장음표시 사용
81쪽
Immediatae Praelatorum scamnis sunt adnumeratae, & curiatim ciam in iis eoamitiis aliae in Suecico, aliae in Rhenano scamno per Iegatos vota ferunt. . a o. ordines equestres, quod adtinet, is, qui leutonicum 261. diritagit, magnus ordinis teutomo magister V atur, atque inter status imperii est re Iatus, mox post Salisburgensem archiePiscopum locum tenens. Oui vero Ioa niticum ordinem, . 26 i. regit, magnus magister ordinis Ioannities , seu Melita- i. ordo Ioanniticus divisus est in octo linguo, seu nationes, β. 26r. inter quas in lingua germanica notandus Venit prioratus Germania, ct ballivia Bran debuetica. Qui prioratui Germaniae praeest, titulum gerit ordinis S. Ioannis Baiaptissa Hierosol'm supremi per Germamiam magistri & etiam inter ordines imperii relatus est, habens sessionem inter Abbates principalioris dignitatis. Ballivia vero Brandeburgica magnum m serium Domini, & qui huic regendo praeest .
magnus dominorum magister, dici solet.
DE INRIB US IMPERANUFUM CIRCA SACRA.
De Iuribus Principum circa sacra in genere.
I Lla, quorum unum continet determinationem sine altero non possibilem . seu quorum unum sine altero esse nequit, connexa sunt. 3. o. Iuxta optatum Mileuitanum ecclesia est iu republica, eademque Persona , quae est membrum ecclesiae , est simul membrum reipublicae , nequit itaque in praesenti rerum statu ecclesia intelligi sine civitate . seu ecclesia continet determinationem sine ecclesiae non possibilem , id est i Ecclesia cum republica connexa est. s. 272. Ecclesia non minus est societas, 62. quam civitas, g. r9. Qumlibet harum societatum suum habet finem. 38. 39. Cum Vero una eademque persona simul sit membrum ecclesiae, & civitatis, =.2 i. ad finem societatis utriusque tendere debet. In mediis quibus utriusque societatis finis obtinendus est, vel latet contradictio, vel non. Si alterum, Vel sibi simpliciter non contradicunt, vel sibi insuper mutuum praestant auxilium. Pone ex dictis detorminationibus qualemcunque velis, jam ecclesia in civitatem influxum quemdam babebit, & relationem, ex qua Imperantibus jura quaedam non exurgere non Possunt, quae jura circis sacra adpellamus. F. 273. In statu natura lapsa bomo in vita segrege existens statum Dum externism conservare, o perficere nequi ι. Ita statu naturae lapsae homines sunt proni ad laedenda ossicia tam imperlacta. quam persecta, a . ergo homo invita segrege, ut statum suum externum conservare , & Perscere posset, sussicientibus deberet esse instructus Viribus, vim omnem, quae eum in νῶ suu la
dere posset, propulsendi. At hoc fieri nequit, quoniam duo, aut tres unius hinu inis.
82쪽
minis vires in vita segrege existentis jam superant, ac proin is statum suum
externum conservare, & Perficere nequit.
g. a 4. Cum homo in Vita segrese ex Virium desectu se conservare , &perficere non poterat, a73. necesse fuit singulis domuum, seu familiarum rectoribus ceterarum familiarum auxilium quaerere, & hoc sibi pacto promitte re, quo posito adest societas plurium familiarum ad securitatem obtinendam , quae societas anarchica, seu anarebia adpellatur, quoniam obligatio ad finem socialem non arbitrio Imperantis, sed ex Pactionis natura determinatur , atque adeo est societas aequalis. . 27s. In flatu natura lapsa homo in focietate anarebica existens statum suum
externum conservare, ct perficere nequit. Ad hoc, ut securitas contra violentas incursiones obtineri queat, requiritur, ut Vires, S: voluntates ad eam obtinendam uniantur per media eadem. Atqui in anarchia, dum nemo ab ulterius
arbitrio pendet, aliis alia media ad finem socialem obtinendum videbuntur aptiora, quo In casu nulla habetur unio. f. 2 6. In statu natura Iapsa homo statum suum exlexnum non nisi in societ te e tolli eonservare, re perficere potest. In statu naturae lapsae homo statum suum externum nec in vita segrege ob virium desectum, f. 27 r. nec in s cietate an archica ob defectum unionis virium & Voluntatum conservare , de perficere potest, a s. necesse igitur ad securitatem obtinendam est iuria naturalia aequalitatis, & libertatis Imperio communi committere, ut ita Voluntates singulorum totius universitatis voluntati subjiciantur. At hae sub determinatione jain adest societas civilis, s. nullo itaque modo in statu
naturae lapsae homo statum suum cxternum conservare & perficere poterat, nusi in societate civili.
f. 277. In statu naturae lanae erectio societaIam civilium humano generi jure naturali est praecepta. Homo jure naturali obligatur statum suum externum conservare & perficere, lemma ex juri nat. γ quoniam vero obligatio ad finem fimul includit obligationem ad media, sine quibus finis obtineri nequit, && quum uniciam se conservandi & perficiendi in statu naturae lapsa 'medium sit societas civilis, et s. sequitur id, quod erat ostendendum.
