Dissertatio medico-theoretica inauguralis de vita

51쪽

1NAVGURALI s.

lacitabilitatis substratum constituisse; at vero incitabilistas est synthetica idea, et multifarii quoddam principiorum

negativorum indicat, quo autem in sensu non versat uvnoster auctor; per analysin enim expillari possit incitatilitas , sed absolutam. illam passivam in animetti vita dicit: quidquid autem absolutum passi una, in natura non existito Si autem' id eam assumit synthetieam, nil aliud indicat, quam complexum omnium negativarum Vitae conditionum, quo subter titulo potentiae incitantes obveniunt: cum spatiunx adhuc restat vaeuum principio proxime positi Vo vitae. Attamen omnino videntur Brunonis assectae uti et repudiat tires veram hujus sophistici, systematis notionem prorsus omisisse: totum enirn ejus systema solummodo conditum fuit, ut illo tempore praevalens si e dicta Cullenii Pathologia Nersorum supprimeretur. Ex his autem vitae incitabilitatisque Brunonis notionibus vita ope stimulorum internorum externorumque eXistere debet, his autem cessantibus ipsa exstingui; denique vita sustineri stimuli ecesse mihi omnino Videtur: et se absque Θpothesi, concludere licet, inquit Roscilla ub OCO , remota actione ,

in xu externorum , Uitam ipsam cessare ; diminutam actionem secum ferre vitae debilitatem, ep tandem sntinuatum augmentum, B us actionis rursus continuatam semitatem vitae antea debilita ad Irobocarer itaque extra talem actionem nullam vitam, ex

52쪽

fg DISSERTATIO M ZDICO - ΤHEO RETICA

delinore cum actione quoque vitam infroeam exsere Vita iraque pendet a stimulis externis et internis, atque cogitur ab utroque : ita ut ad duos status vita reducatur : Incitatio, inquit Bruno, ipsa c e seu actio incitantium. potentiarum, se est apta, valetudinem prosperam provocat,sn nimia vel minor sitς, Valetudinem adversam et antea Opportunitatem. Illa cincitabilitas) sola est, a qua Valetudo prospera eς adversa vividi corporis humani, uti eo ejus morbi proveniunt&c. Aliam singularem iterum descriptionem morborum Ortus invenimus in nuper edita dissertatione cf , quae de hac re talia habet: se Si nunc gradus incitabilitatis non nimis a centro divergat, ali a quidem dispositio ad morbos oritur, et status habet locum, quo homo se non bene habere fatetur, quem tamen manifesto non possumus observare. Cum ver omagis augetur, Vel f diminuatur incitabilitas, major dispositio ad satum morbosum existit, et serius ocius, haec conditio magis validis, via debilioribus simulis concomitata fuerit, morbus, quin et ipsa mors oritur naturalis sequela fragilis et corruptioni obnoxiae fabricae, quia corpus humanum compositum est. Satis eonstas horologium ex mecallo duro confectum tempore consumi: quanto magis igitur metiaendum est, ne ejusmodi quid stat cum

organis e l. c. g. LXII. f) mis Doctissimi C. sπavin g, in Dissertatio Aeademica Hardero

53쪽

organis illis arti iosis et maxime mirandis, quibus homo

Incitatio itaque et vita a Bruonis asseclis pro syn .nymis habentur; et fulcra ejus systematis stini Simplicitas xorporis et corporis passivias status in processum vitae. Incitabilitas autem in systemate hoc prorsus superflua, et ideo pruno hanc induxisse videtur, ut in suo incitationis systemate, quo c pus esset pa Ssit Uum , consequens esset, et illam revera in se mortuam aspiceret, quaedam autem fundamentalis, proprietas absolute a corpore proVenien S, actionem re cusare poteSt. Cum itaque Bruno, vitam corporis in exercitationibus vitae

g) Non possum, quin mirer illius doctissimi viri delineationem et descriptionem originis morbi, neque minus comparationem institutam vel, ut potius dicam, exemplum evidentissimum, mirari desinam, et maxime gavisus sum, hanc aetatem non minus accommodatam esse , ut metaphorice et allegorice res comparentur; antiquissimis enim temporibus multae allegoriae proveniebant, nostra autem aetas nil ei concedit: praesertim in hac cevitae diminutionis cum in animato horologio comparatione : attamen horologium ex metallo duro confectum stimulis externis non adeo obnoxium esse arbitror, uti corpus organicum. licet lubenter concedo per rotarum motionis

normam Opwinden vitam sit venia verbis horologicam in actum ducenis dam esse: igitur ab externo quo incitari debet, quod etiam ut metaphora utar saepius in hominibus observari vidimus; attamen non possum qu redisseram ab auctore doctissimo, dicente tempore consumi horologium, nam an liquiora ex Anglia horologia non consumi posse plus semel ab constructori-hus horologiorum audivi: nec in Helvetia Gallica consecta, adeo tenuia et fragilia, non ab auctore potuerunt significari; quia inquit: eae metallo dura DU cueum. horologium.

