장음표시 사용
21쪽
18 Fr. Xypaei Iudex, Magistratus,
est, qui ad tenendam mensuram dis retionis idoneusvρη est. naso quippe odores setores, disce nimus. Recte ergo per nasium riscretio expi Duliu per qua
virtutes eligimus, drbola reprobamus Saepe si quidem se vitia virtutes esse mentiuntur: v tenacitat, parcinunta : solo, pietas velit videri. c. 6.dist. I. BenzNicephorus. Ii qui in una Dei cognitione omnes cogitationes ponunt his montes 2 stelunca conitenion, at qui cum virtute ct plerate elude etiam 'tuendi rationem edidicit,ct notitiam sibi comparahit rertim variarum ; ille vero populum ad optima
ducere idoneus est. Prudentiam primum ossici j
ntem vocat D. Ambros M. i.de ossi c.c. 2P. ND. August.m. i. de lib.arb. c. 13. Prudentiam dicit esse scientiam rerum appetundarum, & sugiendarum. quomodo dil Arist. l. 6. Ethi.c .Prudentiam liabitum esse, cum ratione vcra circa bona humana activum.& c. 6. non esse eam ob
cognitioncm hon sti, sed ob actionem. Vnde c. 7. Prudenti,inquit,maximὶ opus est recte consul- rare. quae prima est illius iunctio : altera in bene iudicando;& tertia in exequendo consistit. Neque enim sistit Prudentia in iudicando,sed ulterius voluntatem mouet, ut ubi consuluit,& quid sit agendum censuit, id faciat. Vnde practicu Cicero ut multa alias) de n. Prudentiam asserit in delectu bonorum cerni. & D. Thomas Prudentiam esse in intellectu praetico, pertinere ad virtutem activa i , mediam cile inter virtutes morales,& intellectuales. requiri ad vitam actitiam, inuenire modum in virtutibus; quarum sane aurigi est. & quia recte consurire,recte iudicare, recte exequi non potest, qui vitium in consilio habet: sequitur Prudentiam veram non esse, niti in viris bo-- nis,apud quos virtutes hospitentur. quod re- die Ambros de ossi c. l. i.c. iq. Pructuria, inquit,
cum omnibus bonis habet consortium. nam quomodo potest utile consilium dare,nisi habeat Ii itiam
1 rt induat conflavi iam,mortem non reformidet,nu Io terrore, nullo reuocetur metu , nulla adulationea vero deflectendum putet, exilium non refugiat, qua nouerit sapient i patria se mundum esse: egesta rem non timeat, qua nihil deesse sapienti sciat, cui
totus mundus diuitiarum est. Quid enim praecelsius isto viro, qui auro moveri nesciat, contemptum ha Ieat pecuniarum, O velut ex arce quadam diotitat hominum cupiditates t Quod qui secerit, hunc bο-mines supra hominem se arbitrantur. Prudentiavi uniuersim cum virtutibus habet commercium, ita in omni hominum , negotiorum ge-ncre versatur. Cicero lib.qifv. communem quandam facit Prudentiam, quam Omnes,qui
cuique artificio praesunt, debent habere. et Ea quae in singulis est,personalis recte dici-- ' tur. facit hominem simplicitcr prudentem. Iudiei, ossi Arist. c.8. qua quis in singulis actionibus quid cium in Iure agendum sibi sit prospiciat. succedit oecon dicundo po- mica, qua familiam ; politica, qua Remp. no-lixi , ii Προ- mothetica , qua legislationem ; militaris, qua militiam recte administrat. In Iuris prosessione, qua iudiciaria est,ea est prudentia,quae omnia controuersiae capita, partes,circumstantias, loca, tempora , personas in unum congerit,
atque ita digerit, ut a telcsma , corpusque
persectum inde surgat, ut dignosci causa sa-citu,&,qui iudicari debeat, intelligatur. Qua-tcnus vero regimen siue familiae, siue Rei p. spectat;ut sciatur quae sit salus populi, familiaeue, fiantque quae eo pertinent. In ea continetur
primum, ut bonae de Reipub. expedientes leges habeantur,& seruentur. Secundo, ut si quid minus lege comprehensum est, pergnomen secundum epiheiam suppleatur.Quomodo Cinsus in l. i7. D. de leg .dicit, scire leges non inc et, Perba earum tenere, ed vim ac potestatem. 9 I. 18. benignius leges interpretandas se , quo poluntas
earum conseruetur. Iuvmo saepe res occurrunt,
ut supra proximum legislatoris finem ascendere oporteat,& ex altioribus principiis aequum& bonum deducere,quod non sit contra mentem legislatoris. De qua squitate atque epiheia
q7. d. 9. cam dicit Aristoteles esse quamdam Iultitiam, & Iustitia legali meliorem. Equum . csse quoddam iustum, dil melius quam iustum
legitimum. Tertio continentur arcana Imperil, rerum publicarum , ac dominationis. eam vulgo vocant rationem status.quam Scipio Ad- .. miratus dig. polit. I. II. dis. I. vocax profundas quasdam, intimas, ac secretiores leges,ad securitatem imperii constitutas. semper enim ad publicum bonum procurandum, aut malum a uertendum diriguntur. Unde cum non recte se habent, Tacit. l. l . vocat dominationis flagitis. qui tamen rem etiam malam ob finem bonum
gestim, decoro nomine di natur,cum loquitur de Agrippina lib. Id. longe aliter quam Malsilina se gerente, nihil domi impudii um, ut domiuatioui expediret. Vnde Machiavellus, ali j-que ausi sunt sentire,& scribere,nihil esse illiciatum quod statui expediat. quem refutauit Ribad inera, de inst. Reg. aliique recte. sane nimis multi sunt, qui Machia vellum vcrbis detestantur, vestigia lcgunt; sactis probant. Sed & multa sunt, non adlaphora tantam, quae a fine Iustitiam recipiunt, sed quae re ipsa aliquid habent ex iniquo , si pri totam rationem spectis; sin autem supremam populi si lutem, non laique simi ut & illud Plutarchi iustum est, Iustitia in parvis rebus nonnumquam abeas : si si in saluam voles in magnis. Haec omnia prospictre, disceriacre, horiam omnium fines regere, Irudentia debet. Melior est sapientur quam ritus, ct vir prudens , quam sortis. Prudentiae dc sectu plures in Gallia atquc a- tibi reges,regno exuti sunt. In Brabantiὸ ςiam ilia hibet nostra Ioannis & Aleidis ducum primogmi -ctu, plutus a proceribus in monasterium Amigmic se dentiae memigiis est,& ibi tonsus. Sed rectius est a Baim subrogatos nibus de Comitibus Portugallis in administia- auax D tionem regni, sine Ressis, siliorumque pi aeiudicio,assia mptus Regis frater. & id factum ab Innocentio III. probatum in c. a. de supplen.n l. Praelat. in s. Meliores etiam Brabantiae mores habent,ut Duci Rei p. impari surrogetur Ruarindus, siue Dictator, qui bellum administret, &Rem p. sine successionis interruptione.Vbi non est gubernator prudens , populus corruet , salas a irm ylii multa confisia. Prou. c. .nMu a uius ridet pericu
22쪽
Senator. Lib. I. Cap. XVIII. & XIX. 19
periculum , o abscondit simplices perrumpoti se corrumpendi atque oportune sumendi, vel non suro damnum accipiunt. Prou. 22. mendi ea, quorum non Uus,sed concupiscentia re-Prudentia legalis pneter ea quae ad statum prehendenda est.. d. qc. Iudices ergo Magi publicum pertirunt, valdu elucet in ae stuna xiin stratusque concernit ea cautio in primis. nam ne probationum, praesumptionum, corum lust qui ad clauum i ci p. sedent, si furere coepe- omni uin, quae arustraria nolitas dicuntur. dc rint, quomodo gubernacula recte dirigeni quibus , bone Duust quanta exilant volumi- quis furor ebrietati par esti Carperunt Priucipes na i neque tamen tanta, quin & iactorum infi- furere a vino, Osaar. Noli regibus ὀ Lamuel, nolinitudo plui a complectatur. Vt vix lis una regibus dare viarum: quia nullum secretum est,rbi non aliquid habeat, quod simul ab auctoribus regnat ebrietas. ct ne forte bibam ct obliuiscau-