Corol. Ergo hae propositio: uuidauid eum rati non repugnare. Fac itaque homines sponte inire civitatem , tum saltem ex pacto ad finem socialem sunt obligati . nisi ostendi potest, Deum per revelationem civitatem prohibuisse, ex quo consequitur : inter ossicia juris naturalis hypothetica etiam hanc pertinere propositionem: Si in societata civili exi is , fiat
ejus convenienteν vive; is quod ad scopunimeum suscit. se civitatis eo pirat, faciendum, is quid- qaia eidem remanat, emittendum, vel brevius: Fiat civitatis convdnienter viva , est praeceptum iuris naturalis. Schol. Non desunt ex juris publiei doctoriabus , qui obligationem naturalem erigendi civitates negant: sed quidquid interim sit, illud tamcn certum est, societates et iles juri natu-
. 278. Haee propositio et GIe Deum modo ab eo determinato , est preceptum juris naturalis. g. 3. & Etiam haec propositio e Finis civitatis convenienter vive, est praeceptum juris naturalis, si non absolutum, a I corol- saltem hypotheticum, cum Deus per revelationem ci itatem non prohibuerit, f. 27 Knol. Haec duo, iitpote naturalia, ac proin simul divina praecepta sibi contra dicere non postunt, nisi meum aut omniscium , . aut sapientissimum esse negemus, ut Vei nesciat , quae sibi contradicunt, vel nos ad impossibilia obligare
3. 279. Christus ecclesiam suam ita instituit, ut Deus in ea perfecte coli posset, quin civitati detrimenti quid inferatur . Nisi Deus in ecclesia christiana'perfecte
83쪽
eoli posset absque eo, quod reipublicae detrimentum inserre sit necesse, tae propositio : cole Deum modo ab eo determinato, huic propositioni : Quidquid bono. ct fui civitatis repugnat, omitte, contradiceret, & simul stare non possent. At
nulla in his duabus propositionibus esse potest contradictio, ,2 8.) liquet ita
Corol. I. Ergo finis societatis ei vilis , finisocietatis ecclesiallicae, dc vicissim contradice
Corol. 2. Et quia posito fine mediorum exi stentia necessario ponenda st , eo ipso quod fines utriusque societatis sibi non contradicunt , corol. praec. idem de mediis erit di
Corol. 3. Proia recte in eruendis characteribus verae religionis inter ceteros dc iste est adtendendus, utrum illa eum fine civitatis conspiret, vel eidem eontradicat, quod alterum si in religione quapiam inveniatur L tuto ad ejus falsitatem concluditur ἀCorol. 4. Colligitur porro, eos bono religionis nolirae non adeo considere, qui talem ecclesiae adtribuunt potellatem, &jura, quae potet fati eivili in promovendo civitatis fine impe/imenta ponunt; praebent enim ita occasonem religionis nostrae adversariis illam tanquam fini ei vitatis contrariam , ae proin tanquam non. divinam proclamandi. Huc quadrat elegan doctissimi de Sonnen Is animadversio, quam in post. polit 329. sequentibus ponit verbis :t Germ. Doctrinae ebristianae, potismum , vero eatiarieae, obsectum saepe suis, eam legislationi eivium bono sa opponere: inaeniola sunt intelligit leves ratiunculas , quibus quidem ex jure divino jus aseli deducere conabantur qtiae id ei exeν rant; ea magis itaque refert , si modi audaciam consu
. et . Christus ecclesiue non dedit potestatem condendi Ieger, aut ponendi actiones eivitati noxias. Leges ecclesiasticae, aut actiones mem orum ecclesiae civitati noxiae repugnant huic praecepto legis naturalis : Quidquid Di cioitatis repugnat, est omittendum, 277. corol. ) atqui id, quod jura naturali repugnat, simul repugnat voluntati Christi, I9. proleg. ergo leges , aut actiones ecclesiae civitati noxiae Christi voluntati sunt contrariae , id est: ecclesia eas edendi
potestatem non habet .. Corol. Quod si Itaque eontingeret a Pontifice , aut ab aliis superioribus eeclefiallieis edileges , aut poni actiones civitati noxias , illi
potestate sua abuterentur , neque exercitium
ejusmodi potestatis ecclesiastieae ad religionem, sed ad abusum religionis spectaret. Seboi Ex iis , quae hactenus in hoe eapite sunt dicta, satis adparet, dc adhuc ex seque tibus plus ad parebit, jus naturae non sine ratione sufficietite principiis demonstrandi in jure Mesesiastico adnu meratum fuisse. et . prinleg. eum schoh hM. 28 r. Essentia imperii civilis consistit in potestate media ad finem socialem civitatis obtinendum determinandi, removendique impedimenta. F. et Sa. Iura illa , quae rationem sui sufficiente in in essentia. imperii civilis a8a. γ habent, Iura majestaιιca ad iis ..283. Quod rationem sui suffcientem in essentia entis habet, ejus est adtri, tum, atque adeo ab eo inseparabile, per ontolog. iura majestatica rarionem. sui sussicientem in essentia imperii civilis habent, a 82. proin indivisibiliter cum majestate, & imperio civili cohaerent , non nis intereunte
corol. Ergo Imperans et vilis se juribus majestatior abd eare nequit neque illa ad locum, aut ad tempus restringi possunt.
