장음표시 사용
261쪽
.b ji DilucidI. De actione mali. 23s
terent. Malum v Fod fit eum fraudeῶ &hoc ita Bartan l. mia nenia in repetimi. D. v ff. de inie. M scribit. Dolin est machinatio ad decipiendum, fallendumq, alterum adhibita maniscite. Additur manifeste ad differentiam doli praesumpti,quod est culpa latior,quet est fallax calliditas ad decipienta, fallendito; alterii adhibita praeuampri . m dinrenti doli manifesti.Culpae species sunt plures; sea generaliter ita describitur a Batari ΔLquod nerua.nu. 6.Est deuiatio abeo, 3 est,quoa per diligentia hominis potuit prouideri. Triplex species culpae; iam euis.& leuissima; alii dicat esse plures; latissima,ut dolus manifestus; latior, dolus psum- Doluscontinetur sub asellatione culpae; quia comittens dolii, deviat a bono; latissima culpa idem est, quod dolus manitatius. Haec dari. ibi. si Plures iram, ait ibi Bari suae specievdoli; bonus,& malu verus,oc manifestus, dc pra semptus ; fraus, & dolus sunt velim species, & genus; Dolus est genus: nam staus fit solumodo causa conseruandi tutis mei; Dolus fit etiam sine meo comodo; fraus fit re, sine co- .
. silio; Dolus re, do consilio; suus te fit, dum id facio lucri causa, ut in L 2.Qde rescindem M. sed dolus fit etiam cotidio, ex glo. in lauri entiu4. sed si ilaudis.1 de past& Bartiis d.l.quod neruia in princ. inlata pia textu. ade transact. - Exemplum doIi veri in delicto furti, iniuriarunt, adulterii ,homicidii, de similium, refert mari rest. p. a. q. rart. r. Doli praesumpti exempla de comissis ex culpa latrui. s sina negligentia. Idcirco qixeritur, An restitumi quis aduersus dolum, ut ibi plura odd. itius nos dicemus in silo loco , & an sint proprie restitutionis species; restitutio ex causidoli, vel metus, dubitatur apud odd. in 't. q. a artiis. dcconcluditur, quod non sint poprie: restitiniones in integrum, per Paul de Cast in Rubri eos quia conceduntur iure M
3 i Alia causa restitutionis erit ex dusem aetatis, ut in tit. T & Q de minor. a F. ann. cuius id
ammad erram. Haec ibi. Ratio filii iusta quia aetas illa debilis,& rualis es', ut decipiatur, eum non habeat plenum rationi, consilium. Ideo Praetor eorum imbecillitati consuit. At di minor dolum,& mendacium interpositerit, rimc non suffragatur ei Praetoris beneficium; Puelqti si minor iurauerit se esse maiorem, aut priuil io alicuius contra quem vult restitui,
uteretur, gut quia semel denegata est restitutio, ut in toto corpore Stit. Sunt auteria multae aliae caulae, quibus minores non obligantur, dc non requiritur alia restitutio, ut in tintain quitarata in integ. restitanon est necessaria, veluti si contractus desi- cm. in ciα ipso iures aut quia non interuenit, ves curator, siue decretum. Si dolose filii data camsa contractus. si minor societatem donationis causa contraxerit. si id fixit ad taludibriu,
vel contemptum, si mulier minor filio suo impuberi non petit tutorem s in omni temporali praescriptione, & ex alijs, ut in sttit. 33 Insuper non solum minores in casibus a iure concesiis restitulitur,sed etiam eorsifideius
res, ut declaratur in Rubr. de fideiusAribus minorum, necnon mandatores & procum istata. ratores, & omnes, qui pro minoribus interuenerunt, i. r .Qecies Lin causa. Ede minor. a- Restituuntur etiam tutores,& curatores minorum, quando c tractum est cum creden
.se se tutorem, vel quia sui adhibitus tutor tempore,quo excretat pupillarem aetatem,aut curator post a s. annum, vel quia praesentibus tutoribus, & iratoribus sint decepti, sic de similibus in titiasi tutor ves curator interi Umititur praediri multis modis, ut m i con- , nitutione,& Lsancimus.Qde admin.tuti de talis restitutio prodest etiam socio maiori, ra- --Σtione communionis, vel secietatis,ut in tit.C.si in communio.eademcii causa in imoaest.
