장음표시 사용
241쪽
rio bene uisis ad vitam recipientium conferre, & assignare,deque illis ad sui libitum, si ili modo, quo Romanus Pontifex de aliis Romanae Curiae officiis disponere solet, ipse quoque Vice cancellarius potest, ut praecitato Sixti V. Motu proprio. Cum igitur tam eminens, de tot decorata sit priuilegiis vicecancellarii Dignitas, itaut post Papam prima sit in Urbe, rationibus per Comesium a allatis, quaesitum aliquando fuit Alexat .dio VI. sed.nte, & Ascanio Ssortia Card Vicecancellario existente, an ipse vicecancellarius possit per longum tempus extra Vrbem degere prout ipse Ascanius rationibus apud historicos videndis moram traxit & an Palla postit illum ad redeundum cogere sub poena priuationis officii, & Dignitatis Enam , ut Calliodorus b ait, piaculi genus est, absentem sibi Romam diutius iacere, qui in ea possunt constitutis laribus habitare. Haec quaestio a Serenis limo Rege Pederico, d ad instantiam praefati Reuerendisi. D. Ascanii Cardinalis Vicecancelularii Neapolitano Consilio pro decisione commissa, Matthaeus de Afflictis inter eosndem Consiliarios primus suis posteritati monumentis e consignauit, concludendo, ex iuxta , de rationabili causa licere Cardinati Vicecancellario, sicut Raliis Cardinalibus a Romana Curia abesse;& multas quidem enumerat causas, ex quibus lia cita res illat absentia; potis lima vero in Cardinali Ascanio fuit, vi stat rem Ludovi- cum Insubrum Ducem oppressum. spoliatum , 8c ab hostibus captum iuuaret, nam nisi ex tam iusta causa Curi aer identiam dimisisset, profecto tanquam crudelis, de impins, Deum sibi ad iram prouocas let, ex iis, quae in sacra Pagina d leguntur his verbis; odissent Deo impius, ct impietas eius, nam oppresso fratris propria iudiacatur, ut notat Abbas ; e aliaquὰ multa congerit Milictus f videndus et neque a proposita conclusione sunt aliena, quae satis erudi id congerit Cassaneus g ad probandum , honorem cunctis rebus praeserendum esse; adeo enim honor, & honestas in precio habendi sitat, ut pari passu cum vita ambulent, ex Marciani I.C. rcsPOnso ; b & Diuus Augustinus i relatus a Gratiano, Κ crudelem esse, qui famam filam negligit, ait. Alia multa de Vicecancellario, eiusque Dignitate cognoscenda sunt ex Gundis aluo Hispano Rotae Romanae olim Auditore. Sed non omittam hὶc inserere, os Ecium Vicecancellarii mortuo Pontisce, & Sede vacante silere; Via Ccecancellarius enim, ut primum Pontifex expirauit, Bullas, quibus litem Apost licae signari consueuerunt, a plumbatoribu accipit ,&partem illam, in qua literae cum nomine Pontificis inscriptae sunt, publice, di coram pluribus per ipsos Plumbatores frangit, & ad signandum omnino ineptas reddit; aliam vero partem , in qua Apostolorum Capita sculpta sunt, lineo panniculo inuolutam , alligatam, & sigillo suo signatam Camerario tradit, & diligentissime curat, ne aliqua literae signari possint post Pontificis obitum. Haec habes in Caeremoniali Romano. mCum autem tanto maior quis reputatur, quanto pluribus , & dignioribus praeest ut est Iustiniani Imperatoris sententia, n & nos late diximus supra ; o ideo de
iis, qui Vice cancellario subsunt, re assistunt in gratia, vel iustitia exequenda, nunc agere incipiam. D
242쪽
NOTITIA CARDINA T. CAP. XVIII.
De Pratb κuarys Apostolicis. SAnax Romanae Ecclesiae Vicecancellarium omnes in Romana Curia Praelatos,
& Ossiciales tanquam eorum Caput agnoscere,verba Pii V. a Ponti Max.demonstrant, ibi, eidemque Vicecancellario scilicet, tanquam Capiti aliorum obo ire . Velim inter Praelatos primum locum obtinere Prothonotarios Apostolicos, quos de numero participantiu vocant, Sarnensis, b aliique scribunt. Vt igitur Dignitatum ordo seruetur, prout in omnibus , d. in Ecclesia militanti prinsertim seruandum esse scribit, & probat Chassaneus, e de Prothonotariis primo loco dicendum erit ; quos etiam scriniarios quandoque appellatos fuisse, Innocentis Pontificis verba d indicant, ibi, quia non fuerat in Camera nosra receptus, ac Scri B niarius ario modo se ira et ρορ ubi glosi e exponit, Serimamj appellantur Ta belliones , Tect vulgare Romanorum i quippe qui ab Augusto, uescecenate sumeren te adinventi fuerint, ut testatur Dio; f de Iatius prosequitur Gas par Panci rolus. gSed magis ad rem nostram, de ordine scilicet, de ossicio Protho notariorum haec scri-hit Sarnensis. b Ut babrii turpess.cta notitia antiquitatis temporum iniuria depe ditae , es notandum, quoI initio orientis Eeel si tib Gemente I. creati fuere Notari Heptem, ad rasgesias Mart um diligentPr conscribendas, quibus septem Vrbis Regiones , quae Parochis dicebantur, dirimbuis fuerunt: ct quia Antherus Papa eius nominis I Hatuerat res Martyrum gesus a Notariis conscriptas Serinlis Ecelesia recondi , fortassis ab eo tempore Scriniary funt appellati. Verium quia tempore-a Iulii Papae I. non ita Christianorum Martyria stroquentabantur, quia creuerat in im-C mensum jam decus Ecclesiae propter Constantini Magni conuersionem , ideo dicti Notarii nil sortE habentes, quod iam de Martyribus scriberent, ex mandato eiusdem Iulii I. omnia , & quaecumque alia ad Ecelesiam pertinentia scribere coeperunt ut Damasus in vita Iulii resere 2 ubi de scrinio scripturarum Notariorum etiam me munit ; inde verisimile est, praedictis Notariis, ut dixi, ab Scriniis reconditarum scripturarum Scriniarios appellatos, atque, ut creditur, inter illa ad Ecclesiam pertinentia , quae Iulius adnotare eos voluit, Apostolicas quoque literas scribere coepisse ;quod ex antiquis literis Apostolicis sergii Papae Iv. manifestum redditur, in illis vc ,- is videlicet, iptum Per manus Benedicti Notariν Regionarii, ct Serini. iri j Sanctae R. E. ero. Quae quidem verba duo indicant, primo illius Bullae scriptorem una fuisse ex illis septem Notariis a Clemente I. constitutis, ex eo quia appellatur Re-D gionarius ; secundo quia appellatur Scriniatius, quia isti scribere solebant res dignasi crinio; vel quae clerici in scrinio recondere debebant e quod etiam probatur ex alijs antiquis Martini II. Apostolicis literis , ubi Notarius illarum Bullarum Scriniarius appellatur,in haec verba Priptum per manus Hadriani seriniarij S.R E Sed quem admodum in Republica Romana, & apud Caesares Scribarum honor auctus est,itaut in Senatu Romano ex Senatoribus aliquando delecti essent Scribae, qui singulari fide pollerent, ut Cicero i scribit, a Tliolosano K relatus,ita etiam creuit deinde , auctis Eaclesiae diuitiis, illorum Notariorum honor,& ad differentiam aliorum N tariorum Vrbis Prothonotarii appellati sunt, quasi primi inter alios . Haec, de alia Gomesius apud ipsum videnda: multa quoque scripsit Chassar.eus , I addens, quod istud nomen, Protbonotaritu , nunquam ponitur in Bullis , nec in aliis Dispo-- sitionibus Apostolicis, sed tantum, Notarius, ita enim Ponti sex illos appellat, ut eorundem Pontificum Constitutiones legentibus, & Romanam Curiam seqneptibus
Sed quoniam tres sunt species Protho notariorum ut Rodericus de Quesada maduertit. Prima participantium, de quibus nobis agendum proposuimus. Secrenda creatorum a Papa, vcl a Legatis de latere , & quandoque etiam ap ipsis Protho- notariis participantibus collegialiter congregatis, ut diximus infra; de cum magnus sit huius secunta speciei numerus,Sirto IV. n sic attestante,horum DignitaS proptera Conss. 84. st
243쪽
ter numerum vilescit , ut notat Abbas Panormitanus . a Tertia species Prothono tariorum est ratione Officiorum, quando scilicet quis ratione Micuius Oificii effici-riir Prothonot. ut in Seriptore Apostolico, Milite S Petri, Milite de Lilio, & aliis sa miliaribus Papae capacibus. Hactenus Quesada. st hos extraordinarios vocat Cha sanctis ; b praeseruntur tρmen quibuscumque clericis secularibus, cum Dignitalcm habeant; & rocchetium portare possunt , dum ranacti vigesimum annum habeant, a nec ante id tempus hanc Dignitatem consecui valent, ex Pauli II Sanctione, de elapso anno a die adeptae Di nitatis ad Subdiaconatus Ordinem promouendi sunt, ut scribit, notatque Culiel. de Lene dic. c videndus. . . Sed iam ad primam Prothonotariorum speciem , participantium scilicet reuertamur: hi numero septem a principio fuerunt, ut post alios niultos Polydorus Vi gilius d in haec verba scribit Sunt hodie Protbonota ij soLiolici numeroseptem. qui , Ut diectum est, in illud Collegitim preeio eo faxitir e e. Verum Sixto V.sedent eauctus est numerus, iraut hodie Collegium hoc ex duodecim constatuatur, e de multis al, eodem Pontifice decoraturn est priuilegiis, ut dicemus insta et nunc de Officio, & Dignitate dicendum cst . . officium,igitur in primaeva illius institutione suit, ut diximus , Sanctorum gessita perfluitare, describere,&in scriniis Ecclesiae reserte, ut dixit Rota Romana, s de bantiquiori, seu Decano illorum, qui Prothoscriniarius, vel Primicerius dicebatur, Gomesio g teste, commissa erat datandi facultas, ut ex Bullis Martini II. & Stephani VII. idem Gomesius b obseruat. Minutas etiam literarum Apostolicarum, ubi Patriarchales, Metropolitanae, aliaeui Cathedrales Ecclesiae, & Monasteria Consistorialiter conseruntur, cum aliae ad ipsos no pertineant, consciunt, de expediunt, de lucrum capiunt, ut ex Martini V. Constitutionis i satis liquet . de Chaslaneus , Nac alii quoque scripserunt.
Dignitas vero adeo excellens in Ecclesia Dei suit, ut ad Pii V. tempora Episcopos praecessisse cx eiusdem Pontificis Sanctione t innotescat, dum ibidem decisuhabes i Episcopos ubique debere Prothono artis praecedere, in Capella praesertim Pontificia; in Consis forijs vero publicis, ubi quatuor ex ipsis Prothonotariis, qui de Crebus ibi gestis rogari consueuerunt, honorabiliorem locum habeant, sedique - tiliciae proximiores assideant i cuius dictionis rationem reddens Cherubinus iunior,m post Iacobat. & alios,sic ait. Cur Di vis brepraee dentia debetti y Luia 'LIZOpi locum tenent soriolorum, Prothonotarit o M a similantur Euangeli iis, cumsint deputati addescribendum acta; Ponti is, otiis Pontifex ait 9c. Verum ab Episcoporum, de ordinariorum iurisdictione exemptos csse Protho- notarios, Leo X. n affirmat in hae e verba. Ad Pralbon tardatus officium assumpti habitum, ct rombettum deferentes, ct alii OLDi , ct d Sedis incialis actu fua
ia exercentes , tam in ciuicibus, quὰm in criminalibus ab omni Ordinariorum iuri tritionesnt exempticte. quod etiam Sixtus V. o confirmauit. Sed quamuis maxima esset Prothonotariorum Dianitas, ex multis Summorum Pontificum Sam Dctionibus colligenda, Sixtus tamen V. antiqua nedum confirmauit priuilegia , sed alia noua addidit, & omnia insimul oculis legenda obtulit; p quae nos breuiter reserenda duximus. Vt decentius Dignitatem sestinere valeant,annuum redditum scutorum I98o ex fiuctibus, & redditibus Dolianae, de Thesaurariae Prouinciae Patrimonii percipienduauxit . 6. q.