cum omnibus quae circumiacent, elucidatum tur Iudiciorum,o mutent causam illorum paupe- non sit. In plerisque nec legales, ncc lesbia: - 1is. Prou. c. 3 I. Vιnum ct mulieres apostataresagulae Iudicem ducunt. quitumo ad religionem ciunt sapienter. Eccl.c. i9. Sacerdos & Prophecius pleraque remittunt, tellium fidem, dc in- ta nescierunt, prae ebrietate absorpti sunt a vino, strumentorum energiam, Praesumptionum in- errauerunt in ebrietate, nescierunt Videntem, ig- uicem , & cum aliis probationum generibus norauerunt Iudιcium. Isa. c. 28. Fornuariolo m- hostiliter concurrentium cssicaciam, testimin num, c ebrietas auferunt cor. Osaa c. q. talorum, monumentorumdie pugnam. aestima- Iudex ergo Magistratusque, quem excor- 2. re, discernere, dirimere, plerumque non prae dem vecordeaeque numquam csse licet, num- Caure implo Iure, sed arbitrio lingulari debebit. qua quam secreti proditorem , iudiciorum obli- Iudici. ex caula vel maxime verum elle credendum tum, aut iustae caulae praeuaricatorem, nuin- est, quod tradit inintil. Inst. l. 6.c.rit. plus να- quam a sapientia apostatam, numquam hanclere in Iudice prudentiam, quam dorctrinam tan- cicutam intra fauces admittit, quae auseratrum, quιa illa es dod rina regula , ncgocio appli- memoriam, dissipet sensum, confundat intel-candae, ut accidit in aruinoctis: quin etiam lectum, faciat de homine bestiam, de robusto ea qus legibus doceri non possunt, prudentiam infirmum, de prudente fatuum;ap.ige illa cir- in singulis nogotiis, ex iis principiis decidere, cara pocula, di qui Alexandri poculum e bibunt,
per quae legum conditores decernunt ex rebus ut Esculapy indigeant. I seu pinigrauat animam, ipsis, Ius quod in causa positum est metiri ex sensus hebetat, corpus onerat. Sed neque ad unam personis, causique aestinaare, in arena, sub dio, id horam; at vitia vitio concepta, etiam me vino sub manu consilium capere: semper quidem valent, Senec. epist. 83. trahuntque seqvclam in omni controuersia rationem ammamque le- malorum , quae impegerunt: Venditur oenopho-gis considerando, ipsamque aequitatem, quam ru fundus, sententia vobu. Terreat monitio Au- natura animis nostris insculpsit, cum clari ali- guttini: Ebrius si rinum sorbet, ab illa abs rbe quid i uris non est, ex sontibus atque capitibus . tur: Deo si abominabilis, ab Angelis despicitur, ab iusti,aequi, & boni deducendo. Quo sensu ac- hominibus deridetur, a daemonibus confunditur. cipio,quod inquit Cicero, Fremant oinues licet, consulcatur ab omnibus. Ebriosus confundit natu- bibliothecas omnium Philosophorum vnus mihi νι- ram , amiliis ratum, perdit gloriam, iucurrit detur XII. Tabul. libellus, si qui legum fontes o damnationem. Absint a Iudice tanta mala, tam capita riderit, ct auctoritatis pondere, ct utilitatis grauia incommoda a Magistratu. Nolit este in magnitudine seuperare. Chri itus Apostolos,dum conuiuiis potatorum,qui carnes ad vescendum 'ad praedicandum mitteret, prudentes esse iussit conserunt. Prore. 2 . sicut serpentes, de simplices sicut columbas. Serpentes quidem omnem curam collocant in .seruando capite , reliqua fortunae permittunt. Sed non susscit Christo; innocentiam insuper, requirit colum irarum.& David: Super inimicos meos prudentem mefecisti, mandato tuo. Psal. H8.
Oustanter, inquit Leo, ep. 9o. tenenda 1 est iustitia, o benigne praestanda clemei,
r. DRudentiam omnem euertit intemperantia. Incommoda Llixuriosa res vitium, ct tumultuosa ebrietas: intemperanis omnis qui cum eis miscetur, non erit sapiens. Vbi etiae ebrieta- brutus dominatur, ibi libido, o furor. Vinolentum
sacerdotem 2 Apostolio damnat vetus lex prohi- . M c. s. q. s φ.3 s. c. a. 7. dist. 43. Filii sapientiae intelligunt, nec tu abstinendo nec in manducando esse Iustitiam, sed in aquanimitate tolerandi Hopiam , O in icviperantia per abundantiam nouria. Iudici ergo ut iustum esse conuenit, ita &clementem. Rine Seneca; Clamentia in quamcum , imum peruenerit , eam selicem tranquirutinis praestabit. Sed in regia, quo rarior,co mi- Compellirabilior. Clementia proprio significatu Maie- sup vis stati conuenit. Occidere enim contra legem ne P ex k mo potest, seruare nemo, Senec. lib. t . c. I. praeter supremum Principem, ideoque praeter eum ad solas eas supremas curias pertinet, supra legum Hrba , & mentem Clementem esse. Vt olim Senatus Rom. vi refert ex auctoritate Plinii secundi lib. q. epist. Conan. lib. I. c. I I . n. 9. Iason. in L I. tu a. lest, in 3. vet. pers Secund
23쪽
zo Fr. Zypari, Iudex, Magistratus,
pondera. C. desum Trin. Sic Clementia Imptra- sutura publice iit Clementia. Administram e-toria, in I.63.k. .C. de nupt. Clementia princi- nim debent Rempub. non perdere. & in mapalis in l. 3. 6. de his qui veniam εω- teria religionis quando asperis, quando blanqris impet. clementissima sanctio, in d. LΣ3.3 s. r. dis modis sit agendum, ex rationibus a Greg
C .de nupt. Clementia tamen rationi accedit,& expensis in c. qm sincera d. s. di lcutere, & Αu- causam , non rtunam spectat; ut misericor- gust. c. nimium ct seq. 2 q. q.
dia; quae si semper & passim vigeat, discrimen iudices verb, qui condonare delictum non 'inter bonos, malosque sublatum est; de con- possunt, inmitigationem,quam exasperatione in /ςς i'st fuso sequitur,& vitiorum eruptio. Senec. l. i. poenarum decet esse procliuiores; in eoei; quid- de Clem. c. 2. de transit intempestiua misericor- quid circa delinquentem ex aetate eius, bene fiet. dia ad crudelitatem. namque tam omnibus ig- anteacta vita, spe emendationis, statu Iudici j, tibus,r Ei Elisa ηρscere crinelitas est, quam nussit. & Vlp. illam breui furore, seu ira, seu potu commoti , leni ea non plo. intempestiuam exercere dolo Proximum cen- tate in moribus, seu illius,seu regionis, aliisque mistuc. sit. I. a I. D. depan. Quare prudenter Clemen- circumstant ijs minuere delictum potest: vi intiain definit Lipsius, Clementia est virtus ani- co, qui diu in reatu, & squallore carceris sui
mum a poenae,am rindicta ad lenitatem cum Iudicio opendit lex et s. D. de paen. quin imo emenda-isclinans. de peccat,quae non assecuta est,& quq tio delictum subsecuta aliquando poenam ex- excessit medicina modum .Poenarum ratio primo cludit; praesertim si leue illud fuerit,aut Iudex consistit in exemplo, ut unius poena metus esse maioris potestatis. Muomodo laudat Agrico- possit multorum. LI.C. adleg. Iid. Repetund. De- iam Tacitus, quod non poena semper, sed inde in emendationem hominum constituun- pius poenitentia contentus esset. Plato sapi
tur. 'o. D. de paenu. denique in vindicationem, entibus reos tradi voluit,qui eorum arte ad re-
& sobilium laesorum. l. 28.j. Is ibid. & genera- ctiora flecti possent: sin minus;vita pelli Not lior est ratio, ut pacata & qui uta Rei p. sit, & tus Coecinna a Tac. lib. II. quod proximam
malis hominibus careat. l. is. D. de σι. Proid. quamque culpam autequam paeniteret, ultum ibat.
a tenus vero publicae hae rationes suadent, de Agrippina t. a s. dum poenitentiam filij,aut
aut permittunt, Clementia poenam aut remit- societatem non operitur.
