장음표시 사용
61쪽
Fel in d.loco num. .glo. in c. ubi periculum, S. porro, vers cum sua curis, de eleel. lib. s. 2 ρ sub nomine Tenitorij comprehenduntur di mare,& districtus, licet proprie tenitorium sit in terra, cum sit terrae spatium, munitum iurisdictione, & in mare non datur imitoriu, nisi sisne habito respectis ad alueum maris, ia hoc dicitur potius districtus, secundum Fely.ind.c 3.Rodulphus, nu. 7. vers.declarantur. . 3 o Disserunt ad inuicem ciuitas, oppidum, castriam, & villa, oppidum dicitur magnum,ti amplu castru,castria quasi casa areta,ideo no debet esse diffusum, ut facilius custodiatur ἀ-pore belli, villa est parua casa, existens in riare, ordinata ad reponendo instrumenta agris sed large pro hominum congregatione se collocantium infra aedificia, quae non sint vallata muris, nec clausa murorum ambitu ,ex glo. in d. c.si ciuitas, de sent. excom lib.6.de sub Murbijs, vide l. a.& I.aedificia, l. ut Alphaeus, i.qui in cotinctibus, sLde verb. signif& de dii rentia inter ciuitates, & castra, vide Bald. in l. item, mi. 3.quod cuiusq; uniuersit.& l. unica, Qde Metrop.lib. I I .nu, et δε 3. inde habemus inter ciuitates differentias, quod una praeest alteri, sicut Metropolitana est caput aliarum, & fit, ut maiori honore decoretur, ut mater C. aliariam, C.de Metropolis Beryto,& est ocus in prouincia Phoeniciae, ubi erat Tirus,' M. b, Berytus, & Metropolis, ac Metropolitanus, quid lit vide in l. i. in d. C. de Metropol. &n. γ & est veluti caput plurium ciuitatum, & cap. I .& a.dist. 9ς.& cap. I. dist. 2 et . Considerantur etiam in corpore iuris municipes & sunsi qui munera loci sui natalis, &s 1 publica officia subeunt, I. i.ffad municip.de incol. Inspecta significatione vocabuli; municeps dicitur, quasi muneris particeps, ut qui in ciuitate recepti sunt munera subeant, erid. . t ad ibi etiam glo. cum Bart. quod existentes in ciuitate, & non subeuntes munera proprie municipes non sunt, sed largo tantum modo, nam abusive dicuntur omnes illius cilii-tatis, ut in d.l. I.iseo. In municipio seruatur genus patris, non auic matris; unde, qui natus est ex duobus parentibus Romanis, Romanus dicitur, at si ex patre Romano, & matre Bononiens nasti tur, municeps erit Romanus, nisi aliter ex priuilegio appareat, sicuti mulieribus Illi ricis, et Delphicis erat concessum, extat. I.ffad munici p.& I priuilegium, C.de incol. &Bart.
33 Qui negociatur pluribus In locis erit incola, seu ciuis illorum locorum, l.Labeo, & ibi glo.& Bart.ifeod. sicut qui a pluribus manumissus est omnium patronorum originem,sequitur, ut ex d.l. r. & ibi Barr. si serensis fuerit essectus, Abbas, seu Curatus alicuius loci erit ciuis illius, ex Bart. ind l. I. nu. i 3.& I expositus pariter efficitur ciuis loci, ubi fuit
34 Bastardus legitimatus sequitur originem patris legitimantis, fit autem municeps tribus modis natiuitate propria, vel parentum, ex d. l. I. & ibi glo. necnon manumissione, quia manumissus sequitur originem illius, a quo fuit manumissus, glo. ibi per l. 2.C.eo. adopti et ne donec chirauerit, L I in gloδε l. sed,& is, Teo. de milibus plura in tit. Fad municipes,
s species municipum, quidam ditantur originari j, vel ratione originis, vel domicilii, alij receptionis, secundum subiectam materiam, Soc. iun. in Rubr. Elui. mair. nu. et . alij sunt incoIae municipium originarium, olim dicebatur oppidorum, sicuti filij militum existentium ad custodiam alicuius loci, qui dicuntur municipes originarij illius loci, rubi nati sunt. I.municipales,ffde verti. signis ita & colentes civitatem dicuntur ciues illius loci municipales, L .ffad I Iul. de ambitu; hoc eodem modo, qui in ciuitate aliquo publi eo ossicio fimitas fuerit, Uaonor, si ad municip.de honore; inde munificiis dicitue ille, cui honor datur, di acquiritur municipium habitatione post decem annos, i. pupillus, Si cola, ff de verb. uni f. sic solo domicilio efficitur municeps, Sociiun. in d. Rubr. num. I; solui. in per I.Mi S. municeps, Teod. 36 originarius est, qui sequitur originem Ioci sui patris, I.filios, C.de incol tib ro. I. assumptio,, I .ff. d. origin C.eod. unde qui oritur in aliquo loco, non essicitur ciuis, nec inia
cola, sed originarius, Barti in II. ffad municipa. sic oriundus, ciuitate ves loco aliquo
62쪽
