장음표시 사용
91쪽
L et . Non solum numerus ministrorum religionis , sed etiam qualitates illorum civitati noxiae esse possunt; quoniam non repugnaei, ut aliqui dignitate ecclesiastica in reipublicae detrimentum abuti incipiant. Cum autem usus potestatis ecclesiastitae in detrimentum ci Vitatis non ad religionem, sed ad abusus eiusdem pertineat, a M. corol. & In Perantis. sit, ejusmodi abusus impedire, 6 281. jam liquet, eum non solum numerum religionis ministrorum determi nare , f. 3 . corol. 2. sed etiam in electionibus ad dignitates ecclesiasti eas.
dare posse iis, a quibus respublica nil boni sibi expectandum habet.
Corol. Quia jus , & obligatio Imperantis
omne damnum a civitate avertendi neque ad
Iocum, neque ad tempus reli ringi potest, 9. 133. coroI. etiam ad electionem Pontiscis lerus exelusuam dandi extendit. Si cardinaιis
ad Sedem Pontificiam emehendus , Caesaris ait Hubnerus in suo Lexico aut Hispanico vel Gallico Regi non eonvenit. protestantur contra eius e iactionem cardinales nationales, unda fit quod do eandidato illa haud
amplius cogitetur. Schol. Α ntiquus est mos. ut Imperantis Commissarii ad electiones personarum ecclesiasticarum mitti soleant, quibus non tantum incumbit persenae electae administrationem temporalium nomise Imperantiscommittere, sed etiam
ipsi invigilare electioni, ne in ea quidquam in
rei pubi cae praejudicium contingat, aut vota in personam civitati periculosam cadant . Aug. Imperatrix Maria Theresa eto. Martii anno. 37 a. probibuit , ne ad superiorem monasterii di proin multo minus totius provinciae assimatur extraneus in tenis haereditariis non natus. Et cum Esector Bavariae vi decreti eto. De-
eembris anno I 63. dati omnex exteros , ac
proin etiam Austriae subditoa pro inhabilibus. ad beneficia eeelesiallica in Ba varia exilientia declarasset , nisi se antea pro indigenis declarari curaverint, etiam Imperatrix Maria Theresia respectu as subditos Bavariae II. Aprilis
F. 3o6. Christus ecclesiae quidem dedit potestate in edendi determinationes mutabiles, seu disciplinares, g. i . corol. 1ed tantum tales, quae civitati non sunt noxiae. g. 28o. Fac iam ecclesiam edere determinationes civitati noxias, tum potestate sua abutetur, 28o. corol. & jura maiestatica laedet f. 286. corol.) Si imperans jura majestatica contra ecclesiam de sendit, illam non laedit, quia se iis abdicare nequit . et 8 p. corol. & f. 286. corol. Inde vero consequitur, Imperantem ius habere prohibendi, ne bullae ecclesiasticae disciplinares promulgentur antea, quam ab illo, utrum nihil civitati noxium contineant, sint inspectae.
corol. Inde satis intelligitur , promulgatio- ad obligationem non. susscere . Vide β. s. nam legis pontificiae solum Romae iactam Scho
Lyo I. Inspecta lege ecclesiastica, si illa nihiI reipublicae nocivum continet. Princeps dat litterias placiti, sive, ut alii loquuntur, litteras pareatis, Vel exe-ςκatur, quibus permittit publicationem, & executionem Iesis. . Vocantur autem litterae hiaciti, ut significetur, legem ecclesiasticam per Principem, erumue curiam discussam ipsi non displicere, adeoque placere, ut executione' In suis ditionibus obtineat. Atque inde simul adparet, cur scholae ius Principum Pro- bibendi , ne ante illorum consensum lex ecclesiasticae promulgetur, placitum regium adpellent.
Sebol. Usum placiti regii non a recentioribus jurisconsultis Prineipibus adulandi causa suisse exeogitatum, sed est e antiquissimum historia docet . Nam apud Belgas jam pridem illud exercitum fuisse testis est Didaeus Covarruvius, qui a ducentis annis scripsit: referens.
enim verba cujusdam autoris , qua exprimit varia regna, in quibus hic usus obtinet, concludit: Ex quo adparet, non tantum in His
pania, sed etiam in Flandria, di apud Gallos Me ipsum frequentissime fieri , nimirum executionem , & publicationem diplomatum cuinxiae
92쪽
ilae romanae suspendi , quousque apud suprema regis auditoria recognita fuerint. Viguisse eundem usum apud Germanos , probat , iaquod ei rea bullam coenae Domini factum esse anno II 36. narratur autoritate Rudolphi II. Imp. , qui legatum apostolicum ab ejusdem promulgatione prohibuit , quam in Bohemia
Iam coeperat it .sinuare eum perturbatione ita
tus illius regni , dc hac occasione generaliter interdixit, ne ullae bullae pontificia: deinceps, nisi se conscio , ct probante in lucem emitte rentur . In historia Ioannis II. Lustaniae Regis refert Augustinus Manuel eques ordinis Christi , hune Lusitaniam morem tenacissime
semper coluisse, ut regni cancellarius cum secretario non tantum bullas pontificias , sed etiam mandata omnia 'ecclesiastica cognosce-
ret, neque antea sinerentur effectum sortiri . quam ex subscriptione secretarii liqueret, nullum praejudicium fieri regiae autoritati . Deusu placiti vigente in ducatu Biabantiae tellis est Argentreus lib. 2. hii . cap I4. ibidem nariarans : Edixisse Petrum II. Brabantiae ducem sub poena corporis, & confiscatione bonorum, ne bullae quaecunque in publicum ducatus sui prodirent, antequam examinatis in suo consistorio ipse annueret. Tandem in regno Neapolitano, quamvis nexu laudati Sedi apostolicae obnoxio, hunc usum probat vel sola illa Pragmatica data Io. Auguili anno I 36t., qua declaratur, litteris curiae romanae insertum , quod sola publieatiis Romae facta ad oblitationem sufficiat.
habendum esse pro clausula nullius effectus.
