장음표시 사용
191쪽
lebratum , a solertissimo Eclihelio suis in libris de Doetr. Niam. Vet. omissum merit. Quod adeo verum est. Ut Tom. VIII, ejusque operis postremo sub Constantino M , Ubi p. 88 de venerandae Crucis signo ex instituto Pertractat, Ioannis Damaseeni praemisso testimonio , qui in Synod. ad Theophil. de Constantino verba faciens ita scribit di pietatis in
Christum verum Deiam nostrum praecipuiam argumentum
fuit, quod I eratorio, ac Puolico numismati salutaris Gracis, quod in Coelo viderat signiam, Christique Dei hominis Denerandam imaginem cum suci ipsius in resserit. Additoque insuper altero non dissimili Zoeomeni, ita immediate subjungere non duhitaverit. Σ Haec si de consequentium In eratorum nummis essent sati, liabenter eorum sententiae acce Ierem . Veriam excute /niversam Constantini monetam, nunquam in ea , aut Christi inaciginem, aut Constantini e iam cruce insignem reperies, nisi forte boni hi, et religiosi Viri in monumentis his crtices videre ama- hiant , quae aut Cruces non fuerunt, aut tit Cruces Christianae intelligerentur, hoc consilio ab arpiscibus formatae
non sunt. Σ Pag. Uero seq. 89, ita concludit a ue adeo eae
nummis pertinaπ ems c Constantini J in Detera sacra Odium, et adversiam Chris lana sacra adfectus probari non possit. πHaec sunt quae habet thid laud. Echhelius . cujus verbis, quin de eius silentii causa quicquam mihi sumam inquirendum haec animadvertere satis esse judico. Quod si tantus Vir caeteroquin accuratiss., et de arte Numismatica optime meritus de hoc modo nostro, olim Fulvii Ursini, deinde Mus ei Bilrghesiani Numismate diligenter inquirere curasset . atque dum Romae suit, illud in Gagophylacio Burghesiae Dolnus suis mei oculis inspexisset, sine dubio Cl. Vrgini iudicium rectissimum, verissimumque iudicasset . nec non summopere gavisus suisset de tam insigni monumento omni exceptione maiori, quo reipsa singula Prorsus Symbola continentur, quae Damasceni testimonio ab eodem al.
192쪽
Iato describuntur, ac Iucia lenter adeo Constantini Max. as laetos, et amor erga Christianam Religionem comprobatur. Neque praererea ad argumentum, in quo Uersamur magis, magisque illustrandum minime omittendum duco, quod extant nummi ipsius Constantini, qui ita inscribuntur . CONSTANTINUS MAX. AVG ei m capite ipsius laureato, et in aUerra Parte curia epigraphe GLORIA EXERCITUS stant hinae figurae militares cum signis Legionum ,
et hastis: media autem in area clarissime insculpta conspi. citur veneranda Crux eadem forma, qua in nostro, antea
Burghesiano cernitur, quique uideri possunt apud Bandu riuin Tom. II pag. 24 a , quorum etiam unus delineatus exhi-hetur in Tah. Constantini Postremo loco, caeteri Uero Pag. ara citantur ex Mus. RE, idest M. Etruriae Ducis, ex Mus. Foucauit, et Baudetot, quique cum sint aerei 3. magnitudi nis in suspicionem cadere nequeunt. Quorum etiam similem vide apud Dueangium delineatum Tab. pag. 27. Ut alios omittam 4 Quamvis autem isti eareant imagine Divini Se vatoris nostri, ex eo quod tamen Crucis signum reserant eum imagine Constantini Max. . ad scopum, de quo agitur aptissimi noscuntur. Atque hic postremo notandum iudico, eum numisma Crispi a Due angio, dein a Bandurio descriptum , de quo supra dictum est, in aversa Ioeo imaginis Sal-
atoris n. figura in tantum stoIatam sedentem ab iis exhibere Teleratur , forte quod non idem esset cum nostro, sed si
mile . ac cum ipsius Christi effigie vitiata, idem tamen inferri oportere , quod de superioribus Constantini nummis di. ximus . Atque haec sunt, quae ob Cl. Echhelii silentium ex Ponere mihi religioni duxi in iustam tam praeelari Numismatis nostri, olim Fulvii Ursini defensionem . Praeclare autem accidit hoc tempore, ut idem numisma, quod tamdiu in Burghesiano Gazophylacio delituerat, in1ucem prodierit, atque ex Mus. nostro omnibus videndum Pzaesto esse Iossit. Nam judicium, quod statim eo invenIo
193쪽
a peritissimis hujus almae Urbis unanimi consensu pronunciatum fuit, quilibet alius nostrae artis, qui illud inspexerit , libens confirmabit. Quibus praemissis ad ea explicanda, et illustranda gradum faciam, quae ad figuras , ad symbola , et ad utramque
pr.iectari huius numismatis epigraphen pertinent. Crispus Caes. in anteriori parte exhibetur trabea consulari indutus cum scipione, in quo aquila, quod alterum est consularis dignitatis signum. Primo Caesarem factum fuisse constat A.
