De vita et scriptis Auli Jani Parrhasii Cosentini, philologi saeculo 16. celeberrimi commentarius a Cataldo Jannellio ... elucubratus

141쪽

state verba et nimis invidiosa, et a veritate remota a nonnullis viris doctis putantur , a March. nempe Spiriti s) , a doctissimo Caietano Marino 2 , Benagaio 3) , aliisque. Ea

enim a Leone vitae commoda Parrhasio constituta sunt , ut quam Ιaute quoque vivere Potuisse videtur. Verum si rem acutius perspiciamus, deprehendemus haud aequum esse a fide coaevi et familiaris viri recedere. Etenim Parrhasius ipse ad amicum suum scribens, eo diplomate recepto, ait fortunam suam esse extreme miseram, et quae vel gleboem sit acceptura 4 .Pra teritis autem temporibus a Phaedro, a Cardinale Aramuis, ab Adriano Cardinali aliisque fotus sublevatus adiutus fuerat 5). Neque id mirum ulli videri debet, si charitatem annonae, Si aegri et ndvenae sumtus spectaverit , si Parandae et curandae bibliothecae impendia animadverterit si . Accedebat porro quod ob incredibilem praeceptorum numerum negerrime procedebant stipendia ; quamobrem illi crebro murmura et elamores per Academiam excitabant sT . Verum et alia quoque habet Zacharias Rhodi ginus, qui paullo post Leonis obitum ad Garaiam Carescenum Hispanum seribebat: Sed nolo omittere id quou prae ceteris gloriosiua et Mnor centius eristit , via delicet GVmnasii Ilitteruria curam , quae vere marima re matione indiget'. praeter enim γαm quod et prostentiam numero et indiscreto homistim cieiectu refertum est, stipenuia video tenuiua aians, ut ad Giamenta non susticiant. Sed quod δε- eeritis est, ea tanta discutitate eri intur, ut longe maior habendi salarii labor ait, quam totius annuae lectionis. Quanto ergo maiori labore corradere poterat Parrhasius quae seriatoeonstituta fuerant i Defuncto porro Basilio , defuncto Phaedro , defuncto Caes. Aragonio , pulso ab Urbo Adriano Car- 1ὶ V. Me-or. desii Seriit. Co3ent. Pag. 24. De. 2ὶ V. Leιι. eit. pag. 63. 3l V. Storia delι' Univers. degit Sludi di Roma.

6J Catalogi Beg. Bibl. Borb. M S. et illo praesertim NSS.

Lat. huiusce sententiao patrui nostri vertiatem arguunt. Quippe in hoo nonnulli eodices describuntur, qui Iani manu notata hahent in ironto ista verba - Emptus Romae , vel in Urbe.

142쪽

ii I

dinalt, quid amplius ei reliquum fuerat Romae 2 Quamobrem ineunte anno l520 Prosectus est ex Urbe, et in Patriam sestinavit': nam postremis diebus i 519. adhuc erat Bomae , quum Alciatus iis temporibus ad Franciscum Calvum scribens, ait : fac me item certiorem, quid Ianus Parrhasius moliatur , an trium eum bonis studiis podagra abstulerit 1 . Tum Valerianus scribens ad eum XIV. Kalend. Iulias i 521. ), plurium opistolarum ad se a Parrhasio missarum meminit s); quod nisi per longum tempus fieri non poterat. XL. Noque Parrhasio datum est in Complexu suorum, malorum molem Plurium annorum Spatio tolerare. Cum in Calabriam secessi et, Valerianus ait, in febrim actito incidit, qua diu νε tua , miserabilique eo cruciatu superatus eviravis 3). Neque alio sane modo a ovius 4 , et Gaddi us 5). Ex tinctus enim est vel in unio Pontificatu Adriani VI, qui salutatus est Pontifex quinto Idus Januarii 1522 f, vel imitus paullo post Leonis X. obitum. Etenim Antoninus Pontus Consentinus, an loquam Hadrianus ad Urbem accederet T , propinquos suos de viris nuper desun-elis disserentes ita introducit.' Vide Phili pum Gullum, Cra

sum qiaritie, et doctorum Phoenicem Parrhasium coaevos , Deo vim ... per Drida rura , et Ioiari nemus melicos hymnos concinere 8 . Tum Janus Anysim quum do Hadriano et Gogare meminiSset his verbis : 1ὶ Data ost haec' opistola Aveniolio XIV. Kalendas Ianuarias 1520. - V. Gud. Epist. Clariss. et Doetissι Fin pag. 81. et seqq. 2ὶ V. Epist. et t. ap. Biirmann. edit. P. Virgilii Har. Τ. Iv. 3J V. Dd. infelieit. Luterat. lib. I. pag. 2.. 4J V. Ειορ. Vir. Iiι. illustri pag. D8. edit. Basil. 1577. 5ὶ V. De Seripi. non EeeIesiast. Τ. Π. pag. 182. ed. Florent. 16.8.