L so8. Ablato placito regii ct imperium civile , ct ecclesia illa , quam C s- Rus instituit, tollitur. Ablato placito regio Imperans promulgationem omnium legum ecclesiastiasticarum civitati noxiarum admittere debet. Io6. Ηoc Ρ sito aufertur potestas, illud, quod finem civitatis impedit, removendi, quod ad estentiam imperii civilis pertinet. L 28 r. Ablata parte essentiali res ipsa aufertur, per ontolog. ablato itaque placito regio ipsutri aufertur imperium civile, id quod erat Primum. Ablato placito regio Imperantes recipere tenentur leges ecclesiasticas civitati noxias, quo posito imperium civile a sacro dependeret; at imperium e clesiasticuin ex Cnristi institutione est ejusmodi, ut imperium civile ab eo non dependeat, r. & qa. γ proin ablato placito regio ecclesia eadem, quam Christus instituit, aufertur, id, quod erat alterum. L 3o9. Qui placitum rex ium negant, in iNerium, o in ecclesiam sunt injurios. In statu naturae lapsae essentia imperii civilis auserri nequit. 6 27 . schol.
Qui Placitum resium negant, partem essentialem imperii civilis tollere coguntur, g. 3o8. qui vero id facit, per quod imperium evertitur, in illud est injuriositis, id quod erat primum. Qui Placitum regium negant , adserere coguntur ecclesiae ius esse edendi leges aisciplinares civitati noxias, atque adeo huic praecepto legis naturalis re- Pugnantes : Quidquid fini ei vitatis adVersatur, est omittendum. L 27 . corol. Rursus admittere coguntur, ecclesiae jus esse potestate sua abutendi f. 28o. corol. nec non efficiendi, ut alia existat ab illa, quam Christus instituit, 3o8. contra ac ipse Voluit. II. Atqui dicere, ecclesiae jus .esse Violandi praecu-ptum legis naturalis, abutendi sua potestate, & contra voluntatem Christi. en
ficiendi , ut sit alia , quam ab ipso est instituta, illi est injuriosum, sequitur
Sevia Placito regio adversiantes in eo potis. simum haesitant: Cur visissim ad lares Principum, quie nocivae esse possunt religιoni. Nacitum Pontificis, tanquam eeelesiae defensoris, non eadem ratione requiratur ρ Videamus , quae dispar sit ratio. Lex ecclesastica universalis pluribus nationibus elimate, moribus, &consuetudinibυs inter se diversis datur. Tanta
dixerstas escit, ut lex, quae genti Λ. est utilis & eonveniens, genti R. aut C. non expediat. Non Pontificis, aut ecclesae, sed Imperantis est inquirere, & determinare , quid genti suae expediat, aut noceat. Econtra pro Imperante flat praesumptio , quod in fide tam bene sit instructiis , ut sciat, quid religioni r
pugnet , dc ut qua supremus ecclesiae advocatust β. 133. nil religioni nocivum constituere Ussit. Dein demus etiam illum non adeo in fide
93쪽
int tructum esse, poterit tamen consita suortim ne, si quae ab ipsis per Reges, aut praesides est exquirere episcoporum, num haec aut illa lex exacta, fuisse refractarios, quamquam non le- civilis religioni sit contraria, quo posito omnis gamus, eos unquam a Regibus, aut praesiditas metus disparet . per leges civiles religionem vicissim legum eruilium rationem postulasse, quod everti posse. Tandem scimus, neque Christum , sine dubio fecissent, s existimassent, illis jus este Eeque apostolos in danda doci t inae suae ratio- inquirendi, num leges politicae religioni noceant.
. aro. Dogmata, Se essentialia religionis fini civitatis quidem contradiacere non possunt, f. 278. & 279. corol. I. atque ex hoc capite , placitum re. gium ad determinationes eccleuae immutabiles, seu bullas dogmaticas t corol. ) haud videtur necessarium. At quoniam tamen fieri potest , ut legislator ecclesiasticus bullae dogmaticae quid reipublicae nocivum, aut juribus majestaticis contrarium adnecteret , uti exempli gratia , si transgressores bullae dogmaticae ad judicium extra territorium situm , vel in territorio non receptum, quale est inquisitio haereticae pravitatis, evocarentur, aut si Poena tem poralis, & pecuniaria contra illos decerneretur liquet, etiam bullas dogmaticas Principum examini subjacere. Quamvis itaque dogma ipsum recipi semper debeat, dogmati tamen adnexa aeque placito regio, sicut bullae diiciplinares, g. 3o6. sunt, obnoxia.
9. 3ii. Qiud si vero Imperans buna ecclesiastica s sive ea dein dogmatica sit, sive aisciplinaris examinata , nihil civitati aut juribus majestaticis
contrarium in ca deprehenderit, tum non tantum nullam habere potest ratio
nem fissicientem, promulgationem & executionem ejus prohibendi , sed insuper qua supremus ecclesiae advocatus, fideique desensor g. et 88. obligationem
habet, ejus promulgationem & executionem promovendi, & autoritate sua confirmandi . Secus enim ecclesia a civitate dependeret, contra ac voluit Christus, i.) si jus non haberet ordinandi, & constituendi , quae respectu ad finem civitatis sunt adlaphora, ad salutem Vero utilia.