quia tam commune sumitur prout est proprium singulorem, ut in si in stas Mid si
tribus. infin. in verbo comminita C. Iustiniano Sconfirmam n33 Restituunniretiam filii multas minores, ut in I.3.ffeod.&in titi adesiis pinor. Fae restitutio licet & pinsit patri, tamen & filio prodest, quamus Praetor non intellex . i. rit subleuare Iratrem tabentem filium, restituendum in potestate ι tam ex consequemi
262쪽
pus, in quo obligatio factastit ι si causi esti od victaeuj xi de oblisai: & Blui. d. his
Denegatur etiam rui operi tam im contra quem Miltur, ve ut fit.oqui de aduersus quos in finitis test. non ratast. 'Maradrara summus t li Tertio, si minor seni iorem ducetit, Isti mpharum sticae s erum inviorem, mn restiu tuitur ut in xit. C si ruin Ie maiorem diaerit Abh- maeium sibi prosit. n,' inai sistniel sit coibaesa, petita, vel tars ata:I qui non restituitu praeteri a iad appellationem, nisi in causa instrui possit de nouo exarui defensionibus, i. i. l.fin. Mi is ussici ius in integritesin praeiatur. T r Ἱ. Qui in multam, quia Principe veniama tiali strauit, ut intac. cla his, qui ve.niam aetati impar. aramanas Ius maior viginti Staminandi cicii 8 ihmam impinave:Blenta Principe, & ille, iobtinuit, x putauirmaiora tum Caeod sic jumiret prolicen- tia vetua, Lucria C.de in ius vocat. Imeritumi mohis uigemia remissiorm c precati vir. nia ei Naiursib, 6. vii istae venia aetatis datur tantumla casibus 1 iure exsaestis , m. in I .siquis legatum.S.fin. flada, mel. M. i t ut . ad icta ras Moia vini dum contra lim detur ista restituti6.yrim datur contra sentensians datam, licet tr erit intem indicatam, ut intit.Cui aduci sus rem iudicatam ;dstmodo sententia lata Serit tempore minoris aet*tis vel dolo aduersariri inticlum uerit, ut sente tia non ferretur, nisi facto maiori, l. I.Linreάde minor.&l.3. S.I C.eosside hoe tit.deu ei lanaidisnurinis. Hi . l et ait: i . . id i ii Secundo, si aduersus venditionem restitutio postuleiue; si venditiosuerit nulla ex alti idonia ive quia demitdecretum non datur restitutioi, sestsi valci, thnc requiritur cam pretiit aut quila interuenit dolus, Laelisam, lusist S. r.ffide minor.& in tit. C. Cassiae in visitammii iustistitio postulatus. At l. esi g. r. intelligitur, quando vendunturi ea quae sim indo siluar nonpossum; dc minor tunc per morme damnum restituitur,si utaditio ualet, desaei d ere de laesione, ut restitutioconcedatur, Llex,qta LC.de admin. tia.
nio, darur contra: venditionem pignoris,cum res minoris sit pignori obligata, & icreditoribus dilisa ut, tunc seruantur ea, quae in totiti continentur, tasi aduersus ve-
. :,-s adversu donationem, vel quia minoid inauerit tam cum decreto; quam si. . ι δ ne, i.fin.f.fin.Csi maureis h. ratthabuerit exceptis quibus tam catas, quibus minor donati i inpotessi dumibus in Eth.C. si aduersiis donationem, ut quia dedit mcreede praei t cdoom. - ri,autes ema pareati S tribuit. I 'Mom .ii , i XI a i. . . annivis maiorvςlit restituisontra libertatem, e fi sectet ad illum, nullo modo conlib. I sequi pol, nisi Princeps ex magna causa hoc cocessisset, ut in rit.C.si aduersus libertatem.
263쪽
. Iaducis alation adesurum mando concedi dimen. victi, H . . si a ric: . Septimo, si milier minωysώρως brumisit, am haberet in dote, promissio est ipse icto nulla, issicut generalis indes . t. sed si fuerit maior, & pronuserit ultra vites ρ, C. trimonii restituitur, ut in thrasi aduersus dotem restitutio postulerim. si adures C omuo, si maior incolatractu deliquerit, vel quasi contrari, velis rebus, inquisue traxerit, ut in locatione, de si venditione,& sinulibus,vel si alia causa desiquet do restitutio concedatur dimi uirur, an ex eulpa, vel sine, vel ex μηνvitro, aut ex
conscientia, vi per torum in. si aduers delictum restitutio postuletnci : delict. rei Nono, aliouado minor laeditur, ut dum eius bona hierint usucapta; timc suce rinit m.
titutione, & hoc locum habet post decennium,uel vicennium t nantia tempore non n. C.'' 'rit tempus usucapiendi contra pupillum, L na sidcade acquiriterint om ut in tit. si
- Decimo, si minor cum Fis ira contraxerit, & deceptus fuerIti restitui sito cotraxisset, & de ea restitutione cognoscir procurator Fisti, qui dieitur piocular. Reia
puta l. curatoria.de modo inuidiam&l. IX . si aduerisis restis, postilletur. - . . C.