f. 28 . Iur introspiciendi, no aut cives simguli , aut societates particulares in civitate existentes amones ponant eidem noxias, 1us est maiestaticum. Ius supremae inspectionis, ne aut singuli cives, aud societates particulares civitati evadand
oxiae, fundatur in jure actiones civium ad finem socialem dirigendi, ergo tum
84쪽
datur in essentia imperii civilis .is q. 28 r. Id , quod rationem sui in essentia imperii civilis habet, jus est majestaticum , g. 282. atque adeo habes id.
f. 28s. Ius inspectionis supremae in societates particulares jus circa societates ct collegia adpellatur, quo rure, cum sit jus majestaticum, sq. Ω-- perantes salva majestate abdicare nequeunt. . 283. corol. γ. I. 286. Ecclesia est societas r. in civitate existens . g. a r. Ius inspectionis in societates in civitate existentes , est jus majestaticum M a8 atque ideo ad jura pertinet majestatica inspiciendi, ne ecclesia civitati evadat
Corol. Hoc itaque jure se Princeps abdicare nequit,' . xt 3. eorol. ὶ de qui eum in exercitio hujus juris impedit, illum laedit. i. l. g. 287. Religio est egeatissimum finem civitatis promovendi medium. Ad finem civitatis promovendum necesse est , ut cives omnes actiones bono civitatis reis Pugnantes omittant. Nemo omittit actionem, nisi majora pro omissione, quam
positione eiusdem habeat motiva. per psycholog. Cum homines in statu na turae lapsae proni sint ad laedenda ossicia tam imperfecta quam Persecta, Leta. , sola repugnantia actionis cum fine civitatis apud pauciis mos motivum est sufficiens ab ea abstinendi. Connexio mali cum actione iniusta, seu poena et . movet quidem voluntatem ad ejus omissionem ; at i inra hoc motivum de se quidem emcax, inessicax saepius redditur per spem p aenam effugiendi , Praesertim si delicta sinit colim lira occulte . Econtra redigio hanc spem tollit . cum manus ulciscentis judicis divini effugere nemo valeat. Majus itaque religio prae bet motivum ab actione fini civitatis repugnante abstinendi, quain poenae tem-Porales, atque adeo artissimum ea est medium finem civitatis promovendi.
Schol. Filis ei, itatis. eli felicitas . externα , moralis borius flatus obiisetur, primum restu. 39. ad felicitatem culus cuinque generis ob. oro proclιl aerebia meretur Iocum. Haec enim tinendam Tequiritur habit in oblitationibus sis ' ulcus mula Deieratis est vinestum: venera- satisfaciendi. Habitus obligationibus satisfacien. Filibus praeeeptis virtuteri docet; ad haxedi dicitur virtus , ergo ad felieitatem exter- exrreendam meandis promissionibua animum, nam obtinendam est necesset, utaeixes eo lant minisque amrtio a .rret; vel evm . per p*virtutem, ibi vero virtus maxime colitur, ubi nitentiam quam ipsa peccatori inculcat, me religio floret . Eni alterum ratioeinium , quo Iiorem reddit . Religio supplet quod legisla- religio fortissimum civitatis.vinculum esse osten- tioni descit. Ubi legislatoris oculur, imo irditur. Germ Inter media e escissis o ait iudicis, assequi nihil poto, religino est de Sonnenseis in politi polit. 9. yo. γ quibus praesens, ne homines prava aggrediantur. . 288. Ius fgrema advρcatae eccJesae, 9 tuitionis fidει jus est in .demticu εIus essiciendi, ne essicacissimum finem civitatis promo, envi medium stustretur rationem sui in essentia imperii civilis habet, et 8 i. atque adeo est jus in jestaticum. ρ. 282. Religio est e vicac liminum turem civitatis promovendi medium, 287. adeoque ad jura pertinet ni ajessalica ef Aendi, ne medium hoc frustretur , & inane reddatur . Hoe auteln fit, sy Imperans suprenici ecclesiae advocatus. fideique defensor existit.
