장음표시 사용
91쪽
61 IO. PAVLI PALANTERII DE CONVERSIONE, ET C.
Lectio XXIII. HA c est distinctio quinta nobibssimi Auditores, quam
prς manibus habemus, cuius continuatio custuperioribus talis esse videtur. Ex quo enim actum fuit de Ante rucommuni creatione,hinc est, quoa modosiit pertractandum de eo, uconvcrsione, π auersione, confiderata ergo in hoc modum serie, diuidendus nunc venit sermo noster in sexsecta,scilicet in conchosionem primo, in probationem sicundo, in redditionem causetam conuersonis, ni aversonis tertio, in dubium quarto, in notandum quinto, in dubia duo sexto. Circa primi secti contemplationem,
aeterminationemq; immoraturi hanc pr mittemus conclusionem
de angelis dicentes. Sicuti aliqui Angeli in siverbiam elati ,siue persuperbiam, auersione essedit siunt mali,m excςcati, ita abj per charitativam conuersione acti siunt boni, σ illuminati: an hoc verumsit, quoo loco secundo probationem percipite: nam anget rum quidam post eorum creationem ad Deum sunt conuersi, biper charitatem adhςrentes,sunt per gratiam illuminati, quidaetero alij auersi, Deumq; caeo habentes, excecati sunt, no quidem ex malitiae immissione,sed bene gratia siubtractione. Unde vii c uersio iustos hos fecit, ita auerso cςteros iniustos. Quorum cause sciti cet conuersionis, σ auersonis in tertio stolo ponitur, m fuit facultas , siue liberi arbitrij libertas, per quam quidam boni siuntes ecli, quia couersi, quidam mali, quia aversi. His quarto locod. Lum
92쪽
dubium accedit, quςri etenim solet. Virum Angelis bonis ad hoe ut conuerterentur rat ia jit apposita, cui ex voto Magistrisent. di cultati, ita dicendum, quodgratia quidem cooperans fit apposta, sita non operans, quiagraria operante quae idem est, ql impii
iustificatio, non indgebant, eo quia mali minime erant: at bene gratia cooperante me eos promouente ad conuertendusad Diu,
indiguerunt, quae gratia iuuat ad bonum perficiendum. Hic tamen pro uberiori doctrina confiderationisgratiae, qus audite, o inrcligite, nam gratia quςdam dicitur prmeniens, quςdam subse quens,sive operans, m cooperans, quae iusserentia sunt penes e eius, quos babet in ipsim volutas cm, dicitur enim gratiaprmenia res, inquantum voluntatem ipsa acit bonam, oe ideoprmonis, quia no est a lib. arb. sed potius infunditur ab ipso Deo, cooperans verosiue si siquens dicitur, inquantum liberu adiuuat arbitrium re 'dictu boni operis elicienae. Gratia vero operans sicundil Magistrum in proposito dicitur esse illa, qua impius issificatur, idest de impio fit pius, m de malo bonus, cooperans deinde gratia illa
dicitur, qua ad bene operandum, mpersiuerandum, vel adbeneuolendum adiuuatur licaciter,m Deupra omnibus diligendum.
Data ergo fuit Angelis,qui perstiterunt cooperans gratia, p quam conuersi sunt, ut Deu perfecte, σ adam im diligerent, conuersi aut sunt a bono quod habebant, non perdito ad maius bonum qi non habebant,m est ficta ista conuerso per gratiam cooperantem lib. au. quae alijsgratia, qui ceciderunt appo ita nonfuit, nec Angelus indigebat gratia pre eniente, per quam iustificaretur, quia malus non erat oed qua ad Deum diligendum persecte, σ ob diendum
93쪽
diendum adiuuaretur. Hςc A arister, in puncto quarto; Post qlsequitur quintum, zbi ponitur tale notantum, quamuis gratia coaoperans in potestate angelorum cadentium non fuerit, nihilominus eis ad culpam imputatur, quia ipsim non recipientes sunt aversi.
licet habere possent, ga apposita eisfiset,spesii issent. Demum
dubia duo supersunt enodanda, quibus expeditis, eri nis, ad c gno cndum ergo, num Ange er cooperantemgratiam eis in conuersione appositam, non antecedenter,sed consiquenter beatitudinem meruerint,primo quςrendumVtrum Angeli boni in ipsasu a consi matione fuerint beati.Insuper. V trum in ipsa rerum conuemsione bearitudinem meruerint. Primum Magister simpliciter admittit : at circa alterum opiniones quasdam recenset,quidam enim uoluerunt Angelos in ipsa eorum conuersione, ad Deum, beatitu-d ne me spe, itaqδ meritu, prςmium simul, oesme uerint in eis. Quidam alij siunt opinati, ι beatitudine, quam conuersione ipsi acceptrunt ρ obsequia scilicet quae hominibus prς hierunt,madhuc prsant, meruerunt, cir merentur, ita se prςmium no prς-ci frit meritu ad ij declinat opinione Magister,utpatet in textu, oe declinando fouet. In sequenti quando dicta eXaminabimus, multa notatu digna proferemus. Hςc propi sentisint dicta satis.