Omnia, dc quaecumque priuilegia, exemptiones,& immunitates antiquitus huic Collegio concessa, quatenus sint in usu, de Concilii Tridentini Decretis minime contraria, nec sub vilis reuecationibus comprehensa, iura quoque , emolumenta quaecumque percipi solita confirmauit, ac denuo concessit qQuilibet ex ipsis Prothonotariis Doctores , Notarios , ac Tabelliones creare Evalet , sine tamen praeiudicio facultatum Ad uocatorum Consistorialium . g. 3.
Cum spuriis, bastardis, manseribus, incestuosis, & aliis ex quouis illicito, & dat. nato coitu procreatis, ut ad quaecumque bona, etiam ecclesiastica succedant , dispensere valent, & possunt, cum derogatione etiam Constitutionis pii U. in illegit l-
Statuta in prosperum statum ipsius Collegii condere , cum applicatione
244쪽
poenarum ad commodum eiusdem Collegii permittitur 6. s. Summi Pontificis familiares , ct domestici Praelati ad instar,& aeque principaliter, ut illi, qui actu personae ipsius Pontificis continuo assistunt, declarantur S. Panem honori partem vocano ut intimi familiares,&Camerae Apostolicae Clerici, vestes lugubres in obitu, violaceas vero in Coronatione Pontificum habent, si Pontifex solemni noni pa equitet, duobus ex ipsis paludatis cum mantelionibus A dicunt immediate post Praelatos asistentes equitare permissum est g. 8.Literarum Apostolicarum expeditiones cuiusuis generis Beneficiorum gratis
Emolumenta, quae pro expeditionibus Ecclesiarum in Consistoriis seri solitis r cipiunt , & quarum ratione laxa huic Collegio solui solet, nullo unquam tempore
diminuantur', sed integra semper accipiant. 6. Io. Consanguinei amnes, familiares antiquiorum septem Prothonorariorum armet , non tamen breuioris mensurae, per urbem, totamque ecclesiasticam Ditionem de
Pro summa duorum millium ducatorum auri de Camera etiam dimisi , Protho- notariatus officio in de bonis quoque ecclesiasticis, tam inter vivos, quam inmo B tis articulo disponere permittitur. 6. IMAb Ordinariorum iurisdidione prout etiam a Leone X. a sancitum diximus in exempti , Summi Ponti scis, de Sedis Apostolicae dumtaxat dominium, ac potestatem
Collegi aliter congregati prothonotarium unum extraordinatium, absque tamen emolumentorum participatione, quolibet anno creare possunt. 9 r . Qui ex septem Prothonorariis I.V Doctores fuerint, utriusque Signaturae etiam Referendariorum numero adscribantur,& ex ipsis unus antiquior in Signatura gratiae semper locum habeat. f. I S. In quibuscumque actibus in Consistorio publico pro tempore faciendis, unus ipsis vocetur, qui ad perpetuam rei memoriam,alijs etiam cum Prothonorariis in-: teruenientibus, si publica conficiant instrumenta, manum, de sigillum suum apponant, absque testibus in iudicio, de extra ubique locorum plene probent. 6 16. In memoriam antiqui instituti, a Clemente L ut diximus P ad sanctorum gesta conscribenda, ordinati, unus ex ipsis Prothonorariis, de unus sacri Palatii Aposto- lici causarum Auditor in Canon iratione Sanctorum , 5e desuper processu fabricat
do , coniunctim intersun r. b. II.
Consistoria,&Capellae a Si N. Papae Cursoribus cui Cardinalibus a solet) illis
-- insinuandae sunt. Candelas, Palmas,Agnus Dei, eiusdem qualitatis, prout Episcopi assistentes; aureas, argenteasque monetas in Coronatione Pontificis , ut Camerae Apostolicae Clerici recipiunt. g. 18. N I p.
Si Principes, vel eorum Oratores, Patriarchae, Archiepiscopi, Episcopi assisten i tes non adsint, postpositis Baronibus, aliisque Praelatis, unus ex Protho notarijs caudam Pontificis sustinet. s. ro. Praesente vero ex praedictis aliquo , duo ex ipsis prothonotariis antiquioribus fimbrias ipsius Pontificis in publicis actibus incedentis de uni; ex antiquo Romanae Ecclesiae ritu, ut dicemus infra. In sacro Presbyteratus ordine constituti, Mitta, & quibuscumque aliis Pontificalibus ornamentis, etiam in Caledralibus Ecclesijs, de illorum tamen 'aesulum, si praesentes sint, si vero absentes, absque illorum consensu , ac illis irrequistis , in Missis solemnibus extra Curiam uti possia nt. 6 Q. Altare portatile in locis non sacris, ex quavis causa interdictis,etiam tempore cessationis a Diuinis, dummodo ipsi causam Interdicti huiusmodi non dederint, erigere possunt, ibique ante diluculum, & circa meridiem, in ipsorum, ac familiarium, domesticorumque praesentia celebrari sacere, ac interesse permittitur. 6. 22. Si per decennium septem praedicti Officium Prothonorariatus obtinuerint,etiam illo postea resignato, iisdem gaudent priuilegiis; rocchetium tamen in urbe non deferunt, locum in Capella non habent, post Auditores sacri Palatii, & Camerae Apostolicae Clericos inceduntas.r; .Pavet Theod.& Valent.Sanctio videnda. b b-tunicCVt priuilegia praedicta inuiolabili lege seruetur, Vicecancellarius, Camerarius,Suinator, alij l. Sedis Apostolicς Ministri de mandato Pontificis inuigilare debent.b et . Asolutione vectigalis, seu abellae pro doliis, sex vini praedictos septem Protho- notarios idem Sixtus e exemit,& speciali Diplomate liberauit Laertio Cherubino,d 4 ,- -b.ἐC- ρ.
