Disquisitio historicojuridica de lege Poetelia Papiria scripsit Andr. Corn. van Heusde

111쪽

et Columellar is agros proculcandos pecudibus nut occupatos nexis istum et ergastulis teneni Quum vero ex omnibus antiquorum clo nostra Iego, fatis addictionem per eam sublatam esse pateat posteaque rursus addictos tuisse debitores legamus, id

nobis incumhit, ut, quomodo lex, quae ita libertatim domu consuluit, in desuetudinem venire Potuerit, explicemus A primurn quidem auxilio voramus leges foenebres, quae Nicat inopibus admodum taverent, ad unam tamen

omnes tonatioris deeursu vim suam amiserunt. Vnei

H enim foenore, lege XII tahviarum sancito, et non contenti creditores eludere variis artihus legem studuerunt, ut deinde a tribunis uilio et L. Maenio eadem lex in usum revocari deberet a Beeennio post usura ad rem iunciam redacta, tandem lege Genuo in ut videtur, foenora in totum sublato, 3 noniolerabi Iior debitorum e ditio tacta est, propter se audes reditorum quao, ut ait Taelius, toties repres-

Piam jurarunt , nabaaen nexi, dia orati itaque qui ho nam eopiam iurare non poteris h. ne istinusti acie me potnranti

Disit Iodi Coos e

112쪽

aae, miras per artes rursus oriebantur. Etenim

quum ereditores mutuam dare peduniam nollent, nisi solverentur usurae, debitores, ut inopiam effugerent, accipere conditiones, quas II vellent, cogehantur, ideoque usuras promittebant et solvebant, licet legibus velitas. Cuius rei memorabito exemplum refert Appianus. Narrat enim antiquam legem fortasse legem Uenueiam , quae pecuniam sub usuris mutuo dare vetabat, quaequo poenam in foeneratores constituerat, lapsa temporis in des Ludinem abiisse quumque creditores promissas usuras exigerent, debitores vero, il- Iam legem invocantes, solvere detrectarent, Praetorem Asellionem illi Jurisdictionem temperasse, ut disticultatem, quae ex repugnantia legis cum more oriebatur, ad judices diceret. Eundem lamen addit a f. neratoribus istis, iratis quod veterem me in usum revocare vellet, seditione facta esse obtruncatium, neminemquo inventum, qui caedis auctores indicaret. Eoo praemium indiei esse promissum et

in Iesi et illinem hi serant exemI lo sit te de pro me lione, quam ter latiun Mo constat, Cia ira qti Hrmo nos e citisset m

113쪽

ditum igitur leges foenebres iiivum caussa admodum prospicientes, in desuetudinem abierint, quiuu- vis saepius de foeneratoribus poenas sumta esse legamus, ii quidni etiam lex Poetelia vim suam amittero potuit, moribus populi Romani et vero antiquitatis universae, adeo contraria, quum mire addiction de-hitoris recuperare datam pecuniam possent nihilque honorum proscriptione juvarentur, quoties hona pro scribenda nulla invenirentve At vero, dixerit aliquis dispar est usurarum et addictionis ratio illis enim tantum augentur debita, hae vero ipsi civium Iibertati insidiatur euicit quo ut in ervili prope conditione teneantur, ideoque foenebres quidem leges iis desuetudinem abire potuerunt, quippe quibus patrimonio tantum civium consul atur, ex vero qua sul, lata es addictio, quaque libertas ei vium nitebatur. antiquari nuIIo modo poterat Pua disputatio etiamsi vera esse videatur vera tamen non est. Etenim illud in primis in antiquo addicendi jure durum erat quod non tantum ereditae Pecuniae, sed etiam usuris corpus debitoris obnoxium esset, quae quotidie crescentes esticiebant ravi ut nullo amplius modo creditori-hus satisfieri posset. quocirca haud a vero aberia

dij lim spud Liviu in II di . obaerati querela astata ienum eum utatum tauria, Primo se agro paterno