tit,aut minuit: sed vetantibus illis, periculosa Rectitis Germanicus litteris praemonuit ve est Reip. semper ignoscendo inuitantur noua nire se valida manu, ac,ni supplicium in malos scelera, quorum altrix genitrixque impunitas. praesumant, promiscua caede usurum; dandum videmus in quibusdam urbibus quantum ho- adhuc spatium ratus, si recenti exemplo con-micidarum numerum pr5uocauerit insolens sulerent. Ita aetolis dictum, si poenitere potipunitio , assidua remissio. Qui uni indulget in- sint, posse & incolumes esse. & Aquis, si m
digna plurimos facit ad prolapsionis contagium pro- niteat, tutum receptum ad expertam clemenia tiocari. Facilitas enim venia ii centivum tribuit de- tiam fore. Liu. l. 3.
linquendi. Ambros. c.est onusta miseria et s. q. q. Beati mites, quoniam ipsi hereditabunt terram. Eo in genere fuit Antonin.Philosophus, cuius Misericordiam ct Iudicium custodi ostera in Deo δ' verba: ab ' τι me teneute =rincipatum, vestrum tuo semper. Osa. 32. Misericordia plenitudo virtum quisquam meo, vestres decreto capite damnetur. tum est, c. t'. dist. 86. '- Quando tamen simul plures deliquerunt, ex Cum AE toli pacem a Romanis peterent
tio nietum paucorum poena & metu emendatio omnium conloederationes & merita ottentare medii
Dciat; aut sperari potest; ex omnium poena solitudo, & rentur, Valerius Flaccus suasit, ne quae alias si imparib- vastitas, & opinio crudelitatis, Clementia ne- violata erant, memorarent; consessionem iis iussi' cessaria est. Si tantum irascivis, quantum sceleris culpae magis profuturam, & totam in preces da 'tui c. indigηitas exigit, non irascendum, sed insaniendum orationem versam. Addit Liu. lib. 36. non iunii 3 pvuli est. Quare deterritus fuit numero adulterorum causa, sed in moderatione , ct Clementia populi igit. Septimius Seuerus,abstinuitque postquam tria Romani ipsorum salus posita erat: ses iis Datu- millia morte mulctasset. Praestat aliquando o- rum apud Consulem,o in senatu,dummodὲ infimis mittere praeualida vitia, quando illis impares precibus pacem pererent. quod ipsi neglexerunt, futuri sumus, & seueritas auctoritatem , quod & eodem die urbe excedere iussi sunt. Tacit maximum remedium habet, assiduitare amit- I. s6. Rhodij autem contra Ttolos orationem tit: aut quando cum iis gentibus agitur, quibus omne' ad magnitudincm. & Clementiam supplicia omnia, & quaecumque dura in vene- Romanorum verterunt, & Romanis .inquit, 'num vergunt, non in medicinam, & correctio- t. 37. apta magnitudini Romana oratis visa est, ctilem; moneri volunt, & duci; trahi non susti- Rbosi cuncta ex voto consecuti sunt. 'ent, aut verberari. quod alicubi maxime accia Ita de ali js statuere nos conuenit, tamquam . dii in causa religionis. Vbi ZiZania iam inua- qui quotidie peccemus; ita aliorum viiijs iras. luerunt numero, aut Potentia,ut Renip. etiam ci, quasi ipsi imitemur, & praecurramus ; ita labefactare possint de euertere, non potest esse 9- esse exorabiles, ut dare veniam non nisi nobis lubris a multis correptio I nisi cum ille corripitur, ipsis nesciamus.
eum non habet sociam multitudinem. nam tunc con
silia separationis ct inania sunt,o perniciosa,atques crilega : quia impia,O superba. c.non potest 2 O. , c. q. quae sane omnia aliaque expendere debent
Principes, ex quibus eliciant profutura, an Ob-
24쪽
AD Iudicem , omnesque qua iudicant pertinet illud Christi praeceptum; Estote
Misericors, mistricordes , sicut 2 Pater refler miserisors est. v ignu'ν Nam Iudicium illi fine misericordia qui non secit Elius. ''' m stricordiam, minitatur D. Iacobus. Ex naturae principiis Modes f. in l. 23. D. de teg. Nulla,
inquit, Iur is ratio aut equitatu benignitas patitur, ut qua salubriter pro utilitate hominum intro' ducuntur, ea nos duriore interpretatione pioduca- u adseueritatem. lino e contrario poenas potius interpretatione molliamus, quam alperemus. ex ι.ε2. D. pa u. suste Arcad. in I. mr. D. quaest.Tormenta habenda sunt,non quan-r ccusator postulat, sed ut moderata ratiouu tem peramenta desiderant. & Constant. in l. a. C. de
stad. reor. vi Iudicibus immodice saeuienti-b is scaeni quosdam temperies adhibeatur. Vt disciplinae ea accedat moderatio, ut calamum qua latum non confringat, & linum fumigans non zxtinguat. Sunt nempe nonnulli ita districti, ut omnem etiam mansuetudinem , ac benignitatem amittant. De quibus Greg. accipit illud Prophetae : Vos auteri ι cum austeritate Imperabitis eis, o ctim potentia. Cum austeritate &potentia imperant, qui subditos tuos nou tranquille ratiocinaudo corrἱgere, sed sere inflectere dominando sesina it. c. i.d . 46. Sed & sunt nonnulli ita niansueti, ut perdant districti iura rogi minis. Idem Greg. c. 14. dist. ψ3. Sed qua est ista, inquit Hormis da d. o.c. 29. Iustitiae inimι- ca benignitas, palpare criminosos , ct vulnera estrum usque ad diem iudic3 seruare t rere duo, quia
isti ipsi qstibuscum periculosa ct salsa misericordia
indulgere videtur, cum aute tribunal Christi pra
rautis peccatis damnandi aduenerint,cotra nos casu-
sam dicturi sunt, dicentes, quisI dum aut a peritarem lingua eorum expauiiuus ,atit falsa blandinien-ra 2 periculosas adulationes ipsorum libenter accepimus, in iisdem permanere peccatis, eis inutiliter indulgenius,aut ipsa peccata Di utere permittimus, non recolentes illud, quod in veteretestamento scriptum est , quia uno peccante contra omnes ira Dei desaeuiit. Et Origenes dist. s. c. 37. Qua est bovitas, qua ista mi ericordia, uni parcere θ omnes iu, discrimen adducere 1 Polluitur ex Puo peccatore populus, sicut ex oue morbida uniuersus grex inficitur. Vnde rursus Greg. di Q .c. i q.Cunctis Rectoribus utraque summopere sunt tenenda, ut nec ιndisciplim vigore benignitatem mansuetudinis, vecrursum in mansuetudine districtionem deserunt disciplina. quatenus nec a compasone pietatis obdu- sant, cum contumaces corrigunt ; nec distiplina vigorem modiant, cum infirmorum animos conμ- tantur. Regat ergo dist plina rigor mans eludι- rem , ct mansuetudo ornet rigorem , sic alterum commendetur ex altero, ut nec retorsit rigidus, nec mau udo dissili uta. Rectorem subditis pietas matrem, 'disci- et plina vero patrem exhibeat: etenim, ut rur- Saluasus idem Greg dist. 4s.c. 9. disciplina ni miseri- psi .
cortia 'iustum destiruitur,s unasue altera teneatur Od circa subditos suo luesse rectoribus debet 2 iuste conseiam misericordia, ct pie salutens disti plι-n . Hinc cit quod semiuiui illius vulneribus , qui a Samaritano in liabulum ductus est,& vinum adhibetur, & oleum, Ut per vinum mor- .deantur vulnera, per oleum itaueantur, quatenus unusquisque qui sanandis vulneribus praeest, in vino morsum dii rictionis adhibeat; in
oleo mollitiem pietatis i per vinum mundentur putrida;per oleum sananda foueantur. Mis cenda ergo lenitas cum seueritate, faciendumque quoddam ex utroque temperamentum, ut neque multa asperitate exul ccrentur subditi, seneque nimia benignitate soluantur. Hoc nimirum illa tabernaculi arca significat, in qua cum tabulis, virga si nul de marma est: quia cum Scripturae Sacrae scientia in boni Rectoris pectore si est virga districtionis,sit & manna dulcedinis.Hinc etiam Dauid ait; Virga tua θ baculus tuus , ipse me consolata sunt. Virga enim . percutimur, & baculo sustentana tr. Si ergo est districtio virgae , quae seriat; sit & consolatio baculi,quae sustentet. S:t itaque amor; sed non emolliens : sit rigor ; sed non exasperras. Sit 'etrius; sed non immoderate Leuiens : sit pietas; sed non plusquam expediat, parcens. Intuerilibet in Moysi pectore misericordiam, cum se-iirritate sociatam I videmus amantem pie , dc districte sevientem. Quibus consonant, quae habet idem Greg. Augus . aliique in d. dist. As.q6. 3c congeruntur a Conta Trident. ses II. c. s.