245쪽
te fle, asserente, se consulto praetermisisse inter alias Constitutiones insercre . . Et quoniam indumentorum varietas ossici i quoque diuersitatem indicat, Praeserti in in Romana Curia, ut Prothonotarii ab aliis digno sicamur, quemadmodum Patit a re hae, Archiepiscopi, A Episcopi plicum nigrum cum resticula Gordonem vocant. viridi,ita Prothonotari j violacea ibrica deserunt; quod a Paulo V. indultum cst, antea quippe nigra erat, ut nos vidimus, & Polydorus Virgilius a confirmat , dum ait. Omnes equitando pileo vluntu' nigro, qciod intro ritu dixerim, Ut a Cardinalibus,o Episcopisper hoc insigne interno tu , quando aeque omnes linea toga induunt, cte. Quod autem dictum est supra de facultate Prothonariis concessa promouendi ad Doctoratus gradum, ut Universitati Studii Romani.& Sacri Cosistorii Advocatorum Dianitati cosultum sit,Vrbanus VIII suo Diplomate declarauit,licere Dominis Prothonorariis quatuor tantii in in urbe quolibet anno Doctoratus Dignitate insignire ,& hos pauperes, & sine ulla mercede, aut praemii solutione . De sacultatibus Adabe p.rs. Cen- uocatorum Consiistorialium. vide supra. bDrnique non ab re visum cit hic addere, quae Cassiodorus in formula Notarioruscribit, e siquidem ad Prothonotarios quoque nostros referri possunt. Non et i dv.
hium ornare bi- ιοι principisse rettim, dum nullis aestimantur neresia, ia mi int de magna solidati: Dblisum quidem VI omne , quod agn
mmitti, ni qui mus sed multa non sint antescienda, ni secum fuerint Reo auxiliante perferita ; quae tanto plus debent oculi, quanto amplius de erantur agnosci: Regis consilium solo, de cet scire graui s os: imitari debent Arma ia, quae eontinent monumenta chartarum, it quando ab i sis asiqua in Duectio quaeritur , tune loquantur; totum autem dis mulare Bbent, quasi nesciant scientes, nam sollicitii inquis roribus faepe ct Gustu prο-
trix bonae conuersationis solicitudo honra respexit an rum esse ein sinus, ut ordine decurso militiae, ad Primiceriatu desit, peruenias summitatem. Honor, qui e cit Senatorem cui Patrum aula reseratur non iniuria; nam qui niabis curis militat a dua lucubratione, in in videtur Oeniam fibertatis intrare: ad itur etiamperfune ii laboris aliud munus, vis quo modo ad illustratum, vel vacantem meruerit ei Genire, omnibus debeat anteponi, qui Codicillari s litari,atibus probantur ornari: Unde assotate colligitur Primi certatus meritis datram uti, ποῦ in Ono, eodemq. titulo di ar siet dignitas aquaItir acquisita. Animari debes igitur at talores, quando tibi tale praemium pro pol tum Ciris,quales audent inuen. itfs summates . Hactenus Cassiodorus, cuius verba nisi ad Notarios directa essent, magis ad Secretarios Principis dirigenda putarem. Vertim quia Notarii quoque iii a Cassis loro descripti post decursum fideliter Osacium ad Primi certatus summitatem perueniebant, quod etiam nomen ex nostris Prothonotariis Decasio inditum aliquando suit Conicito a teste, placuit propterea ipsius Cassiodori verba rescrre . At si Primi certatus Officium,& Dignitatem cognoscere cupis, eundem Cassiodoru eperlege: sed magis late de Primiceriis, Secundoceriis, ac Terti eriis , variisque D mus Augustae Notariorum denominationibus, os scisis, & dignitatibus agit Iacobus Guther. f cuius verba, ne nimius sim, omittenda duxi: multa quoque scitis dio'. congerit Gasp. Panci rol. I apud ipsum videnda, agit enim de Primicerio Notarior uto, eius . insigniblis,& laterculo maiori. Osficium vero,& dignitatem primiceriatus militarem tuisse apud antiquos, nedum ex praenarratis auctoribus, sed etiam ex imperialibus sa Ictionibus in utroque Codice δε constat, ubi Alciatus irridendo Accursium qui scripsit,Primicerium dictum, quod primus serat cereum, veram hu-;u nominis et hi mologiam reddit. Sed Notariorum Primicerium apud Caesares sui D, sub cuius cura crat notitia omnium dignitatum, & adminrirationum, tam ciuilium quam militarium, Petrus Gregorius Tholosanus i scribit. Sigo uius K vero primicerios fuisse Asses res Romani Pontificis, scribit in haec verba. Prae Liabat eoi mpore in urbe opibus, auectoritate Chris Iophorus Primicerius, si tiidem Primi picti, Θ secundi certus Alfflores Pontificis erant, atque latera eius incedentis tr bint, ct proximtam locum pos Prafecta et bis e Ducem tenebant Haec Sigonius: αhoe eodem munere fungi Prothonorarios Apostolicos hodie quoque videmus; etenim ubi Summus Potis ex incedit; duo ex antiquioribus Prothonorariis eius lateri aD sistendo fimbrias vcstimentorum regunt,3c deserunt,ut indicauimus supra.
