장음표시 사용
21쪽
cantes cum flauitie : figura multas etiam facit disserei tias, alij enim persecte rotundi sunt, alij cum rotundit te oblongi, angulares nonnulli, alii mixtae figurae: ad tactum differentiae illae, quas ad substantiam calculi pertiunere diximus, spectant grauitatem, densitalcm, duriticiam lenitatem. , ustus parit& ipse differentias, quod alii insipidi, falsi plurimi, urinaeque saporem redolentes, Velut etiam, & odor: insuaues aliqui, alij autem odore or- bati. ad auditum pertinent differentiae, si dicamus sola xos alios, alios autem a nos : duri enim densi, lenes, s nori sunt: percipitur cnim non sine aegri voluptates nus lapidis in matula, s quando a natura foras expulsus, illam serit. Hae igitur sunt differentiae, quae a calculorum accidentibus, ut tales sunt desumuntur . quae uero ab illis, ut res prς ter naturam, erunt, ac si dicamus, calculorum alios dolores parere intolaribiles, ac ualde dolorificos esse, alios autem non multum amigere, alios se guinis mictum, alios stranguriam, alios scuriam, vigialias, sebres, Tenesmos Iliacam passionem, conuulsiones, inflammationes, ulcera, aut aliud quidpiam parere. C terum disserentiae, quae a causis sumuntur, potissimum ad efficientem, & materiam pertinent. nam in morbis nullus finis est, forins autem differentiae in ijs, quae ad essentiam pertinent, continentur. Ab efficiente igitur diciamus calculorum quosdam a calido, tantum aut frigido, aut ab utroque originem habere. Materia, prout duplex
est, propinqua, & remota, duplex differentiarum genus praestat, a materia igitur propinqua dicimus lapidum
alios a sanguine, alios a bile flava, alios ab atra, no nullos etiam a pituita nasci. Ad remotam materiam pertincnt cibi, & potus a quorum diuersitate diuersos oriri in corpore calculos putat Paracelsus: tot cnim lapidum formas esse ait, quot alimenti species reperiuntur; proinde aliud esse tartarum vini, aliud aquae, aliud panis, aliud
22쪽
aliud carnis, aliud piscis, aliud leguminum, atque fiuctuum, & radicum, & caeterorum, quibus homo ucscitur. haec pertinent ad materiam cx qua lapis gignitur, cst di.materia,in qua, seu subiectum in quo calculus generationem habet; quae etiam suas praebet differentias, sic alios renates calculos dicimus, alios vesicae, alios hepatis, alios stomaci, alios in testinorum: nam in omni corporis parte posse creari calculos non est dubita luin; si quidem presto adest efficies,& materia. Sed ' ait Paracelsus,omnem morbum esse saxum prorsus est sensui repugnas. multi enim moriuntur ob diuersas affectiones,in quorum dil- sectis corporibus nullus calculus, aut Tartarum inueniatur. Quamuis autem animus sit, solum vescae, & R num calculos examinare; bene tamen se habebit, te stimonia afferrei, quibus pateat calculum posse gen rari in quavis parte corporis nostri. Quod in sequenti capite aggredior.