Origo non dicitur patris myucilium, maxime filiu4 alibi habitet. ex aegio in t filios. 3 Incola est , qui extra municipium fausta,& manciliares se contulit ad habitandum, vel est illius loci', ubi maio- Mirm hyporum suorum habet, &Bald. in i ciues, C. de ioco sibα. . .. nucilium habere videatur: ni . iviiii. i. cςnnium in dura es. x liceps illius loci, l. puppi Sin la. Ede verbiai-gni f. ap llatur eo: -im id cQκω pr mim in m se contulit, inlimVendo sua boviK, veri di ibi εlu si mo idem est incola, quod lupillus, S. I. nec incola fit, qui ad in us deae matum, pon vltra decennium l.3.C.eod ubi Baldin glaiana in inqm. C. de incol. lib. ι o. qq levamimum verum, vel praesemptum standi decemis, incola dicitus, in initia, Maeli etiam incola, si renit uincolita, di -gis. Mum ut ama requiritur, vellarem confiitiatae, vel summam rerum habere, glo. in d. l.ciues,s odi inueria summa qui habitat in Mutine communi, iveluti Romae, non ediditur di ius incol , glo. in duaeives, quia communisnostra patriaest, i .Roma,sead municip nec sunt iocon qui in agro com. morantur dine domicilio, sicuti Castaldi sevit, vel in ciuitate Scholares qui ad i s pe manent, I. scire,&ibi glo.ffad municip. plura leguntur in titulo, adse incolis,& ubi quis domicili uniciaber ita. d. x 'M . ' dei rel&ὸ8 Sumitur aute persenariis Matiis pro conditione sui,&qualitate .illarum, ut habenir ubi quia in titulo isti stati m. & Ini itide Iure perso. ideo dicitur in d. l. a.Edessat.hom con igitur hominum causa omne ius eonstitutum sit, primo de per narum stato, ac post de cirem iu ''ris ordinem edicti perpetui, sicuti & his proximos, atq, coniunctos applicantestitulos, veres patitur, dicemus . . in.s tast
sy Status mulita' modissimatur,aliquando pro libertate, l.eius, qui in prouincia, s si certi et xM-rpet. Bart.in I. i statu liberis Edestat. liber.l. I. ff.dc stat.hom. vel sumitur pro conditi ne, ut in bcneficio, vel existente in dignitate, cap. a. in fin. ut lite pend. lib. s. vel pro pri re statu, La. C. ad i.Aquil. vel pro eo, quod dignoscitur emitisse, vilin.de indisignita. cap.ubi periculum, s.sanri de elei2.li,5.&in tit.C. ubi cauissatus, per iniunx, in quo de. learatur eo in quo tulit nenita us, id si libertatis persona um agi debear, sumitur etiam aliquando pro aetate, i. pen. ff.qiuando sies usumlin. Ieg. ced. Irem pro eo. qui sistere debet in iudicio, l. fin. E dein ius vocan. & pro statu libertatis, ut in m acton 3 . f. de stat. libet. . s Talis itaq; status personarinti ma diui fio erit, quod homines, aut serui sunt, aut libe iberi, Inst.de iaciper . I .ωLBmnae, i. sequenti, ff. eod. ita legitur in d.9. 1'. se hur de i re personarum alia diuiso, mira quo am personae sui iuris sine quaedam alieno hiri subismi sunt, rursus earum, quae alieno iuri subiectae sunt, aliae sunt in potestate parentum, aliae in potestate dominorum ; videamus itaque de his, quae alieno iuri subiectae sunt, nam si cognouerimus,quae istae personae sunt, intelligimus quae sui iuris iunci ac frius itispiciamus debis, quae in potestate dominorum sunt; vide etiam, quae habentur in l. I .ffeod. In potestate itaq; dominorum sunt serui, S.in potestate, Inst. eod. sie prius seruorum statu dicetur. l .
63쪽
.... . . DIL VCIDATIO PRIMA DE: SERVI s.
Riu ei. Ioco in statu pertianus praemi seritis ante omnia dicemus, ut faciluis, quyieqiiuntur intelligantur, es. Seruus autem multipliciter sumitur in iure,veluti pro eo, qui fecit peccatum, tam in pena, qua in culpa, cap. quia ergo 1.q.7.& l.fin.C.de sciat. passis aliquando pro persona domini, quam representat, i. si Pamphilo, ta Ede optione leg. Instit. de iniit.stipui. ωpost mortem, aliquando pro eo, qui caret huellectu, & Ie ipsum regere nequit, secundum Philosophum, in ι. Politic. item I IC a sumitur
64쪽
Dilucidatio Prima. De Seruis. i 39
1e oro eo, qui ab alio superatus est. item sub appellatione pIebis, vel populi veniunt
. . ani crui, cap. ruamus, de consecrat.diae item appellatione serui venit etiam ancilla. l. ic famento, S. I Ahoc eod. tit.& Linter stuprum, S.nn.& l. seruis legatis, Ede leg.3.secusa cur contra, ut in St.seruis. item continetur status liberi, l. I.9.2.A. ad syllan.des statu libe
ii, is de stat. liber. Ommissis alijs, seruitus, de qua in praesenti,in constitutio iuri entium, qua quis dominio alieno contra naturam subijcitur secundum HostiG.in summa de seruis ordinan.num. I .& ita colligitur ex Institui.*.seruitus de iure persen. l. libertas, , seruitus, si de stat.hom.& S.in potetiate Institutide his, qui sunt sui, vel alicitu.& disLI.cap.ius gem
ι Ex qua notatur primo, quod sit constitutio de iure gentium secundario inducta, & Ἀ-uenta secundum glo. in S. servitus, Inst.de iure per licet forma fuerit data de iure ciuili, I. ius autem ciuile, Ede ius& iv. l. r .sfde his, qui sunt sui, vel alieni tu. & in g. ius autem Insti d. glo in c.quorunda extra de ludetis,& sarac ubi seruitutem ob ebrietatem inductam esse legitur, & a iuregent. approbatam, dist. i .cap. tulentium, & ibi a glo.in verbo seruitiistes plures causae seruitutis inducendae declarantur,idem Φῆ habetur in cap. 6.die distis F.cinisca finem, vide etiam Hostien. in summa eod.tit.de seruis orditanum. r. Alij sentiunt, quod sit inducta praescriptione septenij, ut in dist. 6. in princ.glo. in verbo a iustificationibus per id quod legitur in exeod. cap. 1 o. Dominus dixit filijs Israel per Moysem, si emeris seruum