Undecimo, si minor mutuum contraxerit,aut quid simile fecerit restituitur: sta ore IN tor debet probare minorem ex eo besse efficitum locupletem, in alijs taet probate.me V ναια ceptum, vel admittit, quod ei fuit datum, ut inriticui aduerscrevit.remGpostulί' L. Duodecimo, si minor damnosam haereditatem adiuerit, vel agnouerit bonorumposiες- eredit. resionem, vel quia restituit haereditatem, vel quia ab ea se abstinuit lucrosa a restit onei, tere poterit, ut in tuc. si ut ab haraditate se abstineta restit. pesti siri, t. Decimotertio, si minor repudiauerit lueredi ratem sibi di latam estituti. conceditur,vensam adire possit, dummo haereditas non sit distra vel ab eo, qui successit post repu- α diationem, vel ab alio minore sabstituto, nam tu rion restituitur, ut iis in tali ut amissa sim amichaeredit. vel bonorum possessione aliquid aliud exit viradis . Sequitur postmodum videre quo tempore ista resti uti omne inae t in tit.Qdestim τ- i4pore in integr. restit. & regula est; minori aetate existente, restinitio Un conceditur,sia μ μ λ ante quadriennium restquam minor fuerie factus maior, a die toritatis computatu . cum primum dies, primus anni 26. inc rit, ut iud, tit. o Ultimo, consideratur essectus talis restitutionis .ml ad pristis statum causam reponit, de interim nil imouetur, alienando, vel similia ageri donec causa terminetur; de his plura in tit C in intestimaepraestan. ne quid noui fiat s praestare hic sumi potest pro dare, vel . tradere, ut in l. quod me s. quidam.αlocat vel adl.exen huiust de MLempti musi l- a: ν ὰλ tipliciter suminir, secundum relationem re Mariter nouum dicitur, quod non est vetus,ut in Luetus.fide vin.trit.& oleo. lic quod est ante annum, LSM.quoties is de publ.vel intra 'biennium. l.qui agros. C deomni agrideseri intentum pro vismo, ut 4n c. cum Marthi, de celebrat. Missarum. Interdum pro inaudito, l. i.in princis de vetitiinspic. Aliquando pro extraneo, Auth. ut liberti de cetero S. faciendi.ibi sto. Hic sumitur pro actione aliqua, fa
t Haec de actione rescissoria, quae gesta rescindit tessistendoadprib statumi tum ficta' rescissione, utimur actione competenti. testistaria nucupata ut in laena x ib. usinaior. lassin. rursus. m. 18. ait, ires esse specirer eissi, a nis; duae datur u inludiaris, sublato impedimento per absentiam,de qui zagitur In hac materia, quam tradi i citur institutoria,alia restitutoria, tertia rescissoria, quat ipse iureco m. dabir exulijs causis. quam absenti ut illi habet , quae olim veniunt sub nominerocissori lac a in d. S.rursiis. . t . Ita his verbis declaratur . institutoria actio est illa, quae a o a princ, piovompetebat, de fuit extincta, indiante usucapione, vel pr scrinione; quocas s r icinditui usucapio propter iustum impedimentum, dicitur reseclom, dum restituitur,d citur restitutoria. Sed si denomesses institutas ratioria turicessita institutoria: vitiis. rursus.ibi Iac nu. t 5. ponit disterentiam inter restituistiam,vivimuitiam , restitutoria
non datur uisimplos atoossicio ludicis,instita a coa dirup urani gendi,
264쪽
. ar. diuersis nominem nuturuirariexHi tisan: a m in principi n; tanstuli. Ins: qtorla diuitur , quia a Praetorecstmouitu insilii: pquin nouiter competit ex aliqua . , c usa sum ueniente. quantiniscinctiidantur insoniani nomina illa: od restim - toria, institutoria appelletur Haec ex Doct. ind6.rurius. Institit act.1 . Υ 'se' ' Maastio iniem uncupauir reuocarmia,utiae, item siquis. InsLeod.& sex sunt actio. iam reuocatoriae,s undum gl'cinit Scircu .uavcς va mauot 'L iii i .primo, O uxc Fra alienata in fraudem credremum, Dei appellatur Pauliana; nam Praetor promittit credituribita alienata in eorum fraudum rcumare,& rcquiruntur plura ad lianc actione ἀ rimo, quod dubitor, dc receptor pateticipent de fraude, tibi glo. sed si alienatio iuerit lana in sisnatione, nimc sui Eest fraus ex parte debitoris tartiam. l. penuLC dplvi Ruaerist boni iniit in casu, Lau praecorri si dubitorem. s.cod. Seeundo, requiritur debitum sit contractum ex mutuo, vel si utili , sit effutix desine exceptionciliem,sconsiliui,et fra ouiei uerit, Insuper. facta tali alienatione, non remano in bonis discus-
s uti m re c toria contra res incorporales alienatasini fraudemo voc itur actio. in factum,&Pauliana, Bart. in l. tractonini m. s latis.qtur in fatid. credit. De fraude, &drin suyr inieregimus tamen differuo Nun desinest in statuis, scd mmconuertitur,l iuri, spintini, S. Ic, si depas', nam, iram ex Uimo osi, l. i. . qui man. non poII sic est in consilio, & fit fraus legi. de menti legia illatius adequccisinitiatitur qliandoq; tem ore, I. ait praetor.Scitamen,e quae intrauacressi ponitus quandri Micte, l .sraudis. dercg. iur. 40doqi large, i. i. in fin.de statu Ubiquandoq; pro dolo, t.. c. is eod. ponitur aliquando framplo damno,a incertos. ffex quih. eaus uiator, urin temultis nos bibi ii ii audem crenditorum.i. ad damnum ex consilio causatum.