Corol. Intelligis iam promulgationem legis hoe ipso jam non est lex ecelesiastica, 3.1ῖo.
etelesiasicae a Principis arbitrio dc consensit ac proin princeps non impedit promulgationem haudquaquam dependere. Si enim relate ad fi. legis ecelesiasticae, sed declarat, legem illamnem ei uitatis lex ecclesiastica est adlaphora, in civitati contrariam, atque adeo nullam esse , promulgationem consentire tenetur , ut in com- quoniam voluntati Christi repugnat . 77. male est dictum, si vero civitati est noxia tune corol. q. et s. dc 279. cum corol. I. γρ. 3Ι3. Peregrinationes sacrae . confraternitates , dies festi , aliaque hujusmodi pia exercitia de se spectata sunt actiones ad salutem quidem non neces
fariae, attamen utiles. Quia vero aut numerus eorum, aut modus ea Peragendi civitati noxius evadere potest , ab ecclesia sine Principis consensu institui nequeunt, I. 3o6. & si jam cum facito regio essent instituta, mutatis autem circumstantiis inciperent civitati nocere , jus modum iis ponendi Imperanti competit. 6286. Quamprimum enim finem civitatis impediunt, desinunt eo se actiones religiosae, & ad salutem utiles, sed potius huic legi naturali: si idquid fini ei vitatis est contrarium, est omittendum, g. 27' corol.) adVersantur
bα Numerus sestorum plus justo major , Iabori datur. Ex constitutione Imperatricis Ma- dc Peregrinationes frequentiores praesertis in riae Theresae de anno i 7 i. II. Augusti in loca longe dissita subditos in Iabore, quo se , omnibus ditionibus au Ilriaeis prohibitum est suamque similiam nutrire debent, impediunt, novas erigere confraternitates s ne placit iisque occasionem evagandi praebent. Quia cer- regio , fimulque jam erectas examinandi est tum est ait de Sonnenseis posit. polit. . I 43. injunctiim , ut abusus , qui irrepsere , ccviIio, is evitatismi illud rempus a seri quod utens lucri cupiditas detegi dc abrogari pos-
94쪽
fint . In alix eonstitutione de anno i 72. die tra locum domicilii est pernoctandi taee , i. Aprilis.omnes processiones extra terras Pta unica ad Cellas marianas in Stytia γ pto. haereditarias , nec non dc illae , ubi ex- hibentur.
f. M. Cui libet in statu naturali defenso sui competit, & jure belli om
nem laesionem a se avertere potest. Postquam autem homines ex statu natura
li in civitatem transierant, g. 276. jus belli ob hesionem illatam in Imperan item transtulerunt. Ad illius itaque jura & obligationes pertinet, cives contra omnes injurias, & laesiones defendendi.
Cors. Cum clerici per susceptionem ordinum ei ves esse haud desinant, I. χ t. etiam illos Princeps protegere tenetur. Seboi. Hane Principum obligationem etiam inculcant scripturae , quae illos praecipue ideo a Deo super populos constitutos esse dicunt , ut protectionem subditis impendant. Si videris inquit Rex Salomon easimnias Venorum , is violenta Judicia , iv subverti Iustitiam in provincia , non mireris fuster hoc negotio , quia excesto excellior est alius, is super hoc quoque eminentiores sunt alii , ut hos proterant, ae in illos animadvertant. Eti super, si is bi defeeerunt, universe terrae Rex imperet servienti . Ideo David felicitatem imperii Salomonis praedicens, ait :Humiliabit ealumniatorem, liberabit pauperem a potente, is pauperem, cui non erat ad utor . Hac de causa, ut monet Paulus , Deus Principibus gladium concessit, quem non
sine causa portant , sed Dei ministri sunt , ut , juxta Ieremiam , faciant iudicium is Iustitiam, is merent vi oppressum de manu
I4. Si judex ecclesiasticur in quempiam sine causa legitima poena excommunieationis, aut alia paena spirituali animadvertit , potestate sua abutitur , ct tadit ciυem. Qui sine causa legitima poenam excommunicationis, aut censuram decernit, agit contra praescriptum canonum , causas legitimas ad excommunicationem requirentium . Contra praescriptum canonum agere , est abuti sua P teitate, atque habes id, quod erat primum. Cum una cademque persona simul sit membrum ecclesiae, & reipublicae , β. 2TI. quam primum qui excommunicationem incurrit, illis juribus civilibus PriVatur, quorum amissionem Imperans excommunicationi addidit. l. pr. Fac jam excommunicationem sine causa legitima ferri, civi injuste aliquid ex se suo auferetur, id est: civis laeditur, atque habes id, quod erat alterum.
Schia. Exemplum, quomodo judex innesa. missariis c eularibus suisset cognita . t 6 1id. sticus potestate sua abuti, dc eives laevire per corol. dc respia lim quandoque fuisse, ut censurarum inflictionem posset , hoc tibi su- judices ecclesiastiei potestate sua abus suerint me : si episcopus suae dioece eos personas pie . ex Gratiani decreto liquet . in quo ea non t'na excommunicationis cogeret eiusmodi bullam catis. I . q. . ita legitur Musti sint oui in
Pontificiam observare , & exequi, quae placi- dijeussos potestate Vanni ea ηαί
tum regium non obtinuit , q. 3o6. vel si canonica damnant, ἐν sicut nonnulias oratiaenuis excommunicaretur ob percussionem cleri- fatore sublimant, ita quosdam odio, insidiaci, antequam causa percussionis etiam a com- que permori humiliant.
. 3Is. Imperans obligationem habet cives contra ab um potestatis ecclesiasti- Se , per censuras injustas commissum defendendi. Per censuras injustas cives lae-cuntur, t 9. 3r haesiones civibus illatas Princeps avertere tenetur . r Ir liquet Itaque propositum.