114쪽

rare noctis videris, si paucos tantum oti sortem complures vero, usuras antiquitus addictos fuisse statuas. Itaque leges, quae foeneratorum avaritiam eo-hibebant, non tantum patri,nonio civium, sed etiam libertati onsuluisse dicenda sunt, ideoque mirum esse non potest, legem Poetoliam antiquatam esse, quum tot foene res leges eandem habuerint fortunam quo vero evidentius paleat, non esse, cur miremur, Iegem Istertatis vindicem, in desuetudinem abiisso, monendum .est, idem iam antiquitus Minuisse, quod de lege nostra nune contendi us Limi licet Servius Tullius redactionem debitorum sustulerit, eandemque revocatam a Tarquinio, rursus abrogaverint Consules, brevi tamen post usu eam denuo invaluisse et debit res obditorihus suis addictos fuisse, historie reserunt. Nequa me latet, duo Salinasio, a d itasse viros doetos, an revera addictionem sustulerit Servius sed omnino id eum peregisse Dionysii auctoritato demonstrari potest Apud eum enim rex inducitur ad plebem verha faciens, eique promittens se ex suis saevitatibus obaeratorum debita dissoluturum , ne cives Ro

115쪽

x.D. H ouum autem deinceps Dionysius narret, Servium solvisse eivium debita, non vero eum legem il- Iam tulissa expressa dicat, interpretes regem promissis non stetisse existimarunt Sed animadvertendiu ve

ha, quae historicus Tullio tribuit, non ipsius regis, sed Dionysii esse, qui istoricorum more principes in civitato viros dioevites interponit, quique idcirco regem non ea promittentem induxisset, qua eum non perfecisse sciret. Praeterea idem de Tullio tradii uouobc

Ipse porro rex, panes plebem accusans patricios, utpoto novas res molientes, irato eos Das dicit, quod inopum massae et libertati consuluisset: I δανεισταὶ μὲν , ait, sχθονται , ori re πενκτα υμα α κ

que Dionysius, ubi momoravit mos a Tullio alas. Postea a Tarquinio Superta suisso antiquitas i has om

116쪽

tamen porro narrat a consulitas restitutas fuisso:

*ιλavspdmove alsissemino e laeti Dasio vetet , eveάπαντα --Abo ' κύνιοβ ανενεώσαpro G Du-hium igitur esse nequit, quin Dionysius revera Se vium Tullium addictiouem austulisse, eandemque a Tarquinio restitutam, a Consulibus iterum repudiatam laias dixerit. Roc tamen beneficium Consulum, quod nulla dato da me abrogatum legimus, haud diu vibguit, sed paueis annis post per foeneratorum improbitatem et praepotentiam in desuetudinem abiit a atque oro horrima plectis de addiolis inque servilem

117쪽

plano conditiovem redactis debita,ribus querela apud historicos inveniuntur, donec decenistri addictionem XII tomis iterum sancirent. Erunt fortasse, qui ne his quidem contenti sint, sive Dion, si in antiquis robus enarrandia praesertim de suspecta illa aetate regia, fidem Ievem habentes,

si vo id, quod primis reipublicae temporibus laetum sit, postea fieri potuisse negantes, quum major picti

esset auctoritas, et jurisdictio uni magistratus competeret, euius hoc summum esset ossicium, ut leges Oxsequeretur qui his ut respondeam, non eges Mene-hre iterum invocatio florente republica, rarente Praetoris jurisdietione antiquatas, neque Dionysii fidem sondero con ahor, quippe qui viginti duos annosa mae habitaveriti atque annales et historicos studioso legerit i sed unice afferam dieiuin Tiberii ulli Alaxandri his temporibus in Aegypto inventum unde

evidentissima patet, legibus libertatem inopum luentihus, adversatos fuisse creditores easque variis artibus elusisse. Constituerat enim Augustus, sive potius con-Mmaverat antiquam Aegyptiorum legem, qua ea ut unperat, ne debitor a roditore ducieretur, sed tantum ejus bona debitis noxia essent, et exceptis iis Mundii Dion. Mai. d. v. , D Lo, l. i. T AN A. - - -