iii monente Episcopos, ri 9 Pastores, non perculseres esse meminerint: arque ita praes sibi sub-d: tu oportere , ut non in iis dominentur ; sed illottamquam fluos θ Iratres diligant, elaborentq, Pr
hortando, ct monendo ab illicitis deterreant, ne νbi delituerunt, debitis eos paeuis coercere cogantur. quos ta neu si quid per humanam fragilitatem peccare contigerit, ista apostoli est ab eis siruanda prae- ceptio, ut illas arguant ,οUe rent,ivclepent in omni bonitate Θ patienara. cum saepe plus erga corrigendos agat beneuolentia , quam at seruas; plus exhortatio, quum comminatio; plμI charitas , quam potestas. Sin autem ob delicii grauitatem virga opus fuerit, tunc cum maus eludine rigor, cum mistra cordia Iudicium, tum lenitate siveritas adhibendis, ut sine aleritate disii plina populis salutat is, ac
nec efaria conseruerere. qui correcti fuerint emen
dentur; aut si resipisere noluerint,cateri s lubri in
eo ammaduersonis exemplo a vitjs deterreantur.
re nisi diligentis opij mul Pastoris officiam morbis ovium lenia primum adbibere semcnta, post ubi
morbi gratulas ita postulet, ad acriora π grauiora remedia destendere. sin autem ne ea quidcm pro ι- ciant illis submouendis, cateras saltem oves a cour j periculo liberare. .
Quod si quando hareat Iudex in quam pam Vtem ncscius inclinare,quia hinc benignitatem .' hi '.ςς exigit misericordia, inde seueritate disciplina 'S' pro hac stet rigor, huic adversemr pietas: ille pro alijs petit exemplum i haec condolet poenitetati;
25쪽
αα FK Zypari Iudex, Magistratus
nitentie nec satis Iudex apud se statuere ponsit, qualiter Iustitiam cum dulcore misericordiae possit temperare,qualiter satisfacere simul Dei mandato, Deut.2s. ut pro mensiura delicii, si ct plagarum modus,ac Synodi VIII. iu c.pro. 26.q.7. pro qualitate delicti tempus poenitentiae impendatur. & d. praecepto Christi , estote misericordes: humanior sane pars erit eligenda. ι. pr s. D. de parn. potius ad benignitatem ibitur,quam seueritatem, . in poem de reg. ivr.m 6.
Ideoque per illud Christi praeceptum pulchro Beda; Pracipi, inquit, ex Omo, ut ea facta qua
dubium est quo animasiam, in meliorem partem
interpretemur, c. estote. x. de Reg. Iur. Erramus, inquit Chrysost. relat.c.alliganι 26. q. T. modi cam paenitentiam imponentes; nonne melius es propter miserico)Δάm rationem reddere, quam
propter crudelitarem ubi enim paterfan . largus est, dispensator non debet esse tenax: si Deus benignus est,ut quid Sacerdos eius austerus' Vis appar re sanctui l circa ritam tuam esto austerus , circa alienam benignus. Qui pronus est ad misericordiam, beneiceIur. Prou. 22. non idem de seue- . ritate promissum habemus.
Praefestim iudices Ecclesiastici , & Pry-
iudeY A. sules Ecclesiae qui clericorum correctioni, non clesiasticus. vindictae criminum praepositi sunt, in acerbitatem declinare non debent, tamquam potestatem exercentes,& maxime erga eos, qui dig- . niores in clero gradus meruertit,& honorabiliora membra sunt, ut vocat Concit. Bracar. c. 8.d. M. neque eos carceribus facile, verberibus, & dolori subiicerer ne dum Praelatus incaute subdita percutit membra, ipse quoquo Hebitam sibi subditorum reuerentiam subtrahat: iuxta illud quod quidam sapiens dixit:
Leviter ι astigatus reuerentiam exhibet castiganti; asperitatis autem nimia increpatio nec corrcctιο-nem recipit, nec salutem. Sanc ex misericordiae sonte suit monitum Ambrosij, in c. l. s.c.vu. ut neque monitio altera fit, neqae obiurgatio contumeliosa. & quod l. 2. c. 27. cum dolore amputetur etiam qua putruit pars
corporis, o diu tractetur , fi potes sanari medicamentis. & 2 q. neque urgeas iterum, ct impugnes, cuius crimen deprehenderis. sed rursus eod. cap. in ipso munere neque nimiam esse remissonem conueis' nit, nec diram seueritatem, ne aut potestatem exercere , aut susceptum lcium nequaquam implere videamur. Finiat haec ergo August. ad Marcellium Comitem c. circumcessiones. 23. I. s. Impis
Christiane Iudex pi, patris scium: Sic succense
iniquitati; ut consulere humanitati memineris: nec tu peccatorum atrocitatibus exerceas ulciscendi libidinem , sed peccatorum radieribus curandi adbibeas voluntatem.
Peritud. E Ruditum Iudicem desideramus non ut
percalleat numerosarum legum verba, sed M'sensum, animam, rationem. Ad hanc ut Lydiu V jalapidem omnes excutiat,reserat,interpretetur. eu eluti
Ad hunc modum Celestinus mandat Metro- ptuctas, politano Episcopum consecraturo, ut ab eo diligenter inquirat,an in psomptu habeat legere scrutabiliter non transitorie tam sacros Canones, & sanctum Euangelium, quam diuini Apostoli librum , & omnem diuinam Scripturam. cap. 6. dist. 38. Vera luris prudentia requiritur, non - 2. phismatibus versa, atque peruersa. Vnde Ra- Non sopbi binus, c. 7. dist. 37. refert Originem ciniphes &ravas, quibus aegypt ij sunt percussi, vanam
dialecticorum garrulitatem ,& sophistica argumenta intellex ille. & Hieronymus interpretatur inebriari eos sincera, qui taculari abutuntur sapientia, & dialecticorum tendiculis: quae non tam vincula, inquit, sunt appellanda, quam phantasmata, id est, bra quaedam, O imagines, qua cito pereunt, atque soluuntur. c. q dist. 37. & idem itcrum, c. 6.ead. dist.omnem Pim renenorum suorum in dialectica dissutatione constituunt baretici: qua Philosophorum sementia de nitur, non instruendi vim habere, sed uilium destruιndi. sed nou in dialectica complacuit Deo salvum secere populum suum; regnum enim Dei ius implicitate fidei est, non in contentione sermonis. Vera iuris prudentia aliarum etiam scientiarum atque historiar imprimis cognitionem ali- Cum omnia quam inuoluit: non eam quidem pei sectissi- scientiatummam,quam in iis,qui singulas profitentur,ex i- admiaiculis, gimus. Quamuis enim cae multa sui parte nihil pertineant ad edictum praetoris, tamen inconcinna est Iuris prudentia , &paene rustica, si nihil aliarum artium in comitatu habeat.Vnde idem Rabinus: Legitur, inquit , quὸd praecepit Dominus filii Israel, ut expoliarent Enptios auro, ct argento ; morariter instruens, ut siue aurum sapientia, sive argentum eloquentia apud Poetas inueniremus , in usum salutifera eruditionis vertamus. Sic Moses & Daniel omni scientia A gyptiorum & Chaldaeorum eruditi fuerunt. Sed praecipue Iurisprudentem hae artes comendant,qui magistratum gerit; qui orare,suadere, mouere saepe populum debet; cuius ser- Prestitimmo comptior aliarum artium praeceptis,uerbo- eloquitiae. rum floribus, historiarum authoritatibus intertextus,mire ad suadam facit. Non aliud m
dis argumentum dabo quam quod Caesar dosel. 3. debo' ciuil. scribit, cum milites eius in Thessalia a Pompeianis sus essent: Hae habita,
inquit, oratione exercitui omni tantus incessit ex
incommodo dolor , tantum 1 studium in amia sar
cienda , ut nemo aut tribuni, aut centurionis im
perium Osdreaui O mi etiam quisque parna loco
26쪽
grauiores imponeret labores, simul j omnes arderent cupiditate pnnandi. Vituperat Tac.sib. iv. Vitellium non alloqu:o,exercitio mutem firmare, neque lingua neque auribus competere. Quareta apud Iciuium l. is . Volumnium Appius clinguem vocat. ed ab illo melius reponitur: Quam malleni tu a me strenue facere, quam abs te scite loqui duluissent. Idem te addit Volumnius, pr uincias quas ambo administraissint testaturas, quem Rusi'. magis desideraret, bonum oratorem, aut meliorem Imperatorem Optime; sed si cum virtutibus magistratus, & Iuris, ac rerum agendarum peritia, simul gradiatur eli quentia, hii loriarum , aliarumque artium notitia; nae ille alterius claritudinem, qui his ca- . rvbit, obumbrabit. s. Ex lectione historiarum praeterita nosci- Et hii loriae mus, tutura prospicimus: nam ea ex praeteritis unde petu- . & praesentibus metienda sunt : quibus si acce-d xiφ. dat experientia, que dux est intelligentis, norma voluntatis, anima prudentiae, quae gignit
artes, nutrit, alit, sumat, exornat, quae velut acies in gladio,& color naturalis in animalibus, qui per omnia membra diffunditur) fiet ne artes velut mortuae videantur. Vt visioni non sufficit oculus, sed se lumen rcquiritur : ita inquam experientia dux omnium artium s.lt,&scientiarum summum prudentiae seminarium,
sine qua nihil recte fieri potest.