Corol. Cum laedere sit gravamen inferre ,τrlvamen vero illatum jus adpellandi tribuat, 9. do. 3am sponte fluit, Imperantem justrabere ad Pe.lationem, dc reeursum ab abusu potesatis eccisasticae admittendi, dc reci
s mei . Iuris Eccl. Tom. LSevi. Nihil eontra recursum ab abusu potessatis ecclesiasti eae evinciturέ si dicitur: sicut . ita dc Imperantem nullam ac cepisse ad abusum potestatem , Ac tamen si abutum committit , ejus subditi ad alterum Imper tem, a quo non dependet, g. 299. M re ε
95쪽
recurrere non possunt, neque etiam quod promovet paritas inde deducta, quod sieut subditis a principe laesis non licet recurrere ad ecclesia , ita vice versa neque ad Principem reeurrere licebit ad avertendam judicis eeesesiastiei violentiam. Sunt enim diversissimi casus, si quaedam respublica, quae ab altera nullatenus dependet, in territorio suo sine alterius praejudicio potestate sua abutatur, & si ecclesia , quae a republica non undequaque , sed quoad solam essentialem potestatem spiritualem non dependet, in territorio reipublicae eum praejudieio ejusdem abusus committat . Ad alteram paritatem ajo: Vel xbusus pote ilatis politicae contingit in cauta temporalibus , vel ipsam adtingit religionem . si primum , recursius ad ecclesiam seri nequit, quia
nihil illi cum temporalibus est negotii ; si a
terum , sumat gravatus fidelis recursum suum ad illum , qui Matth. II. v. et g. ait : Vanis ad me omnes, qui Iaboratis, is moratisis, is ero reficiam vos. immo dicat Ira
vatus fidelis id ecclesiae, Ac haee iis, quae sibi
competunt, utatur mediis spiritualibus.
f. 3rs. Clerici sunt cives, et r. proin etiam hos Princeps contra omines injurias, de laesiones de sendere tenetur . g. 3I3. coroL Per censuras injustas laeduntur cives in τις suo. g. 3I Itaque Princeps clericis aeque , ac ceteris civibus recursum , & adpellarionem ab abusu potestatis ecclesiasticae admittere, eamque recipere tenetur. f. III. corol.
Schol. r. Clericos, Ac personas ecclesiasticas saepius contra iudicum ecclesalticorum violenta judicia ad Principes adpellasse, historia est testis. Nam S. Athanasius Illegitime a synodo Tyria condemnatus . & episcopali dignitate
exutus a Constantino Augusto imperatoriae tuitionis praesidium implorabat, de quo facto Petrus de Marea ita scribit tb Ut libelris , reserino Constantini apertissima conflat, Athanasium exissimasse, in his aneu iis liberum esse afflicto subsidium tuitionis imperatoriae i Iorare , ἐν Principis partes me, ut pctrisiciat, an vis ulu contra praeseriptum te um, aut canonum ictata fit. Eodem modo Passianus Ephesorum episcopus violenter a sede metropolitana dejectus recurrebat ad Imperatorem Ualentinianum, dc Marcianum rogans, ut decernant , nulli licere vexationem aliquam illi inserte , donee ad
finem perveniant ea, quae inter illum, & ejus adversarios aguntur; & cum Nestorius quosdam, qui se haeresi ejus opposuere, saeuitate eoneionandi privasset, reeurrebant ii ad Imp. Theodotium de Valentinianum , illud enixe gantes . ut nihil deinceps in quemquam Nestorio liceat, nisi primum orthodoxae fidei veritas enucleetur.
Sebot 1. Clericos a jurisdici one seculari per privilegium fori exemptos esse , quidem ostendimus , f. a. at istud nihil ob st,
quo minus illis liceat ad Imperantem contra abusum potestatis evelesiali eae recurrere. nati
privilegium soti eis in favorem a Principibus est concessum , ut a serensi strepita exempti eo liberius Deo vacare possint, s j. 244. schol.
quae vero in savorem data sunt , non debent vergere in praejudicium: vergeret autem cer
te in praejudicium , si illis per id ademptx
fuisset licentia ad Principem recurrendi, quod vel m imo ex subditis lieet . His accedit, Principes dando privilegium sori exclade re non notitisse clericos a protecione, quam illis debent, s L 343. corol. RI' Facta ad Pristipem ab ab n potestaris ereIesiasticae adpel Iatione , is σqua defen/or ecclesiae, re qua mensor civium jur habet tensurat inivstar eafandi, o judices ecclesiasticos, ut eas revocent, adigendi. Per censi iras injustas laeduntur
serVantiam ς nonum promovendi, eorumque transgressionem impediendi juS habet , ac Proin ei, qua erectorae defensori tensi iras injustas cassare comPetit , id quod erat primum. Per censuras injustas cives in si suo laeduntur, g. 3I PeranS ci Ves ex pacto, quo jus belli illis in statu naturali competens, in Illum transi iure, defendere tenetur, II. ergo etiam qua defensor civium censuras injustas contra illos latas facta adpellatione cassare potest, id quod erat alterum .
. Corol. Potestaς Principis contra censuras in- elesiastici contra Principis prohibitionem nihi-histas efficax esse debet. Si proin judices ec- lominus pergant cives in Ilis censuris veI rex
96쪽
Leἰle intelliges, Illum immissione in temporalia , aliisque poenis civilibus violentiam reprimere possir. Schol. t. Si historiam, & praxim consulimus, videmus jam sustinianum Imp. potestatem suam in censuras injustas exercuisse, siquide in in Nov. 123. cap. II. lege publica edixit: Omnibus autem episcopis , o' presset deis interdicimus segregare aliquem a sacra
communione , antequam causa monstretur.
pro ter quam S. retuo hoc fieri Jubent. Si
quis autem praeter hoc a S. communione
quempiam segregaverit , ille quidem . quircum a communione segregatus est, solutur
excommunicatione a majora sacerdote Ductam mereatur communionem. Vui vero aliquem a S. communiono se regare proesum
serit, modis omnibus a sacerdote, sub quo constitutus est , se rabitur a communione, quanto tempore iue perspexerit, ut quod iniusta, fecerit, isto sustineat , quam imperatoris constitutionem probat & laudat ecclesiacan. 6. caul. 24. q. 3. Eodem modo Ioseplius I. Imp. anno Iro6. archiepiscopum Pragensem x censurarum via facti infligendarum comminationibus abstinere jussit , ut videre est in cor p. jur. ecclesiast. Boeh. pag. 172. Huc Ctiam pertinet constit. Imperatricis Mariae Theresiae superius β. 293. corol. adducta , . vi Culus causae excommunicationis ob pereussionem clerici a commissariis ecclesiasticis, di secularibus pari numero cognosci, & Majellati xd adprobationem offerri debent, nec non alia de anno 1763. qua deceroitur , ut nullus tubditorum, ne quidem in crimine haereseos absque placito regio . & consensu judicis secularis excommunicari possit.