OBSERVATIONES CALCInlorum in diuersis partiam corporis reper
to I . CV. V. E N E se habebit, prius quam testimonia
asseramus,partium nostri corporis diuisionem facere exactam, in hunc modum; Partes quaedam sunt primae,&sunt qua tuor, Cerebrum, Cor, Hepar, & Testes aliae non primae,& sunt aliae omnes hae rumsas vel oriuntur a principijs; sic venae ex Iecor e : arteri a corde; nerui a cerebro:vasa seminalia a testibus, sic enim
statuatur:nam hic vasa seminalia potius in testes im-
23쪽
plantanrur, quam ab illis oriantur vel denique ista partes non primae ab alijs non oriuntur: quales caeterae Omnes preter illas. hae rursus parte quae primς non sunt, & ab alijs non nascuntur,vel solum sibi insitas, & non aliunde manantes per vasa ficultates habent, quale os est, cartilago, ligamentum,membrana, Adeps,caro simplex: vel denique insitas habent,& suscipiunt: Quales sunt Pulmo, ventriculus, lien,vesica,& aliae, quae venas, neruos, & a terias sortiuntur.In his igitur partibus posse generari cal- culo non est dubitandum.& quod ad principia pertinet, cum illa partes sint nobilissim'raro admodum calculum procreant,rarissime in corde visuntur ob sanguinis de st-cationem,& tenuitatem: inventos tamen in corde muli ris cuiusdam lapides duos ad similitudinem testis limacis obseruauit Hollerius,in cerebro vero lapidem inuentum 4. . spho testatur schenerius, Cum cnim ait homo quidam veli νη 79 menti capitis dolore continuo cruciaretur, nec ullis remeo. dolor leniri posset, tandem vita functus est, in cuius disse isto cerebro lapis est inuenins,magnitudine,& forma mori,colore cinericio,Mrmat 1dem Auctor Iapide apud se habere, quem in cerebro cuiusdem inuentum esse ait. nec desunt Anatomicorum testimonia asserentium se in dissectionibus non semel intra caluariam lapides inuenis se.In hepate frequentius generari calculos rationi est magis consentaneum; quinimo ab co viscere omnem aptitudinem nasci ad pro creandos renum, &vesicae calculos 125 db .ue astirmandum est. Hepatis de calculo cutem in Hepate indu i mora uento testimonia asteri Beniventus. Cum enim m horum cavi Ber quaedam H conis, destri dolore dia multumque anger si cV. 3. tur acpropterea quamplurimos medicos consuluisset es gere tamen id malum niati praesi dispoterat, quare opem nostram una cum alijs experiripticuit.Conuenimus igitur ures medici;
quanam esset huius morbi causa hinc inde plurimo sermone disi imas ueram ut contingere soles in rebas dabino de senten
24쪽
non conuenimus : cum pars iecoras absiessum,pars malum MAtum indicasso; nos uero uitium in membrana contegente in m.
se credebamus .atilia cum inualescense morbo urispos Hebrae uita merasset, ortua corpus incidendum curarimus , ct imuentisunt in decliuioriparte membrana iecoris congesti upim
solore. Pra diuersialis anguiares quadrati ali outpositura ct caseo effecerat. hanc autem nos mortis camm arbitrari , . disputare de obscuris uanum, inutile iudicauimus. Haec ille.
di rursus idem Author, in alia muliere repertos esse cal- culos quamplurimos, ait, non sane ullus in vesica cui nputabatur 'preterquam unum qui in tunica colore atri rellis magnitudine aridae castanaeae continebatur, caeteri omnes in paniculo, quo contegitur hepar, unde etiam, ueluti in solliculo dependuli sacculum effecerant. Ves.' fecisssalius in icterico repente pereunte, multos, magnosque intra vesicam felleam repertos a se esse ait, similes ijs qui in bubulis stequenter reperiantur. Quamobrem ei consulercin, ut Medici omnes, qui calculo pereunt disse L. candos curarent ac non lum vesicam,& renes, sed etiahepar inspicerent. 1la enim morbi origo & natura manifesta fiet: nihil enim magis ad medicinam faciendam com ferre potest ea diffectione,qus in membris affectis fit in cadaueribus: nam praeter congnitionem pulchram abditae assectionis ad similes affectus postea curandos a petit 'aditus. Nec enim mirum videri debet ait Hippoocrates lo de arres medicus etiam optimus interuoram membrorum abdis as affectiones non cognoscit a sensibus love di xus. Haec deprimis partibus . in alijs uero quae a primis nascuntur,