Lectio XXIIII. IN proximo prςt crito sermone meo, de angelorum bonorum
conuersione malorumq; aliersione loquebar: nunc de conuersionis,Wauersionis lignficatis rijs ,sum verba facturus.
94쪽
ne aequivocatio apud nosti u, sit causa erroris, intellecta. Onuersio igitur, ut rem aggrediar multipliciter capi dicitur. Uno modo P quadam passione propositionum utroque termino participantium ordine conuersio, de qua disseritur in logica apud Aristotilem libro Irimo priorum. Secundo modo pro mutatione rei positiuae in rem positivam,stest duplex, substantiae in siubstantiam, oe accidenti in accidens ;*bstantiae in Fbstantiam est duplex. V. g. vini in sanguinem, mpanis in corpus Christi; ubi non solumforma, sita σ materia transit; γ bςc sflernaturalis, alia partialis; quam
do scilicet elementum mum in aliud conuertitur,vel unu mixtum in aliud. Accidentis vero in accidens, visentiti Pauli a malitia in bonitatem conuersio. Tertio modo pro annichilatione alicuius rei, o dicitur mutatio versio.Quarto modo capitur pro conuertentia, mi cum dicimus, relativa dicuntur ad couertentiam, m est mutua
referabilitas,sive reciprocatio ,sicut pater refertur ad filium, ita econuersi lius refertur ad patrem. Conuersis ut scribit Gabriostprςdirita, dicitur transitio unius in aliud in quo duo notantur,scia licet desitio unius, π siuccessio alterius; namsi quid in se vel in sua
natura, ac proprietatibus manet, in aliud minime conuertitur,
licet dum album couertitur in nigrum, id qδ conuertitur,scilicet subiectum albedinis manet , ed non ipsa manet albedo, secundum qua conuertitur: igitur sine desitione unius,m successione alterius non est conuersio. Undesse describi potest, conuerso est defitio alia
cuius entitatis positiva, ad auam siquitur inc*tio, vel alterius rei construatio, alias non proaucendae, vel con seruandae I pliciter,
95쪽
ex quo siquitur elementum A. conuerti in B. non esse A. fieri B. Nam aere conuerso in ignem, aer non fit ignis, sid est aerem desinere π ira succedere. Succedere aut est ad desitionem alicui me de nouo incipere esse, aut in sesuo consieruari, quo modo non inciperet , vel inesse construaretur, nisialiud di sinerent. Sequitars cundo,quod in remsimpliciter necessariam nihilposia conuerti,
quoniam solus Deus esisimpliciter necessarius, hinc siquitur,quod
in Deum nequeat fieri cuiuscunq; creatura conuersio. Sequitur tertis,quod quHibet creatura per diuinampotentiam in quamlibet post conuerti, nam Deus quamlibet creaturam destruere potest, eis, ad eius destructionem aliam de nouo producere,aut productam conteruare. Insiper ut tactu uit superius, conuersio duplex est, substantialis ,σ accidentalis , conuerso accidentalis est, cum ad desitionem alicuius incipit, vel consieruatur aliquod accidens, vel
habitudo, ut in calefaEtione aquae ad desitionem frigiditatis aqua incipit de nouo esse calor in aqua, micfrigiditas simpliciter con-uretitur in calorem, quia simpliciter desinit frigiditas, m calor succedit: at rigidum dicitur conuerti in calidum fecundum quid, quia res, quaestigida est, puta aqua,no definit esse, nec aqua calida in casu incipit simpliciter,sed bene secundum nominatiunem a
ridentalem desinit esse aqua rigida, oe incipit spe calida; demum
dari dicitur conuersio ad Deum in qua sicundum D. Bonaventurum attenditur rectitudo substantia θiritualis, quantum ad eius mentem, mamme ratione partis motiua : nec recta esse potest nisi
actu, vel habitu fit ad Deum conuersa; quemadmodum igitur duplex datur 1 ectu udo, sic duplex est conuersio, est enim quςdam rectitudo
96쪽
rectitudo gratiae, penes quam est iustitia meritoria,quam acceptat Iudex summus ad retributionem aeternam; quia videt in ea pulchritudinem gratia, merito eius animam traducit in nonsam, σopera eiusunt ipsi amabilia; alia est reciιtudo natura institutae, penes hanc, es iustitia originalis ,sic intelligendum, quod duplex sit conuersio, quςdam a naturali rectitudine, m quςdam a rectiatudine gratiae ; primam habere potuerunt Angeli absq; gratia, sita secundam nonsnegratia, π c onuersio illasvit meritori π Deo placita; quare minime potuit essesne gratia. Rusus,quia per illam