Schol. r. Hactenus dictis de reeursu ab
abusu adversari quidem videtur synodus Tridentina, quae Sess. 23. cap. 3. de resocm. edi
xit: Nefas fit secular cuilibet magistratui
probibere eces astico judici, ne auem ex
communicet, aut mandare , ut Ialam excommunicationem revocet Iub praetextu , quod contenta in praesente decreto non sint observata , eum non ad seculares, sed ad ecet fasticos Lee cognitio pertineat. Verum resipondet Franciscus Salgado, sub tanta verborum generalitate non est comprehendendum tam salubre remedium, & charitati um subsidium miseris, & oppressis specialiter a jure canonico, ex ratione, re principiis juris naturalis & divini permissum , longo usu immo moriali conservatum , super quo cum Tridentinum ni bit specialiter inducat , sed generaliter potius disponat, hane limitationem x jure
probatam debet accipere . Numquam igitur concilium cogitavit Principibus interdicere , quo minus violentas judicum ecclesiasticorum censuras prohibeant, aut ad revocandum coingant, quod satis adparet ex testimonio Co-varruviae episcopi Segoviensis , qui concilio Tridentino non tantum intersuit. ita ipsa hetee reformationis decreta.consecit, atque adeo demente concilii optime instructus este debuit. Hic autem constanter asseruit: Posse ab his., qui in judieibus ecclesiasticis vi , di censuris opprimuntur, regios auditores, dc consiliarios, qui apud regia suprema praetoria litigantibus iura reddunt, omnino acii ri, ut vim auserant, ct compellant judices ecelesiasticos ab ea inserenda cessare. Adde, decretum citatum synodi Trid. ad decreta resormiationis pertin re , quae sine placito regio vim obligandi habere nequeunt. 3o6. γρ. II 8. Principium eognoscendi, quibus sub determinationibus adpellat aeni tan quam ab abusu potestatis ecelesiastica fit locuς, haec est propositio: - Quidquid tontra prascriptum eanonum, is legπm eccIesiasticarum , quidquid contra pullicam ut ialitatem, statum aut tranquillitatem reiputilicae, aut contra jura singulorum est actum, dat jus adpellandi ad Principem. Recursus toties datur, quoties adest abusus p
testatis ecclesiasticae , f. 3Is. corol. atqui abusus potestatis ecclesiasticae est omne id, quod agitu contra ptaescriptum canonum, g. 3I & contra utilitatem, aut tranquillitatem reipublicae, 28o. corol. singulorumque jura, pr dicta itaque propositio ad aequatum est cognoscendi principium , quando recursui ab abulu sit locus.
Corol. Quoniam rensira inflicti alicui ob rem, liquet hune modum procedendi eidem recursism ab abusu potestatis ecclesiasticae ad riusus de novo jus adpellandi dare, dc it Imperantem factum, si contra jura singulo- Porro.
g. 3I9. Societates illae , e quarum manibus bona semel adquisita ad rem publicam, & commercium non iterum redeunt. manus mortuae AdPellantur. M a 9. 32o..
97쪽
I. 3ro. ordines religiosi sunt societates g. 213. & quidem Perpetuae quo
niam membrum, quod extinguitur, alio rursus compensatur . Ex harum socie intum manibus bona ab iis adquisita non iterum ad rempublicam, & commercium redeunt, sunt itaque ordines religiosi manus mortuae. f. 3I9. s. 321. Civitati est noxium , si bona mobilia in maiori copia in manibus moria tuis extant. Quidquid bonorum mobilium manus mortuae habent, illud circulationi eripitur , quoniam ex manibus mortui S ad rempublicam & commercium
nihil redit. g. 319. Iam vero civitati est noxium omne id, per quod circu- Iatio pecuniae impeditur . quoniam hac impedita proportio inter pecuniam &
producta commercii tollitur. id est, aliqua pars mercium caret pecunia illam repraesentante. Dein civitas tanquam corpus Politicum, & morale spectari po
test, in quo ut habet de Sonnense is in morio ad posit. polit. a suprema pote
state caput repraesentatur; a legibus re consuetudinibus cerebrum, ubi nervi ortrem,
sedemque intellectus, voluntas ac sensus habent, quorum instrumenta sunt Iudicesct magostratus. In ore o stomacho, ubi communis nutritio praeparatur , est mercatura, sedulitas, o agri euItura. Fiatici reditus sunt sanguis. Prudens oeconomia δε- det in corde, refert sanguinem, oe fc toti corpori victAm , vitamque impertitur . Sane nonne absurdum seret, si quis in unam corporis venam sanguinem contrudere, & reliquas evacuare, atque indigentes facere vellet, ut una Plena dein adsit pro evacuatis p aut quomodo tale corpus sanum es2 posset
Schol. I. Detrimenta, quae ex impedita pecuniarum circulatione in rempublicam redundant , ita determinat de Sonnenseis β 234. in
post. sciendi negot. En damna , Quae ex impedita circuiatione oriuntur. Quando pecuniae pars circulationi aufertur , νes inter pecuniam ἐν merces turbatuν', nimirum, cuidam mercium parti oblata pecunia
non sufficit. Si pecuniae massa utico distri
hui pinet, ex ista turbatione viritas marcium sequeretur . Quum autem hae subita aequalitas inter peeuniam is merces fieri nequeat, ae tota neunia Iumma inaeis
qualiter βι distributa , tuis plus quam necesse est , his minus , hab/ntibus , pecuniae summam esse minorem sentimus . Qui nisi uod opus est, habent, minus quam ole-aηt , accipiunt; bine, diminutis operibus suis, ἀσrius vivere, vel ad illos qui meuniam servant, confugere debent: ista autem non nisi pacto femore eam praebδnt. Sic μ-nora pretium mercis augent, sedulitatis Iu crum minuunt , lucrique partem pecunioso tradunt. Idem doctissimus autor nimias privatorum divitias etiam securitati obesse posse in possit. polit. β. 4et. & duobus seq. ostendit, siquidem vires singulorum civium cum viribus civitatis, & Imperantis hane habere debent
Proportionem, ut massa virium resistentiae ex parte civium semper sit minor massa virium ex parte civitatis Ed reprimendos rebelles. Cum vero cives vires ad resstendum Imperanti etiam ope dimitiarum adquirere possint,
in civitate bene ordinata familiae, statui, aut eivi nulli media exeessivas sibi comparandi di vitias permitti debent. Pecunia ait rursus quidam Germ. anonymus j in divitum scriniis sepulta, furtum est rei publieae factum.