V. C. M X, post X. 3r7. Consulatram primum iniit eum Licinio Kal. Ian. A. V. C. MLXXI p. X. 318 . Iterum Consul Processit eum fratre Constantino jun. Caes. A. U. C. MLXXIV p. X. 32i : tertio denique se X anno aetψ, qui immediate praecessit annum S Concilii Nicaeni. Ex his itaque certo
sequitur Numisma, de quo sermo est . aignari non Potuisse ante annum U. C. MLXXI, p. X. 3r8. Nullus additur in eo titulus , vel nota Consulatus , quod raro admodum in ejus moneta tactum, sed ex ollatis symboIis patet eidem ia in Consuli dicatum fuisse. Idem Crispus Caes Faustae Noverineae salsis accusationibus a Constantino patre, non sine maximo deinceps suo dolore neci traditus fuit An. V. G. MLXXIX p. X. 326 . Tempus itaque intra quod numisma illud
in lucem emissum fuisse statuendum est, definitur ab anno p. X 318 ad ineuntem aran. 326, atque nominatim comPle-CIitur ari. PRg. 323 , et sequentem, quibus sublatis omnibus externis hostii, Us, atque aemulo demum Licinio. Constantinus libere nil protogendam Eeclesiam animum appulit. Haec quo ad anteriorem partem : quod vero ad posteriorem
attinet, recte jam descripta fuerat eius epigraphe a Ci.
Ducangio hoc pacto SALUS ET SPES X I PUBLICAE cum
duabus solitariis lit. in imo SD; neque omittenda, ut Bandurio videbatur intermedia lit. X , quae in nostro clarissime legitiar, coi tractis insuper literis, quae sequuntur ita I PV-
194쪽
Aturie eam quidem solitariam ii 'ram X, en petii magi is Christi sedentis imminet, facile unicuique in meritem Venerit interpretandam esse de nomine ipsiu, Christi, ut CI. Baronio videbatur. Vetu in ut ii getine fiatear, duo sunt, quae me impelli'nt, ut aliter seiriit. m. Vntim, quodrrimo ilici Constantini tempore nondum in risum rec plum fuisset, quod lit. X Publicis monumentis. Rique monetae itiscriberetur, ut docent nummi ipsius Constantini non pauisci . in quibus in onogra inmata tantum inveniuntur ex lite-xis P, et X, ves ex P, Pt Dama hasta transVersa nexu eon junctis inscripta sic R, vel P. Alterum argumentum ducitur ab exemplis, quae sequuntur. Nam apud Medio halbum ex Museo Sehastiani Feschii nummum ipsius Crisbi Caesa iis ita deseriptum invenio:
D. N FL. IUL. CRISPUS NOB. CAES, aversa vero sic se habet:
IOVI CONSERVATORI X. S. M Κ Δ Iuppiter sedens,
d. victoriolam, s. hastam e ad pedes hinc aquila se tum rostro teriens , illinc captivos humi sedens . Pa i ii er apud eundem in Licinio iun. in aversa haec haheri
i vh IOVI CONSERVATOR1 CAESS XMP. L, aliquibus
praeterea ipsius Licinii, et Constantini M. cum eaddim sei Dper Iovis figura adduntur inseriptiones Io 'I CONSERVATORI XIII S MN B vel r. vel T SAXI. Posteriori denique aetate in uno Theodosii jun. sic quoque legitur GLOni ABOMANORVM X MTA. etc. Cum igitur in allatis nummIs
reliquae lit. solitariae interpret Ationem pdmittant de Signata Moneta Kartagine in primo. de Macedoniae Percus a in ' a. cundo et c. statuendum Potius censeo in nostro, in quo lit. SP, inscriptum subintelligerum iu Siscliae Permasa, ut mox dicemus, lit. X pro numero . vel signo Monetariorum accipiendam esse.