conuersionem obtinuerunt graι iam, oportet ponere, qd in conue
sone illa inchoauerit voluntas libera, bed cosium eritgratia;pr pterea ibifuit grati obsequens, non prςueniens, ratia cooperans, non operans. t dicebat Magister in liter a. Couersio itaq; -- gelorum in qua confirmatisunt, nonfuisne auxilio gratiae: Et hςe designficatis conuersionis in primo punitio. In altero fecundo mordine, de malorum Angelor si aversione loquendum breui: Seraphicus enim Docilor Bonaventura agendo de aversione, proprieq; loquendo ait: aueψionem Dei contemptum importare,s Di ico- temptum iram mereri, m mortem; propterea tenetur, ql auersio proprie reperiatur in peccato mortali, non ventali. Vnde auerso
nil adiud est, quam recessus a bono incommutabili, quando scilicet voluntas nolit illum finem actupositivo, cum deberet velle, qrare cum Angeli mali noluerint summum bonum, cum iamcn velle debuerint, inde Messiantp carentiam ordinis di biti, mali esse est, non natura, sed malo volutatis actu, nolentes siummo adbςrere
bono, Deumq; ipsum ut debebant diligere. UnusquD; igitur no-
97쪽
strum videat, ne a Deo recedat per peccatum, quia tunc mortem talis incurreret Gemam: . h satis.
AN ANGELUS IN PRINCIPIO PECCARE
Lectio XXV. PRςmissu conuersionis bonorum Angelorum significatis,nec
non meso rum auersionis, in prsntiarum qu ita duo P ponemus, illaq; de more nostro examinabιmus, argumeta primo ponentes: notanda secundo: postrcmo argumentorum solutiones. seu ritur ergo primo. Quid de Angelis in initio sit tenendum : Alumscilicet peccarepoterant. Pro parte destruestiua, rationes quςdam extant, quarum prima sis habet. Angeli corporiabus cosibus digniores excellentioresuesint: at in hiscundum Philosophos, maiam nequaquam inuenitur: quare nec in Angelis peccatum. Insuper, nullus peccare videtur, appetendo illud, quod vere bonum est ,sicut nullus errat cognoscendo, quod verum est: at Angelus nec appetjt nec appetere potuit, nisiverum bonum ri itur, nec peccauit, immo nec peccare potuit. Postremo, luntas
ferri minimepotest, nsin cognitum: in Angelus intellectu suo nopbiuit illud et e bonum iudicare, quod non fuit bonum alias error fuisset, qui ante peccatum non fit: quare, σc. In contrariumse habet illud Iob. iiii. in Angelis sivis reperit prauitatem. Pro dete minatione huius quesiti,duo consideranda occurrunt: primum est. An Angelus leccare potuerit: insister, quid appetendo peccauit. An
98쪽
scillare Dei aequalitatem appetierit. Quantum ad primum diacitur , quod peccare Angelus potuit, m de Iacto peccauit, ut eae multis colligitur sacrascriptura locis. Quantum ad secundum di idefacilipotest: Angelum Dei aequalitatem appetiysse , sid hic notandum , quod illa aequalitas trifariam exponi solet: primo quod Dei ςqualitatem Angelus appetierit, quantum ad Dei potentiam, scientiam, ita ut vellet esse tanta excellentiae, ac sientiae cum ipse Deo, vel quod appetierit, ipse Deo non subjci, hoc modo squari Deo, tandem quod appetierit secundum quid, mindirecte Dei squalitatem. His ita po itis, ad argumentum primum ita diacendum ,simititudinem adductam nullius ponderis esse ; Angeli enim sunt liberi arbitrij, at corpora odestia minime. Vndepotuit esse malum electionis in eis, prςcipue re 'ectu supernaturalium, quod a corporibus crisinspenitus negandu; non ob id nego, quin aliqui imite Angelis, m corporibus cositassit, quantum ad ea, qua sunt naturae, . quo ad hoc, nec in Angelis, nec in corporibus crisibus madum inest. Ad argumentum secundum reristomderi potest, quod Angelus peccauit appetendo id, quod non erat bonum ex onus circunstantijs, licet ex genere bonum foret. Unde in ipso error dicitur fuisse minime circa illud desie appetibile, quia bonum: at error ibi dicitur fuisse solum ex nescientia, vel circun-santiaru inconsideratione, qui error potuit in primo homine esse, in angelo ante peccatum. Ad tertium dicitur,illud qJ Angelus