uintactriam re satoria patrori adseu an 'io alienata per libertum in fraude ian: nalibertus tenetur re qinere tuo patrimo sentian partem ruit olum ., sed nostra. Ilist. desucco . liberi. Ita est dicitur lauiana, livideamus S. t iana. is de usar. de l. I. Est quid
in fraudem patroni. ιlit . . . t tu a
. Quaita species re enuriae est communis creditorum,&patronorum in casibus se pra-o, distis ad reuocatam alienata infra meorum δέ vocatur calvitiana, l. si quid lauiantiis si quid in fraud. patron. ' ruini l. l. i. . I Q gnta species revocatoriae datur fallo arrogitolia reudc'udum alicnata per arrogat rem inflaudem eius, quia debet habere quartam partem bauorum arrogatu i ,, l .si arrogam itor.Ge adopti quae vocatur Calvisiana, dc datur filio contra alic nata per parem in ita idem fili j, Bart. in l. a.issi quisa paronte mania is de quibus in d.tir. f., .nu ia.. Pla*Uies datur, quando debita pupilli soluunt ui creditoti tutoris iacto ipsius tui
8 Alia species actionis in rem nuncupatur Seruiana, de qua Inst.de ach.5. item Serviana,Mditatura seruando, quia pix eam seruaturius ueri commiciis, datur locatori pr. mercede conductoris, ad cuius sibit Matiam requiruns ista, videli t ι .i iEtimo. quod praecesserit contractusivati s locationis, i .certi iuris. taloc/ti. Secundo, quod sessie illata iamdum conductum, seviqvomum. l. s. &M4. is eκ quibu au. ma...& locator sciat tales res esse coloni condi is q. quod res illatae ibi pc rmaneant. l. de . ibitor. Ede pignor. vato, conduci poritaeri res illas obligri e tamqi iam dominus, vuquas . item quia ff. de pact. de italobligantur,om voti Mad urna ineptam domus. l. si- , ne C, id Vestianum. si quod sciat res, quae obligkripossunt. l. obses Q, ducaei. ligatione. Septimo, quoειades res veni aut in obligatione generali, secusti in lycciali obligas .tio Γαι, ut nomine debitorum. l. ligatione is detrignor. Miam, quod locator cuicusseriti alia nacomlinoti, antequam detur seruiana contra extraneos possUsic s. l.c
265쪽
Allia dicitur quasi semiana,quae datiir creditori ad petendu res sibi pro debito suociati
gatas, unde omnia bona,quae conducit in domum, vel fundum locatori. sunt tacite obliga ytae pro mercede sic datur creditori, ex d.S. item sit quis. & requiruntur plura. Primo, qui ligat res lit dominus, vel quali, l. ii rem alienam itide pignor. acti Secundo, quod excus si sint aliena bona debitoris, Auth. hoc si debitor. Gde pignor. 1 o. Dulcri Serviana, a Salviano interdicto; quoniam Seruiana postulat aetarem probare debere conduc orem possedisse res, quaa petit, tempore obligationis, i. quemΦdmodum, si de pigno. in Salviano vero non sufficit probare, quod conductor policderit aliquoto
porc. i. i. ff.de Salo ian. interdo ut infra dicetur. i
s ibi Aliud membrum a 'tionis in rem dicitur praeiudiciales, ut in S. praeiudicialis, Inst. eo M. immerantiar sub ista actione aliae species,ut quaedam de libertate,& seruitute; quaedam de Libertinitate. & ingenuitate, quaedam alia de partu agnoscendo ,& ime dicuntur ciuilas, licet sint aliae pretoriae. sPraeiudiciates sunt principales a mones, ceterae dicuntur accrebris, vel quia sententiai in illis lata parit exceptionem rei iudicatae,ut in alijs actionibus,vel dicuntur sic,quia m luemur circa statum hominis, ut in dicto S.praeiudiciales. Primo, .inio praeiudicialis datur domino contra seruum, qui negaret se esse servum, l.liberis.s.sin.sside libericau. Secundo, datur patrono contra eum, qui negaret sucile libertum. Lins uum. ff. de stat.hom. Te ιν a tio, datur patri contra illu, qui negaret se est. filium; sic datur in quolibet ad ea, quae sui sine accessi e; Sed si quis detineret filium alienum, datur actio de libero homine exhibis , & sicut conceditur patrono contra seruu,& patri contra filium, sic e contra danu seἔ- ,-- ωtra dominum,&filio contra patre ut ex d. S. p iudiciales. ἔ- Haec de actionibus in rem. l: i J V M. M a a I E M.
DILUCID. II. DE ACTI NE PERSONALI.
Et sonalis actio est ii Ia, quae dirigitur in personam, aqua petitur aliquid dari, et fieri lic a siue condictiones vocantur actiones personales, ut in . Li,sic itaq;. lnst deact. Requii ita in psonali actione sent ista. Primo, no G- perit mihi ad petendum, quod ni est, quia amplius meum fieri ιπιο p test, L si rem. lusi,de lese bucundo, com-rit ad restimen in pro re sita. ut c9mmodata, deposita, aut siluilia, quae duo dioxynt dare, Arestinae- ,re; nam sata est accipientis hac si l. Vbi autem. ff. de verb. oblis. restitvore ad pristituta
Datur etiam persenaliν actio in casibus ins ascriptis, ut in constitui meunia, quqe per sonalis,dc praetoria nuneupatur. I. i. st de const. pe n. dc locum habet in pecunia, di in om ni glia re, quae ςonsistit in pςnsc t e, numero, & in sera, L , S pen. ff. d. & in titissi& C. de constit. pecvn. & tunc conceditur, quando non datur regetumlatini, l. 3. S si quis seo.. '3 2 contra illum, qui constituit se, vel pro alio soluturum, non interueniente stipulatione,& nstitutus possit se obligare, ut ibi; di datur etiam ex nudo pacto, glo. in αυin tarsiana.