246쪽
Post summum pontificem primum obtinere locum Eminentiss. Cara Vicecancellarium propter sceptrum iustitiae diximus : hoc vero sceptrum a sacri Palatii Apostolici Auditoribus sustineri, regique , nemo est, qui neget. Quamobrem post ipsum Vicecancellarium de Auditoribus Rotae Romanae dicendum erat i v rum quia Prothonorarii Apostolici inter Romanae Curiae Praelatos primum sibi locum , ut vidimus, vindicarunt, ne contra Vlpiani a sententiam dignitatis preuerteretur ordo, de Prothonotariis dicendum antea fuit; nune autem de Auditoribus dicendum est. Gubernium , &directionem iudicii, quod in sacro Palatio per Dominos Audi-B tores exercetur , eorundem Auditorum examen , & receptionem ad Cardinalem Vicecancellarium pertinere, ex Martini V. Sanctione b notum fit; quod etiam a Sixto IV. confirmatum legimus . e de hodie seruatum videmus In Palatio enim ipsius Cardinalis Vic ancellarii, toto etiam sacro Cardinalium Colledio, aliisque Romanae Curiae Pr latis, Advocatis Consistorialibus, & Curialibus interuenientubus, priusquam aliquis ex ipsis Auditoribus ad supremum hoc iustitiae Tribhnal accedere valeat, tanquam in arenam literariam descendit, ut arctissimos utriusque iuris nodos per iuniores Collegas, & Constitorialis Aulς Advocatos, servata eiusdem Martini V. forma, obiectos luat, & diluat. Et licet aliquando haec Martini Sanctio in desuetudinem abiisset, ita ut etiam Card. Camerarius de mandato Papsi Auditore s Rotς per dationem cappae, rocchetti, dc bireti in nutriculam receperit, C ut Bellam id do Gomes e testat, tur. Attamen Silatus Iv.fvicecancellarium ad ' sua primaeva ira rcstituit. Nobilissimi huius Tribunalis origo antiquissima est; etenim ubi a tyrannorum persecutione, & saeuitia Romana Ecclesia pacem obtinuit, Beatique Petri , & Suc- celsorum dignitas, atque maiestas non amplius sub modio, sed super candelabrum lucere coepit, nedum priuati viri, sed Principes, S Reges de Beneficiis ecclesiasticis, rebusque aliis, vel sui natura, siue iuris dispositione, aut ipsorum Principum,et Regum commissione, lues, et causas ab ipso Romano Pontifice cognoscendas , et de ' 'cidendas remittebant; adeo enim ut Vestritis g ait, antiqua nostroruin Patrum deuotio traxit populos, ut uniuersus Orbis, etiam finitimς Regiones huic sponto sua venirent, nedum peccatorum veniam, sed in eorum controuersiis sacrosancta D accepture responsa Has vero causas dummodo Consistoriales non essent Pontifex per se ipsum , seorsum a Senatu in Capella audiebat, adhibitis in earum expeditionibus Iurisperitis, qui tune a loco audientiae dicti suerunt Capellani, idemque nomen hodie apud aliquos retinent, Petro Gregorio Tholosano b teste; qui etiam cur modo communi vocabulo Rotς Auditores dicantur, rationem affert, nempe qui ia 'mum sedentes controuersias accurate rotant, ct examinant. Et quamuis Ciaconius i dicat, a Dunne XXII. hoc Tribunal institutum suisse, si de priuacua institutione intelligit, eius opinio non recipitur; poterit tamen admitti, si de serina procedendi in hoc Tribunali loquatur ; Ioannes enim XXII. Ordinationes ab Auditoribus Rotς Romanae , eorumque notariis serirandas suo diplomate Ic san- ciuit, ut suo loco susiu dicemus . Grauioribus vero superuenientibus negociis, E h ud permissum suit Summis Pontificibus omnes causas per se ipsos modo praedicto cognoscere. ac terminare; quapropter illas committere, et delegare coeperunt per Vcrbum . Audiit N. tu liti m facio: cte et hinc Auditores appellati sunt, ut speculator I scribit in haec verba. In Curia Romana Auditores dicuntur, qui aliorum in ca as examin ah sed ne i Eortim mandato pote Hatem dis renui non babent ; ' de O generato Atidiu es Patit j Domini Papae tace, Ioco insus Domini ea fas examinant, ct audiunt c.