Legamus itaque omisso eo signo X. SALUS ET SI ESREIPUBLICAE. Sed haec ipsa epigi apbe quam betic imagini A a a
195쪽
Servo toris sedenti conveniat nemo non videt, de qua ad ea quae diximus , paulo infra quaedam peculiariter addam . Literae in imo S P, ut jam innuimus, indicant Sisciae Percussum fuisse eximium hoc numisma. Plures extant nummi ea in Urbe quondam Pannoniae illustri signati Constantini , M. Licinii, ipsius Crispi, aliorumque subsequentium Uidendi apud Numismaticos . Scribebatur modo per simplex S, Imodo SlS, modo etiam Si SC, atque etiam Gratiani tem
Pore in quibusdam legitur SISC P, et S M SISU, idest M.
sciae Perctissa, Signata moneta Sisciae. Iam vero quod ad Figuras attinet adorabilis imago Christi Servatoris id peeuliare osseri, quod cum in caeteris subsequentium Principum nummis, aliisque monumentis Crux, aequalibus hastis conjuncta intra sertum capitis insculini ta conspiciatur, in hoc nostro inferiori hasta Iongiori, ne veluti triumphantis in morem a Christo s. manu sUstineatur . Similem Crucis formam exhibere jam vidimus su Dra num mos Alios aereos ipsius Constantini parvae magnitudinis, at-qUe, ut exemplum amram sequioris etiam aetatis, eandem osserunt Honorii nummi, et Gallae Placidiae , sed in his Crux in area avcrsae Partis erecta a stante Victoria retinetur. Primum igitur praeclarissimumque in Cruce hujus nostri renascentis Ecclesiae Christi signum, et monumcntum agno seimus, quod ad Christiani nominis salutem a Constantino Iaκ. fuerit erectum. Quae adstant utrimque Figurae facile ex suis peculia Tibus notis Sese manifestant. Quod ea, quae ad sinistram Re demptoris Pectore loricato clypeum sin. retineat cum Chla-mb de ad humeros, nequit sane Constantinum jun. Crispi fratrem referre, cum ille nullis bellicis Iaudibus, Deque in nummis, DEque in aliis monumentis ceIehretur. Crispus vero filiorum Constantini M. natu maximus, ex quo Cae' rar factus, et Consulatu auctus suerat maximam sibi Iaudem comparavit, Primo in arcendia Barbaris e Germaniae
196쪽
finibus, tum in Francis rebellantibus superandis, et in imsigni victoria, quam de Alemannis retulit , denique cum A. V. C. MLXXVI, post X. 323 Praefectus Classis constitutus, , Lieinii Duees prosligavit. Quarum rerum praeclare gestarum testes sunt quamplures ipsius nummi, in quibus saepe cumcl F eo , et hasta exhihetur, modo vero eum tribus spieulis in dex. atque in iisdem additae Ieguntur inscriptiones SΑR-i
NATIA DEVICTA. ALAMANNIA DEVICTA, vel GLORIA , ROMANORUM ALAMANNIA, in aliis FRANCIA etc. Ex
quibus patet Crispum Caes. in hujusmodi triumphis rem
tandis patri Constantino egregiam operam praestitisse, et. parem Propterea ab ipso honorem, et laudem sibi commu- .nicari meruisse. Ex quo jam manifeste sequitur illum, qui, stat ad Redemptoris dex. non alium esse, quam Constanti-inum Max. , qui Pacificatoris habitu , et imperiali paluda- ,
mento ornatus Christum, sin. Venerandam Crucem gestantem oculis in eum conversis intuetur; quin cogitari queat ieo loco digniori Constantinum iun. nulIa insuper, ut dixi imus, laude bellica illustrem designari potuisse. Videmus ergo quam apte singula disposita sint in hae aversa parte, in. qua Christus in throno sedet, et salutaris Crucis signum ge stat , Constantinus vero auctor Pacia, et salutis Eeclesiae cum Crispo Caesare de tam illustri triumpho praeclarissimum Praebet testimonium .