haebreum, qui antea seruus non fuerit, sex annis seruiat tibi, nisi annus iubilaei interueniat septimo anno egrediatur liber, & gratis cum quali veste intrauit, si habuit prius uxorem cum flijs, cum uxore,& liberis exeat, si Dominus uxorem dederit ei, mulier cum filijs erit domini, vel uxoris, & filiorum offeret eum Dominus Dijs i. sacerdotibus,& applicabit ad hostium tabernaculi, & perforabit aurem eius cum subula in signum perpetuae scruitutis,&eius erit seruus, usq; dum vivet, vel usq; ad annum Iubilei, & ab hac constitutione, seu Iepe, secundum quosdam seruitutes coeperunt. Attamen verior sententia est, quod videatur inducta de iure gentium approbatione non auic in inuentione, ideo ordinatum est, quod capti in bello iure inciantur serui capientis, ex d.l. ex hoc iure, is de iussi & tu. ubi Bart.&Doct. & in cap. dicat. a 3.q. s.& secundum hoc si seruus recederet a Domino sito peccaret, cap. si quis II.q. cap.cotra vero, quod non concederetur si bellum Disset iniustum,ut ex Docti in d. l. ex hoc iure. Secundo dicitur c contra naturam hoc est contra naturalem aequitatem, nam homines
a natura sunt effecti liberi, & nulla seruitus eis est cognita, sed postquam iuriosa cupiditis dominadi, hominu animos inuasit, orta sunt bella, & captiuitates indu , inde homo hominem insectatur, ut unus alteri dominetur, glo.in d.l.ex hoc iure, vel dicitur, contra naturam, hoc est contra ius naturale, eo quod homines eo iure sunt liberi, glo. ing. servitus, Iust eod. aut quia tendit contra illud, quod natura dictabat in primo statu, secundum Syl-uest .in addit.ad d.glo.Inaeeod.S.seruitus, & propterea dicitur restitutus natalibus dum ho. mo seruus restituitur liberiati, quam habebat ante seruitutem, Ang. in Inst. in aeg. seruitus in fim dicit seruitutem esse contra natura, quia omnes homines de ni esse pares, ut extra de coniug. seruorum S. I. quae paritas deberet esse in amicitia,quoniam dispares mores disparia studia sequuntur, quorum dissimilitudo amicitiam soluit, secundum Ciceronem in lib.de Amicit.ideo na ura abhorret, ut homo sit homini,tanquam Deus.s Tertio seruitus tollit libertatem agendi,non autem voluntatis quae libera data est a Deo nobis, dicimus autem, quod homo cogitur obedire voluntati aliorum,dum timore mortis, ct violentia trahitur, quae illi insertur, & tunc subijcitur dominio, hoc est potestati alienae, ut ex d. f. servitus, & l .libertas. lConseruatur aute seruitus sine domino pluribus modis, ut ex glo. in d .l.libertas in ver
boc subiicitur sicuti seruus haereditarius antequam haereditas adeatur per L primam, S. I. isde rer.diuis. vel si haberetur pro derelicto, l. quod semus, ε.de stip. seruorum, aut si vendatur usius fructus liberi hominis, ex huiusnodi conditione homo incitur seruus, sed cuius
65쪽
ea durante dominium est ementis, alioquin nullius, & tamen seruus dicitur, in aliis autem casibus non datur seruus, sine domino, ut in d.S.seruitus, & Sylvest.ad glo. s. Dicuntur serui, secundu Isid. a seruiendo, inde hac ratione tabelliones, qui publich se inunt, serui ct publici dicuntur, alij vero a seruado potius, nam ius belli crat, ut capti h sies occiderentur,sed cum Principi placuisset illos vendi ad usum,& commoditatem victoris, ideo seritabantur ex ,serui. Inst.eod.&l. libertas, cum glo- h n7 Fiebant autem antiquitus serui duplici modo, natiuitate, & de iure; natiuitate sicuti nancilla capitan bello, filium in servitate pariat, spectandum erit idmpus partus, qui simul
tur ventrem, d. S. serui, Initit. dei v. persubisto./k in S. i. Insside inge .l.parium, de rei vend. l. & semini, S. ex hoc, isde stat.hom. militer si mater fuerit a seruitute liberata de-
& si quis,& in 1.serui, & l. seruorum, ff. de stat. honi. unde homines in bello capti discebantunserui de iure gentium, de iure autem ciuili efficiebatur dum homo liber patieba-rian se vendi; ad hoc autem de iure antiquo multa requirebantur, Sylvest. in glo. in*- penul. Inst. deisu pers primo, quod semus esset maior annis 1 o. alias venditio erat nulla, d.S.ser ui, secundo, quod vendens participaret de precio ad suum non aliorum commodis, ex glo.& Syl. in d. S. Dui, tertio, quod ista participatio esset vera non ficta, quarto, quod non crederet illum esse liberum, sed seruum, l. nam ideo, C.de liberali causa, quinto, quod vendens sciat suam conditionem, se esse liberum, vel seruum, sexto, quod vendat se per interpositam personam, l.liberis; g. si quis sciens, ff. de liber. cau. quae omnia colliguntur ex l.