Hi ac criam innotescit, quod ab hoc sacro Auditorio m alias dictum fuit nempe
247쪽
Auditores habere iurisdictionem habitu , per Commi ilionem vero exercitium tribui , ut scilicet habitus iurisdictionis ab ipsa Tribunalis origi ue proueniat, quando simul cum Papa in Capella audiebant, & cognoscebant, ex quo etiam iudices Ordinari j in cognoscendo dicti suci: a exercitium vero iurisdictionis recipiunt per delegationem , di commissionem D. Papae . inae quidem delegatio in genere sumpta quiniuis ipsi. Rotae Auditorio far, tapotiam sit unum corpus, coram quo lites,&causae illi commissae pendere dicuntur rati ope tamen facilioris expeditionis inter i pios Dominos Auditores particularium causarum divisiqnes, de distributioines sunt, ut ex inente eius leni Rotae scribit Seraphinus . b Distributiones vero per extensionςm rescripti, dc specificationem nominis illius , coram quo iudiciales termini struantur, sunt procellas causa ruin, & a quo sententia subscribenda est, uia Commissionibus a Vicecancellario, si up eius Lociniatenente cquem Cancellariae Regentem vocant; faciendae simi, Compsio ς teste , qui huius extensionis formula in haec verba refert. De mandato D N. Papae audiat Magis ter x ct iuriitiam fa
eta r. idemque, sed lati ilis scribit Marche sanus d de Ossicio Vicecancellarii , de Cancestariae Regentis . Si plura de iurisdictione curis, Ipnocentii in VII b e dc Vi
Sed antiquis tempuribus sine certa numeri determinatione Rotae Auditorea suisese scripserunt G, esit , de Vestri s locis iam citatis , sui viginti unum, vel plures extitisse, & in duplicem gradum diuininos affirmant, itaut Auditores primi gradus de negoςio princip lj ih.prima in i litia cognoscerent, in quorum locum fortasse saccesse; unt Auditor, quem hodie generalem Camerae Apollolicae vocant, di Aud tor, quem dicunt Contradictarum, quorum iurisdictio ordinaria est dein prima cognoscunt instantia, ut dicemus insta de Auditore Camerae. Auditoris vero Co tradictarum iurisdictio licet antiqWitus magna esset, quam etiam Auditores Rotae magno in pretio habebant, & Auditore Camerae dignior videretur, ex Mandosio, g&alijs ab eo relaxis, hodie tamen contra contumaces tantum, contra quOS Per contradictas , vel per edictum publicum proceditur, ius dicit, ut Cardinalis Tuschus bnotati sunt autem ς0ntradictae ut haec dicito innotescat citationes per edictum, teste oldrado. i Et hic contradictarum Auditor quandoque Cancellariae Apostolicae, de literarum minoris iustitiae Corrector appellatur, ut Pij v K verba sic moi strant, dum huius ossici j reformationem edidit, post pium IV. I qui similem rcio
mationem statuit, viden. ex iis etesiim, quae huic Correctori Cancellariae Apostolicae nuncupato nunc denegantur, colligi potest, quanta esset illius auctoritas. Auditores vero Rotae secundi gradus causas in secunda, vel tertia instantia, quas appellationis vocant, gnoscebant, d modo cognoscunt, ut post alios Tholosatius m. docet. Et hos Sixto IV. sedente quatuordecim sitisse, di ad duodecim redactos ex praecitata eiusdem Pontificis Constitutione n liquet, dum ita loquitur . Statuimus, ct ordinamus , quda dictorum Auditorum , ct Loeumtenentium eorundem n m
rcii , qui ad praesent quatuordecim esse perbibentur, de caetero duodenariux dumtaxat exi Iat o e. Tanta etiam apud Iurisperitos pe sertim in Curia causarum patronos', & Adu eatos huius Tribunalis vota, quae decisiones appellant, in precio , & existimati et sunt quanta, ut Grauatius o norat, Pythagorae apud Pythagoricos fuit, ut nullus non satis esse putet dicere;se Itala desiniuit. Nec solum apud Iurisperitos, alios priuatos viros huius Tribunalis opinio plurimum valet, sed etiam veluti ad Stellarum duodecim lucidissimam . Coronam Summi quoque Pontifices oculos non raro conuertunt, ct in grauioribus Romanae Sedis negociis consilium petere non dedignantur ; hinc etiam velut ex amoenissimo viridatio fores legunt, qui purpureo exornati colore, ut odor balsami sint in conspectu Dei, & hominum, it aut seclusis etiam aliis animi dotibus, satis perspicuum esse, magnamque virtutis, & obsequii opinionem apud Oinnes excitare sentiamus, si dicatur, e sacro Rotae Auditorio ad sacram Purpuram, de inter Vaticanos Senatores hic euectus, deascitus est. ed postquam de promotione incidit sermo, non omittam, quod si ex Auditoribus Rotae ad Episcopatum, Archiepiscopatum, patriarchatum aliquis promoueatur, locum in Rota, & nomen Auditoris amittet; ita Innocentio VIII. p
placuit. Fed hoc ita intelligendum est, si Dignitates praedictae rersonalem requirant residentiam, secus autem si non requirant..puta si in partibus infidelium existant i tunc cissim locum in Auditorio retineat, at non amplius Audi-
248쪽
NOTITIA CARDINALAT CAP. XVII. et os
tores, sed Locum tenentes dicuntur, Sixto I V. a ira mandante. Neque ex hac promotione, ubi pro tribunali in orbem omnes sedent, locum ratione dignitatis mutant, sed eundem retinent; & ita decisum testantur Seraphinus ; b in aliis vero publicis , di priuatis actibus, ac sessionibus extra Rotam omnibus alijs etiam Decano praecedunt, ut Gratianus e scribit, di nos vidimus ita seruatum cum R. P. D. Sacrato ad Archiepiscopatum Damascenum, z: cum I P. D. Maneta- do ad Patriarcharum Hierosolymitanum promotis, qui eodem loco sedebant in Rota, Locum tenentes dicebantur, & alijs Collegis extra Tribunal praecedebant, etiam Decano, ut diximus . Decanus vero huius Collegii est antiquior ex ipsis,&ad hanc dignitatem adipiscendam non attenditur tempus receptionis, sed vacationis, itaui praesens in Curia licet iunior praeseratur antiquiori absenti, dum tamen ex causa hublica, de de mandato Pontificis non absit; ita enim a paulo IV. d sancitum legimus. Neque sumit