Qui aurum auro cumulat , non es felix. Medio in auro nudi Americant languent . Schol. 1. Objici posset, magis proficuum eia se reipublica , s bona mobilia, dc pecuniae in
unum locum congregentur, quam si per cives Proportionaliter distribuantur , quia tum Imperans exigente utilitate, aut necessitate, ea jam collectru habere potest; verum animadver tendum est Imperantem emolumento eivitatis aeque contulere posse, sive bona sint dispeiai, sive in uno loeo eumulata, dummodo non dispergantur extra civitatem. Pone enim Imperantem mille indigere florenis, sive totam summam accipiat ab uno subito, sive plures smul conserant par erit ratio ; at relate ad eo meretum non est par ratio, sive bona sint aequibiliter dispersa, sive non , quoniam com mercia semper impediuntur, dum in manibus mortuis pecunia existit, proin falsum est , --tis proscuum esse reipublieae, si bona cumulentur. Quid, quod ingentes thesauros in unum locum congregato hostis irruens faelle simul
asportare posset, quos, si dispersi per civitatem fuissent , haud adquisivisset. Dein easus
necessitatis, in quo proficuae esse reipublicae dicuntur pecuniae, Zc thesauri in unum locum Congregati, tunc adest , quando cives ita tunt exhausti, ut contribuere amplius nihil queant,
at cives ita exhausti non fuissent , si pecuniae in unum locum congregatae latet illos disipe γ
98쪽
is missent, ipsae itaque thesauroru in arculae, implendas, conservandasque amant, In causa quas aliqui pro extremo reipublicae refugio sunt, quod emergant casus necessitatis.
I. 3ar. Imperanti ius competit invigilandi, ne societates particulares in civitate existentes eidem evadant noxiae. 28 . ordines religiosi sunt societatates f. zs3. in civitate existentes, ac proin jus est majestaticum introspiciendi, ne ponant actiones civitati noxias. Civitati est noxium, si bona mobilia in majori copia in manibus mortuis existunt, I. 32I. cum itaque societates ordinum religiosiorum sint manus mortuae, 32o. liquet, Imperantem jus habere determinandi, quantum ex bonis mobilibus ordinibus religiosis adquia
rere liceat. Sebia. His dinis consormiter Aug. Imperatrix Maria Theresia 2o. Λug. anno IIII. in vim pragmaticae perpetuae edixit: Ordinum religiosorum candidatis utriusque sexus ultra mille imperiales monasterio dare non licere. De Sonnenseis in post. polit. β. 46. & hos mille imperiales superfluos esse , sequenti ex fundamento adserit : Immortales societates, Uneque potissmum quarum augmentum rei publicae minus prodest permittunt', ut eis yerans limites possionit definiat. Sic etiam numerus in ip=r ruitur. Matutus numerus rationem alimenti decernit. Quod superest, societatis membris inutile , immo &noxium esse potest . Sunulata , statutaque necessarii alimenti ratione, praecavendumne opes testamentis, donis, emptionibus , aliisque conventionibus, augeantuν . Maximam animadversionem requirit baee legislationis pars. Dein in adnotatione ad β. citat ita scri-hst: Statuta est summa, cum qua eaenobium
quisque ingreditur. Iuxta praesens propostum , superfluum est id quod rntroducituν .
Definitus est sociorum numerus , aeque a
dos eoenobii; ἐν quum ille numerus non sua tendus , nescio cur socius intrans bstna
secum portaνε debeat. Porro ultra numerum tundationis in monasteriι non suseipiendos esse , ex Trid ossenditur, quod sest xs. cap. 3. de regii l. & monial jubet i Ut in omnibus monis eriis , ἐν domibu ν tam virorum, quam mulierum bona immobilia possidentibus, vel
non possidentibus is tantam numerus costia matur, ae in posterum conservetur, qui vel ex reditibus pro iis monasteriorum, vel emconsuetis eleemosVis commode post sustentarrh
, 323. Civitati est noxium, si manibus mortuis bona immobilia illimitate adquirere es Iicitum. Fac hoc licitum esse, tum fieri posset, ut pleraque bona immobilia ad manus mortuas deveniant, quo posito nobiles, ceterique vasal Ii Viribus destituerentur onera Principi debita praestandi, neque etiam ejusmodi b na in manibus mortuis posita ulla deinceps producunt adventitia selidi commoda Regi, omnium domino saperiori.
s. 3a Imperans jus habet invigilandi ne respublica detrimenti quid capiat. f. 28 in Est reipublicae mmiciosum, si manibus mortuis illimitate est licitum bona immobilia adquirere. 6323. ereo Imperans jus habet prohibe
di ne sine illius consensu bona immobilia ad manus mortuas transeant, Ea ipsa autem quam de hac re promulgat, constitutio lex amori irationis audit , proin Principibus.legem amortizationis condendi potestas denegari nequit.