118쪽

iis o deberentur, quae si non solverentur, debitoreminis axr 3io duo jusserat. lliso tamen non mutenti, pro duratores Caesaris ceteriquo tributorum exactores, inopes debitores propter privata quoque dehit in carcerem illum Eonjiciebant, imo vero aliorum debita sibi dedi pallobantur, ut eadem ratione in his aeratos saevirent. Me igitur foeneratorum improbi

in Tiberium Iuliiim Alexandrum movit, ut edicto suo reciperet Augusti Iegem, iterumque vetaret, ne quis, nisi fisci delator, in ara Thaso duceretur. 3 Sed

n hoo quidem edictum creditorum avaritiam et ast vitiam compescuit quum postea rursus necesse duxerint Imperatores, ut constitutionibus suis privatos cae res gravissima poena ronstituta, vetarent. 3- 'Im, . - τώ x is aνέγ os o D L allis i

119쪽

uodsi ex lii re omnibus probabile fit, egeni, quae ivium lihortatem vindiciaret in dosuetudinem thire atque ideire addictionem, licet lege Poetelia abrog tam, dato in usum revocari potuisso, omni dubio ea res carere videbitur, ubi egeni nostram revera antiquatam tuisse, votorum testimoniis probaverimus quamobrem provocamus ad Sallustium, qui C. Ranlium ad meeium negem hae scribentem inducit: Deo hominesquo testamur, Imperator, nos arma ue-que contra Patriam evisse, neque quo Periculum homini facerem , sed uti corpora nostra, injuria tuta forent, qui miseri, egentes, violentia atque crudelitato foeneratorum Ieriguo patriae, sed omnes fama atque fortunis expertes sumusa aqlia eis quam nollertim licuit, mora majoram, Issa uti, nequo omisso a trimonio, liharam eo vara strati tanta saevitia ooneratorum atque Praetoris fuit. 'thertatem Diimus, quam nemo honus, nisi eum anima simul, mi tit. To atque euatum obtestamur, consulatis miseriseivihus lapis Prassidium quod iniquitas Praetoria eripvit restituatis ut omnia igitur quaerendum est, quaenam sit illa lex, cuius praesidium sibi ereptum queritur Nanlius Zimmerentis temporariam hi lecem significari existimat, qua, ut saepius laetumi Sallust Catil. e. II.

120쪽

eat debita hi viam vel in tot uiuiso pro pari remissa sint a qua ratione vero hae sententia cum Manlii vectis conciliari possint, me non intelliger ingenuo sateor. Etenim si temporaria tacitum fuisset lex, non habuissent antiani, quod querarentur, quum legis illud ensifidium tantum iis competiisset, qui eo tempore, quo ferretur ex debilis essent onerati ranula Praeterea, si illam sententiam sequaris, locuti fuissoni iniqui lato Praetoris sibi legis praesidium ereptum misso dicente , quasi Practioris esset culpa tribuendum, quod tempora iam legem non perpetuam reddidisset. Accedit, quod iidem deinde temporariae legis mentionem faciant , Saepe fores vestrum, miseriti plebis Romanae, decretis suis inopia opitulati sunt rao novissime, memoria nostra, propter magnitudinem adris alieni volentibus omni hus otiis argentum aere

solutum est. Si vero rite singula antii verba attendis, non aliam hic, atque Iegem Poetesiam, significari, sponte patectit Dicit enim, neque otiiquam nostrum liouit Ios uti, eaque deinceps explicat nequo amisso

patrimonio Itharam corpus habere Poetelia autem Iegis caput erat, u supra vidimus ut pecuniae rem dita hono do his oris, non si us ohnosium es it

ideoque hae lego dehitori permittehatur, uti liberum