seruorum, st de stati hom.& g. pen. Inst. de tu. pers1 In venditionibus seruorum olim apponebantur quaedam pacta, ut in tit. C.s seruus exportandus , de Ede seruis export.& hoc crat dum eo pacto vendebatur,ut de loco in alium si ses. -- exportaretur ad contemplationem domini vendentis, quaeda alia gratia serui apponebantur pacta,ut in tit.C.li mancipium ita venierit ubi ex edicto Diui Vespasiani cauetur ne Ande s .ex- cilla prostituatur, & licet venderetur, tamen venditio no tollebat paetum,nec delictum re-P mittebatur prostitutionis, ita vendita retineretur in caupona, ut in i .ea quae, C.eod.& boc videtur appositum, ut honestas ancillae venditae seruaretur.
C. st Plutitam mmibus semorum status demonstratur; Dicuntur etenim mancipia, quin L ...tia bostium manibus capta, l. q. s. de stat. hom. S. serui, Institui.de iur. pers. & extr. cap. I. ' io de pignor. vel ita ad designandum eorum statum, nam mancipia secundum ius proprium Romanorum erat quaedam imaginaria venditio, cuius forma talis erat; Emptor serui libram aeneam manu tenebat, & vocabatur libri pens, coram quinq; testibus ciuibus Romanis , &isti proferebat verba, Ego Luncriminem , ex iure in um meum essem hiemUM eaborare , area baea, deinde aere illo percutiebat libram ,inlintq; ars d bat ei, a quo accipiebat mancipium, quasi iam preeij, & omnis 'alia alienatio sine hac solemnitate non poterat uiuom ex L I a. tabin e mancipi vocabantur, caeteri vero neuinancipi. eodem ii iure cedebantur ,& in iure huiusinodi cemo talis Brma seruabantur, is, cui res in iure cedebatur existens apud Magistratum Populi Romani, vel apud Praetorem, vel Praesidem tenens manu dum volebat illam sibi vendicare dicebat, hunc hommem ego
ex μυ ritum meuis esse Mo,deinde Praetor facta vendicatione, interrogabat cedentem, an contra vendicaretur, quo negante, aut tacite, tunc enim, qui vendicauerat rem indicabat, idq; legis actio vocabatur,& ita res mancipij erat,quae his duobus modis alienabatur, ex Boetiis comment. Τopicorum Cicer. & ita etiam resert Albericus in suo Dictionario in verbo mancisia Instde testamenti, S. 1 .& Doct. post glo. de Sylvesteod. quae omnia sublata fit eunt ab imperatore, L 1 .Qde usucap. transseren. dc in C. de nudo iure quiritolla. licet Doct.communiter hunc tit. aliter intelligant, attamen Mundum Alberici in allegato loco ,ita ut in proposito intelligendum esse declarat per t. fin. Caee usucap. transs. ubi innuit iam sublatam esse disserentiam inter mancipia, dc neumancipia, de ex tenore rubricae apparet, attamen proprie mancipes apud veteres erat,qui ea λrma alienabatur, ut quedam solemitas sermaretur,neto' erat autem nexus solemnitas iuris, de qu sis' diximus.
66쪽
i ἰnivitur autem De nomen in iure diuersmodὸ inde dicimius de mancipibus, hoe est de
.Filioribus ιεκοα l. l.C.de nument. Urb. Constantinop. lib it. & I. i. C de pistor lib. ra. Maiicipialati iando pro funilia, l. r. ale Epis in oler. aliquando pro muneribus, i qui-ridam, Quei decuri Mancipiola Ecclesiae suauintum 1 cellis, cap.cas lias, I 1. q. a. Nuncu. ipantur utiam serui alijs nominibus,secundum Sylvestr. ad glo. in do&fin. inst. de iure perci a sicuti valellani,& erant qui longo tempore hiis emithite vixerunt. Ninutii,qui nouissimE adi a seruitutem veneruntd. fin fide editit. edic lanterdum, s.quoties isde publicia. alii dicu-1 tur.Vtivarii & ordinarij. quibus dominiis coneessit peculium, si negociari, secundum glo. de Syl irato autem, iustoquod sum eo, qui in ilim. podi peralium serui est, quod seruus domistiperinissum separatim rationibus domitiicis, habet cla d stoeo, siquid domino de tutὲl:depositi, S.finas.de pecul. dicituroruinarius, qin habet- sub se alium, idest Vicarium, gi p. in v .si is, Inst.quod cum eoIs tum autems . Vicai ij serui sunt, quui vicesis ordinalii serunt δε stbstituta res, ut in S,tum amem,& ibp Sylves . per Alciat.l.urbana. 1 6 ff. de verbi signis. Castalia villici, seu factores alibi nomine, ordinarii dieuntur, glo. in d., i tum autem. Messimante cst vile mancipium in naui, lim est ad vile officium nauis deputa- . 1 8 tum. Mediasteni est pariter vile mancipiumst in domo, vi qui ad nutum omnisi pnesto sunt. seruiendum omnibus. Compediti. qui sunt perpetuo legati adsidiendum metalla, I. ser-x ν uorum, S pen.ss.de stat. hom. Dedit iiij, sunt illi, qui duiluunt sunt seriai, in morte ericii is tur liberi, quae seruitus sibiata suit. Inst.de libere S. Libertinesum & in C.de dedit. liberi. c. ltoll. Latini alij erant, qui in morte erant seriti I in vita manumissi, & ebrum bona ad domῖ Dediti iaeti nos deuolliebantur, ut in Qde Larin. libellibilen. Librarij sunt illi, qui praeerant librae, , , di ponderi ad custodiam In alarid, qui perpeti in inses a detinebantur. Viastores, qui vi- Laelἱ - as diis prae nebant causam. Haecci plura sit initan leguntur, inde nomina imponebantur, vel ab ossiciπά vela qualitate poenae , sicuti Abricenses, Calonei , Lisciae, I patiari, a Diet ij, Aequarii, Supellectuarili, Hostiarii, Sc aris, Saltuarii, Arca rij,& similes serui, ut dictum est, in potestate sunt dominorviri, LI is se his, qui sui sunt, vel alie n. ivr.S.