266쪽
lac lubeit tantum iis contractibus innominatis. α donatio hodie sit de eontractitatio- minatis, ut ibi Dost Insuper cum lais propter honorem, demtum, vel decernenduin albqd pala, pollicitus sit itine interrogatione,l. r.isdepudiiud. ibi in glo. reprobas Tertio, qu uiuitis promisit dotem marito fine stipulatione, i. si pater. C.de doti promist licet uiuis λtur tacite interuenisic stipulationem, de hoc ex priuilegio dotis. Quatio, in nauticore, quod non procedit de dure Canonico, c.nauigandi.exr.de usur. into, accessito fi ume- M vinia clei, Lcum Mon fiumentum.C.de usur. Sexto, in usuris civirati Nomii Sis, i.uri Li
Alia personalis actio est de peculio, quae datur domino pio peculio serui ,& patri pro peculio niti; & sic magis quaedam adlectio ad aliam actionem est, quam iit actio; nam si- icuti dieitur aruo inaudati, sic potest dici de peculio, lo. F. pen. sido petati Nascitur ista a MGά ctintractu filii, ilia strui, vel cx malaiaio eorum, uobligantis in eorum peculio I. si filius. E negoc. gcst. Sic veniunt plures, veluti, quod iussit: in rem versis, institutoria, iustinoria, desidii lia; de quilaus infra de are bon. fid 5e amoest pariter bonae fidei, sicili
plici nomine appella L potest. i i . i , in i is Alia dicebatur iuratotia, ut dum damr reeipienti contra eum, qui detulit, ut iuratum . exequatui, S. itcim siquis: Inst de est. di ex ista nascuntur plures actiones iurictu, & ex co- , trama, deinonnulli aliae exceptiones; ut de adt.boliae fidei dicetur . . . . ε . Alia pei sonalis actio venit excodictione, Ac me multipliciter cotingit; quaedam actiors ri . flicitur cori condictio, quae duplex est,ma appellarur generali , quφ oopera ex omni cm i. . u , . ex hini obligati e, siue nata ex totidiaci certo, siue incerto, dummodo obligatio , sit pura : nam existente conditione, nonpotesta Alia dieitur specialis quae competit in istio mutuo, ut in s. I. Inst.qtii b. mod.re contrah. oblig.& in tit. Ede certi codictioire; t tum si imitur multis modis, ut in i .certum.ε. si cer. pet. & supra diximus iuris praesumptione, aliquando dicitur oertum, l. perdiuestit. C. ii an lat. Interdum, certum dicimus, quod est de praesenti, vel praeterito, l. qiaia praeseias. ff. ii cert.pct. Hic autem si imitur pro obliga. tione certar rchmdia est suprado I grcx contrac. i. de mutuo rMmddo notatur se 'codictio in his actionibus, intelli h ut ex repetitione: unde si quis ob rem honestam dederit pecuniam, ut a lilaesi remouearu tune causa seqinito propter quam dederit, remti. tio cessat; sed si cause pori fuissim si miradorest condicere. i.repeter 'quicquid darimM R
futuram, & turpitudo sit dantis, non accipientis, vel accipientis tantum, aut utriusque, &tunc ista conduloiae ii Istollit actionei sina habetur noti as olim lileb ex hac actio non oritur, & sine ista conditione non tollitur actio, que ex contractu orta est, ut in titil.dheiplius. At e cautim. Turpe sui iuri in inibi mutire Rusrogio.Keod. V i Alia e dictio nuncupatur indebita , ut septa dictu, hst; ut duin quis ibi uit. Milondebet tu .i tuae istis ut is Mis repetet e silutuli, indebide ι chiae sint caulaeiod is centri hane ctione M vidditi q. inficipa.d eos l. indelia &qiis eatis, aetant illam Gil ire. videles procura ot'. Tedd.&inquamum defus, i. in labiti.εeod. - y Alia codictio est o talis i , ut in rissest aliqua caussa soluete pm miserit indebitu, vel quia credebat se teneri e testamento malido, vel simili; sic ista actio datur ad repetendum ind bitum, solutum sine causa, 'el ad rescindendam promissione factam Iine caelia, & isty conuenit uomibus aliti tangitionibus, ut iri fit. F.dὸ rim t. sine causa. i o Item, alia radicti icitur ex lege ivt si actio sit introducta ex lege, & quod alia inlain tali ea se non daturn tune dicitur actiniis lege, ut in nudo pacto'd mationis,&similiti.
ri Item, alia esidictiti uncupatur triticaria, quae locum habet in omni specie, hi Mndebi- eo, ex causa mutui. vc in re colorali,' struitute pers ali, & reali pris possessere, diseeun dum hu laui; dicitur a Tritico inuens ej&est ciuilis Ao, sicuti celetae actiones exedi dictione, ut in tito Oconditru mucam. i'
267쪽
DILUCID. III. REI PERS ECUTORIAE
a P nalis est illa, quae agit ad menam ciuilem, vi si quis corruperit scriptu, in albo Pia toris I contra illum da; ὼρ praetoria in actu, qMe appellatur poenalis, S poenalisanst. eod. de habet, lia capita, V Ai glo.'& praesertim datur contra filium voUutem paren', res in iudicium, non imprirata prius venia ; nec excusa uti sipetieri x xantum ,.sed inquiri-rur ina trata, di locum b. tiiseras aendentes,&desce tescx latere patris,& maturiit idem struatur ister lib tot, d patronori petam in casu ciuilibus, quam criminalib. in- i
3 I lcm, d tur contra illum, qui ui eximeri vocatum in iudicio, am qui dolo secit, vi arurer illum eximeret. InstideaαLitem adueris ocri LS. malus, Sunt & multat aliae a 'nes in factum poenales, quae a Doctoribus passim tractamur, de quibus alibi, De dissicin lita inter actiones rei persecutoriae, & rinales vide in princ. glosin d, urinales. Insi.de ad 6 Nam poenales sunt praetoriae, annalia excπta actione furiti rei pexsecutorix perpcruae. Item, 'nales odiosae sunt, secus rei pers utoriae. Item, poenales oon trans ni coit a linredes, nisi inquantum ad eos peruenerit, vellissu pontesta sed Isecutu M. P in, ubi plures tenentur in rei persecutoria omnes liberantur,vno Ibi Me, non itivinΡx i.