Si haec inquam accedat Iure- consulto ad historiarum , atque eloquentiae studia , pcosecto non aliter censebitur; quam si sponiae spe- . cios ae mundus muliebris additus subrit insignis, inaurcs, armillae, cymeli nSed vcro e conclubernio ethicam , oeconomicam,& moralem
omnein philosophi. iiii excludere ni in debet,si ne qui vita hominis quasi citra regulim ducitur. Vnde Plutarchus: Plerique, inquit, Regerae Principes parum cordati statuarios imperitos imitantur, qui credunt Culosos magnos, ct amplos videri, Cr tibiis vehementer diduἱlis. si latere di aures,ct hiantes fixerint. Nam di quoque gravitate vocis, torvitate vultus,ac morum truculentia,fuga hconsuetudoiis humana majestatem,ct authoritarcin. imperj sibi videntur mutuari, nihil prorsum a Co- , lassorum signis discrepantes qui cum soris heroicam ac diuinam qualidalia si eciem prae sie ferant . intur pleni sunt terra, lapide, umbo, nisi quod istud Colosorum pondus rectitudinem illorum flabilem ct
immotam sierstat: At ineruditi Duces ac Principes, propterea,qubd intus male liberati sunt, saepenume- o vacillant ac subuertuntur; etenim cum bas non
recte passa sublivem sub sternunt potestatem simul
crem ipso pondere natant , ct ad ruinam inclinan
6. In pessii an Iudices csse possint aut illius onni, impellii sic ij incapaces iure Romano suerint, contro- iudices esse uersum multi secerunt. Illustrem eam quaestio- P04 nem facit Hotoman. q. 26. & Coras .miscedan. l. J .c. 19.2 pluribus aliis allegatis. B2rel .de magist. lib. i. capis. de sane irrefragabilis est distinctio Holomanni, quam etiam Cuiacius amplectitur, Nouel. 82. de Iuris. ut maiores magistratus scientiam legum necessariam non habuci tu,sed
asscssiorem pcritum, a cuius praescripto non li-
eret eis recedere. l. a. in D. D. de orig. Iur Jdco-i ite si per imprudentiam iudicatum csset, noni gistratui, sed asseilbri offici bat. l. r. D. quod
quisque iuris. Pedaneis autem ludicibus ne si ruerat iurisprudentia. quae omni arcete comprobantur Auth. de Iudicib. ct ut nullatenus cum Iurament. militates habcre tuas administrationes, habere & literatos ; unumquemque hoc agere debere, quod nosset. Et quanquam Alexander Imperator dicere soleret tales ad muli-
strationi publicae praeficiendos, qui per se sine
assestaribus Rem p. gerere pollent. Lamprid. iv Seuer. de ab eo aliisquς nonnullis Imperatoribus iurisprudentiae amantioribus Iure consultos summis ossiciis admotos constet; certum tamen est plerumque praesertim in limitibus imper ij, summos magistratus viris militaribus impositas. Sed neque hi omnes imperiti crant. ut nec illi quidem, de quibus in I.certi. C. de in dic. per quam vulgo imperitos admitti creditum est. vi animaduertit Coras. d.c. 1 9. in sui
ex verbis pro sui ct legis scientia: quin imo summum probrum erat eoru ,qui in aliquam Rei p. spe adolescerent, si nec litteras nec nare scirent. quo modo de Cicero dicit turpe esse eius ciuitatis, in qua quis versatur, ius ignorare. & ilo rente Rep. Romani a re militari reliquarum artium disciplinam non seiungebant. Caesar causas in Foro orauit;commentaria quὶm belle
scripsit' quanta bella gessit c Cicero exercitum in Cicilia duxit; historis de maxime orationes Liu j ad milites, & in lunatu dictae sententiarcosdem exercituum duces, Iudices strenuos, prudentesque, de Senatores consultissimos cxhibent, disciplinarum & ciuilium simul de mi litaris gnaros, qui bene in Repub. suas partes
egerint, Se militarint non sine gloria, quale nuper in Gillia exemplum Ddi digucrius ab orandis Lutetiae causis ad Mutis labores, de sum- mos honores asiumptus. Sacri ctiam Canones quanquam non omnium ignaros ad dignitatu quam pro reuerentia iudiciorum exigunt, admittant; pro Apostolicis tamen Iudicibus non exactam iuris scientiam postulant. Ideoque aia festarem ut delegati asi .imant, quatenus indi geant permittuntur. c.slatuIu.6. allidis de rescrip. in 6. lino Leo X. in Conc. Lateran. si Theol inisuerint, & requirantur, iniungit , simulque ut iuxta assessoris sententiam iudicent. sane maiorum magistratuum partes non crant maximς quae in disceptatione sorensium controuersiarum vertebantur ; unde aptos undequaque in summa excellentia cum raro inuenias, si caetera idoneis non leuiter, desit exacta iuris prudentia, suppleri. ea potest per assessorem. uenivix distingui a pedaneis sudicibus, qui virique cx Iureconsultis sumebantur , est liquidum. Nouel. so. Horum est exactam iuris pr e- stare scientiam. Debent quippe esse periti legum , 5 morum , nec enim ex usu es di, ut aliqui Iudicum nomen gerant, de legum sint ineruditi, & in rebus gerendis nullum obtineant usum. Nov. 8. Qi d enim turpius est , inquit Cicero, de orat. quam legitimarum ct ci-xilium contronesiarum cognitionem suscipere eum
27쪽
t De his aiti ustin. q. Nou. 81. d: IO. Non enim existi in quomam cum et minoi rem irini, non recte u Oportere bais e ludum quorundam mmm, Wι - , --φ istu si m G legum meruditorum deinde neque caum cundum ne inta tem Dei ambula L V sectrum habentium experimentum. De maioribus cit; apparebis Uiuniam Dimum autens Magii ratibus pergit: Ninuenim ad- qui praesunt, D. Conformiter Leo a Geta
tegum sunt xplicano , oc p times inu Pi π in J Π , qν ο ν qm e- inplanus eorum, q-tam iustis deremi curu, sunt, nec excusatume digna est aut rem mare Τυ quino eui. merito iudiciorum G plox Oseae ς φ sta inscientiam p uem per suorum prasinitiam Usessorum. Ita re, ne 'ericho sungviru-Alii, fixis e C i ta pro Vπω, proruas, integram in dotes iustitiae esse rudices. non malu Socrates c M tin, mn lingua volt uui vis malum unicum inistram , bonum unicum xi iri solet , νt nos iu mancipνi parauedit scientiam statuit. quippefotu sal ni mpe iu-qν πη frugi hemiuem, si pro sabrstaret extore dicat populum um. Eccles. c. io. Vnde dedu- emimus, ferre molestὶ solamius eas artes ne Ririt; ctum illud Horatir; . sin autem enim v νι villicum, nihil in eo nisi I μ' Ad summum sapiens uno minor est Ioue,discoalitatem, laborem, o vigilantiam cur m M iς Liber,bonoratus,pulcber,rex denique regunt
villicos,in quibus si qua pratereas d Miς ἴ- trimoniales causa), adeoque similes ardu ha- eu, nee im-ritur Uin minus, virtute eorum Er innocφη '' tractandas eos dumtaxat admittit Alex. peritus ad pulus Romanus diligit Magostratus quo Scip.