Schol. r. Qui obli ur aed finem ,. et i nota defendit . . Neque Patressimilias, dum in se t τὸ ad media . imperans tenetur promove: cietates tot, e re civiles ad religionem mim re selieitatem emaernam i νroin etiam promo- ostigari aut vesuisse , aut potuisse centiendi vere religionem linquam medkimrad sinem. J sunt. Germ. B direrens debet etiam ister civita is obtinendum, promovet ero religiηλ it de so enta, Deo unica eitato si uo in , si ζRIV sua auchoritate eummendat, &max adve ure , omnis civis religi obaud
85쪽
potitiei eriminis reos esse, qui statui mediaeives ad perfeyionem dueendi quodammodo adimuκt. Ex opinione, auod uultas sit D/us, oritur inobedientia ac seditio. Schol. 2. Agnovit hane Principum obliga. tionem defendendi religionem otiam antiquiatat ; siquidem S. Aug. edixit i In Me Reges terrae serviunt Christo, etiam lues ferendo pro Christo . 3c Leo M. Pontis ad Leonem Aug. seripfit: Debes Imperator incunctanter advertere regiam potestatem tibi non solumas mundi reeimen. sed maxime ad ecelemepraesidium esse coliatam. 9. 289. Principium cognosce ἐν sura Principum eirca sacra est jus suprema inspectiomis . ne eccissa reipublica evadaι noxia , eum jure suprema advocatia ecclesiae, ae tuitionis fidei. omnia jura Principum circa sacra rationem sui habentia influxu, dc relatione ecclesiue ad civitatem. I L 271. Ecclesia ad rempublicam hane habet relationem, ut relistio fini civitatis non tantum non contradicere possit, f. 278. & 279. coroL I. sed insuper aptissimum si illum prom vendi medium. L 187. Ex eo. quod ecclesia fini civitatis contradicere ne queat, jus supremae inspectionis, & ex eo, quod religio sit aptissimum promovendae lalicitatis externae medium, jus supremae advocatiae oritur . Sub his itare duobus principiis omnia jura Principum circa sacra continentur. & ex iis educi possimi. .
Corol. Quoniam ius Supremae inspectionis, dum jure supremae advocatiae sint jura maie-gatica, c ρ. 186. & 188. , idem de juribus
circa neta ἐκ Deeis erit dicen/um, quorum proin nullo silea majestate se abdicare possunt Imperantes. u. 233. corol. ὲ
De juribus Principum circa saera In specie.
f. 29o. Religio est determinatus Deum colendi modus. I. r. Colimus Deum, si assensum praestamus veritatibus ab eo revelatis, 3t motiva agendi ex persectionibus ejus desumimus. g. ro. Hoe fieri nequit. nisi dogmata, f. Io. corol. & persectiones Dei cognoscantur. Quum itaque Imperans, qua supremus ecclesiae adVocatus, religionem promovere teneatur. F. 288. cum ichol. simul jus & obligationem habet invigilandi, ut subditi in religione rite de satis instruantur.' SeML s Germ. Rusires inuisus MDul ρε- κῶνe templum queant, nimis fata nissum inmero . in etiam inman νε- H parecbiaia. De Sonnensessia posit. polli. g. 92.
. zor. obligatio populum in fide erudiendi ministris religionis competit . Quia vero Imperans jus Et obligationem habet invi3ilandi, ut popuIus. sussicienter in fide instruatur, aso. iam liquet , eum ius habere ministris religionis praecipiendi, ut obligationem suam. & munus ici, ob quod in republica nocritae genus profitentur, rite adimpleant.. coria. Cum nemo alterum in ossiciis resi- ut antea neeessariis tanto muneri sint imbuti gἰοnis erudire valeat , nisi ipse sussie uter sit silentiis religionia ministri. instructus, Imperans etiam has habet urgendi.
g. 292. Quia Imperans tenetur religionem conservare. 8c promovere. 288. etiam ius habet removendi impedimenta, iisque mecavendi . Per haeresim, aliasque contra bonos mores doctrinas religio subvertitur , proin jus habet praecavendi , ne iuereses in ejus territorio oriantur . ortasque tollendi. 3. 293. Per lectionem librorum religioni peruiciosorum haeresis oriri potest.
86쪽
Imperans jus habet praecavendi, ne haereses in ejus territorio oriantur, f. 292. ergo jus prohibendi libros fidei, bonisque moribus pemicioses eidem competit.
Sebol. celebriores Iuris periti ait doctus Im rantium eontinua straxi a Constantino euidam Germ. anonymus demonstrant , ius usaue ad Carolum Quintum certo constat.
δεινοι prohibendi apud Principes via, ut ex vide Van Espen, nee non Sava da Rea
g. 294. Quod si animadvertit Imperans dissidia circa religionem in eius territorio gliscere, ejus erit ossicii, ut in ipso suffocetur flamma ortu instituendo colloquia ad concordiam inter dissidentes reducendam , & siquidem disputationes theologicae mali radix essent, iis imponendo finem.
Sebot. Si Friderisus ait anonymus cit - tes interfuerint . Hue pertinet celebris illatus Saxoniae Elector, ex propria autorita- anno 1343. eoni lio prudentum theologorum ate , indulgentiarum praedicataonem in lase Carolo U. promulgata religionis formula, Inia ortu metavisset ne finem illiusmodi contro, terim adpellata. in qua, quibus legibus exer- vestis imposuisset , Lutheri calamur eva- citium ritus sui proteliinribus permitteretur, nuerit, nec in ecclesia magnum ilhιd sebis usique dum certum quid a concilio Tridentinoma , nec Germaniae provinciis tot ealamita- constitutum esset, definiebatur.
f. 29s. Ius ad finem dat jus ad media. Imperans ius habet dissensui circa
re ligionem in suo territorio praecavendi, ortumque tollendi, F. 292. ergo etiam media ad hunc finem necessaria habere debet. Fac omnia reliqua media ad consensum restituendum esse inessicacia, nihilque aliud interesse Praeter concilii definitionem, de intelliges, Imperantibus sus esse concilium ex episcopis in illius territorio existentibus convocandi.