hi potestate, In M.tit. & domini erant, vel particularcs personae, vel uniuersitates, quae& plenumus in libertate seruorum ,& eorum bonis habebant, sicuti particulares perso-dast, &. donlini habebant, ut in tit aede liberi. uniuersit. Pateticu arium autem dominoriami golim potestas erat maxima, & se extendebat ad vitam ,& necem, quod in humanum fuit iudicatum, ides ad beneficium seruorum contra domium sevientes mserum crudeliter, aliar. .m tunc ad euitandam saeuitiam concedebatur fugere, vel ad sacras aedes, aut ad Ptincipis statuam, & confiigientes, Gudebant priuilegio urnditatuinis, sed si ex alia causa tune conis. gissent puniebantur. imberiar in tita C. qui ad statuas m a Postmodum veroeautius fuit ribui sum, ut seruus in casa solvi trahis tantum comoeate dominos in iudi- - ab iacium, & domissorum Laeuitia cogebantur domini illi venitidisse mite recipere pre e.
Inaeeod.S.fin. l. a E. eod. hoc ita fuid ordinatu in causa Diui Adriani coliquerentis cum maia 's ην
trona fila,& ancillis. in caeteris vero casibus ch excepto) si fugere eontigisset, tam serui et iugientes, quam illos recipientesia niaximum committebant scelus, graui poena puniebantur, ut in tuas& Qde ser fugitivis. Tanta erat apud illos seruorum cura, quod neminictat permissim sub quouis colore alienos seruos corrumpere, hocest illos de sua vo- ti vh. luntate mutare contra commodum patroni, ut in tit.is. de se Leorrupi AE t. ruus seruum,S. ..
' Corrumpere dicitur, qui dolo malo persuadet seruo, ut malus fiat, vel deterior , licet fit malus, quia nonoportet laudando augere malitiam. siue bonum ferali; quis secerit malum, siue malum ficerit deteriorem corrumpitar videbitur, & plura similia drelarantur,ve apini. I. 2.3cy descr. corrup. Talis ita seruitutis effect maximus essest rollat libertatem; quae caput dicitur, ideo serui capitis diminuti dicebamurs eaput hic pro potestate sumitur est autem cupitis diminutio prioris statusco mutatio, ueri. Inst.de capitidi min. h. i.ffeod
mi status cirra tria versatur,libertatemystilicet ciuitat eui, se familiam'; ex glo. lndς i. i. .eod. at quia tat dignitatem magis, quini statum non dicion capite diminutus nod
67쪽
sorum manumissus capite minuitur, quia seriam capite hoe est potestate caret, S. S. OUibus Instit. eod. l. s. Eeod. sed quando homines liberi sub potestate aliena subiiciuntur, oti tu capite di minuti sunt. Triplex erat capitis diminutio, minima, media 'anim' , vinia. dua quis amipiebat bu ratem , oe ciuitatem, sicuti.serui menst, & qvtipata sunt is venundari, vel in se uitutem sunt revocati ob ingratitudinem. Inst. d. g. vi-, media tollebat lautum ciuit Meims c sonti Nebat de portatis, L minor, E eod.& f. media. Inuitate minima tollobat tamjliam xantum,sicuti adoptatis eueniebat, nam a piamsmet τ' retineat libatatem, tameη mxμs mut/tur, ita de filius familias a patre enisnei patus, S. minit ari ma instit.eod.dc de his plura in cit, tit Institaec sede capiti dimiaul. Porroservvquibus li-1ristit x K bertas condonabatur libertini appellisanturi sunt autem, qui ex iusta' de ς pix. suoc Itali it.de liberi. D i 43c I. libertim, fide stat.hom.l.manumissiones, EM' D-- - ' iudi Qtentia intera equi dolibertim , secundumSyluestrangi S. v.u lux m' in vut seruitute nan ii rciniis dicebatue manumissus, & eius fissus ingemus,sed hest inulla est disterentia nisi relationis, nam libertus dicitur respectit patroni, libotinus rei pe- guinoenui ι sed notandam est equiri etiam hoc nempe; quod seruirus hieti vina ,: aliis s: raestet Laespus, qui λ liberario praesuppositi seruitutem.