Corol. i. Posita lege amori irationis omnis alienatio boni immobilis ad manus mortuas sive per ultimam aeoluntatem . Me per actu1 inter vivos sine consensu Principis facta, nulla est, da irrita. Idem enim in rempublicam redundat damium, sive adquirantur immobilia
a manibus moi tuis per voluntatem ultimam, si e per actus inter vivos. Corol. 2. Confieitur rursu , haeredem ad
aestimarionem rei terata immobilis, si amortietatio impetrari nequit, notr obligari. Nam legatio rei immobilis a mortitatione non impetrata nul Ia est, i c irrita corol. praec. ae proin invalide est promissa , qui θquid autem invalide promittitur, tantundem est, ac si pro
missum fuisset nihil. Porro ubi nihil est promissum, etiam nihil est praestandum. Corol. 3 Cum semper aliquid damni re
dundet in rempublieam, quando manus mortuae bonum immobile adquirunt, liquet, pro
99쪽
eoncest, amori iratione Principem jus habere certam pecuniam exigendi, quasi in compensationem utilitatum, & redituum publico subtractorum, ut, exempli causis , propter sui, tracta laudemia in emphytheus , quae acciperet dominus directus remanente ea in manibus privatorum . Conso imiter ad hoe recte Choppinus de domxniis regni Franc. l. I. cap.
3. n. . scribit: Cum semel dimino usui dicatus suerit ager, Jam tum tiberatur ρrivato mortalium dominatu , saltem inalienabilis, sacerque factus, nudia deinceρs producit adventitia seudi commoda Negi omnium domino superiori. Ideoque alterutrum eccisis his onus incumbit. vel adquῖ ita in trivato. rum manus deferendi, vel, si maluerit Trinceps, indemnem servandI eum ipsum numaria aliaua mortu .e manus pensations. Schol. 1. Leges morti rationis originem traxisse viden ur ex nimia propensione fidelium dotandi, fundandique monasteria. Constat monachos olim in AEgypto ex quotidiano manuum opere vixisse, id quod & sanctus Benedictus in sua regula cap. 48. statuit: Otiostas inimica est animae. Et ideo certis temporibus occupari debent fratres in labore
manuum. Non obli ante autem hoc, jam antiquitus erant monasteria , quae non ex solo
manusi opere, sed etiam ex oblationibus fidelium , & monasteria ingredientium vivebant, quod ipse S. Benedictus supponit in eodem cap. 48. suae. regulae dicens: Non debere contristari monachos, si necessit 1s loci, aut paupertas exegerit, ut per se fruges colligere debeant, itaque non omnibus monasteriis necessitas, aut paupertas opus manuale imposuit; non autem adparet, unde vivere potui sient sine labore manuali nisi ex oblatione siclium,& monasteria ingredientium. Ex hac autem. liberalitate offerentium tantae successive ad monasteria devenere divitiae, ut legamus seculo nono abbatias plures ob cumulatas divitias
dona annua, dc militiam suppeditare debuisse Regibus . Probat id constitutio Ludovici Pillata anno si . in qua petens notitiam demonasteriis vult scire, quae in regno suo dona,
is militiam sacere possint, quae sola dona si
ne militia, quae vero nec dona, neci militim, sed solas orationes pro silute Imperatoris. Quae vero seculo undecimo laicorum suerat liberalitas ad iandationes faciendas, plus quam
notum est. Cum vero continuo magis bona ad monasteria devolverentur non sine gravamine
Principum, dc laicorum eo, quod bona sic ad
manus mortuas devoluta eximerentur a variis
oneribus, quibus respublica sublevari, Zc Primcipis aera Hum conflari deberet. tandem incepere Principes huic rei medelam adhibere.
Hue pertinet famosa illa constitutin Caroli V.
de anno i seto. ubi ecclesiis, aliisque colle is, quae manus mortuae dicuntur, adquisitio bonorum seu seudalium , leti allodialium , seu emphytheuticariorum absque amori iratione est interdicta, insimul omnibus actibus, contracti bus, de testamentis , quibus ad manus mortuas bona transcribuntur , irritis declaratis. Extat etiam in corp. jur. eccles. Auli. constitutio Leopoldi Imp. de anno 1669. hujus tenoris: Fideles Status nostri apud nos questi sunt, plura bona immobilia a lateis ad cleri cos trλnsferri, adeo ut sensim nobilibus haeredibus sere nihil remaneat, quo nobis debitum servitium praulare possint . - Praemista hae legis sitae ratione statuit: Nulla bona immobilia , sine piae xio nos leto consensu , nullo pacto , interim , ad clericos alienari poste; quod confirmavit Carolus VI. & latius extendit . Constitutio Aug. imperatricis Maria The- resae de anno 1 73. die ao. Augusti se quentis est tenoris: .Amori rationis Iecti , a nos ri, Praedecessoribus , praeseriim Ierdinai do is Careso VI. ivtroductae, circa bonorum mobilium alienationem ad clericos , con-1estim accedimus . &c.
Schol. 2. Argumenta, qtne contra aequitatem legis a mortietationis pugnare videntur, huc fere redeunt . Primo bona de reditus monasteriorum reipublicae non nocent, quia illa idem habet commodum ex bonis, sive ea possideantur a monasterio, sive ab alio , siquidem monasteria aeque ac laici de suis bonis tributa tam ordinaria , quam extraordinaria solvunt . Jam vero respectu ad civitatem est adlaphorum, sive A , fixe B solvat tributum , quia sempersolvitur . Secundo per legem amor tizationis monachis jus adquirendi per donationes, testa in
menta dc legata, nec non per emptionem adimitur; atqui jus adquirendi illis adimi nequit, cum euilibet jure naturali competat . Terti. pretia rerum sunt aucta , ergo reditus landationis jam non sitisciunt. Quarto pra stat monasteria esse opulenta , quam indigentia: nam ubi communitas monastica est egens , fratres curis , & negotiis secularibus nimis Occupantur , ut sbi de sustentatione prospiciant, quod repugnat doctrinae Pauli docentis: emo Deo
militans se Maotiis implicat secutaribus..
