장음표시 사용
131쪽
--αγνῶσαυῖα μεδοί- α,δR si λαλεπον φιοπι. Q κρῖναι πιιο ἀ- MN L ἀον, C m Q υ πι- ιανεμ 4 , πι-- ἐμμει me et sistrioa ciσι.Et praesipiunis tu haec Alcmaeone hactenus dicta sint.De Oedipode iubil hoc loco dica, suis enim multa ante dicta uni, O multb plura dicentur postea. De ore te itidem no est necesse, ut loquar stis enim nota actio, apud Euis ripidem in Oreste, Sophocle in Electra. De Meleagro pauca dicamus. Ocncus, quonia in primit s fruactuum dicundis,praeterierat Diana in eius regione immityus Deae ira aperest deo vocatus ab urbe A rearionis caldidonius, qui peremptus suit postea ab Atalanta,cui Meseager Ocnei filius praemia tribuit, et spolia. Aegre tulerat fratresmatris Meleagri tres,quos omnes peremit Meleager. Althaea mater ipsius, ut ruistrum rese ulcisceretur sipite ardenrem,quo protrahebatur, ex fato, Meleagri uita: paulatim elanguesce re est passa, donec mortuus est Meleager filius de hac re ouis.lib.V II LIIclamor. Nunc de Tiselle dicendum. Atreus, TDefles Pelopis illis,NFestes regno pulsius ab Atreo stare,qui ipsi etiam illos uorantis apposivit.NFestes fratre execratus, de Horatius Tisesteas preces vocat id est quas Graeci uocit faticum filia Tisoles ex oraculo cocubuit,ex qua genitus Aegilibus,qui Atreui Cr Agamemnone peremit, ipse postea ab Oreste Agamemnonis filio peremptus binc Horat.in Odae. Eis eram Pelopis domum. ciceam quoque in Epistolis familiaribus, Pelopidarum facta uocat, res atroces cum uult significare. Tis lana cier ora citat Asbenae M libro decimotertio, in hi sunt uersus elegantes de rosis:
α ρασι πονῶ οσομολωθοας χόα. Placia TDe e. TELEPHVS uero IIIJrum re cum Graeci regionem inuasissent, congress s ngulari certamine cum fortissimo hostium duce Achille, ineratus est.uulnus cum sanari non posset, accepit ab Oraculo, o poriere rixsus ab eodem vulnerari, exorauit Achillem,ut be uulneraret, hoc nonnulli re erunt ad krrugi nem, seu aeruginem, quae ruis ibit Plinius uim habet exiccandi,Crahi ringendi, de Wimbo, et Peliosi,mul Horatius in Epi stola ad Pisiones, lephe,uel Peleu, quaesequunturifatis enim patet iris accipi pro personis tragicis,ac commistrabilibus. Veteres magna ulcera τνλερωα ελκη a Telapho uocarant. Noa ratius quoque in Epodis ait: Noait Nepotem Telephus Nemia In qu superbus ordinarat agmina Ndisorum Crin qu tela acuta torserat. Asbenaeus lub.X.Agathonis tragici Telephum citat. Atque bee quidem fingillatim nomina virorum e clara fuerunt,ex quibus tragoediarum scribendarum argum tapropter insimem ipsorum,totiusq: ais miliae calamitat ,captarunt.Nunc libet, quoniam idem Athmaeus Alcmaeonem Achaei Eretriensis citat,
ἁπώπιζαγ εκπιδῶν παρο m. Diligenter bifunt adnotandi uersus, quia acile exsis cognostipoterit, qualia uerintapud teres armata Satorica, quibus breuiterprostro, quid sentium.Mos fuit apud ueteres Graecos scribere poemata quaedam,quae,*mpersonam truncam aliquissaepe praefestrauit aqua ducatur inscriptio ipsorum, facili posesct aliquis ortasses picari tragicas illa tui spe recitationes, quaestororum lusius haberent intermistos, uti ante quodam loco diximus,ad relaxandos animos.Verisimum quidem illud esse demonstrauimus antiquo. ram testimonio, sed aliae quaedam inscriptiones haesunt.ὰλκμαίων se τυεινός,ηςατρο ῖτυωός. crediderim igitur ba fuisse noras ipsas, aut poematasti est 'Ripsis milia, quod quis miretur Nomionis persona,quae tragica est,misieri ijs facile dixerim esse existimandum, tueri; one in Salsicam actioni introductum, cum insanus erat post caedem matris, perbiae enim conuenit cum insinu, ac furentiabus bomiuibus il ius aer nisi quipetulci sunt, furentes etiam ipsi tu Euripidis κυκλω quod Sauricam omnino eram censendum est, quamuis inter tragoedias connumeretur, consucucrum mor ta
132쪽
idem Athenaeus libro decimo I b initium ipsium, Ast damantis tragici nominat isso, λορινόν, iaquo effingebatur uorax Hercules, atque, uti erit, αδδη φάγω, qua re satis licet perspicere, quale fuerit in bs scribendo genere poematis artificium apud ueteres. Verum de hac re satis,ae,nayeplura, quam oportuit dicta sint. sed omnino tollenda erat dubitatio, ac quaestio omnis, quae de hac re saepe inter cruditos homines lublet.Nunc redeo ad institutumsermonem undesum digressum. Verba unt ira constat, deranda diligente quaestatim protulit Aristotcles post allata exempla, φ, κ, οσις αMeie συμας - ,, κνοῦ-ων δεινὰ, umina ate. Cum enim eiusmodi sintpersonae ad tragoediam aptae, cuiusmodi disiamus: ncs quoque, quae ijsfuerint statio, poteruntamonem tragicum constituere, quasi normam quanadam tradat Aristoteles dijudicanti actiones, quae ad tragoediam 1pectent, cum enim pavicatis similliarum
calamitates extiterint, ex quibus argumentum tragicum fumi post poteranssua uigilantis,erperitia colligentes ic dijudicantes ea,quae aliquando mortalibus accidunt, redigere ad numerum reliquarum actio num tragicarum. Personae igitur, quarum actiones, ob calamitatem, tragoediam constituant, dignoscentur