Quod in anteriori numismatis parte non Constantini Imago insculpta suerit, sed Crispi, id non modo nihil obest; sed etiam causam . quam agimus , confirmat, et illustrat. Nam ex notis , quas supra dedimus, de tempore ejus editi. Nummi certam assequimur notitiam: jam ante Concilium Nicaenum in publica Constantini, eiusque Familiae moneta Christi imaginem , eiusque Crueia trophaeum in dissitis etiam imperii Begionibus signari consuevisse . Declarat etiam quod factu in suit de Crispo Caes. , id volente, et consen . tiente Constantino patre factuin suisse, duplicique Propte a
197쪽
xea teste comprobari, publicum Heligioni Christianae erit tum undequaque in Romano imperio jam tum libere exer-eeri potuisse. Quis Praeterea dubitare poterit, quoniam quae erant Constantini decoris insignia. Crispo quoque cominu nia essent, ut paulo ante diximus, similes 'ra que nummos patri Constantino dicatos fuisse . qui Partim ex vetustate temporum interierint. Partim vero effervescente auliue in
tio Gentilium odio in Christianam Religionem, vitiati, et corrupti fuerint et Sic de eo sorte Ducangit non immerito suspicari posse iam diximus,sic quoque de simili arbitror. quem
Valliantius inter maximos recenset cum capite ipsius Constantini . Sed quid interest demum plures requirere testeS , cum praeclarum Crispi Dumisma. etsi unicUm, cUm tam aintegrum . incorruptumque maneat, atque ab omni suspicione sit immune , idem Praestet pro omnibus , quae etiam
aliquando in lucem prodire possint 8 Atque hic obiter ratio
Postulat, ut animadvertam. quod si Amico D. praeclariss. Te lici Caronnio ob sua itinera . aliasque erudit. oecopaliones, quibus assiduo distinetur , monumenta ae hactenus allata sunt, consulere apud Buronium, caeterosque, commodum fuisset, multo majori cum indam luto in Lib. RFPguatio etc. Parte Il. pag. r 84 , de Constantiniam Cruce, ejusque Uera, et archetypa forma, juxta visionem ab ipso Constantino descripta. disse rete, atque illius obtrectatoribus os obstruere potuisset. Quae justae numismatis nostri Praerogativae misa dicta sint. Plurimum itaque intererat tam eximii numismatis fidem, germanamque vetustatem, quam modo ex se ipso trimri, et Uraicuique perspectam facere potest, ab Oinui vel levi susp candi metu vindicare. Hinc enim se ira itur Primum istud esse , Praecipuumque monumentum , quo tittit 3r , certaque ratione probatur Christianae Religionis renascentis exordium. Hinc etiam eodein piaeeunte agnoscimus Uerum esse narrationem, quam synchronus Auctor metitus ab ipso
198쪽
Constantino sibi faciam refert in eius vita I.ib. 1: quod vergente in occasum sole , et comitante illum exercitu, Crucem in aere Pendulam vidisset, et ea quidem forma, quae in hoc numi male Crispi insculpta conspicitur . Insuper vera qrioque habenda esse, quae idem subinde auctor narrat de ipso Constantino. quod profligato, extinctoque Maxentio eum Vrbem triumphans ingressus esset, statim stablimem Arestam in moliam Crucis sub manum statuae suae in celeberrimo Vrbis loco poni jtississet. Denique vera pariter esse caetera , quae ibidem Eusebius exponit de venerationis, et obsequii signis. quae publicae Romae exhibuit idem Constantinus erga Iesum Christum Servatorem nostrum posth ibita in Crucis visionem. et insignem , quam ejus auspicio de Maxentio Tyranno uictoriam obtinuerat. De visione autem Crucis habita a Constantino, de qua tot, tamque Vari te, ni que inter se dissidentes circumferuntur Doctorum hominum opiniones , non est hujus loci , et instituti plura inquirere, ac disputare. Satis est ad Prop. sitiam nobis scopum , qUod ex essectibus constet, statim Constantinum post a' ertam a se habitam Crucis visionem, eadem auspice , ut Crispi Numisma fidem lacit, totum incubuisse pro salute. et tranquillitate Ecclesiae restituenda. Quae autem maiores desiderari possunt eius rei testificatio-nt s. quam qriod ab eo tempore pius Imperator eandem a squalore , et ca tivitate , in qua tamdiu, persequentibus Gentilibus, detinebatur, in libertatem vindicaverit. ae Templa, aedesque sacras, qua late patebat imperium, ad nostrae R ligionis e ultum publice exercendum ipse mei, non modo alundamentis magnificentissime extruxerit, ornaverit, ditR- eritque; verum et ian; suo exemi lo ad idem praestandum Christi fideles excitaverit, atque adiriverit. ae insUPer sa
Iuberrimis legibus, atque edictis eorum indemnitati, et quieti Pros exerit Quae quidem , et alia. id genus plura, et sin gularia Couscuisti ui I. beneficia quantum deinceps ad ejus-
199쪽
dem Melesiae propagationem, et ad salsae superstitionis eversionem contulerint, nemo est nostrum, qui ignoret, quique fateri non debeat uni vel maxime haec heneficia Constantin accepta esse reserenda.
Itaque gratulor ego mei mihi , quod eum in Lib. n. de Ig. 2Erae Emend. primordia nascentis Christi, eiusque Ecclesiae certioribus temporis finibus circumseribere, et de finire studuerim ἔ modo in absolvendis hisee Mus. n. Numismatum libris, tenues qualescumque labores meos, addita hic postremo tam eximii monumenti de renascentis Ecclesiae exordio sub Constantino illustratione ornare, ejusque Auctori Deo, et Homini CHRISTO Servatori nostro consecrare Potuerim Diuili od by
200쪽
DE QUIBUSDAM C O E M ET E RI A LI B V sVITRIS A NEC DOTIS
Praecedenti pag. ad calcem eximii Crispi Caesaris numi malis cum imagine divini Redemptoris Crucis trophaeum gestantis. ornamenti causa delineatum exhibuimus vitrum o biculatum cum Tiguris, ex eorum genere, quae in Romanis Christianorum sepulcretis, cryptisque inveniri solent, quae propterea coemeterialia appellantur. Illud cum aliis non Paucis similiter delineatis olim inveneram intra laudatissimum Philippi Donarrotii Librum inscriptum: Osseruar orat so ratrietini Frammenti, e Vasi tintichi di Detro tronati ne' Cimiteri etc. cum Florentiae ex Bibliotheca illustris Seuatoris Thomae Stroagii dudum defuncti Libros de Antiquitatibus. et de rebus numismaticis mihi comparassem. Cum autem ea nondum edita fuisse compererim, et quamvis rudi stylo delineata, in pretio tamen habenda sint, selecta ex iis X hic opportune subjungenda duxi, quod pio, eruditoque Luctori gratum futurum minime dubito. Breviter autem EO-rum descii ptionem absolvam, nisi peculiare aliquod symbolum occurrat, quod illustrationem requirat, quoniam de ipsorum origine, de symbolis, et Figuris, de praestantia, atque Usu , in quem a Christianorum pietate convertebantur egregie jam, corioseque disseruerunt prae caeteris Bosius, Arringi ius , Severanus, laud. Bonarrotius, atque dum haec scriberem praestantissimus Amicus meus Eques D'Agincoliri, qui per Plures annos intra sacros illos, reconditosque SS. Martyrum, piorumque Christi Fidelium in pace quiescentium specus, cuniculosque versatus, Opus suum omni elogio dignissimum iam praelo commisit, quo Plurima Sarae hujus generis monumenta, quae hactenus latuerant, in lucem prodibunt ad uberiorem Ecclesiae Catholicae sPlendorem, et decus.