Ouid , quod teste Bonaventura smonia plerum que si comes paupertatis 3 uuinto monasteria
non sunt manus mortuae, neque cistulationem pecuniae impediunt . Nam pecuniae hel revolvuntur intra fatum , seu familiam ita , ut
transeant de uno consanguineo in alium , vel revolvuntur extra flatum ita, ut transeant de una familia in aliam. Secunda pecuniae circulitio ad reipublicae utilitatem promovend in ia
100쪽
in singulis membris non est necess,ria , sociis enim bona camerae dc coronae , bona fisci , seuda dc fidei commi sta reipublicae nociva essent , eum non transeant de familia una in aliam, proin ad conservandum bonum commune civitatis ei reulatio intra flatum tussicit . Haee vero etiam in monasteriis datur , quia bona monasterii ab uno Abbate in xlium transseruntur- Respondeo ad primum negando idem
esse sive latet sive monasteria tributa dc steuras ex immobilibus solvant. Admitto equidem posita in determinatione rempublicam nullum de trimentum in tributorum reditibus persentiscere at inde nondum consequitur, nullum detrimentum rempublicam opere . s immobilia a monasteriis possideantur . Nam laicus polli dens immobile ex ejus reditibus se , suamque sustentat familiam. Econtra monachi se sustentant ex sundatione, proin reditus boni immobilis deductis ileuris remanentes subtrahuntur commercio , id est: sunt mortui . Ad secundum aio : Lex prohibens , aut adimens laicis jus adquirendi per haereditates bona monasterii , non eli injusta, ergo vice versa neque lex amorti sationis jus adquirendi monachis adimens iuri naturali repugnat. Dein etsi detur jus adquirendi jure naturali monachis competere , tamen fideicommissum monachos excludens est justum . Si itaque p. ivatus fidei commisso, cur Imperans lege amorti sationis ob bonum publicum lata, eos a jure adquirendi immobilia excludere non pollet λ Ad tertium dicendum est,
ea ratione , qua rerum pretia, etiam mona
chorum reditus esse auctos, nam praeter bonaiandationis per secula elapsa multa adquisiverunt donationibus, legatis, haereditatibus, mi Lsarum stipendiis, dc ingentes quandoque summas a candidatis . Adde dona fundationis ple-
rumque consistere in decimis, dominiis, agris. vineis de ejusmodi, quorum pretium cum pretio esculentorum semper crescit. Quod si tamen in uno alterove monasterio bona sundationis non sufficerent, minuatur numerus religiosorum , dc ad praescriptum concilii Trid. f. 3 et 1. schol. is numerus constituatur, qui ex bonis iandationis commode sustentari potest . Argumentatio dein quarta ab uno ex tremo ad aliud procedit . Neque indigentes .
neque divites monachos volunt Imperantes legem a morti sationis statuentes . Congrua suste ratio illis salva maneat, dc ita medio tutissimi itur . Non autem paupertas tantum , sed de divitiae simoniae oceasonem praebent ex sen tentia S. Antonini in summa L. I. c. s. n. 1 r. quo plus cnim potantur , eo plus sitiuntur aquae. Ad quintum tandem reponendum paritatem adductam non valere, quoniam bona camerae , coronae & fisci ad Imperantis sustentationem & bonum publicum impenduntur . Quid , quod in flavaria etiam quaedam bona camerae in seudum dentur, ex quibus familiae nobiles sustentantur Reditus item seudorum de fideicommistbrum non sunt in manibus moe- tuis, sed nobiles se ex iis sustentant , proin ad rempublicam iterum redeunt. At monachi bono immobili, si quod adquirunt ad sustentationem suam non indigent, sed quilibet aut ex missarum stipendiis, aut ex landatione vivit , atque ita reditus boni immobilis veniunt ad manus mortuas. Dein istud etiam est diseriminis inter fideicommissum , seudumque de bona monasteriorum , quod priora saltem quoad usum-Duchim , dc ὸominium utile alienari possint,
posteriora vero neque quoad dominium utile .
f. 3 3. Cetera, si quae praeter enumerata competunt Imperanti iura circa sacra, quilibet facile ex principiis ea cognoscendi ex suprema nempe inspectione, & advocatia ecclesiae F. 289. deducet. Neque ullum errandi periculum timendum habet, si essentialia religionis, quae fini civitatis contradicere numquam possunt, et 78.) ab ejusdem accidentalibus rite distmguere norit, atque simul mutuam utriusque potestatis independentiam in I. fundamenti loco praemulis semper habuerit . Nimirum quotiescunque quaestio est de tali re, seu actione, sine qua essentia religionis stare nequit, toties Principis autoritatem intervenire neces le haud est. Quod si vero quaestio sit de rebus iis, quae quidem ad Pietatem conducunt, nulla vero ratione ad essentiam religionis 1 pectant , tum ecclesia nihil statuere potest, donec Principis non accessit placitum. Tandem fi Vcl Ursonae, vel res ecelesiasticae spectentur praecise , ut sunt civiles, tum sola
potestas Principum eas determinare potest. Schol. Est doctri ira de juribus Plineipum ei r- jure naturali de civitatis sunt hospites, intelligi,
in i crλ in toto iure ecclesiastico publico uti- prout deberet, nequeat, plene iam Perspicitu s
istim , dc nobiliivina, quae eum ab iis, qui in cur jus naturae principiis demonstrandi in ju ς