duplici ueluti quod signo: nam aut patrant, aut patiunt aliquidaror, quae t mul, anueparati consecrari
133쪽
eon uerni, alii collocari in Fabulis nec 'PH. sed alterum quidem torta separatim corocm p test. quod est M. Alterum sine altero non potest is huius rei sane ratio prob is haec esse uidetur. NAM PATRANTEM aliquem exprimere quis potest, quin etiam addat eum, qui PATIATVR. quid enim psistrat, aut cur,aliquis aliquid, non infert alicui damnum, dolorem, cruciatum, caedems sed alterum paruistis collocari potest in tragoedia hoc est, ut patientem exprimamus. Nam quamuis ea, quae patimur mala, crincommoda, plirans instrei nobis ab aliquo soleant: Sunt tamen nonnulla incommoda,quae uelis tutia,Cr casu proueniunt, uel a Dijs iratis instrantu aut alia quaxu occulta ratione, π causa oriuntur.
Quod si quis miretur istase,cur Aristoteles, cum superius a tragoedia improbos,ac facinorosos homines excludendos ccii uerit . nunc in tragoediis nonnullis dicat, Patrantem aliquem exprimi scelus aliquod, qui enim patrat scelus, facinorosus est. Respondeo Aristotelem a tragicis actioniblis exclusisse non facinorosos quidem patrantes aliquo celus: sed facinorosos insilires,qu)d illoru calamitates commistrabiles non suntnnunc vero Patrantem facinorosium retinet,id non facit, persici nos enim cogitatione complecti potest ullus patrantem tanta quis mul occurrat etiam is, in quem patrarisscelus, hoc est qui incommoadum fuerit perpessus illatum afacinoroso patrante, commiseratio igitur tota cietur a persona eius, qui patitur.ais eo modo constituitur actio tragica in ea enim insit comisecratio oportet. Ex pla poterunt reaperte demostrare. In electra apud Sophoclem patrui caetim Orestes, patitur caedem Aegistus, πcla temnistra. Q nodfiquisse mihi hoc loco objciat, dicas Aegistum, ac in temnestram, cum improbae personaeelfingantur,non posse,cum iure plectantur,patiamurs incommoda, π caedem, ciere commiserationem,
respondeo uerisimum quidem id esse, sed propriam huius D ulae, in modo praesertim quod ante quos
diximus esseper etiam: quae terrorispleni finis est, sicuti pacti Adde, quod Electra commiberationem ciet, atq; ab ipsius persona ducitur inscriptio tragoediae. Quod rursus disat aliquis, ab initio tragoediae id quidem feris sed postea commutata fortuna, electra filice existere.nes amplius commiserabilem videarcussiondeo, esse quoddam fabularum genus ex duplici constitutione actionis diuersae implaxas, de quare Aristoteles paulo ante disruit de aliquanto post copiosius loquetur, quamuis tota uis exodi illius fuisbulae in terrore,qui ex peripetia nascitu ersari mihi uidetur: Ais haec ita sani se e babent Sed apertius exemplum rei,de qua loquebamur, sumi potest ex Medea Euripidis, ipsa enim patrit,quae filios ascerpit: Fili patiuntur dolet lason parer comiseratio tota existit aflijs,qui discerpuntur, a Iasione lugenie: Im Iphigenia, quos in Aulide patrat Agamemnon: patitur Iphigenia, quamuis acinorosius uix dici potest
Agamemnon oraculo enim eu uaticinio monitim id patrat,ac coactus prope. Nunc redeo, unde digressi
Iuerum. Aliae sunt tragoedia in quibus aliquem tantummodo PATI uideas, non quidem a Parraute ei a ita qunis de causa cruciatus, lucommoda, inopiam, alias innumerabilia mala, quale exemplum allirri potest ex Philoctete Sophoclis, qui in Lemno infula desertus ab omnibus, insolitudine uersans, inopia uitactus laborabat ulcerum. dolore excruciabatur. Ex eius em quos sophoclis Trachini js, in qua tragoedia Hercules, cum tunicam cruore Ne limbutum induisset e miris modis exulcerari, ac consti ruri intestino igne corpus uorante, coepit. in bis Parruns nussus est, qui facinorosius appellari positi nam hoc Deianirae quis attribuat quae per imprudentiam tunicam eam dono dedit Herculi: perans illum bimaiore amore posse uinciri, nussum igitur scelus in Deianira: Sed amoris potius magna quaedam να u a do,quod est ualde necessirium cognitu. Poetae ueteres,qui tragoedias scripserunt: non tantum ipsas Imitates, queacciderant, corigere, eos modo exprimere solitos influis asulis, quo acciderant, consueuis sed etiam dalias ex alijs calamitates confingere fecundum probabile actioncms, pro arbitratu, constit re, diuerso plane modo, atque sic licet intueri de eadem re Argumenta diuersa ratione probabiliter conficta. Nec I uis concertatis olim baeci ter duos poetas aliquando fit se uideturi. Vter melius constituisse actionem uia dcretur. Asq: ut exemplum aliquod buius rei,de qua loquimur, irrumus. Satis constat Oedipodem, post quam refici Atea,qμxperi prudentiam patrara regno deiectunt, oculos bicit osse, ne luce amplius hunc, qnae mortalibus est uii ima, tueretur, quasi bimet ipse ea poena uideretur dignus. Haec igitur actio nihil fuit immatuta: neq; immutari debuit, quia ita accidit reliqua uero, quae actioni coluncta sunt, variis molis, pro arbitratu poetarum prolata luerunt adeo ut ὀι νομirenartificium. alterius, cum alaterius dispositione, maerescio consere posiimus ophocles,utpropius rem attingamus, in Oedipode Iis callen inducit Alliendio rege ibi primum incolas nuptias agnoscere coepit, ante quam ea re agnoscearet Oedipus oculossi lectoderet .nu Iocastes exitiu,quae prius perierat,illius auxit multo magis dolore Euripides in Domi is, eande Iocaste facit uperstite timitati Oedipodis, ars una ca Oedipode multos arinos post in domo Creontis,qui regno successerat, uixisse,quousis audita morte Dorii suom Eteocli σ