de licentia Parae abesse, quae alias iacit praesumere praesentiam in Curia, ut eadem Rota dixit apud Puteum: e nam vera praesentia requiritur, vel ob causania publicam, & demandato Pontificis absentia; ita enim a Paulo V. habito quinque Cardinalium voto, Decanatu vac*nte per obitum R. Ρ.D. Peniae, absente a Cirria B non ex causa publica, sed tantum de licentia Papae R P. D. Sacrato,& praesente in ca-dem Curia R. P. D Coccino licet ultimo loco in Tribunali recepto, ad eius fauorem decisium fuit anno isi a. Quae quidem decisio locum haberet, etiamsi omnes Audi tores consentirent, absentem haberi in omnibus, de per omnia pro praesenti, ut nihilominus Decanatum aq)qui non valeret, quia cum haec dignitas ob utilitatem publicam constituta sit, ex Ulpiani responso, firiuatorum pactis ius publicam laedi non potest; g & ita decisum assimat Cherubinus iunior. b Neque hanc dignitatem assequi valent, qui in Rota Locumtenentes dicuntur, Marche sano i tesse, dum ait; quando funi Disopi, non Auditores sed Locumtenentes nuncupantur, quamuis in omn ibus eandem babeant authoritatem, perinde ae si Auditores forent, aem arentur, nee illa dissert ab aliis , nsi qu)d Rotae meani esse non possunt. Haec C Marchesanus, quae a Mandosio K mutuatus est . Decanus vero, praeter alia priuilegia, quibus docoratus est, in illo maxime elucet, ut Pontifice soletnni pompa incedente, & celebrante , Thiaram , quam Mitram dicunt, custodiat, quod munus antiquiori aeuo Poenitentiariorum Decanus explebat, ut post Samensem Tholosanus I scripsit, de huius dictionis et hi mologiam attulit. Sed quiescat parumper Decanus, dum totius Collegii priuilegia recensenda sunt. In hoc totius Orbis celeberrimo Collegio reserendi, seu recipiendi non sunt nisi
Doctores, qai post Doctoratus gradum per triennium saltem Lectoris, Vel Ad uocati nuntis exercuerint, ac bonae opinionis, de sanie sint. In bonis temporalibus ducentos florenos auri, quos Vocant de Camera, annuatim habeant, ex quibus inis Romana Cyria decentEr se manutenere possint: sed haec summa antiquiori 'aevo, D nempe Martino V. sedente, qui hoc edixit, m sortas te satis erat, nam hodie nec mille sufficiunt. n . . a . Vbi autem quis fuerit de Pontificis mandato designatus, priusquam ulterius tria admissione procedatur, Collegii huius Decanus diligentem in praemissis faciat inquisitionem, cur, sta l. vicecancellatio fideliter reserat, ex cuius ore Pontifex veritatem hauriat, admissionemque, vel receptionem statuat. , I s. Si fuerit admissione dignus, Decretalem, siue legem assignatam piiblice intes rretetur, argumenta a Co; legis, de Consistorialibus Ad uocatis obiecta diluat 9. 16. de supra etiam diximus. Et si in hoc etiam agone scientiae, virtutis r. certum dederit testimonium, tunc Cardinalis Vicecancellarius iuramentum iuxta sormam a Ioanne XXII. n traditam ab ipso Candidato recipiat in haec verba. 'ON Auditor abbacE hora in antea delis ero B. Perro, S.R. E. O Domino meo D. N. 9 eiusdem succisi ribus eanonic) int antibus . Non ero in facto, eon io, vel eonsensu, quod vitam perdant, aut membrum, vel eapiantur mali optione. Consirium, quod per se, Cel alium citam um, seu luteras mihi credituri,unt,signo, verbo, nutu, mesciente adeorum damnum, seu p iudietum nemini pandam, ct phrater esua, quas creta fie Unoue o , seruabo rete, qu)I nulli pere rae, de qua ereda bi displicere. sea re uetarem, Tmlman λDabo sienti . Si damnum eortim tractaris uero pro posse meo impediam, ve flat ei em ; s per me impedire non possem , per nuncium , vel Aterastii Piscare curabas, veI.i Ei, per quem citius ad eorum notitiam de catur.
249쪽
Papanum Romanum, ct Regalia B Petri, , ct omnia iura Romanae Eeelesiae . quae babet ubicumque,manutemso totis Oiribus , ct defendam. Negocia, ct ossicia mihi aD .Papa, Cer D. S R. E Vis eaneeILγio commissa, vel committenda fueriter geram, is inrite exe e bo, eripe iati j ossisitim Atiditortim sacri PMatii, reddendo iti it tiam Unicuique, dona, vel munera,seu xenia, aut obligationem, vel romissionem P per illii per me, Cel alium, seu alios, a partibus coram me causam habentibus, seu Grum aliqua, vel a Notariis deputatis ad scribendum coram me acta dictarum eam- fartim, oel alijs pro ei em , seu eorum nomine non recipiam: qui nimὰ omnes fami Bares, tales meos omni diligentia, qua potero, etiam abritinere. Nee etiam pro sigillo meo, nec pro rubrici aciendis, in causis n quibussum, vel fuero deputatus Auditor, nee alio quaesto colore aliquid reipiam, nec a praedictis meis of talibus ,seu familiaribus recipi permutam odia quoque Coadiutorum meorum secrete data freretὸ tenebo, que quo in ea asententiast prolati Supradiecta omnia, o singuli promitto, or iuro attendere, er Obsmare , sine omni dolo, difraude se me Deus iuuet, is Sanecta Dei Euangelia cte. Praestito igitur modo praemisso iuraimento, sequitur idem Pontifex Ioannes XXII. legem , nedum ab ipsis Auditoribus seruandam praescribere, sed etia a Notariis eiusdem Tribunalis, a quibus etiam iuramenrum, iuxta serinam hic traditam a prae
Sed nos ad priuilegia reuertamur. Ob assiduos studiorum labores, literas Apost licas, tam gratiam, quam iustitiam concernentes sacri Palatii Auditores gratis expediunt, Leone X. b madante. Quod etiam priuilegium a Clemente O. e confirma tum legimus, additis etiam alijs multis. Horas canonicas , etiam ordine non seruato recitandi, Missam ante diem cel brandi, Capellam propriam visitando stationum Vrbis Indulgentias consequendi; carnes diebus quoque vetitis de consilio utriusque medici comedendi. A Legatorum, Ordinariorum, aliorumve iudicum iurisdictione,& superiori taleo, lalutione etiam Decimatum,pedariorum, gabellarum , aliorum id onerum exempti sunt, eo immunes. .