πetam, ne actio reddatur.inutilis, a δ' se itur. de ingen , final. &gis. in , primo in verbi busto autem nomineappellatur, Quia tanqMm bene minerentes de dominis dum fideliter ill A seruierdidibertateira sunt con- ilecuti. vel diciturvusta, qui similis manumissio de iure gemium Bit indaria, ut ex glo. . do habetur in tit. Instit .delibertinis, sed cum a seruitute; luit manumisso et a non est ignoradam, laxa manumisso nihil est aliud, quam datio libertatis, Inae de liber. Inibia U- .. i.de in d. l. manu milii OM , dum itaqi domare manumittit seruum dat libertatem, quam kς antea seruus non inbax, dc dominus dedit, quod non habebat, secundum glo. α dyiu. cet d s. t Iost. de liberi sed melius imo iudicio dicitur datio libertatis. qua dominus teruum otiua ierat iure ita disponenις manumissione E domini potestate liberatur , dilie ς' et consequitur, ideo manumisso nuncupatur quasi e manu hoc: 6 tus . vel secundum alios e manu tantum, dominus dum seruum manumittiata Ilum Τ manus a temebat, de his utebatur verbis, homine liberum esse volo,os nudomini ibat, stan&- glo. . in addit. ad Pς is de ma miss. C.comitis mi a de manumiss.legitur ibi communia qinarie pluridus civ c minis masumit sonem c Adcntibiis tractatur, l. ι .in tit. C.de communi C- ῶε ε ubi agit de comm*nibus, non de propriis seruis. Accipimi autem matrumsis durus primo, prum n iratione liberorum, ut in titimi a parentibus, quis manumiss- et oua emancipati πλὴν cetu sumi mo datione libertatis, ut in proposito,quae
a iure gentium sem uexordium, Inst. de liberi. S. V 48 gem iuui inducta , ita beneficium nra missionis exquib colli et o setoi vpex d. flebat me talis manuivissio plurious modi prim ex sacria δ eoiististitioni , η ςonsp Ecclesiae hoc est Antistis,&-nili cumuliquasta: iptura eao Moram Instit. 4Hiberi s. multis auxem modis . inde Epistopus test manumittere ber
68쪽
D flues datio Prima. De Seruis.
.mani missio apud Praesides. & magistratus, scenndum l. fin. C. e .di in his intelligitur de inantimilli e causis cognita i fit vitam manumissio testamento, ut in tit. C. de testat irae ih.manuit, in & E dc masti misi. ichain. si int & alij modi manumittendi, de quibus in s. - h
uinii tendi. Indoriplexis at condixi O nianumisiorum, seu libertinorum. Q edam erat dedititia, latina, & ciuitas Romana, binc dedi titii erant qui sine vetulitione se reddebant Romanis,& quandiu vivebatu sexuis 40t, &Post mortem libertatem recipiebant, ut supra lix inius; nec dicebamur serui, quia libζItaim omnino sperabant, sic erant quodammodo et beri, sed seruire tenebantur. i Atini cotusarium feritabant, qui toto tempore vitae erant 3iberi, sed in morie eripiebantur in struituton,&i haerede carebant Instit.de success.libere. N in d. tit. C. de lat. lib. tol. numerantur casus duodecim, vel tresvicim in quibus olim fie- Asbant latini,hodie tales manumissioncs dcfurunt, Praetores,& domini diuersimode liberta ies concedebam 'aliquando deatnt tam , instit. de liberi. g. scrui vero, vel dum buneum, vel theaim petebant in lignumdet nix. λη q. anda refugio Ecclesiae, dum ad Ecclisias com fugiebant, tune' in Episco S plabe praesumstaria numittebat, de eandem consequebantur cati; i. g.
libertatem, ac si iudex n antlmitte et, lut in rit. C. q)ὸi:ad Eccles. manumitt.& ad verati, na. cles in
numissionis consecutae probationem scyiptura tigillo munita opus erat. Fiebant etiam luberi serui sine i uni issione, vel ψIi eκ dispositioiae legis, ut si venditor ea conditione ven didit, ut post certum tempus My thber Ni si dominus ha mi senium pro derelicto videns Ni illum grauiter aegrotum Onisiisset, vii i t. ff. qtii sine manumis. ad liberti peruen. Posteas m .nuutic ν manumittendi regulariter apud minos vi ,Vnde qui dotninus non est, manumittere non potest, sic nec rinor atra Curator, Vcl. Procurat'ti nisi in casii l. t 6 in. ade his, qui a non domi : secundarici fieri etiam potest a Colleg js legitimis,Senatus Consultis, vel consti- C, tutioniblis, ata Praetoribus, ct aliis, ut si pra, causa cognita. ineritur etiam quibus dan adaesset huius modi libet iasinam ait Siorie illis alitem, qui minorcs erant a o. annis, tam masculi quam taminis pi Sis se venundari concurrentibus aliis sequisitis non dabatur liacentia pre,esaniandi ad libertatem ut in tit. C. 'liblis ad lib. prociam. non est neces te. Proia C.