Scbοί Per accidens contingere potest , ut ma dicto eoncilia generalia etiam a Pontifici- Imperanti etiam competeret jus eonvocandi bus convocari, at quoniam quaedam ratione concilium generale, si nimirum omnes episco- politicae xutoritatem Impetatorum iis tempθ-pi totius orbis christiani in unius tertitorio ἐκ ribus secerant necessariam , negotium hoc itu
potestate existerent, id quod revera iactum lis permisere Pontifices , immo ipsemet Leo fuit in primis octo generalibus conciliis ab Pont. ad Theodosium Imp. scripsi, ut surre-
Imperatoribus convocatis . Non tamen ideo stroni , ac supplicationi di netur annuere . ex illimes, jus convocandi concilia oecumenica intra Dariam haberi Iubeat episcopaleius primatus essentiale esse non posse, s. eoncilium. Rationes porro politicae, ob quas eum Schol. si idem etiam Imperantibus ei- Pontifices imperatoribus convocλtionem privilibus certis in circumstantiu tribuatur; nam morum octo conciliorum generalium permise. Pontifices hoc sus habent ex rvimine eccle- rint, tres enumerantur, nempe ut primo ee fiastico ad congervandam uultatem is tota clesiae temporali urbis alicujus, aut Provinciae eccum , nihil adtendendo , utrum ea se in dominio carenti locus aliquis ab Imperatoriis unius territorii finibus eontineat , aut in plu- bus assignaretur ad celebrandum concilium .ra regna sit diffusa. Econtra imperantibus jus Secundo, ut litteris tractoriis, & publicis exin hoc non. Competit ex regimine ecclesiastico , pensis deducerentur, & alerentur episcopi in sed ex Jure protectionis , non ad conservan- concilio congregati. Tertio , ne autoritas conindam in tota ecclesa unitatem, sed ne perre- eiliorum vilesceret, si absque consensi impeligionis dissidia pax rei publieae turbetur , dc ratoris congregata essent , cum legibus impe- hoc tunc tantum , si in unius territorio uni- rii prohibitum suerxi , ne ulli conventus une versa eli inclusa ecclesa. Poterant ergo pri- licentia, & consensu eaesareo celebrarentur.
s. asis. Dioersitas religionum in eadem civitate securitati internae noxia esse potest. Quilibet est in persuasione, religionem illam, quam profitetur, esse Veram. DX hac persuasione iudicat ceteros, quorum religio a sua discrepat, Deo non Pr esiare eum cultum, quem praestare deberent. Ex hoc judicio illis aliquid in- ess ' Putat, quod eth aversandum. Dum aliquid aliis inesse intelligimus. quod aVersamur, Illos odio habendi proni sumus. Illi , quem odio habemus ι Proni Gmein. Iuris Ecel. Tom. I. L sumus
87쪽
sumus inserre malum ἰ ergo cives diversae religionis in eadem civitate saei le natum sibi invicem inserendi malum habere possimi. Ubi cives habent conatum sibi invicem inserendi malum, non adest status, in quo nihil mali timendum habent . Si status is non adest, neque adest securitas. g. 39. Diversitas
itaque religionum in eadem civitate, etsi non semper securitatem necessario turbare debeat, nihilominus tamen eam quandoque , & certis sub determinationibus turbare potest, ut patet ab experientia,
Schol. Videatur jurisprud. univ. Ioach. Georg. Daries β. 876. est. 7.
g. 297. Imperans Iur habet verae Religionis impugnatorer non Iolerandi, o si modus lenior non suffcit, eos paenis civilibus persequendi. Imperanti ius competit invigilandi, ne aut cives, aut societates Particulares civitati evadant noxiae.
g. et 8 Cives, qui Veram religionem impranant, securitati internae obesse possunt, f. 296. eosque sepius obfui se experientia docet, ergo Imperans jus habet eos non toleranda, id quod erat primum. Impugnatores verae religionis & religionem, & rempublicam turbant. Quia vero Imperans ius, & obligationem habet, tum rempublicam L 28 tum
religionem desendendi, 3. 288. cum schol. illud otiosum, & inefficax este
nequit, esset vero tale, nisi tum, dum modus lenior non sufficit, eos poenis civilibus prosequi posset, id quod erat alterum.