134쪽
pi milia dii ebl ira cum patre ait aliquania post clamst rediturum iis peliat G
ous. εγώ crapa Ac o,κ et γειτν πόλις. . 2υτιῶ νεπυρτωδεσαι cieri ῆ. Haec is alia multa tu crepantia uideat aliquos, qui accurate ligat in Oeconomia rubularem Loorum praeclarifimorum poetarum neque eodem modo ingula narrari: licet enim sicuti dixi retenta pria Maria actione, ut nihil immutetur: reliqua euenta aliarum personarum quas pati calamitarem credibiles, ob insilicitatem prima risi illiu presbii cum ex eadem nigrate, familii,illi constauinitate cosiuncti, immutare, alios narrare modo, plures , tunam eu,qua demonstratam est, uir,ac ratione Gonem constitinere, cum enim ex eadem familia omnes ex personae sint, facile fuerit per Epipolia coniunctim cum primaria actione, eorum incommoda, calamitatum exprimere, aut etiamsi uolueris; paratim,
Ita actione fabula is costituta. Obilciat 'mihi'tas aliquis hoc loco, dicats, haec quae a nobis dicta sint, dissupare a praeceptione in insigni Aristotelis, quam si perius exposuimus: Fabulas non es immutariis dis sed retinendas uti Dei receptae fuerint .Rs adeo,baec praeceptioni illi praeclarae, quae in primis stratiari debet ion repugnare. Nam si distrepant inter si aliqua ex parte Sophocles, Cr Euripides inqs, qua ad primariam actionem non pertientsed inius quodammodo sunt assem describendis, pro suo iure i
cis existimandum est, nam eadem uiuentes aetate, easdemqj tractantes fabulas poterant variam 'Marcei μεαν cx probabili acducta,cum nodum essent receptae tunc Fabulae illae, σ actiones Esie tamea non videas calamitatem Oedipodis, diuerso modo narrantes erat enim recepta se ea actio ex eventu ipsi' neque poterat immutari Tanta enim uim haec habet res ut etiafalsas receptaset se gno sicci immutarcire istari ianus lib. V. Absinem de I ledea Fabulamitabuisse conuectam, praeter ueritatem, ab Diripiade uadentibus corinthi s. Euentu utia, .culamitates aliarum personarum,quae inde ortum habebant, poterunt exuerisimili, diuersis modis et 'gi,uarias ratione ex iis licebat pro arbitratu clarum acti Mnopia res ut unam constituere:modo fabulae naturam, fotiorum, dilidenter seruarent, id quod ni
135쪽
IN ARIs T. DE POETIc A. os Ere fama preclaris duobus illi poetae r uero inmissius actiones,sibutisj conssiluerit. εικονο- ιώαν seruari mel ne hic plures assiones per Epi fodia, collegerit in uitam fibulam an ille diuersis fibulis singula sit complaris ijs adsistis Epipodi s ex uerisimili, id enim no discite est factu ingenios. poetae,
qui ante callet scribentim tragoediarnm.Vter, inquis, viatore artificio Fabulas scripserit hoc iam relinis quitur iudicandum hoc enim perpetuu uit olim inter eos certamen. c qui ignorat ita feri postea potatis,nes teneturum constituendam bulam miratur polleas quid in Aulis siccus narrari uidet ab hoc,
quam ab illo. Quam multos ego noui nostra aetate rudes homines, ac imperitos huius artis, qui quaestio nes excitant inter'de uarietate narrationum illaru quali uero de historia aliqua agatur ignorant quippe praeclaru hoc artificis, quod exposuimus servitum a ueteribus Poetis, in calamitatis.infructu utrora exprimendi tu nihil immutando til immutando etia edeo,quo diximus, modo. Et quonia ut redeam ad primam disputationem personae exprimuntur a poetis,quae aliquam calamitatem perpolafuerint Archelaum Macedona res ferunt roga' aliquando Euripide, quem secum diuti fimein conuictu sibi conicinis cti limum, charisimum habuiu, ut de se tragoedi scriberct: restondisses illum Bona uerba quaeso o x. Vtinam ne quid unquam tibi accidat, quod sit tragoedia dignum: ex quibus uerbis satis intelligi potest tragica imitatione exprimi actiones personarum, quae aliquid graue fuerint perpesc
Erit igitur pulcherrima illa Tragoedia, quae ex huiusmodi compositione constiterit. Quamobrem illi quidem decipiutur ob id ipsum, quo Euripidem damnant, ut qui in tragoedisss suis illud obstruent, carum , plu/
res in infelicitate terminentur. id quod omnino, ut diximus: ex arte cit, Arsumento uero illud sit maximo, quod in scenis, atque adeo in ccrtamini bus, haec si rcete recitentur,maxime quidcin tragic. ae apparent.