tem neque cingulum habentes, ncqμς ρη m or ti,o a tura Canonum non ignorant. Eminens frautes,n potuerinι per se nosse quo V autem omnino scientia non requiritur ab In- hur. sed aliunde emendicare tu scandi bovest q* noeentio Π I c. cum nota olim x. de elacl. sed 'modo non maximum vitium erit stip- Πρ' ςη conueniens. dira sertim quam experis quod agendum ' scire lites tradere, sed puere
vid agendum sit scire lites ira ς ς, s menta causarum probauerunt. d. Auth. de Ind. quaerere alios, a quibus liceat discet , qβη ηρ &- negoti s cognoscendis, & iuri4 . in princi de qui negotijs cognoscendis ,& iuritu iudicando eloqui decet' & iterum Myς elusim nato examinando adhuc se dedant, Iudices ignorantes leges & experimentu. adeo r
Iudices ignorantes leges & eXperimς0 V -qς0 & semper ad se spectare pulcnt montium ut si tales a partibus electi perperam i kς-Vς in K- .L Erudimini qui iudicatis ictrint, nolit a Iudicibus ordinariis id emenaari. Belgici mores sere ita habent, ut in quavis ciuitate lex prima nobilitate aliquis coniti tuatur, penes quem sit imperium, & Fladius, aut etiam minor potestas; penes collegium aliquod iurisdicundi auctoritas. Drosardus ille, Schultetus, Maior, Ballivus similive titulo gaudet; hi plerumque scabini vocantur. sine horum decreto nihil ille statuere in quem- A D ossicium Iudicis pertinet lites dimi
quam potest. Horum partes sunt leges ta Iu- - nuere. l. 16. D. si certum petatur. Non iss i stitiam lucti. illi itaque exactioris iuris scien- parum ad id facit, si iter ingrediatur quod in- S tia non est opus, sed iis dotibus quibus aucto- dicat Deut.c.i3. Quare solicite o diligenter, eiritas ei constet ; in ijs qui Iustitiam admini- peritate per jecta, si iuueneru ιertum esse quod distrare debent, omni modo eam desideramus. citur,ct abominasionem opere perpetratam; statins Quando maxime verum est quod scribit Au- percuties. 2. Par. I9. Qvdclimg iudicaucritu, in gust. Ignorantia Iudicis plerumque est calamitas vos redundabis. t timor Domini νρbi eum,ct tum innocentis. & Comicus: Homine imperito nihil diligentia cuncta facite. Quod si Labeo in fictoiuiquius. requirit non curiosissimum, neque diligentiu Saepe enim imperitus Iudex etiam nolens simum hominem, ted eum qui rem diligenter ob ignorantiam laedit. ea tamen imperitia non inquirendo notam habere possit; l. 9.d.facti D. excusat, quin litem faciat suam, vel pro Reli- de Iur. O salii ignor. tametsi facta aliena plegione iudicantis castigetur. d. l. 2. D. quod quis rumque ad nos non pertineant; corum ue ig-que iuris. ibi DD. Del Rio ad i. contrai . D. de re- norantia obesse non soleat; procul dubio ma-gul. iur. Non potest culpa vacare qui ei rei se- iorum exiget in cognoscenda c usae veritate, se immiscet,quam ignorat. nemo Fabro utitur in eo,qui de ea iudicare debet. Marcianus iu- qui aedificare nesciat; nemo medicum adhi- ris ciuilis, praeter veterem & bene fundatam bet qui morbos & remedia non norit. & in peritiam, anxie diligens laudatur. in I. i 7. D.de a. foribus est diuinus terror, Baruch c. 3. quia non Iur.patron. iustissimos & vigilantissimos Iudi- et expedi. habuerunt sapientiam, interierunt propter suam ces laudat l. 3. C. ri rea. prou.D. Bernardus M'in' tiam. & psalm. 81. qui de Iudicibus considerat. l. s.c. 9.Causas diligenter retim,sid bre- est) movebuntur fundamenta terra si ura, leges- uiter decidere assuescas. Iob c. 29. inter causas be-que, quare eis) ego dixi; dij esu, ct fili, exces nedictionis praeteriti temporis refert; Causam vives; stamen ) ros sicut homines moriemini quammesciebam, diligentisii me inuestigabam. Iudi- morte secunda ct scut ν s de principibus ca- ces oportet rei qualitatem plena inquisitione discu
28쪽
rere.Mudices C. de Iurinam quidquid non distati-rur, Institia non putatur Cassio l. L r. c. 8. ergo
Iudicautem oporter ιuneta rimari. ct ut tam diu actior nilletur quousque ad rei veritatem perueniatur. c. vlt. so. q. . Iulian. in L tutor qui. q. r.
D. de adminis. tutor. Debuit,inquit,confestim Oscio suo fungi.de i rerum, Debait partibus suis fun-Si,non quidem praecipiti Iesinationesed nec moratoria cunctatione. Qui manum porrigit haeren- tirin salebris , vel in foveam Lapso, oc , tam- quam Tantalo a tuis immersi id diu tantum
agit ne omnino submergatur, & cum ex tr mi halitus iam paene sunt evaporati, atquc animam mersus agit, tum demum extrahit; ne ille non recte amicam operam praestitit:
sed is, qui quantocius potuit,ab incommodo . vindicauit Iudex qui in litigium lapsos expedita tultitia extricare potest,& ossicio deest,
cunctanterque moratur; virum bonum, Iudi- .cem bonum non praestat.
Sunt vero nota nulli, qui non negligentia quidem,auo culpa sua, prudentes liecccnt; sed quod ait ibinii temper & ibipensi haerent: dum dubia alia ex alijs sibi mouent, numquam saristitistit, numquam mouere possiunt manum de tabula. Accidit id aliquando ijs, qui insigne; Advocati fuerunt ; soliti pro Oportunitate clientum controuersias moueres
probabilem in una, probabiliorem in altera causa Rartem delendentes ; veritatis indaginem Iudici melinquentes, de ea ipsi raro staeuentes.' quilini vacillare consiletis dissicile est postmodii in constantem semel pedem figere , eique dcinceps vestigio insistere. Diligenta in ut nimiam cunctationem, ira& praecipitatibnem aspernatur; discretiosaia
mater virtutum, nouerca vero Iustitiae, iudicantis praecipitatio Vocatur a Clemente V. Clem. pastoral. q. verum x. de sent. de Dei exemplo movemur, ue ad proserendam sentem Iam Pnquam pracipitra simis , aut temere indiligenter indiscossa quaque quoquo modo iudicemm : mala audita vultum moueant: nec passim dicta absque certa probatione quisquam unquam credat, sed an ia atidita diligenter inquirat , nec praecipitanti quicquam aliquis agat. c. Devi omnipotens a. q. t. Machetas a Philippo causam suam parum attentis auribus audiente appellauit. ab eoque
rogatus,ad quem' Ad te ipsum.inquit, sed attentum de vigilantem. conuenit e. ruis ex Γι- teris x. dein tutet. restit. Valens, Valent. N Grat. in l. r.C. desint. exbret . recu. Iudices, quos cognoscendi ct pronuu- nandi necessitas tenet,non si ιbitas, sed deliberatione habita post negocium sententis ponderatas sibi forment. Ideo Iudex sedens iudicat: illic sede
runt sedes in iudicio. Psa 2 i. inde & monitum Sapient. c. la. Cum tranquillitare Iudi atqui enim se imus est pedibus, tendet. Prouerb. I9. ut bendLiuius; Nihil magni Ascriminis consiliis tam inimicum, quam celeritas. oc iterum; omnia nou properanti clara,cerιag, sunt: festinatio improuida, caeca. Tac. l. s. Barbaris cunctatio seruilis , utituexwtu regium videtur. Sed vero prudenter Demosthenes; Consulere quidem vorra reqtὶ, coun. Znai Operum Tom. a.