appeti,t de si quidem bonu fuisse: at ex circunstantijs angelo malum. Illud vero in oppositum intelligi habet quantum ad elefitio nem. Et b c de primo Psito, cui alterum videturplenem in
99쪽
hune modum,Ρςri eni obsecundo. Num in primo siuae prodi Lllam, instanti, Angelus peccare potuerit: primo a pectu videtur posse sit meri pars affirmatia, nam peccatu merito opponitur: unattiris intellectuans in primo instantisiui esse, mereripotuit: ergo,
Gin peccare. Deinde, anima in primo instanti siua creationis, peccat o maculari potvir: igitur, m Angelus peccare potuit, conseque-tiapatet, quia Angelus, m anima flecte non diserunt .,Circa qhestionem hanc vari, varia dicunt, nam quidam tueri videntur, ac pultincre partem negat ira, quidam vero alij a stimari ua: Nos proptere ut rem determinemus, qu amprmotabimus; deinceps ad argumenta βLendas inabimus. primo ergo comerandasunt tria scilicet error, ignoratia, . inconsideratio, quoc differunt: nam error est fasum approbare pro vero secundum Augustinum: inde semper includit falsam existimationem. Ignorantia vero est nesia eorum, quae q*is potest, cire tcnetur inconsideratio. D inde est Lolum defectus actualis cognitionis eorum, quae quissicit ira habitu; quare in Angelis licet error proprie, aut ignoraritia non
ponatur, ab eis tamen inconsideratio non neganda, quae maxime
cognita est, appetedo, ql sibi minime erat possibile. His addendia
venit meriti confideratio, nam triplex est, digni scilicet; congruis condigni. Ab alijs vocantur meritum de congruo; de digno
de condigno. Ad quae intelligenda primo quidsit meritu percipite;
ea enim meritum opus, vel labor, cui ex debito iustitiae debetur prςmium. i.merces. Vndeprmium Jue merces illud est, quod alicui recompensetur P retributione operis, vel laboris. Post vero prςmium, . meritum, quidnam sit mereripercipiter est enim δε-
100쪽
bitu ibiscere. V. g. cum quis primo motu charitatis vitam mearetur Vernam , Insiper, quando quis facit maius debitum, quod minus erat;quod euenit, atq; contingit in eo, in quo charitas auge tur : tertio modo quando quis, qδ es sibi debitum uno modo acit sibi d bitum alio modo, vipuer Lptiratus, cui debetur vita ςterna ex habitu infuso gratiae in baptismo. Hinc colligi pol, meriti digni, siue de digno natura , nam tunc dicitur meritum digni,quando qia petit, aliquo modo recipere dignus fit ; licet non ille, pro quo quis
petit. I . . orare pro ex stente in mortali peccato. meritum vero
congrui, siue de congruo illud est, quod ex libero procedit arbitrio,
cir innititur diuinae msericordiae. Unde homo ex congruo dicitur mereri, dum bene libero utitur arbitrio, m a Deo remuneratur, secundum tamen velle bonum operantis. Meritum tandem condiagni innititur iustitiae. Unde ille de condigno mereri dicitur, quan-- ςqualitas inter prmium, . meritum secundum re tam estis matronem inueniture ag quando Hudivi non inuenitur , tunc de congruo meritum dicitur. His tribus tria ad merendum requiridicimus nam primo viatoris requiritur status: secundo voluntatis inus: tertio charitatis virtus. Quibus positis, Nunc argumenta
diluenda. Adprimum ergo similitudo depeccato, merito addu-dia negatur, σ maxime pro primo creationis instanti ipsius -- geli ; nam in primo nunc, non videtur potuisse defestus esse incomyiderationis,prςcipue rfectu siupernaturalium licet bene potuerit in eo esse libera, π refla electo propter quam mereri potuit ,stamen aliquem aestum liberum tunc habere posuit. Ad alterum argumetum, interimitur similitudo de anima, oe de Angelo,quia E anima