Nec huiusmodi priuilegiis per literas Apostolicas, habentes etiam claululari ta , quorum alias quascumque clausulas, decreta,derogatum censetur. Auditores enim,& Locum tenentes Rotae non sunt in derogationibus comprehen , nisi eorum nomina,&cognomina suerint expressa, ut latius tu praecitata Clementis VII Constitutione. - Paulus quoque III. d praedecessorum Pontificum priuilegia confirmauit, & aga- bella vici exemptos dixit in alia Constitutione e . . . . Flauius autem Cherubinus non inutile quaerit, an haec priuilegia Auditoribus concessa operentur a die scientiae vel a die adepti ossicii y Solutionem a fieri eadem Rota Romana coram Puteo , dicens a die adepti ossicii. Verum ista decisio in , meo codice loquitur de Reserendariis,& determinat, priuilegia illis concesta habere locum, etiam ipsis ignorantibus: quamuis regula sit, ut non quaeratur alicui priuilegium, nisi a die scientiae: siquidem lixe regula procedit , ubi priiii legium alicui pzrsonae priuatae datum sit, secus autem, ubi ratione officii concedatur. Et ideo ii detur expectativa alicui nondum Auditori,& gratia purificetur, quando iam est Auditor, priuilegiis Auditoribus Rotae concessis gaudere debet, Gomesio sic affirmante , bde rationem sui dicti reddente,quia priuilegium Auditoribus Rotae concessum, non priuatas perlonas, sed collegium respicit, & ideo quandocumque quis emciatur Auditor, priuilegiis gaudet. Sicuti etiam indulta per modum Constitutionis concessa immediate post concessionem operantur, ex eiusdem'Roae decisione Puteo reserente. i . Varias quoque mutationes circa modum inserinandi hos DD. Rotae Auditores a Curialibus inuentas suisse, tellatur Gomesius, K dum est, tempore Sixti IV. datis per Auditorem dubiis , Advocati de iure in scriptis respondebant: sub Alexandro VI. ter in hebdomada ad ius reddendum Auditores sedebant: Clemens VII. ad ad duas reduxit vices, qui modus etiam nunc perseuerat, Lunae scilicet, & Veneris, in quibus si sesium intereedat, dies Mercurii suecedit, at si omnes hi tres dies seriati existant, tune celebratur in Sabbato,& Rota Martiniana dicitur. Paulo III. sedente quo tempore ipse Comesius Rotae Auditor erat, modus informandi valde immutatus suit, ut collitigantia iura in scriptis tantum darentur, & hunc modum P pae
250쪽
NOTITIA CA RDINA LAT. CAP. XIX. zor
pae primum, deinde toti Curiae placuisse, idem Gomesius ait, & a Nerone seruatum zeliatur Suetonius .i his verbis. In iuri iesione poL litoribus, nisi equenti die,ac perlibenos non temere respondit, in cognoscendo morem etim tenuit, or continuis actionibus omissi ,singulatim quaeque per Osees ageret: quoties autem ad cor standums deret, neque in commune quicquam, neque propalam deliberabat, fed c conscriptas ab unoquoque sententias tacitus, aescreto tegens, quod ibi sibus et, perinde atque pluribus idem videretur, pronunciabat. Haec Suetonius. Verum ut diebus singulis Auditores Rotae ad audiendii sederentJoannes XXII. 5 iussit his verbis , Item quod Auditores praedicti bona bora diebus Angum iuridieii ad Palatitim e ueniant, ct immediate postpuistionem campanae, gus fatur ad boram tertiarum iu Ecclesia Ca- tbedrati, incipiant sedere ad audien m causas, diectum Palatium non exeant, do nec parte atisfecerin uis terminis eorum eis. Haec Ioannes. Hodie vcro, ut diximus, his tantum in hebdomada ad Palatium eunt,ubi locum certum habent ab Innocentio VIII. in aedibus a se constructis quondam assignatum, quam quidem aedes, Mi Basilicam Principis Apostolorum ampliorem, de magis ornatam redderet, Paulus Reuertit; qua 'ropter immortalis memoriae Urbanus VIII. alium tanto Tribunali
in Palatio Vaticano locum assignauit, ut sequens inscriptio designat: D. O. M.
URBANUS VII L PONT. MAX. ROTAE TRIBUN ALS VIS PRISCIS SEDIBUS OB INNOCENTIANAS AEDES SOLO AEQVATAS ORBATUM CERTO DOMICILIO RESTITUIT. ANNO SALUTIS MDCXXVII
Ad hune autem Tribunalis locum ita nunc accedunt instructi ut datis postulantiabus dubiis in causa emergentibus, illisque reis transinissis, biduo ante Rotam par tium collitigantium procuratores. & aduocatos verbolenus audiantiad vesperas Curi dem diei iura tacti, & iuris inserinationes vocant in scriptis recipiunt, vi pzr diem ante sessionem studio causarum vacare possint; neque ipsis collitigantibus nas in scriniis informationes denegant, ut si quid praeter iam deductum occurrat, iupplere, valeant: his ita peractis, & visis iuribus, ante lucem ut hi uomum ad Tribunal in ' Vaticanum eunt,ubi supra talarem togam nigri coloris vellem albam roc lic uni vocant & cappam latam induunt, Z in orbem sedentes controuersias curaturotant, ex ami nant, di decidunt: causarum vero resolutiones eodem ferc modo,quo antiqui utebantur, caracteribus quibusdam designant, A. condem alione mi, absolutionem, N. L. non liquet, significant, ut Petrus Crinicus e utiliorum morem reserens testatur. Praefatum vero indumenti genus a Ioanne XXV ua- tutum legimus, dum ait Statuimus, ct ordinamus, quod Aui:οι ei Ane culpa, cr
Eo sella Palatii appellantur, quarum etia Cathalogus inter Curiales circuisertur L q.
Vbi tun reddendum est, Cardinalium obsequhs ne vacent, & hodie adamus sim 'M he ah feeipiant, quo etiam respexit Innozentius
salaria constituit, ne Iargitionibus deprauati ut scribit Ciaconius, in qbus cognoscendis descerent; famelicos enim non facile abalieno cit, absti ecbat, si esset quouis modo edendi facultas ablata. promulgationem sententiarum ; contrarium si secerint, Pr M. p