9 clama edicitur, eum quis; de in usta seruitute conqueritur. oc ad si periorem recurrit, i. si tm Ain liberiatem .eodιst l. a.is de collus detege n. quot autem modis ista dictio sumatur. quide Alethidan cap.ut inquisitionis de heret, lib.6. in verbo proclamantibus habet locum in his, qui pasti. sunt venundari, dc isti, tamquam indigni a libertate remouebantur.& mos erat declarare aliquem esse in anumisium ' a. Manumitti potest etiam seruus Reipub. si ilius Ioeo illius fuerit datus, ut in tit.Q de Seruis Reipub. manumis 16 potest fieri manumissio quovis tu pore, di omni loco Institui. eod.6. serui, nee est nece L De se ui. Ise. Ut iudex sedeat, quia hoc est voluntariae iurisdictionis, & pendet ex mero domini arbitrio, l. i: Ede off. procons& legat.1 i Multis ex causς serui. λ'; alia solemnitate conseqmbatur, ex lege manumissionem: primo, si dominus eiecisse riseruiun aegrotum, secundo, si ancillam dominus vendidisset. vi prostitueretur, tertio, si semipileati Lmis deruncti praecessissent, quarto si eum expresiiset esse latinum , quinto, si subc6ditione relicta libertate hariis ante conditionem manumisi si 'set, sexto, si iussi liberali a domino superatus Disser, & pro eo domino solutum iuisset, &ipse postea recepisset, septimo, si ancillam sua alicui libero maritaverit, octavo, si in actis seruum nominauerit filium, nono, si dominus instrumenta struitutis, coram testibus reddi c. disset illis, I. unica, S. sed sumus. C.de libe. decimo, si ita iuisset alienatus seruus,ut liber es. uraneipi. set, secundum constitutiones Diui Marci,&Commodi, dccdictum Diui Maximi Antoni. ni. ut in tit. C. si mancip. ita fuerint alienata, ciliciebatur etiam liber iure postliminij, de quo insta seo loco agemus.11 Sunti &aliae causae quibus dominus cogitur manumittere seruum, Instit. Quibus ex cau. Instmamini monticeti, dein lege pertinu,& ibi a glo.istignumerantur ι primo sicut pater, '
69쪽
44 Libri Secundi de Personis. l
fi liii & filiam, sic mater, e contra filii parentes tenentur inanilmittere; d. frater ira them, sororesia, vel ancillainrTertio, discipiti magistrum sic nutriculi iudiaca'- , rtς, lumnus 'lumnam, & collactaneum tintis seruit in procuratoristia triti Uat 4,& talis s.' uus,qui manumittitur non ini nocite i 'anni v xi ancillam mimi mittit c Molanus matrimonii causa, ct intra sex th ses innuatrim Silium ducere debet. cic d S ea leν,4cglo. ibi declarat ista nomina. Pqdagbrus ab.hiitio ii struit puerusa p. do quius est' puer, & .go, quod est ducere quali ducor; siue s tibi maiiu Pierorum 4 ut lὼ pdi4 pK, k agyges dicituri Alumnus es lignificatioras insiliatra est quem, ves quam dolo inus aluit, licet, secundum Syli si ibi activam etiam signifieationum trabeat per glo. iv. i. quae res pign.obl. II.& quis pmprie dicarus alunt nus vide Doc. iii Llagen , C. de in viis in prinς. Collactaneus est; qui simul mecum lac sexu si bi quem stat rc non om ses appellant, & tunc verum est, quod manumitruur di inuisodo habeat plures , P Ita collectaneus, ff. de manuuii vendictae Procuratore intelligitur ad lites, . c us klics de iure Canonico requiratur aetas et s. annorum cap.qui genuralitcT, de procurataib. 6 . taetn qn de iure ciuili ista aeras i annotuin sinscit; in addit. ad glo. in veta decet v *ptem S. clyn ergo, inst. quibus ex caus. manum. lic. ες l. i. U. de postiis. Ante huiusmodi leges ex ta, . . 33M Orud. Luia caninia serui non recipiobam liberiatem nisi usq; ad certum,& dcternη- Datiun numerum,ita legitur apud Caium id lib. q. lnsiit. tit. t.quod qui habebat duos struqs' ' poterat ambos illos manumittere, qui habebat trest, duos tantum ,:quiquaruor, similite duos, qui sex, tres, qui octo quatuor,qui decem, quinque vRVad i 8.& qui decem,& octo, sex, dc ab hoc numero, usq; ad:3o. tertiam partem, dc a 3 o. usq; ad centum, quartam parres ten ,eca inde supra quantam partem , dummodo numerum icentenarium non excedant CXglo. in . S. I. Insi. del. su Canc. toll.ratio, si cundum tonium in vita Augusti talis in obstitutionis fuit, ne Romana Ciuitas seruili sanguine pollueretur. nam si omnes manumit-tcrentur maIrimonio inito phares generaremur ex eis fili j vel quis desereretur cura rei ru-- stica, cui scrui erant ascripti, edicta fuit haec lex, secundum Sylvestr adglocin d. S. Instit. ariasio Canino, per Alciat. in l. verbis legiis, isde ver.sis. Fusi58c Valerij, apud Veteres ap- , pcllabantur Furia, dc Valesij, l. i. vers inde Appius, de orig. iussied Ane. Aug. .Hispanus certiet a Furio, de Caninio rogatam ibisse, quae ambo sum familta Romanae, at cum lex via deretur continere iniquitatem contra libertatem, ideo dicit,sio ind.,vnstro, ins Alitve ω, ' ro appellata Canina iarte ab eo, qui canis nominabatur, cum lex ista canis naturam strua re videatur, qui ut ait glo. dum stat cum palea, nec sibi potest habere paleam, nec alio permittit accipere, ita nec sibi poterat reri re seritos, quia moriebantur . nec libertate