s Mixta actio dicitur tribus modis: Ptimo, quia participat de rei mrsecutoriae,ιks ma- tli, S. quaedam actione Inst.eod, dc est mixta, quia circa realein,& pers vim veri; tur,vel Quia in eadem idem potest esse actor, & reus,& continentur plia ovellati familiaeqrcu cae, communi diuidundo, finium regundorum; vr ivd.S.quaedam,& ibi glo. x, muri: - . 6 Familiae erciscundae na*itur ex l. 1 Mab, nam haeredes volentes aconi munime h. ed ratis discedere, & illam diuidere. Actiniuit 'rdinata, ut Iudex cognosceret in m. reum pro huiusmodi actione. vi haereditas diuidatur tam ex testamenio, quam ab intest to delata. Ita ex lege, vel Senatusconsillis, & ita dicitur mixta, tam respectu a oris, de
268쪽
inseca. . et haeriaitatem dividere,glo.&Syl Ednad Maia quaedam in itideact Ista autem actis nascitur ex voluntate agentium, non ex contractu, aut simili, ut ibi gloin quando ista dia uisio prohiberi possit a testatore; vide Lii hoc iudicio. S.si conueniat .ffcoi diuid.& Aleia
g Alia actio appellatur coi diuidurulo, at competit Ninibus mstentibus intamunione, quando quis vellet suam portionem suscipere; & datur tam in societate inita de communiconsensia pharium,vel in legato facto pluribus,& ita intelligitur magis deomnibus alijs,
quam mereatrariis reb de quibus iupra in se Miciscitim taetactionerum venit uniuersitas, sed res singularis tantim , l.posthaeo.ffeod. Item, nihil venit ultra diuisionem re-riam iptarum, quae communes sunt, veniunt tamen sumptus facii in re c6i nomine meo,vel
soci j, ex glinin d., qui . Inst. doact diem, venit, quod insito socio factum fuit in B cietate, ut in tit. Rcti Gildoit ira dicitiinmixta in rem,otin petibnam i nascitur ex contractu, & appellatur ciuilis, quae & haeredibus datur contra hi des numerantur, in l. fim. - C.comuni diuid. multi casus, quibus socius tenetur stare communioni, ex glo. ibi & habe.c: L. tur intit. E&C. co uni diuidui o. II lς Finium regundorum qia est actio mixta, & habet locum tempore, quo fines caeperunt
turbari in rusticis pridi quas in visenis semirutibus magis direntur vicinia, quam sines,l.4.,hocsi eod. Confinia tint, quae adeo sunt proxima, ut milus medius inter n tur, &ia hae actione duplex ius habet actor,& reus; appellatus xlet,ut ind.*.quetdam.Instit. lpini. i. eod., ibi I sed,& locis. 6.in iudieioas finim regund.3t latius in d.tit.K.& C finis sua o mitur pm limite,& termino, ut in d.Ldeinde,& Leo quoq;. Inst. quib. mod. ius pat. pos L actio finium regundorum videtur mixta, quia est in personam, Hl. I.ficode. bc da-
- pro rei vendicatione, ut ibi. i. Ini t i.
Ir Sunt & aliae actiones mixtae, quae dantur Ecclesiae, vel venerabilibus persenis, & locis, adpetendam relicta facta illis locis, retardata Diutione, qui actio datur ex duplici causa,
aut ex dilatione, quam quaerit debitor, vel ex eo, quod negat soluere, & datur tam comtra debentes, quam contra haeredes, S.item mixta. Inst. de in. maeterea mixta etiam dici. tur actio, quando simul petitur res, de poena,& multi sentenis casus. x x Actio depositi inter mixtas collocatur; nam depositum duplex est; actio una est; directa, quae datur deponenti contra depositarium; alia depositario contra deponentem pro expensis factis in re deposita, S. rci prosequendae. E de act. & obligat. & ibi glosi in verbo Pro ἀπ- hnmo. in deposito necessario eum tune non teneatur, nisi de dolo, & lata culpa; Ideo tuc datur tantum unica actio. dicitur necesserium, pilando illud, quod deponitur, se ad liberandum a periculis incendis, vel similium, id nuncupatur etiam poenalis, & rei persecutoriae in quatuor casibus, quos enumerat ita glo. In d.f. sequens &f. plane. Inst. cod. . Alia acti datur pro minuo,ut in ksicitam, quae etiam dicitur certi condictio,i. si quis terti. certum petata 'ro pecunia mutuata datur certi condictio. Actio generalis dicitur ex stipulatione, ex ,sequens, & ibi glo. Pro eos ' Aliaesteommotiti, quae & duplex est, directa, quae competit commodanti contra c5- ' modatarium i alia pro commodatario contra commodantem, ut in d.f. sequens. ia Alia est mandati, qua pariter duplex est pro mandato generali ad omnia negocia, veli, in speciali, & datur simplex actio mandantis contra mandatarium; nec ex omni manda- in Mi. to nascitur obligatio ,ut dinum est, & habetur in tit.Emanae & ut talis actio oriatur m 24 datum debet es, gratuitum, l. x sse M.& Lsalarium eode. Sie mandatum triplex est; Uerium dum eommittitur aliquid exequendum i fictum, dum fide iubeo pro aliquo praesente, di patiente i figuratum, quando hahia rata gesta nomine meo; licet comparetur mandato, ramen non est verum mandatum. II mandato. Emandati. Lquod Nerua .gd Mi.