maxime in uenis, calculi originem habent: nam ex venarum adustione venulas generari, author est Hippocra- Dψere, tesmon secus ac per febres ardentes, ramenta, & corpuscula quaedam in urinis conspiciuntur. Partes autem, quae
a se instas facultares habent,nec aliunde suscipiunt:raro pariunt calculaa: in dentibus tamen, seu circa dentes,
25쪽
& circa Caluariae ossa ad nasci, nemini dubium est, quartum partiu genus testimonia sua habet, & in primis Zoar,
hominem fuisse, ait, cui ex innascente intra linguam calculo loquendi uis est amissa. In pulmone calculos ob . Iib.Σ. tra- seruarunt tum Pauliis, tum Tralianus,tu Benhienius,qui ctat. a. historia narrat Henrici Alemani, qui tussi quadam sicca ιib. Datai cruciabatur, ac dolore pectoris, & nullis remedijs cedoris, mora bat malum,aliis denique frustra tentatis,coepi inquit pricgini ' mollire pectus, guttur, & asperam arteriam, donecauelanae magnitudine de poctore ciecto, & sicca tussicula, & omnis praeterea dolor amotus esti ventriciN calculos vomitu exclusos narrat Bi asseuolus, nec non . , . Gallicam mulierem ex intestinis quinque lapillos Mespilorum magnitudine, colore similes reiecisse. Non enim ambigendum est, colicum dolorem aliquando ex int stini calculo prouenire. rei historia est apud Beneue Iib. Gato. nium, in 'it Mariotau quidam Pharmacopola intemno mca. I9. dolore vexaretur iusque veter nihil fere, or id quidem aegre , atque liquatum redderet uribus . hominem medicamentis aluum ducentibin, o Gl steribin curassent mericho morbin nihilominus inua eret, ad aliud auxiliorum genus conuersi , t tum i ius aluum humidi omentis emetriunt nec prius ab incepto opere desictunt,quam iste sic fius I. idem, instar columba oui,ex aluo deiecit. quisne lapis in intestino Διψ en o iter - magna ex pane obstrum icet ideo deduci non pesset,quod intestino, unicis q. eitu deligatus esses; et quod ipsius cra I in test ni in aliqua forsan excreseret cestula , medicamentorum ti mennae dis,et expultrice adiuuante virtute tandempulsus est. licve ille. Sed admiratiouem superat omnem quod Fram Pedemolitium asserit,lapideum fluxum per mς' durantem se conspexisse, quas omnis alui f in lapides conuerteretur, Tat,autem quorundam lapidii oui magnitudo in Merico etiam nouae Hispaniae Metropoli mulierem nostris temporibus extitisse narrant mihi viri
26쪽
integrς, & incorruptς fidei quae persinterualla lapides
aluo deijciebat.cuius rei medicus Hispanus valde admi ratus ad Hispanienses medicos,quasi miraculum scripsit. ex utero ait Hippocrates mulierem eiecisse lapidem aspe ,
tophacei visuntur calculi. ad quo quando deuentum est incurabilis redditur morbus, teste Hippocratriciuus verba scitu dignissima memoriar mandare oportet. Depod a. praediagrius, inquit, haec dico, quicumaue aut senes sunt, aut circa ar α - , oculos calos ivbaceos concretos valent, aus erumnose visunt. ai ccam aluum habent. hi omne ini sieri nonpessunt humana arte quantum ego noui sanant quidem hos optime di teria occesserint, sedct aliae eliquationes valde prosint qua
ad infernos locos repunt: qui vero iuuenil est, δ' circa artici los ophaceos casis nondum concretos habet o accurate vivis,
o laboris amani est dr aluum bonam haberi ad obediendum pro studiorum ratione ii Mane messicam tmestigentiam Mabentem nact-ianus fieri potis . rhaec illa. Sunt aurea vemba, in quibus breuiter ut selet ) uniuersum progia sticum, & curationem difficillimae assectionis, qualis p dagra est, narrauit , quae subscribere libuit ob amni tatem, quae huius morbi est cum calculo: stini cnim n pluitici icis adeo rarides o ut ini caeteris; praetem quam in locis ; conueuiam ι At vero licet, Hyppocrates dagram insanabilem iudicauerit, ubi toplaaccos calcullos in articulis genuerit: Paracelsus tame,&rcum eophante quam plurimi omnem podagra se sanaturos promittiit quod si fecerint, digni sane magna laude sunt, sed cxperientia ostencsit saepius Hipmcratis sententiam verissimam,reliquorum autem nuga m & mendacem. Haec igitur pauca dicenda iudicauimus delocis in quibus per iobseruationem calculi sunt inuenti licetnobis institutus sermo de illis luna sit, qui aut in renibus, aut in vesicat procreatur. Fuit tamen non inutiletWcinroponere. .s:
27쪽
quamur itur caeptam de calculo naturam, & ad illi causas indagandas nos conferamus .