- stilia exequifestinant r. & Arist. Ccleriter deliberata peragendastitit, deliber dum, utem rarae. s& Salust. Priusquam incipi; consilia , consulueris mature facto opus s. idem ex Deut. c. I s. mox proposse unus, si inurinu certum. esse quod dici ui flatuη perc*rios. Istud ipsum est, . quod nou. c. ς'. discimus, tu omnibus operabus this non consiliss) se relax,o omnis infirmitas non occurret tibi Vnde apud T c. Hlli.l. 3. illius
I reprehensio,cuius luxum obtendebat, non parare arma, nou a loquio exercitioi militem frina-- re,non in ore vulgi agere .sed umbraculis hortorum
abdilis, νι ignava avi alia, quibus si ribum suggς- rata iacent, ter vis: praeterita, in tantia, sui tapari obliuione dimiserat. Diligentiam Iudicibus iniungit , i. edebunt. i ath. de Iad. a matutino empore inbubsilueriinum sedere iudicaturos. iubet. quod sesecisse s .atius. Diuus ipse Augustinus nar*t. Quod ii unquam, ne hodie, cum sunt ingentia litium volumina, atque ab expedito iudiciorum Itomanoi iam ritu longe abitum est, Iudicibus deesse diligentia nequaquam potest. neque eam in dis utiendis litis anstrumentis tantum requiro,sed etiam ne istiment unquam , quamuis diu it harena istavcrsati, se ii, scrinio pectoris omnia iura habere deposita. numquam desinant reuoluere codicem. quando non omnium, quae a maioribus consti tuta liliat, ratio reddi potest, aut .ratiocinando quis ea astequi. Multa, quia legislatoribus ita placuerunt, iura sunt facta. Quod principi placuit, legis habet vigorem. denique quae pustiui , ut loquimur, iuris sensitam sunt multa,tantaque congeries,ut neminitam selis sit memoria, ut ea illi omnia seni
per repraesentet. Sed Ahi omnium artium, in. quit Anaclet. in c. nihil d. 83. in suo quaque opere inuenitur mater Instantia, ita nouerca eruditionis es neglige ti . Perbelle ii eges Persarum moneri solitos refert Plutarchus sub crepusculum matutinum; Surge Rex, Rempub. cura. Pulchre Epaminondas in publiua laetitia ciuium rogatus, cur moenia obiret; respondit se solicitum eia se, ut ciuium laetitia pollet esse secura. Q iam gloriosa vicinia vox Vespasiani, decere Impera. rorem flantem mori r
PEr gradus ad ordines & honores eundum test, non per saltuit. Rinc Greg. c. 2- -78. Ineo nodaordinatὸ ergo ad ordines ari edendum est. nam ca- saltuum ilia
sinu appetit, qui ad summi lici fastigia postpostiis lutumque
gradibus per praerupta quarit ascebum. Scimus am G te quod ad cari parietes non prius lignoru potidus accipiant, nisi a nouitatis sua humore siccemur, ne si ante pondera, quam solidentur, accipiant, cun-stam simul fabricam ad terra deponant. Nam op
time Cypr.c. i. d. 78. 31omentaneas Sacerdos nescit habere hum: Istatem, obseruare modos personarii, rei se consemneIG. non ieiunavit,non fleuit, On
29쪽
gantianis qua est ruina diapbὶ ins dant, quin hora, necd dis insi si uni mguri. sicut re Innocentius ait miserum est eum fieri magistrum , qui necdum didicit esse discipulus c.
ris , ita repentx fuat veri cuum antistitem, cum angelis fantem, O cum Arahangetis laudes c
nentem , O CBisto sacri canum ' & per his
quidem indicat qualesnam oporteat ad sice dotium promoueri: de his autem qui ordinantur indigni, idem ille haec dicit in eadem oratione: cui tum noti, ad sacrum Dei altareo sacerdotium auxierint, πιο is virtute O pulchro prius insudarint, ct elaborarim, simul discinpuli ct nareept.res pietatis ostoduntur, o priusquam purgati sol, purgant, heri sacrilegi , hodie sacerdotes: seri extra saera, hodie praesules
msteriorum i veror MMes malitia, nouit pietate,
uisuην opus, atque fabrica humana gratia, non Spiritas sancti. Ideoque Uectionem alicuius in Abbatem mox a prosessionae factam Innoc. III. irritam pronuntiauit. cap. σι3. 38. x. de eicit. Promouendos in iure discimus, qui minoris cognitionis ossicia gesserunt,ac prius minoribus , deinde maioribus cingulis benὸ usi sunt. Legimus apud Liu. lib. 3 a. Tribunos plebis se raterposuisse, ne T. Quintius Flaminius ex maestura ad Consulatum pertingereti Iam, inquiebant, addi ratem pratura mi R idseri, noc per botrarum graim documearum sui da res, nobiles homines tendere ad censulasum , sidnoscendendo mediis, summa imis continuare. In militaribus etiam ossicijs per gradus ad limnores iri solet.. unde Martem Gradivum FGssus dictum eupit. Rusius, diu munipularis, ctin
centurio, mox castru nafectus. c. 2. Plincipatum, inquit l. r. ι. dr u c.mV.. s. ad Viscatis matricula decurrente, ita νι ad curas arando, ct cursum illi exeant, quos ordo militiantat. 3cl. r. quos labor prolixior secerit anteire. de L a. nimicer. Illud nacipuὸ promissionem novam fagitare perlegimus, ne per ambitionem, vel gratiam, aut cuiUibet occasionu obtentu , Mitaborum stu solicitudinam Dis, publico rum aliquando liceat cuipiam graduum berum contur, re, O temporum ratione calcata dudum militantibus anteferri . ct qua longis prolixi s stipindiserisensa iam pollicetur senectus, gratiosa Iesinatione surripere. Ita nemo ad patriciatum promouebatur, nisi consulatu: praesecti praetoris, magistri militum ut magistri inciorum ad-niinistratione lanctus. Actu inquam Linus: nam honorari, tantum codicillis decoraticentum libras auri in publica opera pendebant. l. nemini. C. de consulibus Lir. In Dacia non nisi qui aurarias procurassent, ad d)gnitates admittebantur, L . C. demetallar. Sed &rem bene gcsisse in minori ossicio ostendere Oportet eum, qui altiorem magistratum aditurus est , ut Zeno decreuit in ι. I.C.τι .em. Ita. adeoque magistratuum stastorum liberatione sustendere. late Boret. de mazist. lib. I .c p. IO.
. Secretus. A Rctissimum secretorum custodem esse
iudicem oportet. Monet sapiens EO cles28. Attende ne forte labaris in lingua, ct c das in conlectu inimicorum in diantium tibi, o fir ca tu tuin insanabilis in mortem. & iterum Prouerb. 2 o. Et qui reuelat w steria , ct ambulo fraudulentιν, O dilatat labia sua, ne commissea rit; sed causam tuam cum amico tracta, ct secre
rum extraneo ne reuelas. Prou. 23. Iubet Auth.
de Iudi c. ct ut nullat. cap. . ut neque ab eis aliquid peccetur, neque prodatur. Quare & Iudex cauere debet, ne eorum opera utatur, quorum linguae fidelitatem probe notam non habeati nam , ut ad Q. fratrem Cic. qκοι aut ex domestis conuictoribus ut ex neces νι προ-ritoribus recum esse volas iborum non mod facta,
sed etiam dicta omnia prastanda sunt. Non ille Rex filio in regnum quamuis successuro,scincitanti qua hora polfridie exercitus proficinceretur,responsum dedit: sed interrisauit,an vereretur ne solus ille sonitum tubae non e audiret ' alium silere quod cupis, primus sit
Dignum Ropianis, νι arcana conflia PP. Cot scriptorum multis seculis nemo senator euulgarit.