Postquam Aristoteles expositit, quales eos esse oportet, qui ad tragoediam At apti: num π medios esse inter bonum, Crinatum,hoc est, que bono neque malos,praeterea ex stlicitate in influitatem fumis mam,ob aliquod a mill inper imprudentiam scelus labi oportet,atque semugraue aliquid patrare, aut pati: Epilogum statuit,quo breuitersententiam iam explicat, bis uerbs. Erit igitur pulcherrima tragae diu fecundum artem ex tali constitutioncita enim debent uerti. Paccius in sua uersione pretermisit uerba illa κατα πιλνθυ, quaeinaximi sunt ponderis,ut paulo post ostendam. Eam uero constitutionem intellia
sit fabula,quae desinit in insilicitatem, π miseriam. Reprehendit autem eos, quialiter sentiebant, Euripiadem, ac uebant, qui eiusmodi conscripsisset tragoedias, quae desinerent in i ilicstatem. Atqui, inquit ri toteles, Euripidem reprehendunt in eo,in quo est maxime laudandus: nam illud est magis artificiosum
Potest autem comprobari eadem ratione, quae toties est a me expolita quisproprium tragoediae est concitatare commistratonem, terrorem in animis audit strum, hoc autem facilius sit, cum fabula in infelicitatem desina quamuis ante luctuosa luerit,turbarums,ac moeroris plena: tollitur tamen statim exanimis audiatorum omnis commiseratio,propter exitum rerum felicem quos ut lati potius, quam moerentes indere cedant nam commiserationi opponitur latitis,quam ex bonorum uirorum commodis, ac felicitate capiamus.Adnotanda illa uerba κι ὰ ἡῖ -χἀυ. t enim Ari toteles secundum artes has laudati imas esse fabulas. Igus hominum rude, atque imperitu, quodsiensu ducitur Cropinione, magis quam prudentia,Cr cognitione ut peritia simperfere di fide ab eo, quod est rectum, probatur a sapientibus huic igitur poetae instruicntes olim Fabula conscribebant,quales uulgo probari posse putarent: diserebant i ab
arte, quae normam tradit rectescribendi: Ars enim postulat, ut tragicis recitationibus expurgentur duae maximae illa animi perturbationes,de qui b.in definitione tragoediae locuti fuimus: metus,et commiseratio: homines uere,qui uoluptatissius,rebus, iucundis Iacilius allici utur, saepe res lugubres rugi cras,quod in iucundae sunt, refugiunt.Felicem igitur pollulant actionum exitum nepcrpet o cos angant, urgeantque erterror, commistratis,erredeant ad hilaritat milinam bancum,uulta naturam praeclare ea,
136쪽
σMdm Arimi elis paulo antepolite, uere dijudicat, quantum intersit intersipi ton, iulgaram, rudem , bomine, in rebori dignos endis: Atq: utrinis quisem appetere est boniumsd εα est Me scidia nonnullo , quae videnti bona, cum non nisaepe decipi illum uerb nunq iam decipi: ii si pris ipse ibi norma est, atq; mensura quaedam verba illius haec unt.ό -ου Mοργου εκαπι κρονει καταις ταλteatra τυφώνατοM.καδεκάς, γορ εμνῖδια as,nis καλιr, si ἀμ-. rixaesturcpερει πλῶ νισας ecet 1 livae τῶ τ αλνRev εκατρις ρζεν, ω e πιτνιώμ, αἱ γρ ωρ. Eodem 'me modo tu dijudi andistragoedi spretarim g reparuulgaris quia artem non trisnetasapientcer docto,qui bene pertim est totius immi : Nullire autem poeta, qui cupit Aa scripta diu uersam in manibus bommu,debet unqua alio respicere, quis adaerte, Cr normam rectescribendi, nam si vulgarium homiηGauribus sensibusq; voluerit inseruires persu tua sit nunquams: at Acerra ratisin nem inscribendo inis epoteritnam vulgus mutabile sit odos hoc, molo id id robot saep ctiam improbe quod paulo ante probabat. reis ευδιακ sit eis inquit ibide Aristot. rem tota