I, andare iam sumpto est iubere, & delegare,ut in Antiu ventilli iud. ' haec & l. r. sti quod iusiu. Lmandati. C. Hati,di gloan l. i. iude osis. Iussi eui manes cst iurisia. Interdum si-
269쪽
Dilucid. III. Rei persecutoriae. 243
mitur pro praecipere, & mittere, ut in mandastis, a.q. tamen praecarium est verbu mado, l. i.Qcoia de leg.& c. fiandamenta,de elec. Di t ab inuestigare, hortari, vel consule re, aut commendare, ut notat Albertc. in diction. in verbo mandare, per t.ob haec verba, isde his, qui not. insem. Diiseri a praecepto; nam mandatum expirat morte, praeceptura non, Lmandatu. Auth.ut nulli Iud. S. hic vero iubemus,& plura notatur per Nath. in Clem. ispe. de veri, signifas Alia datur in societate, ut ex d.S sequens, tam in generali societate, quis in particula- iri, tam ad praestationes, quam ad mi eius; di datur socio contra socium, ut in titiff pro sta Pi. cio; & supra diximus dictio, pro, diuersimode stimitur, ut notat Archid. in c.Iudices. r . I.&αordinationes. 63.dist.Pro,significat causam finalem propter impulsivam, l.dominus. . . 'Ede pecul Iegati positi autem in legibus, intelligitur secundum subieciam materiam, ut ex I 6 glo. in l.eos. Ede cond.& demonst. Sic non semper uno modo sumuntur. Qua de re, pra positiones, coniunctiones, adverbia, & similia, quando una ponitur pro alia, erit arbitrio Iudicis, non partiti ex Io.Anaein c. nullus. de reg. iur. lib. 6. Sic coniunctiones non habent . praecisas determinationes, ut ex illa glo. in laeos, quae appellatur unica in iure; tamen dubio ista, pro, hic non sumitur pro similitudin ut dicimus pro haerede, vel posses re,ut in I.cogi.C.de petit. haeredit. Sed pro veritate,&re ipsa. Interdum pro causaessiciente, vel l .
finali,&quando faciat modum, vide Bartii .cum pater. S. Lucius. fideleg. a. . i
V kY diuisio actionum estilla, quae nascitur ex stipulatu rei certae, mluti certi condietione,ut supra diximus, vel de incerta, & datur mio ex stipulatii, ut in S.omnes autem.Ins .eod. & istae diuiduntur in actione simpli, dupli, tripli, & quadrupli, ut in d. g omnes, quae datur in simpla, du- iduplii numerantur plures. In causa furti non manifesti datur actio,LAquiliae, & depositi, & alia similis est in legato pio, & super actionibus mixtis
s. in duplum. Ins .de ach. Furti actio non manifesti datur contra flarem, quet multiplex est, veluti in duplum, ut hic, alia rei vendicatione, de qua supra. Tertia, ad exhibendum,l. suisper.S.furti.Ede cond.furti.& in S.sic itaq;. Inst.de aet. ρος datur ta contra fures,de eius haeredes, quam contra quemlibet maleficium, & positiserem alienum, ut in tit.Ede furtis; in quo casu datur etiam actio ciuilis pro interesse suo, ut contra nautas,& cauponos,& stab sarios in suo exercitio; si quid depositum est apud eos, & furatum fuerit; verba edicti sunt ista; In res agitur . qui mines, cavea ου, ct Nabaia exercebunt ,si quid. qaocunq; eorum quos, qua se ibi habebam facta unum esse dicatur, miscium datur ,siue6Nam opera, coxinu 3 exerciιο . factam suos e ex culpa eorum, qui in ea naue namgandi causa essest, de ista actio da . tur in duplum, ut in ii .ffide furtis aduers nauta muta appellatur magi ster nauis, I. a.,ca 4 in ea. Lad i. R hod.de iaci. vide etiam L i. S.nautam.s naui.caup.siab.& in l. I.fffiirti aduer nauta I sus nautas. Dictio, uersu significat contra, I .non solum.,sin. si de iniur. di inclusita ponitur, ut notatur in f pcn. lna.de v cc ap.& S I. de obligati ex quasi contractu.