Corol. Ergo aIienae reIigionis corisortibus, ut in aliam territorii partem secedant , aut ex toto emigrent territorio jubendi liis habet
Schol. I. Neque dicis: relleionem in actibus internis intellectus & voluntatis externae violentiae nesciis consistere, & autonomiam, seu liberitatem conscientiae laedi , s poenis persequi alienae religionis consortes liceret; nam libertas constientiae, quae cuivis per imperium civile salva esse debet, non in eo conissilit , ut alios quoque impune seducere, &rempublicam turbare liceat , sed tantum in eo, ut quis ad illam religionem , de cujus
veritate nondum eonvictus est, pro vera agno
scendam vi externa adigi nequeat . Ivlinime vero omnium favor hujus libertatis tunc praetexi potest . quando non tam intellectus , quam voluntatis desectus, ct mera malitia subveris satur, alioquin, si id universim valeret, Principem nullum posse cogere , ut eam religionem pro vera agnoscat, de cujus veritate con-vistus non est, omnibus sentiendi libertas prolubitu hoe sub praetextu panderetur, sicut Om vibus via panderetur denegandi Imperanti serinvitia militaria, si diceretur: neminem ab Imperante ad bellum cogi posse , quod injuilum esse a subditis existimatur Schol. a. Etiam id inde, quod Princeps
jus habeat , non tolerandi a vera religione
alienos, consequi videri posset , quod eodem modo gentilibus doctores ea tholicos excludere a suo territorio lireret . Ad quod aM e posse illos exeludere doctores catholicos, &praedicatores evangelii, dum rebellionibus so-
mitem praebent , a quibus vera teligio ab horret. Eo ipso enim, quod seditiones excitent , jam non salutem animarum pro fine habent. Ceterum tenentur gentiles , Priusquam eos ejiciant , de doctrinae veritate cognoscere , qua cognita eam repudiare aeque insanum seret , ae ineptum esset bonas artes , agriculturam, medicinam, aut mathesm liminare.
I. 298. Ex duobus malis, quorum utrumque vitari nequit, licite permittitur minu, ad evitandum majus. Fac tales adesse determinationes, ut tolerantia religionis falsae sit minus malum, quam non - tolerantia; tunc licitum erit
Principi subditis suis a vera religione alienis liberum sacrorum suorum exercitium Permittere. Quod si norma, & modus tolerantiae mali alias inevitabilis RVertendi causa pactis, & legibus determinetur, erit tolerantia Iustitia, secus
grati e . st M. Ius inspiciendi , ne eeelesia ei vitati quod s itaque Princeps civibus a vera reli- η d x ia, jus est majestatieum, s 6 cone alienis, atque adeo ecclesiam saliam
88쪽
constituentibus sive ex tolerantia justitiae , sive ex tolerantia gratiae liberum sacrorum suo. rum exercitium permittit , nihilominus illi jus supremae inspectionis , ne civitati evadat noxia, competit, etsi ipse non sit ejusdem religionis.
Schol. Exemplum toleratulae Justitiae habemus in Germania, ubi pacto & lege publiea
protellantibiis e reformatis religionis suae exercitium est per milium, g. 44. & 46 pr leg. exemplo vero tolerantiae tratide nobis Iudaei sunt in terris christianorum hinc inde tolerati. Neque dicas Iudaeis exercitium suae religionis licite non poste permitti ea ex causa, quod cives a vera religione alienos tantum in casu necessitatis tolerare liceat, nam hoc in Iu-
daeis locum habere nequit , quia illi religioni
nostrae in tantum sunt utiles, in quantum ritus judaici tanquam figura veritatem evangelii tanquam figuratum confirmant, debentque nobis esse testimonio, nos prophetias de Cluillo non confinxisse, qua ex cauix ad mentem S. Aug. etiam per totum orbem eos De s disper g ivoluit. Quod si quis inserre vellet, Iudaeos tolerare non licere propterea, quod fuit pejores
paganis juxta illam Christi eomminationem Iudaeis factam , quod in die judicii tolerabilius se suturum Sodomis, quam illis, respondeo nihil
ad rem adtinere, sive Judaei paganis sint pejores, seu non, cum nos lineitatem illos tolerandi nona gradu malitiae , sed ab utilitate, quae in religionem nostram dimanat, deducamus.
. 299. Princeps catholicus gentiles, o Haereticos sibi non subjectus tolerare tenetur, atque adeo contra illos jus belli non habet. Etsi enim Princeps catholicus jus habeat non tolerandi exercitium falsae religionis in suo territorio, 297. tamen istud se ad gentes exteras non extendit; . nam in statu naturali unus ab altero cogi nequit, ut expleat ossicia sibi debita, quia ea non adimplens alterum non laedit eo ipso, quod is, alterius haud minuat, secus enim tolleretur status aequalitatis, & unus haberet jus persectum in actiones alterius. Inde autem porro consequitur, neque ad ossicia Deo debita quemquam in st tu naturali cogi posse, ex eadem ratione, Quia ius perfectum in alterius acti nes nemo habet. Iam vero unus populus ad alterum aeque se habet, sicut unus homo ad alterum in statu naturali. Qui enim iniverant civitatem . Voluntatem quidem suam submisere voluntati totius societatis , at relate ad eX-traneos in societate eadem non existentes nullum initum est subjectionis, &unionis pactum; ergo Imperans catholicus gentes exteras cogere nequit, ut
idem de Deo credant, quod ipse, id est: falsa religio jus belli non dat.