Dignum Papirij exemplum. Dignum Rep.
Veneta, ut quae consilia tanto numero a tant , extra senatum nemo efferat. Nee ins riores unitarum Proui nciarum Belgici Ordines , ubi non unius ciuitatis PP. Conscripti. non unius gentis ; sed tot ditionum conue. niunt,quique in singulos annos mutantur,tam obstinato silentio consulta tegunt. Octaui
nus August. Thallo a manu crura integit, quod pro epistola prodita denarios quinge
tos accepisset. Sacramentum regis abscondere
bonum est, Tob.ia. Qui hostibus consilia produnt, capite luunt. l.omne. q. exploratere. D. ra milu. qui alijs tegenda pandunt, pro causae merito puniuntur; atque in primis Iudices an sessoresque, qui arcana litium reuelant:quod si accidat in negotio fidei, anathemate serium tur. c.vum. de baret.in 6. Veteres etiam ossicii Iudicem moneri voluerunt vel a nomine i ci,in quo cauis audiebantur: Secretarium is nuncupabatur. Qui sistii est , crus amisi commissum. Sap. c. a. Den dare autem amici mysteria, dester aris ηε anima infelicit. Eccl.c. 27. Audinisti Verbum aduersis proximum ruum ' commoriatur in te, dens quoniam non it disrumpet.Eccles.c. 19. quanto magis ludicem, senatorem, magistr tum, arcana sui ossici j publicare non oportetς atque sine res magnas iussi nere non posse ab
eo, cui tacere graue est. pridem creditur. Miranda apud Tac. I. is. Annal. Libertinae in celando arcano pertinacia. Issam non Perbera, non igner non ira acrius torquentum,ne a femina Dr- nn In Pergiscre, quin ablina denegaret.Sic '
30쪽
mus quastianis dies consuinptus. Postero cum ad eosdem cruciatus retra,eretur , gestamine sellasn/m di solutis membris insistere nequibaι) νincula fascia quam pectori detraxerat, is modum laquei ad arcum sellae restricta indidit ceruicem , O
corpulis pondere connisa renuem iam θι ritum eri pressit. clariore exemplo liberiina mulier, in tanta nece itare, alienos ac prope ignotos protegendo,
cum inge uui ct viri eluites Romani, senatore intacti tormentis , chari ima quaeque suorum pigno um proderem. igitur recte Calist. I. I9. D. de Q. praesita. Nou es recli ct constantis Iudicis, cui
animum Pulsus detegit. minus recti crit, cuius commissa causarum negociorumque arcana
lingua prodit. Index is est, non Iudex.
S Oror iustitiae pax est. Iustitia o pax oscu
lata sunt. Psal. 8 . at vero inter arma silentC V ix leiges, lites quaedam bella ciuilia sunt, quae iu-blica utrilia missiusque socias virtutes quo ad litiganquillitatein tes respuunt. Congruu eub bono,ac graui prasi-ec colicor- ἐι, curare, ut pacata ac quieta sit prouincia, quam di M - π, regii l. i 3. D. de osc. Pras. gonsonat l. s. C. M P μμ δ' bi. ad ιοιλ. ut pax simul cum germana ivllitia conlistat,& cum ea leges, virtu-tutque: quas bella , lites, iurgia exulatum agunt. cur enim ad arma & rixas venire patiatur praetor, tuos potest Iurisdictione sua com- Ponere ' l. ι 3. s. a. D. de Hus Inter mandata Principum secundum locum ea cura obtinet.
Autb. de mand. frinc. c. 2. Deinde conveniens est,
inquit Iust. O te prouidere τι nulli populi ciuita- tum alterutris seditionem faciant, sed omnem pacem esse Dei ciuitatιbus . cuius illud, Beati pacifi-ri, Matth. s. & illud Apostoli, Pacem diligite, 9 Dein pacis erit νοbiscum. ad Philippens . 2. Sed hoc in controuertiam traxerunt ali- An de latet qui, an ossicio Iudicis, & grauitati conue-Priu tin, niat, an niti ut priuatos litigatores concilietrde publica enim quiete, & quae a Iudice, Iurisdictione non proxeneticis consili is, contincri potc st, iam citatas leges intelligunt.&Impp. meminerunt l.7.C.de sentent. Praesidis, pacisci suadentis, inquam, non cogentis. Id enim prohibitum videtur quia lex, Aut h. viii ιου. iurent. notat. Bart. in d.l. ι 3. de osc. Pras Vt ieiicienda sit incauta Cepolae cautela, suadent is i nclud i litigantes simul in carcere; donec conueniant. Vnde nec liceat nimio metu partem sternere, aut nimia fiducia instare.. Imo Iudex differens Ius dicere . quo partes . taedio affectae conueniant, tenetur ad id, quod inturest. Card. in Clini. Heinis quia in i 8. quaest. de perb. Ruis Et vero ratio euincit, ut nemo cogi ad transigendum possit;Pacta enim
omnia de contractus duorum consensum re 'uirunt. Vt nemo inuitus vendere cogatur. Titi
Cod. nemo permutare, pacisci, transisere, sed rL Zqui Orerum rom. a.& transactio vel ideo inuito indies nequit, i uod de tu suo cedunt. semper transigentes; onare nemo compelli possit. Caeterum non eo pertinet d. q. quia lex. agit enim non de Iudice, sed de referendari is dumtaxat , quibus declarat esse tantum ius descrendi desideria supplicum ad Principem, Se insinuandi ludicibus sacras iussiones; causis vcro eos se immisccre non posse, vel prehendendo litigatores , vel satisdationum exigendo, vel adigendo eos ad pactionem, vel transactionem aliquam. Cui ac. ad eandem. I 24. o nouel. Io. Vnde potitis sequeretur, Iudicibus, qui se cautis immiscent, haec licere; nisi ratio quam mox explicui, Vetaret coactas pactiones. Quanquam Conc. Carthag. IV. non parum videatur permittere in Acricis ex officio charitatis: Discordantes, inquit, clericos Episcopus vel ratione vel potestate ad concordiam trahat. c. I. d. 9o. de in laicis in inueterata lite Concit. Agat. c. placuit. d. 9 O. adeo Vt com- .munione priuet, & diffidentium oblationes irecipi vetet idem Carthag. Conc. d. 9o. c. v.
ct seqq. Suaserat ergo ille Praeses. sed Se sua-firat proximis personis. Vnde Thuld. de causis
corrupi. Ivd.l. 3.c. 7.existimat inter eos id tentandum Iudici: ut id faciat inter extraneos.
minus conuenire illius grauitati. Sed sane illa lex narrat factum Praesidis, non probat, non improbat: non restringit ad proximos, non laxat: agitur ad rationem res, atque alias leges referenda est. Ratio, sane praesertim Christiana, suadebit, ut quacumque via reduci iustitiae. germana possit, conductus ei a Iudice detur,& ut allaboret ipse, ut litigantes eam hospi
tentur. Leo Serm. 2.de Ieiun. IO. mensis, Stude
mus viduarum defensioni, pupillorum utilitati, lugentium consolationi, dissidentium paci. Nemo negat viduarum,pupillorum,aliarumque mis rabilium personarum curam ad Iudicem per tinere r itaque de dissidiorum ratio pertinebit, ut Leo coniungit. neque vero quod disertuquidem magis illae leges de publica quiete iniungunt, priuatam concordiam excludunt.
Constitutio Frideri de pMe tenemda , non ad publicam tantum causam , sed priuata etiam iurgia pertinet. imo vero quod de corpore mandant, de membris intelligunt: & qui incendia curare iubentur,sinsulas scintillas mandantur non negligere. cui quies omnium est commendata, singulorum est adiecta. quando non raro visum est ob priuatam duorum conmtentionem in partes tuisse plures familias, atque integras ciuitates, atque Syllanis& Maarianis cladibus pares vicissim dedisse. Homini religioso, inquit Calistus, parum esse debet inimicitia aliorum non exercere, vel non augere male loquendo, nisi eas etiam extinguere bene I quenda studuerit. c. iniustum. II. q. s. de Stephane epist. 2. ante medium ; Studendum est Episcopis
studices ii siunt in νι dissidentes fratres , siue clerici sue laici sint, magis ad pacem , quam ad