eleganti militudia ne mon bans υν me ah me e P Eusso oti nimio ne cisve, mi e δι επιν Γιtiopa, ἱμοιωσι r κρα πικρα, ista γλυπια,κs - 2: αMο νῖκα ς . Ars eotim modo nexa per habet iudicios cr obstruationes rudentum comprobata est hunc igitur sequi oportet in omnibus rebus agendictum etia,quod ad rem nostra sterit,in scribendis, ac costituendis fabulis tragici num quicinane vulgi plausum ut capten recedat ab arte in magnos tuetur errores,sepes etiam ab eodem vulgo, quod inconstans est,minus probabitur Hac ego existimo fit spe Aristotelis sententia, ait, fecundu artem eas esse puliberrinia fabulas. ripide igitur importune reprehendat, noni II quod abulas scribam gna lx parte desinetes in i licitate, cum id fecunda arte sit, naturam tragoediae rectἄ.Probat hocis uia Bristotci gno ad noda aperto: In scena, in Theatro, cum recitationibus tragicis intersi certant poci xidentur eae fabulae magis restris tragoediae natura, quae depilat is infelicitat na quae desinunt in silicitatem,c laetitia. multa abstinti tragoediae natura quaesemper luctuosa est,cir comiserabiles restri hominEcalamitates. Habet in contextu Aristot. σκ&γῶν κ*αγαννων, quia resticit ad more uetera poctarum, qui interst certabat de laude poemat de qua re nos superius saepe locuti fuimus Rusurissa uerba adnois tora in cotextuo. Grais ἀσι,id est prosperasortiantur euentῖ rccte succedat scpe enim histrion viculpa,aut alterius usis rei uim sua no ostendunt fabulae tragicae casti .Hinepraeclare Plataris achias extollens savri histrionis recitatione, dat restres verba primu ipsius satori ad Demostb. stra γω
μα-:,εἰη -ς δ mταλαῖ et γαν σάτυ ν ουτω πλάσω, φηθti πρ 'Ura, ἡ διαί. τιυ αυτ ρήσιν, ἄσιο χορ ίώραν δημοχ νει cpori Aro dirc Ps rutae Hν κῆ υτπκ iσεως τῶ λόγω κόσμου, sua οδμας πῖροσετι Et quoqWantura Si igitur ii θοώσιν, us,bene successerimi dis te histriona peritia uim 'monis, recitationes eiusa moti tragoediarti,quaru exitus est in infelicitate plane apparebut αγικωτα' Quatenus ueia ad Enisi i p. st rectat, quod ait Aristot licet persticere terum sit, necne: nam maxima pars truordiarum Euripidis loquor de ijs, quae extant secus uideturbs habere, ac narrat Aristoteles hoc loco, lam Orestes vos postea copiosius ostendemus lirem habet exitum: Iphigenia etiam ipsa in Tauris, alioqui propter gnitio flnim G peris citam plurimi facienda. Praeterea Hippol tus,Helena, Rhesus Alcestis in primis, in qua, pera Herculis revocata ad superos uxor Admeto re lituitur optati ima, Andromache, in qua Peleus i mortalitate potitus in fortunatorum insulas transfertur. Iphigenia in Aulide Ion omnes bae, trillam, tram sordis silicem uidentur babere exitum, nam quaecutis ex Alachina solutione habet, inter ις quae de nutili Mustatem, conumerari possunt.' er insanἡ Hecuba pulcherrimo constat exitu sepse artifici b, ium Micitatem nam praeterquam quod Pol mnestorio lis est is,infelix apparet,lugens Hecuba Pobdori necem multum iu silicitatis praesesert, uaticinium istud, quodprobretur a Polam store, in Irucis
Praesagia haec futurae infelicitatis, ab insitici mo homine prolata efficiunt uter qui bi cacra uidebantur, insilios sint, dum in in cit metum Iuturae iusiclicitatis. luctan tra ordia, quae insisti r
137쪽
IN ARIIT. DE POETIc A pe in .is infelicitatem de nitinam Oedipus in latitur, Iosis illis in exilium missura creoti Ro
Euripidesw ipscitam cis aliqua parum recte dispcnset, omnium tD
men poetarum maxime tragicus uideri potest.