patiebatur eis dari, unde, ut nomen est conueniens tes,Canina filii appellata, natu nec te stamento permittebatur, ut libertas daretur, sic in vita certus numerus, tantia in II 8 rte lilii . batur, morientibus autem licentia adimebatur, quae quidem abolentur, in d. f. v co, inst. eo s.caetcrae vero caulae declarantur, inti inst quibus cic cau. manum. licet. Η mula tam dus 6 est, quod unicuiq; volenti licebit manumittere, Inst. eod.S.I.nisi a lege sit proiithuum, ut quando alienatio, seu manumissio fieret iis standem creditorum, quod fieonon potest, L c. licet Inst. Quibus excav. manumit. &c. 8c g. in fiaudem, ut intit Qqui manuniit.non POL quin anu sint instau.cred. 3c ff. qui de a quibus manumittitur. p.st '41 Conditiones manumittentis traduntur, in d tit. Instit. Quibus ex calicinan. lic. & diuer- hau ere . sinrode etiam seruabatur in manumissione, ut in g. eadem lege. & S. seq. Aliquando tam- qui ci a 4 bei meriti de eorum dominis manumittebantnr,ut in tit.C.quibus ex causisum probu, mere 3 8 p m.liber acci p.& numerantur quatuor casius speciales,ut si seruus necem domini sui ve-dicauerit, si fit sincantes monetas publicauerit, vel in publicum detulerit , si raptores Virginum pariteria iudicium detulerit k de desertores militiae accusauerit, libertatem consc-ς μ R: quitur,m Stit.C. Datur etiam manumissio illis,qui sub pignore sint, & veniunt sub gener obligatione, ut in tit.C. de seruo pignori dato manumissi αQuibusdam aliis
L . poenitus erat interdicta manumisMo,scuti damnatis adpetpetua viricula, cdapinatis ad
tam a diarante poene tempore,nec si a testatore, pira poma Einit prohibitumna mitti,inis. C extit. Disit trocl
70쪽
Dilucidatio Prima. De Seruis. sis
so extit. C. qui non possint ad liber. peruen. Alijs autem dabatur libertas ad tempus, & tunc . m. o conditione adueniente es sciebatur liber, ut in tit.ff. de stat .liberorum, ubi colligitur,ciuod status libertinorum, oli in erat tripartitus, primo, quidam ex manumissione consequeban. peruen. tur maiorem, S italia in libertatem, & fiebant ciues Romani: secundo, alis consequebantur u minorem libertatem, & eisciebantur ciues latini, ut ex l. Iulia Narbonensi: tertio, quidam bet. sonsequebatur iniuriorem libertatem, ex l. Aelia sentia, qui erant de numero deditiorum, qui toto tempore vitae erant serui, & liberi in morte fiebant, & istorum erat pessima con-ε i. ditio, libertinorum,Instit. de liberi. Tenentur liberti obsequia praestare dominis suis,& ofilijs, alias possent a dominis puniri, ut in tit.C.de liberi.& eorum libertis, libertus autem dὸ libὰ iudicitur, qui ex seruo factus est liber i a.q. a. de libertis. Adimitur libertas multis alijsmo- dc eorum dis, ut in tit. is de adempt.libertatis. s. si seruus post manumissionem sit accusatus de adul- in 'dterio, cum domina sua, instit. de haered. instituen. S. seruum, secundo, in si ruo , qui ab uxo- adempt.lire adultera, seii accusata de adulterio fuit manumissus, na talis uxor non potest seruos alie- 'nare, vel manumittere intra certum diem sexagesimum, scilicet, & hoc ne serui questioni subducantur, ex l. prospe xit, is qui, & a quibus 'aanumis tertio, in casu legis fusi tam ex persona domini, quam serui, ut in casu, quo libertas habetur pro non data, l. qui pina aede manumis. 63 Datur actio manumissio se tuendi in sua libertate, & hoc ius dicebatur liberalis causa, &6 attenditur quasi possesso domini,& serui,ut in tit.E & C deliberali caii.erat .n. usus quotidianus, ut liberalis causa exerceretur per quosdam, qui dicebantur assertores afferentes seruos esse liberos,quae postea filii sublata,& reducta, ut per solitos procuratores causa tra- ''ctetur, ut in tit. C. de astertio.tollen. C. Si contigerit inter dominum, & libertum controuerti de ingenuitate,ut quia libertinus alicuius alio agente ad libertatem dicatur pronunciatus ingenuus poterit patronus conuincare suum libertum, & seruare ea, quae ibi traduntur, ut in tit .Esi libertas ingenua esse di- ..catur, ubi traditur ruula, quod si libertus fuerit in quasi possessone ingenuitatis, ut quia si liber in . non praestitit debita seruitia, libet tus tunc pro eo debet pronunciari, alias si dominus tuerit in quasi possessione, pro domino pronunciandum, ut in d. tu. habetur. ar M M ARIV M.
DILUCIDATIO SECUNDA DE INGENUI S.
Os Y seruorum statum Ingenuorum conditio sequitur. de his in Instit. de Ingenuis,nam correlativa videntur,est autem Ingenuus, qui statim,ac natus est liber existit, sicuti natus ex duobus ingenuis matrimonio coniunctis, siue ex libertinis duobus, siue ex altero libertino, & altera ingenua, Instit.eod. tit.de Ingenuis, S. i .& l. seruorum, S.ingenui, Ede stat. hom .liber dicitur, quia libertatem habet, est autem lilsertas naturalis facultas eius, quod cuiq: secere libet, nisi cum quid vi prohil tur, aut iure, ut in l. libertas, E dastat. hom.& Insul. de tu. persS.& Iibertas. Quare notandum est, quod homo a natura factus
est liber.ita ut possit coat alieno arbitrio ad aliquid agendum, S. servitus, Inlade tu. per cretia diis
Io Restitutus natatum quis dicatur./ν Postliminiamquι u. a a rauare dicatur postliminium, O Inas Limen quid significet. a . Postumi ny essetara qualis. Is Exor moae, quis ciliciatur ingenuus. ιγ Seotentia habetur'st veritate.