Xquatuos generibus causarum deessicienti, & materia maxime agendum est: nam forma nil habet, quod ad curationem mctalifinis ut diximus lapidis nullus est, nisi ipsemet. re concausis autem afferemus eas sine quibus fieri non lent lapides , nec non adiuuantes omnes. Illud igitur in primis statuere oportet,calculum ut diximus corpus esse, quod per comcretionem selidum factam est amo brem si concreti
nis causas adinvenerimus,calculorum quoque causas ha .metheω bebimus. Qua sane in re consulendus est Aristoteles h roram. rum rerum indagator egregius: e cuius doctrina dicimus concretionem esse retaiquita. aut mollis indurationem quandam quae calore, aut liuinore ab ea re abeunte nascitur,caloris quidem exitu:si a stigore;humoris vero euaporatione, si a calido, aut ab utroque, si utrumque beat. Ex qua sine definitione causas omnes calculorum renu, & vesicae elicere libet in hunc modu, ac primataiciens sic. concretione fit calculus: ergo efficies vel est
calidum, vel stigidu vel utruntque. sed no stigidum, non Vtrumque; ergo calidum. Quod igitur stigidum non sit tantum,ostenditur ex eo,quod nil actu st igidum reperi tur in corpore humano,prςcipue in partibus internisnam in partibus externis nil prohibet stigido aeris, aut aquae contactu quidpiam conaescere. Sed ob eamdem rati
28쪽
n rei neque ab utroque comatur calculus.nec enim cile est videre, unde illa acedat frigiditas. Cum ergo a filigido nullo modo fiat calculus, nec per se, nec simul cum calido, sequitur ut a sufficienti partium enumeratione, acalido tantum concrescat. Rursus calculosi omnes non de renum aut vesicae frigiditate, sed calore conqueruntur.
Confirmatur id sui ibus Hippocratis testimonis: hic enim, quos maxime aptos ad calculos gignendos, iussi. a. Em.cat, exponens. morum pectora , inq uit, bilem nerant, Husi in ris, o cuia ann αγ-que loram inam ex naria uitaustrabones hi impudeare int, aus calculosi, aus insanienus. hic ille. Rursus idem Author in pueris magis calculos fieri asseuerat: quod sint calidiores. post quassiagesimum annum in vesica non fieri, nisi prius extiterit, asseuerauit: quasi in ea aetatedeclinante calido non facile creari pos sit calculus. Rursus de vesicae lapide uerba faciens, ex illius ardore,cum magis,quam pro natura fuerit calefacta, urinam non demittere, ait,& ipsam cocoquendo adurere, lapidemque procreare. Rursus de lapide renum verba.