Postquam Aristoteles eorum refutauit sententiam, qui Euripidem reprehendebant, quod tragoedis faceret exeuntes in i licitatem id ipsum Euripidi ipse magnae tribuit laudi, dis de eo quid sentiat libere prostri,dormit italicubi Euripides in oeconomia tragoediarum: Hoc uno excepto, omnium praestantis. Dus est poeta inscritendita tragoedi s Euripides censendus, quod tragice prorsus loquatum,hoc est actuo
i ny iam/α-τ εχξρρων ciems φυσιζ. Quos cicero scribit tanti ponderisexistimatos fuisse a Socrate, ut eos reuocarit magna cum admia ratione bis , aeter recitari uoluerit, id quod contigi se in versibus Vergili nisi Dulces exuuia, seruius narrat. Nam Augustus Osir Dulcedine ac uauitate illorum uersuum, itas allectus, ut tum it bisno 'ri. Nec nero mirum tam Delegrauiters tragoedias Dipsisse Euripiden e scholis enim prodiit summorum philosophori maximarui plurimarumsuram cognitione instruet stinam e M agyram, crSocrate uarii verum de bis suis: qui plura uolet intcaderestres de Euripidis domina, praestantia i quid ueteressti in quantulus ipsi t uerint, poterit omnia perlegere, quae cosse idia o septimois de Historia et a Li LiVS GREGORIVS GYRALDUS FERRARIENSIS, uirem si istisimus quae, me hercle tanti fario, ob singulare eo trina, eruarii cruditionem omniumrerum,quanti debeo eum, qui nosti uia haec studii tantopere excolit e mars, vis antiquitatem omi investigans, in absis 1,reconditis, uestrum libra,omnia protin medium,ut alijs pro φs ut redeam ad Euripiadem is oeconomiai ac di positionem in Iabulis non exacte uidetur eruas. emplum ego unum a DamexAlcesti de ipsius Ogoediae qualis enim quis aut quam probabilis οὐ orauiae est ut Herculem uictore coronatum redeunte pugna inducat ignarum ficiat insationisaesu Admeti propter Alcesti sis mortem,apud illa diue sanum, quod cum ab eo post lugente intellexisset, cupiens discedere Hercules ait. I e. I Ome; ἄM. tui vim πορεύGμ, e Gi restondet statim Admetus 'robibens illum disice e. c
138쪽
totam Euripidis narratio urn illam. Postem meum indicium secuta Aristotellas no mulia Hia loca proferre, in quibus dormitavit Euripidis multa emuit in disti ostii e partium tragor sed quia in tanta iudiciorum uarietare, periculosium est proferre quod sinuas, poterit unusqui Peper se illam trunctas legens, adhibita Aristotelis norma animaduertere, ubi in orcolumiatis ussis, quam puer hoc tab Aristotel prolatum. Iulius quos Pallax lib.l III ubi agit dechoricis cantilans, dormitisse Euripidem ostendit,his uerbis ευριπι ibi e ustrie aias ταρ- ουκαρ υπερ οὐ I L minurror
rum, qui mulieres constituebat ut oblitin, tanqua mares continere loquente facit. Nuchispraetermisesis breuiter declaro, qui b.in rebus οἰκονομει versituriaut quali egeat artificio.Sutis ueia in libello prio re nostrai m annotatioris exposivimus, quomodo ueteres Graeci protulerim hae dictione pro di Utione.
collocutionepartium in oratione multis assatis exemplis id ita esse probauimus, siquidam dira D psori proe n fortasse πα-ροωρ quicquid a me de ea re ante, quam ille Diberet, triennio prolatum fit ina Galijs multis uis isseruits raptis Ilii duim incere , ut fi sorte ignorarent homines , Vter prior edulget,cre erent me conticulam esse Horatianae uri per milesed in pollertere libello, mearu annotationum,fatis honori meo cauere conatus sum, Hec igitur't bactenus hoc loco παρ Die dicta. In tragaea dijs diligenti opus est eἰκονομιε tr distositione: in prologo, in epis)diis in modo: tiam non procul hae partes repetendae ab ijs, quae multum absunt ab actione ,sed ab ijs, que cohaerent propius,Cr statim muuat praecedere, ut constequisblent ut actio tota sibi conste nihilis habeat repugnans, uulparum consimis tuneum. Resticiendum igitur est diligenter adi quod superius diximus uociri Gκος, ex quo partes ita
omnes, dicuntur connectunturs cum actione: ἀκονομία praeterea fuit, ut, quodprius escendum fit,non dicatur steriore loco docet et Lim quomodo perlonis id, quod singulisionueni attribuamus: aca commodarcipes naturam lacorum, morum, temporum i scribamus, nautabo exemplis probarem,
sputui rem esse necesse, sed milia omnia persedili dicabit unusquisque, qui utunia uoluerit terere,
V ptas illa non Tragoedis sed Comoediae propria est.
Dictum est ante duas esse abularum constitutiones alteram quidem simplicem, alteram Mia dapsiacem simplex est,cum mutatio fit felicitatus ri infelicitatem eo, quo est ante dictu, modo.Vel ut apertius dicam in qua persona, cuius actio exprimitur, silici' insilis. Duplex est,eum mutatio 'partim insiliis citatis is selicitati partim licitat in infelicitate, non tamen in eadem per*nased in diuersis:exemplum
uob aikr ex Homeri Oosea Nec ueris mirum,nam ex Homeri poemate hoccilliade quoque, er Narbis testati declaratum esὶ antea me copis, desumpta est non tantum materies ,sed etiam 'ma comoediae: Cr tragoediae: ex Margue quidem, mordiae, ex Obfra uero,Cr Iliade tragoediae nam dramatis q-quo scripstit Tio: utrum quatenus patiebatur Epopoeia. stri Aeliam pictorem quendam,quamuis foeti, ut uura tamen imitatione cur isse Homerum uomentem,caeteros autem poetas humi stratos lambentes,qua
si innueret peritus pictor, omnes poetis scribendi rationem, Cr artificium umpsisse ex Homero. Apud Homerum igitur in Obscolles primo quidem istici fimus,uar se; malis conflictatus apparet: sed idemsi sinem poemat Asilici fimus. rsus Proci beati, Dentes 4 desit ijs ab initio exprimuntur:ydem postea miserrimi'.quod ab ut se perimuntur. VI R ,st recte consi res, quia sibi noluerit tu contextu, Aristo es s satλἡωγ id est melior. Proci anima paritus deteriores, stupriores:contrarius aut c
139쪽
Miris eirentur, tam vidis sextus ita fit elix, Proci CHRicitare in miseriam labimim.uersi ae fiunt.