Schol. Solam religionem eausam belli justificam non osse , etiam decretalistae ajunt, at simul hane ponunt limitationem tuti legere est apud Reiflanssuel lib. s. tit. 6. tum juste Urlialum inferri infidelibus , dum praedicator fi e vangelii suscipere nolunt , aut eos ejiciunt
atque iis, quod una manu ponunt, altera iterum destruunt. Cum enim sere semper infideles praedicatores evangelii rejiciant , etiam sere semper jus belli adesset . Ruid, quod hoc
posito etiam gentiles uti possent repressiliis, . de contra nos bellum movere , si eorum doctores ad nos missos ejiceremtix Receare igitur infideles non admittendo praedicatores eis
Ρngelii lubens admitto, at propterea jus belli contra illos asserere sententice Christi repugnAt dicentis ad apolloios : Si vos persecuti Juerint in una civitate , futire in aliam. Sch.I. α Neque haeresim causam esse belli justificam admittunt medii aevi. canonillae, at simul Reiffenstuet hane ponit limitationem.
posse imperantes catholicos ectntra haereticos
bellare autoritate , de concessione Pontificis, quum per baptismum ejus fiant subditi, quos tanquam rebelles seu per se , sea per alium nimirum per imperantes ei viles dando iis
potestatem illos debellandi coercete potest.
Verum haec argumentandi ratio ea adhuc rein
dolent tempora , in quibus jus indirectum in temporalia assertum est. Cum enim putabatur posse Pontificem dethronizare imperantes, si a fide defecerint, etiam pronum erat asserere, posse eum haereticos quis regnis privare, ad uuod , cum propriae vires illi desint , implorandam esse imperatoriam opem. At secundum nostra principia omnis potestas Pontificis tontra haereticos tanquam subditos rebelles est
posita in jure cogendi eeelesiastico , quod in sola privatione sacrorum consistit , ir. atque adeo nullum.jus belli post se trahit. I. 3 Imperans legatis primi ordinis, qui cum charactere repraesentatmo mittentur, liberum religionis etiam false exercitium permittere tenetur. LGλtus Primi
89쪽
ordinis eum charastere rem sentatim missus, eadem libertate gaudet, quam gens ipsa, quam repraesentat, neque subditus ejus Principis, in cujus territorio degit, censetur, dum fictione quadam extra territorium existerere dicitur, c ius conditio extraterritorialitas adpellatur . Atqui Imperans catholicus gentibus
exteris, & fibi non subditis liberum religionis etiam salsae exercitium permittere tenetur, 3. 299. idem itaque de legatis primi ordinis dicendum.
Corol. Quae de legato ipso dicta sunt, etiam ad totum ejus comitatum extendi debere. sicile intelligitur . . Schol. Etsi more gentium antiquo legati duntaxat ad certa negotia peragenda missi fuerint, quibus finitis abitum pararunt, tamen moribus invaluit recentioribus, ut perpetuae, ct stationariae haberentur legationes, ut semper praesto sint in aulis Principum, qui commodis suae reipublieae invigilare queant . Hisce Iegatis speciale nomen residentium , seu se torum ordinariorum tribui solet. His non aeque ac legatis primi ordinis liberum religio. nis exercitium permitti debere , quidam asserunt. Ego suspenso judicio nil nisi controversi λm adducam , quam magis ratus Coloniensis cum residente Borussiae anno r7os. circa hanc rem habuit. Cum enim praedictus magistratus ei religionis suae exercitium negasset, ius gentium violatum fuisse ajebat; at respondit ma Uitratus, jus gentium io imperio roman per ma nico non ita uniformiter dc universaliter receptum esse, ut quivis status imperii alterius legatum, dc residentem recipere , neque aut lege particulari, vel publica, aut omnium statuum uniformi consensu introductum esse, aut status imperii quivis teneatur alterius religionis exereitium in perpetuum residenti admittere. Pro ocat ad hoc ostendendum magistratus ad exempla , dc acta eomitialia anni 3634. in quibus habetur , quod Ferdinandus III. statibus evangelieis exercitium religionis pro residente petentibus denega erit. Et cum anno I 63g. introductis capitulationibus caesareis status evangelici peterent , ut residentibus, & agentibus in aula caesarea praedicatio,& administratio sacramentorum concederetur,
haec petitio ab electorali eollegio est rejecta
nee rapitulationi inserta. Haec tamen controversa postea decisi est amicabili compostione
anno I7 9. concessumque a magistratu Coloniensi residenti Borussico exercitium domestinium religionis reformatae per mediatores, de intercessores statuum imperii.
g. 3o I. Haec propositior Quidquid fini civitatis repugnat, est omittendum, iuris. naturalis est praeceptum, si non absolutum, a 77. corol. saltem hypotheticum, et 'schol. ergo etiam haec propositio praeceptum est juris naturaIis et om ille omnia Facta oe vota civitatis noxia. Ius determinandi quaedam pacta & vota sint uoxia civitati, Imperanti competit, 28 I. is itaque jus habet omnia pacta, & vota civium, eri relationem. ad religionem habeant, examina di, eaque, si reipublicae nociva deprehendantur, irritandi
Schol. Maritum habere potestatem irritandi vota uxoris sitae, si familiae , & rei domesticae sint noxia: consentiunt omnes , cur ergo eadem potestas non etiam Imperantibus competere deberet, eum ii aeque bonum societatis , sicut pateria milias bonum societatis domesticae promovere teneantur Dein votum civitati noxium nequidem potest essa validum.