Faciem, inquit, hic morbus Da pistrara, morensusceptam de ...isse 'sem pituiram non rurses demiseris, sed in sim in to- ternis affetum concalueris,ctfunt ex ea tenues Apuli,veluti arena. Cesi ct δηι. litas igtur calculi, seu in renibus,seu in vesica fiat, est causa efficiens. Sed n6 quaecunq; caliditasma caliditas ad cocretionem apta non humida esse debet, sed sicca, & acris imo siccitas per se causa est coagulationis: quoniam c-nulatio ex siccatio quaedam est; caliditas, vero concausa. naec autem sicca caliditas maxime originem suam ducit ab hepate,inde ad renes &uesicam communicatur raro enim ad modum contingere potest ut in renibus calculus fiat, non existente prius in hepate caliditate; nec in v
sica , non existente in hepate, & renibus. caliditas igitur harum partium acris. e sicca lapidis causa est. sed dices quaecunque a calido coalescunt a stigido liquefiunt, ut
29쪽
fil*-ur Uacies iii frigido coagula talido isbIuitur . eri si cadculus in renibus, &utaca a calido sigia itur; a stigidis soluetur,.sed non soluuntur calculi akigidis ; quia illiquabiles sunt. ergo nona calid6 facti
sunt. Respondet Alexander adhibere nos remedium ad calculum frigida aquam qua roboratis renibus pellitur calculus. sed id dubitatione non luit.dicendii igitur in quod calidum , dum ad concretione agit uel ita agit, ut solum re hiat humidum, noni tamen spiritum, sicut pori maneant, per quos humidii stigidum ingrediens diΩsbluere possit. aut ita agit in rem coagulandam, ut non solum humidum, sed spiritum exprimat. primo modo quae a calido coalescunt soluutura si igido; no tamen seeundo modo : quia per loca in quibus continebatur spiritus, 'Lingredi non potest; tale est fictile, tales quoque sunt renum , de sicae calculi; ideo illiquabiles sunt aut si magis placet, dicito concrescere calculum ab utroque, scilicet & a calido, &afrigido non quidem externo; proin di solui nequaqua posse. Rursus dices si a calido concrescunt lapides , cur calida adlii mus praesidia ; potius enim stigida conuenirent. seluitur tamen quia licet lapides renum, & vescae illiquabiles sint, solui tamen posisunt in arenulas. calida igitur: adhibentur, quae partium tenuitate, incidant,abradant.& separent impactu calculu. sed instabis rui sus; si a calido concresunt cesculi: quomodo renum calculus cst peculiaris morbus senibus . in senibus enim inest caloris parum. soluitur tamen; quia licet senex, paucum habeant innatum calidum: multo tamen extraneo abundant: sunt enim natura sicci, & putrent in illis humores ideo acredinem concipiunt, unde pruritus totius corporis. Caliditas igitur smul eum siccitate causa in calculorum, quae ut plurimum primam suam ori .g cm ex Hepate trabit, necnon ex intestinis, inde renibus , & veucae conlinunicatur . nascitur autem illa ab
30쪽
ijs , quae assumuimur, aguntur, nos ambiunt, expelluntur ; & retinenr . nam cibi, potionesque calidae acres , aer calidus, cx ijs, quae assumuntur, uim habent cales ciendi. ab ijs, quae aguntur, exercitium ualidum , pcrduod renes, aut vesica valde laborent, ut cquitationes, ecubitus supra renes in plumeis stratis, venus assidua, vigiliae immodicae , animi affectiones fere omnes siccant, ke calefaciunt. Ab ijs autem, quae extrinsecus ambiunt, aer calidus, balnea sulfurea, validae stictiones, unctiones, emplastra, calidae naturae. ab ijs vero, quae retinent ., obstructione, inflammatione, abscessu, suppuratione, caliditas praeter naturam oriri solet: ab excretis etiam nimia cuacuatione humoribus totum corpus calidum redditur, & siccum. haec igitur uel omnia, uel aliqua i temperiem in praedictis partibus inducere possunt . nisi a natiuitate homo calidissima habeat, hepar, renes, &vesicam, ex intemperie igitur laeditur actio: quia laeditur tacultas: & retinetur, quod retinendum non est: signiturque substantia prieter naturam. haec de efficienti, nunc de materia dicamus.
. Ateria Calculorum duplex statim se nobis offert: alia enim dicitur materia in qua, alia uero materia ex qua . materia in qua sunt membra corporis ubi calc lus gignitur, quae ut instrumentum sunt
ad eorum creationem. Inter caetera vero
potissimum renes, & vesica, in quibus adsunt lapides vel sc , ut libere moueantur, aut adhaereant tenaciter . sunt