti, Vertigo, temulentia, balbuties, tremor, stupor, abjectio animi, deliria mitia animi deliquia, convulsiones, &. tandem mors, succedens saepe post aliquot

67쪽

Pe ses complicata inter se. Harum i a praecedenti para grapho nominatarum pestis specierum pro diversitate rerum jungi solent in hoc vel illo subjecto plures vel pauciores. Prae cipuae tales complicationes sunt:

I. Pestis in animator ο - biliosa , in qua sunt signa colluviei biliota & dia- theseos phlogisticae. Vid.C not. P. 65.146. a. filioso - putrida , cum colluvie biliosa & humorum putredine. 3. Inflammatorio - putrida cum diat hesi phlogistica seu inflammatione quadam & disolutione sanguinis.

68쪽

4. Bilio O - nervina, cum colluvie biliosa & symptomatibus nervosis. Vid. Genot. p. 6 I. I 6. I66. Nerio βο- putrida, quae freque tissima & pericul0sissima. In hac contagium simul tam humores quam nemos assicit. Pulsus est celer contractus inaequalis , pressa arteria eVanescens, sitis, nausea, Vomitus aeruginosi cruenti vel atri aestus interne urens, eXterne naturalem non superans, ingens cephalalgia, oculi t0rvi, vagi, lingua initio alba, dein nigra, deliria, haemorrhar-gide, Petechiae, Vibices, bubonum &anthracum eruptio acrius dolentium, nigrescentium. Facillimeque in gangraenam transeuntium. Vid. Chio0inau Ρ. I. Pag 38. 2SO. 3I8. Chen0s . pag. 6q.

69쪽

lborfini illa strantes pestis historiam 'a-

cedentibus 'mistam. I. Dum pestis novum subit Iocum in omni episseinia in ortu & decursu

nun eaciem stititur forma. Nonnunquam eiiim jam in ortu subitam & vehemerutem excitat Itragem, remittit dein acutie pro aeris Vicilsitudine, vicissim rursus exaeerbatur & tanaem pedetentim evari nescit, εἱ cum attigerit 1ummum gradum subito celsat.

a. Nonnunquam pestis sui juris paucos tantum ferit Δί 100nte extinguitur , quando nimirum, ut iupra ostendi, praesens aeris constitutio non favet ejus. Propagationu 3. In pagis eX certa hominum quantitate pauciores, quam in urbibus Pereunt pelle,

70쪽

' 4. Ratio, eur llic sacilius, dissiciatus, levius, gravius alius vel plane non assiciatur peste, non ita quaeri debet in singulari differentia mi asmatis pestilentialis corpori applicati, quam potius in . circuitistantiis conditionis corporis, in quo tunc temporis homo existit, & prae- cipue in diversa corporis dispositione seu receptivitate. Id quod in insitione variolarum dudum eXpertum est. s. Peste semper plures, totidem vel saltem moriuntur, quot eVadunt. Hoc ultimum contingit hyeme. Initio pestis pauci eVadunt, circa sinem plureS sanantur, quam pereunt forte ideo, quia pestis hyeme benignior est, pauciores aestate invadit & plerumque hyeme cessat. 6. Hyeme pestis se non tam cito extendit, nec adeo populariter regnat, ut aestate, habemus tamen etiam eXempla

pestium hybernalium copiosarum.