I, 3o2. Emisso votorum resigἰoforum aetate nondum satis matura facta certis in.
ehrc mstantiis o ipsis ordinibur religiosis, oe civitate noxia esse potest. Vota re Iigiosa sunt vinculum indissolubile. Si illa aetate nondum satis matura emittantur, difficultates eum iis connexae non satis perspiciuntur. Quod si dem judicium maturescat, jugum, quod deponi Iam nequit, intolerabile evadit, & om-cia status ab eiusmodi religiosis non niti coacte, neque eo cum fervore, quo deberent, peraguntur. Pone jam quoddam monasterium, in quo plerique tales sunt. Quos euus e vota poenitet, & edic, num non bonum ipsorum ordinum
Est enim votum vi definitionis communiter receptae , promissio libera Deo facta de bono meliori. Fac jam aliquem vovere rem civita ii noxiam, promittet rem huic praecepto naturali repugnantem , quidquid civitatis finirepugnat, est omittendam . atque non rem de bono meliori, sed rem illicitam , quam Deus
nee acceptat, nec acceptare potest.
90쪽
religiosorum inde detrimentum patiatur λ CiVitas vero tot membra perdit, quae cum votis sint ligata , jam inhabilia redduntur ad conjunpendas vires sitas pro bono communi quoniam reipublicae necessitatibus adplicari nequeunt. Sebes. Germ. in Status interest dicit ele- veni de suis bonis disponere . quid , Is deganter de Sonnenseis in Homine fine praeb/L Jupo per totum vitae suae curriculum 1ndis ei. ut huiusmodi immaturae sententiae eti- solubili disponere velit y Vide meum ius ee ,
minentur. Ante et . annum baud licet ju- cles germanicum.
I. go3. Si numerus vota religiosa emittentium plus justo excrescat, re eiet iis re ipsi ordines religiosi detrimentum sentiunt. Finis civitatis eo persectius obtineri potest, quo plures sunt ciVes, atque adeo numerum civium augendum, omniaque impedimenta, quo minus id fiat, removenda esse, recte tradunt juris publici doctores. Iam vero status coelebs, quem profitentur religiosi, augmentum civium impedit, ac proin si plus justo numerus illorum excresceret, civia tali esset noxium. Dein pone justo majorem in civitate esse numerum religiosorum, multa illa perdet incmbra, quae agricultum, militiae, fabricis , manufacturis, aliisque ejus necessitatibus essent adplicanda , atque ita aequilibrium inter nutrientes & contumentes abstulisti. Vides itaque consequi id, quod erat
Praeterquam quod raritas aestimationem augeat, etiam facilius, & maioribus stipendiis respublica religiosos alere potest paucos, idque praecipue in illis, qui ex modo vitae quaerendae mendicantes dicuntur , locum habet. Cum enim hi eleemosynis se sustentent, eo major portio ex ea cuilibet continget, quo pauciores existunt. Ipsum itaque ordinum religiosorum exigit commodum, ne
inerm eorum convenientem excedat modum. Id quod era C alterum. Corol. Cum etiam ministri religionis vitam noxium, si plures existant , quam qui ad cu- agant c ibem , dc necessiatibus reipublieae ram animarum peragendam requiruntur. adplicari nequeant, intelligitur , civitati esse
. Io . Imperanti jus est examinandi vota civium , eaque ne modo ciVitati noxio emittantur prohibendi. 3or.) Est civitati noxium, si vota reli glosa emittantur aetate nondum satis matura, goa. aut si numerus emi tentium c Venientem excedat motum, f.;oa. J nihil itaque dubii relinquitur, Imperantem jus habere prohibendi utrumque.
Corol. I. Cum Deus persecte in eoeles Christi eoli possit, absque eo, quod opus sit civitati detrimenti quid inferre, i . 239. &cuin omnes actiones civitati noxiae legi naturali , ae proin etiam voluntati Christi repugnent 9. 18o. etiam emissio votorum religiosorum modo civitati noxio facta voluntati Christi repugnat. Quia vero imperantis est δε- terminare actiones civitati noxias, β. 233. ejus simul est declarare, qui modus ota religiosa emittendi ob detrimentum inde in ei vitatem manans voluntati Christi repugnet, cui declarationi proin si iti in eonscientia obe
Coro a. Cum etiam civitati noxii sint plures religionis ministri, quam qui ad munia ia era obeunda sunt necessirii, o3. corol. non minus juris de illorum numero, quam denumero religiosorum δc monialium Imperanis
Corol. 3. Cum jtis ad linem ius tribuat ad media, etiam intelligitur Imperantem jus baiabere talia determinandi media , quibus effet-tur , ne plures exillant in civitate religionis ministri, quam qui sunt necessarii. Medium hoc effciendi aptum , & in antiqua eccles ausitatum est , s nullus ordinaretur , nisi adsit beneficium , ad quod ordinari pollet , Ri6o. atque adeo in Imperantis est potestate. pro suo territorio veterem hane disciplina in
SeboI. Conformiter ad ea , quae de aetatae vota religiosa emittentium dicta sunt, Augustia Imperatrix Maria Theresia i . Octobris anno
IIIo. prohibuit, ne ante annum 14. comple tum emittantur. ν .