54쪽

o DISSERTATIO MEDICO - THEORETICA

vitae et influxibus externorum vult consistere, sic etiam summum hujus vitae statum nominat sanitatem, sin minus, vel si scopo suo non satisfaciat nec possit satisfacere, morbus oritur, qui ex defectu Vel excessu Virium Vitalium procedit :sed ut potius afferam, quae modo memoratus rabulista praese ferat Brunonis: se Atque ita facile largimos, omnes Elasconditiones, quae intrinsecus vel extrinsecus exsunt , caussam csferre posse magis auctae vel imminutae, vel plane cessantis incitationis. Utrum vero hoc solo fundamento morbi omnes innitantur

Ctque eX gradu nimis alto incitationis t h e n i a Ch sel nimis depresso cum aucta incitabiIitate casthenia direct ab vel ex eodem cum imminuta incitabititate casthenia in directa inteliagi possint i : ex his sequitur, mortem duplici etiam modo oriri posse : utrum porro sic pergit noster auctor defectu conditionis internae, qua vivimus organisationis scilicet et incita-hilitatis vivendi occasio cesset atque adeo ex Uisiis organicis, sive internis, mors oriri possis P. Haec

h Ρroprie hypersthenia dicta: conserat. RG schlauli, Pathog. TO I. I. O In modo memorat. Dissertat. pag. II. h) Quivis, mente sana praeditus, ex his allat s mecηm fatebitur, hanc

totam argumentationem minime esse intelligendam : quid mirum, cum positio nem ipsam ignorare videretur noster auctor; verum enim vero quis tam insipier ssit, ut perhibeat, vitam, esse statum coactum, cujus perfectionem major m Feι

minorem dependent a conditionibus externis, fontibus Ianua:ii, morbi et mortis uti Vide memor. dissert. pQ. Ia

55쪽

1NAUGURALI s. er

Haec nunc lassiciant de vitae theoria Brunonis asserta: neque utile duxi plus addere, cum multifaria Opera de systemate Brunonis adsint, quibus melius et elaboratius cognosci potest; praesertim in Ros chlaub, Brunonis interprete, Wei chari et aliis: meum autem eSt solummodo inquirere, an vitae status si coactus, nec ne β quare nunc, cum considerem me in refutandis aliorum de vita opinionibus nimis diu haesisse, citius transire mihi in animo est, maximoque pudore ad mea proposita pergam, ut systematis nostri veritas sub eruditorum adspectum Veniat, et falsa, si offendantur, omnino rejiciantur.

uti ex positionis primae titulo patet: admodum aliena notio est, vitam de- Pendere o fontibus mortis; aeque aliena est illa atque supra edita explicatio; 'Vis est, qui non videat omnia haec esse mixta atque perturbata, et indigna omnino, quae legantur, adeoque Brunonem ineptum defensorem invenisse. Tantum adest, ut theoriam Brunonis clarius reddiderit supra

memoratus auctor, ut multo potius eam obscuraverit, atque atra caligine circuiusuderit.

56쪽

VITAE STATU NON COACTO.

Capite praecedente de vita Brunonis doctrina, quoad

nostrum scopum, pertractata, Videamus nunc quid de illa sit habendum; observavimus enim, Omnem corporiS reactionem Prorsus abnegari, et organismi statum shenisum vel asthenicum ab incitabilitate solummodo derivari et ad vitam producendam et exercendam extraneos influxus requiri solos , fummum virum opinari; quo factum est, ut incitamentis vitam constitui atque ab illis cogi, autumaret: quid Verum, quid falsum sit, nostrum itaque erit inquirere, atque illud

incitationis systema evertere coactUm me sentio. Vita secundum nostram opinionem est status agens. Animalia et vegetabilia vivida sunt, quamdiu illa crescere et sese movere observamus, haec Omuia probant activitatem suam manifestatam ; Vitam porro ex activitatis suae exercitatione patet esse tanquam attributum vitae considerandum, et activitatem intrinsecus non extrinsecus in vivido corpore proinducere. Haec autem interna activitas, omnino constituit discrimen essentiale inter corpora vivida et extrinsecus in actionem ducta. Pelagus ventio motum, in actione versatur: p*P.

57쪽

per illam autem motionem pelago Vitam tribuere, absonum sit ; iste enim motus Virium externarum Ope producitur. Quisque denique motus, ab externis ViribuS provocatus , mechanicus est; hi vero motus, quibus Vita sese manifestat, distinguunt sese a mechanicis, eo, quod non ab extranea, sed ab intranea caussa, producuntur. Jam initio veritas et constantia systematis Brunonis evertitur ab ipsa opinione ejus de simplicitate vitae processus, dum incitabilitatem uti unicam, aequalem et corpori toti 1atis accommodatam, constituebat: vita enim non est actio simplex sed complicata, quae eX multifariis omnium singularium organorum Vitae actionibus provenit, et tanquam totum quoddam considerandum est ideo, quia vitalis exercitationis forma omnium organorum simplicium signum est,

omnibus congregatim conveniens, eorum Vitam materiae motu sese manifestare ; non minus ineptum est cum Bru-

non e contendere, vitam ab eXternis influxibus essici, atque in actum duci corpus, ejusque organa ab illis: se eodem,

philosophico sensu, clarissimus Walther a , inquit, minime gentium illa opinio valet, secundum quam, libera, in ita vita rebus deducatur, et in illis smmmodo praedispositio ad vitam vel una conditionum, ad illam mani sandam ponatur; ut autem

vita ipsa consituatur, aliae adhuc dum externae potentiae reisqviruntur, quae Umida e mortuo saIu evocent, et ad vitam inc, O Phasiologie 'des Menschen TOm. I. pag. 39.