cius,cu ait. qtis diuor, ratiotae paenim exprimi uioribus personis, partim ex humilioribws constat. lam dei 1 non sequitur is praesentia Ari l. cuti pauenibent igitur intelligi cuti nos exposuimus, quae coiis troiumpraesesisit euentum bonis, ac deterioribus. Talem constitution fabul ecurus est Sophocles in Electra. nam illa λλπιωνύξ. cbtemestra utri Aegisthus paridi cum igitur haec itaRebuiat: quaestio erat interuntiquos.Vtra constitutio fabulapr Lintior esse simplexnc, an duplex. Iulii quide exili labant duplice inplici anteponenda.Sed ait Aristot. nun ratione bossam probari posse preterquam fusi quis in uoluptate indocte multitudinR, Crisperitora quoruntur θectatorum inscitia.
Natis enim ij delectanturei modi exitu,quia placidior est,ac minus terroris inse habet, Crexpletur nimi Hsuauitate quadam,quae exul ne improbora, felicitate bonorἄpercipitur. Haec iitratis,qua olim adducti sunt in bracsententiam poetae,ut tales scriberent tragoedias, qui Fectatorum auribu , uoluptati j erit instruiendum, ut plausium, acclvinationeras aliquam in t beatro elicerent.Sed a firmat Aristoteles huicisti Odi uoluptatem non esse in tragoediis quaerens :nam magis propria est comoediarum:quo innuat tragoediae proprium esse ex ilicitate D inere in in illicitatem,comae sic autem ex insilicitate in Italicitate ea experturbatione,Cr turbulentia rerum in quietem,er tranquillitatem.Quare non satR Maiatur ex Aristotclassentitia probari posse raripidis tragoedi quae Orestes inscribitur, nam rixae omnes, tuis miseri aes in summam de nant concordiam, tranquillitatem, Crix citatem. ndarus ci temerist pater,insicctatur Orestem is Menelai implorat opem, q*am cum non ferret Menelaus iram landari probibentis ueritus irritati ob hoc ipsum orestes, et milles communi consi fustatuunt Helenam perimere,quae aderat, ut dolorem bane infigerent Menelao.Sed Helenam ex oculis illora tollunt di, in coelim que,commiserati, trans strant.Ηermionem illi postea Helenes filiam aggrediuntur'ros peruenit Menetius magnus utrinque . non Apollo certamen dirimit. Orestae mandat, ut Hermioncm ducat uxorem: expiatusq; demes a regnum Argitiorum accipiat. Argumentum tragoediae huius quam Distimum est comico .na plurimae rixe ab initio, atque concertationesexprimuntur, quaepostremo pedanturrico plane more,quo in comedi s sole Non disimilis est exitus in Andromache, in Rheso, ad sis multR, qaas plane tragoedias nibit dubitem,Aristoteli sententiam pecutus, comoediis miles esse s mare: hoc uno e capto,quod in comoedia non actibetur Nubina per quam dij cum hominibus colloquunturi qua, A in ueistere comoedia id factasaepe, Ita de noua loquor. Restiua prorsus omnia si millima comicis actioniabus.ideo ait Aristoteles in contexturni ουκρήτου Eibe ω παρά re , ἁλλὰ μαλλονῆ κωμωδίαζ.id est, non eius generis luptas est, quaepercipitur ex tragoedia, . illa,quae ex comoedia Niretur friasyaliquis hoc loco, curvoluptatem ex tragoedia percipi dicat Aristotcles enim ciet terrore, Cr coismiserationem tragoedi quae duae perturbationes opinati mali sunt,quomodo oblectant, aut qua afriune voluptate auditores quo lugubria clamosa hilaritate aut uoluptatem Utrant, qua enim sanae mentis homo talia unquam dixerit sed respondeo uobitatem, quae capitur ex tragoedia, cyceam,quiparit imia tuis, quantum uero babeat haec uim ad oblectandos animoques indesit A cognosci potest, quod etiam breribilias imitatione aliqua exprefusi se nobis obtulerint delectation Aoluptatemhi Herant, de qua re quoniamsi perius suo loco copiosi me disputatum fuit: non est neces t plura dicamus. Talis est igitur
voluptas, quae ex tragoedia percipitur. cessimilis bules, quae ex comordia prouenit quatenus imit tionem cotinc Haec igitur Mectat quod niue imitatur ridiculas actiones hominum, illa quod artificio stimitatur merrorem actum,calamitae nil mortalium.Qu ast quaero utra maior uoluptas, ausim asu mare, prae ex tragoedianoMuit naiori multo, altius enim pervadit animos, rariusq; nobis contingit: inuiores quada uisit imitatio illa quanto igitur discilius exprimi eam posse imus, tanto magm,si exocta fuerit,admiramur,maiore i capimus uoluptatem veram ut redeam unde digresus fui: constitutio sebula dupla cuius a terapars iuncitatem desinit commutata Iortuna, eo,quo diximus, modo, fi quando magis probaturiquam fimplex, primum. obtinet locum: πalteri praeponituri id omnino' propter inrbecillum,parums 'muste orgiudiciu se enim comparatu est natura,ut uulgus minusus laudabiles dignoscat, perii probet ea, quae minus sunt probanda improbet,quae met unt probauVerba aut illa adnotatida μία τω acre λειαν - 2ς λάπων.Eleganti enim translatione uocauit theatrorum imbecillitate: intelliges in populo nullam mentis acie, dat animi firmitudine inesse. Sic quos cie. lib. de ora. itfimbispaulum modo hyssumsit,tbeatra tota reclamanti hinc idem cic.eodem lib. monet oratori vitanda esse aduersarii populi acclamatione. Idem cicimbecillitate populi in una locum ad audienta colle
140쪽
aures, iudiciums accommodant populi j captarestius nivaliam in scribendis tragoedijs, illudnnas minuι laudabit praetulerunt alteri, quod est niaxim artificiosum, primos loco cossocandum.