Aliquando familia statum comuuitit, ignorante domino, & iuiae datur actio adueris. X a ' maleta
270쪽
r. maleficia seniorum, ut in tit.ffsi fana. fur.fecisdicatur. Sub nomine familiae plures perso-'s nae generaliter continentur, veluti pro tota agnatione, ut omnes, qui ex eoaem sauguine M. nati sunt, etiam sceminae natae ex masculis, Paris in cons. 6 i .lib. a.num. r o. & ir. Sed hic continentur uxores filii, non autem adscriptiiij, i quicunq;. Qde re milit.lib. r a. & eoli cito seruorum, lai familia.de iurisaeomn. iud. de siseificatione iliae, l .aediles.&familiae. Ede aedilit.aedic. Bar.in l. I .f. iliae.il de vi,dc vi armat.& Igneus in l. r .ffad Sylla.nu. 7 1.3 Inde venit alia aliuo, quae dicitur rerum amotarum, & inducitur aduersius ea; quae fecit uxor in bonis mariti, in qno castu cessat actio hirti pro honore matrimoni; , veluti adueniente diuortio,vel morte alterius amouetur res dotale aut similes, tunc datur actio ista, ut. --ι act rerum amor. Tria probare debet intentans hanc actionem, res mariti, dolo malo amoueantur, vel res uxoris a marito, l.contra.S.item. si eod. Secundo, amotio sit co-
stante matrimonio, postea daretur actio furti, l.& idecisse . Tertio, quod causa diuortii sit secuta, vel mors praeuenerit, i.si mulier. fi eod. sed ista erit potius actio personalis. ν Alia actio dupli datur in t Aquilia, quae dum agitur contra negantem, agitur ad dupla,
contra.is ad I. Aquiliam. Si datur contra confitentem, tunc datur quanti plurimi, & diacitur poenalis ex accidenti, qua actione cauetur,ut qui seruum, seruamue alienam, quadria. rina. pedem, vel pecudem alienam iniuria occiderit, quanti eo anno plurimi fuerit, tanti eius Adi,' i. dare domino debet, ut in tit.E& Ins .ad I. Aquit. Item, in alio capite legis dicitur, qui pret-ter hominem, & pecudem occisum,damnum dederit, ut si quis iusserit, fregerit, ruperit, iniuria.i.culpa,quanti carius erit in diebus triginta proximis, tanti domino condenabitur.e Alia actio dupli datur ex causa serui corrupti, ut si ex bbno sit effectus malus, vel ex ma u. ι- lo deterior, l. I.S.persuadere.ff. de seruo corrupto. datur in duplum ad aestimationem eius, eadem datur patri pro filio corrupto ad operarum aestimationem,taxandarum arbitrio Iudicis, i.sin.ssae his, qui . Necnon datur scholari contra secium, persuadentem, ut pecuniast utiliter expensa,l. praeses. C de serinde aqua. Insuper datur etiam pupillo contra tutore, qui fraude. vel dolo gentium tutela utitur, ut in tit. F.de tui.& ration. distrah.
t . Alia actio furti dicitur rei venditione, quae datur solii ratione dominii, ves quasi,& possessionis, vel quasi, tune pro pane actoris requiritur dominium, vel quasi . Idem ex parte rei,& tunc competit rem tr di,vel dari, quando riri fuerit in obligatione, ut sup.diximus. Datur alia actio legis Aquiliae, quae dicitur utilis, ut 6 ager vectigalis fuerit, vel emphye meost. aut superficiarius, aut conductor vectigalium, ut in tit. ffsi ager vectigal. habetur; 3 g fiam si cessauerint in solutione pensionis, habet utilem actionem in rem, l. in rem. LI.ffeodem. ibi Bart.be notatur in l. fin.sfeod. quod intelligitur domino volente; quoniam ista actio domino tantum competit. it Alia actio stirti datur ad exhibendum, & est praeparatoria ad rei venditionem; exhibere est facere copiam apud Iudicem, i. exhibere. Ead exhiben. Competit haec actio contra quamcunque personam,& est arbitraria, ac praeparatoria aliarnm actionum, I. I.ff. d. &i a datur etiam contra eum, qui rem exhibere debet, ex d. l. 3.f. sciendum,& videtur etiam p-- s alis, ex d.ls.f. praeterea, necnon & realis, cum detur, ut res exhibeatur, qua de re cum A/is,ib. multa continere Irassit,ut in I. I .iseod. Ideo utilis,& necessaria appellatur,& aduersus rem pariter, locatam datur, l .nam. Teod.
mirca actoeones in duplum sunt quinque ; fiarii. s. non manifesti, damni,& iniuriae. I. iae. Depositi, serui corrupti, & ex legato facto venerabilibus loci. ta Alia actio dicitur in triplum, ut ex Lcondititia contra illum, qui in libello expressit maiorem simmam , quam de ebat, & ita maiori summa capitulorij filii grauatus reus,dc maiori expensa iudicij, & litis, tunc in triplum condemnatur, de eo, quod fiterit solutum, ut in debitum, Liripli vero. InsLeod. Alia actio datur in quadruplum, & hanc lex non excedit, secundum Elo.in Domnes.I sthala inde de hac habetur in S.quadrupli, & numerantur quatuor casus, videlicet poena stirti manifesti, inserens metum, calumniatores,dc delatores, qui pecunia accepta aliquem deserunt, Ni accusam. Item contra exequutores Magis tuum, qui plus statuto sibi pre-