58쪽

DISSERTATIO MEDICO - THEORETICA

tacitent, quo tota vita sese mutet in incisationis processum' -- et paulo inferius sic de externorum actione habet idem auctor e , , QMando autem concedimus peculiarem cujusdam singularis rei vitam derivari posse ex prae a mutua actione internorum et externorum, Umidorum et mortuorum: incitationis tamen

conditio minime apta, ut cuniversalis P naturae vita prorsurconcipiaIur, cui nullam inἔernum aut eaternum amplius opponi potest Sed, ne ulterius disserendo avertamus de ipso nostrothemate, huic certamini finem inponemus: in primo enim hujus sectionis capite luculenter de Brunonis incitabilitate disputaVimus. Itaque nostra theoriam eruditorum examini submittamus summa cum modestia. Si diligenter naturam perpendamus, prima oritur quaestio, utram agat per se, an a quodam alio principio in actum conUertatur 7 Natura est omnis existentiae complexus Inbegri numquam uti producta consideranda: Omnia enim naturae producta simplicia solummodo pseudo-producta sunt, absolutum autem productum numquam est falsum, in qua absoluta activitas sese reproducit, et seraper si, non est: natura itaque non producta sed producens est; ipsa suam sphaeram replet, neque ulla aliena potestate in se irrui sinit : omnia vero sua constituta permanent: Autonomia Naturae omne denique, quod in natura sit, eX activis et moventibus principiis explicari debet, quae in natura ipsa sunt locata: aliis verbis, natura sibimet ipsi suis cit tarcia Naturae : u mque Vero concipi. Poteot ea lege : Notusa lo; et recli-

59쪽

tatem nori conditionalem; quae lex naturalis philosophiae principium etiam constituit. Si porro perpendamus, naturam esse productivam, nil aliud concludendum, quam naturae activitatem absolutam, quae in infinito perhibita videtur: primarium autem hujus limitationis elementum in natura ipsa

inveniemus.

Natura primum producit organica, functiones autem organismi nullo alio modo quam in relatione naturae an orgicae explicari possunt: natura est Organismus, conatus illius simplices partes, individuales organismos conservare :s organismus rerum externarum comple Xus est, nullatenus

cogitari potest haec externa, denuo illi stimulo fieri, tum nulla potentia in sui ipsius essentiam, stimulando agere pota

est, determinato in spatio, suae lexistentiae accommodato iaOmnes naturae Vires organismum provocant; nulla vis enim mutatur, absque ut alia mutetur, et in ipsa aliquam aequalitatem detegimus: simplicitas multitudinem virium desinit, ne invicem destritantur; in opposito autem conflictu mutuo existunt, et eX innumerabilium certantium heterogenearum virium multitudine harmonia eVenit: natura vero, ut existat, simplicia delenda est, ad se ipsam in integrum conservandam debet disserens observari in serie perpetua et noua producta constituens, ac facta iterum destritenda est: atque tali modo magni Universi simplicitas, firmiori manu praeservatur. omnis pars singularis, omne systema privum, specificae Vitae normam exercet, eX diUersorum agentium conflictu no-Vum Productum proVenit, pro natura sua iterum specifice de te

60쪽

determinatum atque aptum, aut alium processum subeundi, aut constituendi : abinde normalia producta aut pseudo O ganisationes pro ratione normaliS aut abnormis actionis partium, quae in conflictu sunt, prodeunt: nequaquam igitur licitum est contendere ab eXterno in Luxu dependere hunc productivum motum diversarum partium, quae ex internavi sic varie determinantur et diriguntur.

Absolutus organismus, e quo existentia simplicium rerum organicarum cognoscitur, Omnia praedicata habet, quae pertinent ad absolutam ideae formam eodem modo, uti reale universum: nulla oppositio nec in se ipsa neque extra seipsam invenit, ideo nullum externum ipsi est, nulla eX- terna natura, qua subire potest definitionem vel affectionem;

cum itaque absoluto organismo nulla extranea natura tribui queat, nullo modo ab externo quodam incitari potest ad vivendum: si autem absolutum organismum consideramuS necessarium, ut vitam simplicis organismi determinaret; haec determinatio nullo modo externa multo magis interna est, Organica enim substantia, in simplici Organismo substantiam organicam non assicere potest, quia utrisque similes sunt; neque minus organismum uti productum assicere potest, quia ille per internam organicam substantiam assidue juxta qualitatem suam virium determinantium et illi similis est: omnes autem Organismi singulares in sua libera actione et determinatione sui ipsius perhibentur, et conditionem suam mutant quaedam potentiae, in xus nominatae incitanter: quae autem actio organismi duplex est: intrinseca puta, et