o In hac enim si qui, uelut Orestes, oc Aegisthus, secundum sabulam, iniis inici fuerint, reconciliata tandem inter se amicitia, neuter ij ab altero ob/
μὴ Atrationem Aristoteletes,curgenus illud tragoediarram, quae duplices vocantur miles oleo mad s. in tem huiusmodi in com ijs post longas concortationes seminas rixas: exitu sum est mqvictem,consensium, π micitiam, ficu amitat m,qua restius animi coniunguntur: Hoc prope' meopenere tragoediarum nam inimici, qui iratis animis congressuri uidebantur ritersis pugnaturi: dum alter alteri minatu utruits in diu: reconciliata mum intersegrat Icedunt animes Est apud me mana scriptus codex in quo desunt id edictiones οἰον οράτης, s ιαγιχος vi toris igitvir has dictionciscierat '' ea quae dicuntur in contextu, omnia ueracti tilic enim quamust inimicitias acerbi fimas laterae exerceatius ulta post reconciliatis animis intersie discedunt, nes ius perimitur. Ambiguum tamen uideri poterit,an iacia comoediam, an ad tragoediam int restrenda:Qnodsi quis velit referre ad tragrediem ut sit fessus. Ea tragoediaequam diximus in licitarem donere,eiu modi est, ut quamlibet inimici uim inter se homines inducanturinfabulam, postea tamin sub exitu subula redeunt in gratiam, neq; alter alteri damnum riserat,aut cae , Non satis illi conii ire uidebuntur. nam tragoedia, quae duplicem habet conis litationem,de qua locuti fuimus dimilam obscae Homericae, non quid facit redeuntes in v utiam laiamicos sedprobos uiros perimentes improbos,inimicitiarumgratia, ut iniurias illorum ulciscuntur Quia si qui dicat esse nonnullis tragoedias in quibus apparet elusimodi exitus, qualem diximus superius inanis dromache n Oreste raso apud Euripidem 4ICrestondeo id quidem uerum esse, magis e miciabat uideri, quam Electra Sophoclis, tuae duplicem barit con lituris m,cUmalis est Oosce. sed de hoc geis nere non est aperte locutus Aristotcles. Quod si tamen de utros locut- Melis Astotelem: erunt reriis aB pienda uerba quaedam, qμxleg ntur in manuscripto libro, q testas' d me: Guή- δυςe Ae vi in ,, obiis μεταααοῖ ant aut insereniamsi periore contextu. sic. δεο ραδοὶ πρῶ-ν λοι ,, is ηὐποiνων δασυτασις u διπλl- τασιν tror, uriaπερή ηυσσεια,τιλευ--2LDi ι,- sisti ratat Ged υτυχίαν ιεσα ἄλλου sieri δοκα ela: -ν exquaesequuntur. Paul)post igitur tua hancresticiens.ὀm τ, α τεληλα is γωδίας, δονη, - ἀιι λλον λ κ μ fieri eam Odes ex cum t milis, quae duplicem habet coastitutionem,quia commutatio duplost ilia proborum ex insilicitatemflicitat Alia improborum exsilicitate in iusti tuum, quaru ait Elcctra Sophoclis, ex dolia non reconciliatio non potest dici coismoediae milis ab omni parte: At altera, in qua mutatio fit infelicitatis in Micitate, qualis est Orestes Euripidis, Cr Andromache, similis plane ab omni parte est comoediae, quiasilicem habet exitum, erre conciliationem mutuam, post multas rixas, er concertationcs, atque cparet, opinor, pules eniamus hielocus Aristotclis.
' Terrificum uero illud: atm miserandum cum ab apparatu scenae pro . sciscitur: tum a rerum compositione: id quod multo praestantius, inclis ' rissi uatis est.
Soluit obiectionem Aritateles: quae posset actori ab aliquo aduersus ea quae dicta sunt obiectio est bati Bodi Non debet talis constitutio reprehendi,quid crct filium habet exitum rerum,tamen alia quadam ratione consequunturpora atq; exprimunt ea duo,quaesunt tragoediaepropriam cpocleis, ta γα ελιὐνόν, quia apparatus eiusmodi feri potuit,quill cciem praes ratis ψοζ λχ ι ελεεινου. Restondet Aristit eluserem quidem id esse, ut φοθεών,κ α ελε ειδεν aliqua ex parte proueniat ex apparatu, commodia maiore, quada ui excitari, vis enasci ex consti uitior ipsa reia, . fabula. Apparans crim