6l V. Ciacon. Fit. Pontis T. III. col. EM. D Romam ingressus est Hadrianus quinto Kalend. Septembris 1522 . ut ex ipso Ciaeonio colligitur. Antonini Ponti igitur opus.

quod pluribus partibus constat, sex saltem ante menses olueubra tum dicendum est; ae proinde mense uno sortasse a Iani funere.

143쪽

- Haec tua marima cura Tandem Badriane prima tua mo ima cura Sia Caectar.

subdit :Mortem obiit Phoebi interpres , car que sacerdos Parrha - , 9Mem clara ferum monumenta per Orbem si . Similia quoque his habet Nicolaus Salernus. Etenim cecinit: - Leo Pastor ovilis

Romani aethereas tamdem -gravia in GV ct . . .

ue auum iussit propere ad meliora venire Praemia Parrhasium , tam tum Procul Urbe culantem Sedibus in patriis , confectum mole doloriam , Denaque complentem Pisaeae lustra coronae 2). Quamobrem quum Leo X extinctus esset Kal. Docembris 1521, et tum postremo decubuisset Parrhasius , haud videtur vi rum iam prorsus a Podagra consectum, fatalique febri cor reptum ultra men8em vitam tolerare potui Sse , praesertim quum propere fata Leonis secutus dicatur , et quidem iam quinquagenarius. Parrhasii ergo obitus statuendus omnino

videtur vel desinente ipso anno 152l , vel ineunte i 522 3 .

2l V. Salem. Op. cit. 3ὶ Quod ad mortem Iani nostri pertinet, vehementer sane mirati sumus . quam plurimos Viros Bruditissimos, puta Tirab

Xaverium Matthaeium t Πι. Parrhas. praepos. ed. De Rebus. etc. Neap. 1771. l. Novi Dictionarii Histori et . ac Universalis Biographiao auctores V. μοτο Diz. Dιor. T. XX. pag. 17. . e Seg. ed. Nap. 1 9 l. - Biogr. Univers. etc. T. XLII. pag. 464. ed. Fenez. 1828. in . aliosque, anno 153. eum dixisse extinctum , supinam Marchionis Spiriti sequutos sententiam. qui Nicolaum Sa- Iernum quum deprehendisset anno 1536 edidisse epicedium , quod in Iani lunero elucubraverat, ex hae editione coniecit illud poematium paullo ante omnino exaratum, ideoque Janum tum quoque , vel anno saltem . quem diximus , 153. occubuisse :qua ex opinione sequeretur, necesse omnino auctoribus esse, ut seripta sua vix e calamo dimissa typis confestim edenda tradant,

144쪽

I 17

haud vero , Flacci consilio , nonum premant in annum. sed quod magis mirum, maluit Marchio Spiriti perperam profecto et in-eonsulte Parrhasium ex ea editione sexagenarium dicere extinctum, quum secus ex epicedio quadragenarium potius adgerem. at tueri quodammodo potuisset. Et vero Salernus ait, Leonem PP. X. propere advocasse ad se in arces aethereas Parrhasium

Suum

- constetum mole doIorum Denaque eomplentem Pisaeae Iustra eoronae.

Complentem nempe decem Olympiadas ; quae Historicis atque Chronologis quadrienniis absolutis quum concludantur . non nisi annos reddunt quadraginta. i V. Malig. De init. Olymp. lib. V. Hierem. a Benneltis , Chronia. et Crit. Hist. etc. P. I. T. IV. Artic. I. De variis period. et Cyel. I. IV. pag. s. S. XI. pag. 22. etc. - Petav. Boet. temp. lib. IX. Cam XL. et alibi. s Sed putandum non est Sesernum in errorem supino delapsum suoptove ingenio id loquendi genus usurpagse. Etenim , praete quam quod satis esset ad firmandam sententiam Patrui mei scripsisse tantum propere sequutum in morte Leonem Parrhasium, quo argueretur hunc anno 1521 Osinente, vel 1522 ineunte, et quidemiam quinquagenarium omninoe occubuisse : Olympiades quoquo non historice et Chronologico, sed poetice heic usurpantur; ideoque pari gradu cum Romano Iustro procedunt, et absolutis quinquenniis determinantur. Et re quidem vera, Ovidius , quem ad verbum sere imitatus est Salernus, ita se quinquagenarium descripserat Trist. lib. IV. Eleg. X.

Postque meos ortus Pisaea vinetus oliva. Abstulerat decies praemia victor equus.

Et m Ponto. lib. IV. Eleg. VI. ad Brutum, ita de exilio queritum D Sπιhia nobis quinquennis Olympias acla est ;Iam tempus iusιri transiι in Κιerius. Nec aliter eas usurpat Martialis , quum in Epitaphio patris Hetrusei ita ait: ineidit illa prior viridi frauduta iuventa dime prope ter senas vidit Olympiadas. Λnnum nempe sere nonagesimum : quot ex Papinio Statio quoque probatur . qui Sylv. lII. lib. III. v. 146. et seq. ita de eodem II etrusco loquitur :Dextra bis Oelonis 'uxerunt saeeula lustris , Atque aeni sine nube tenor. Quippe bis octoni seu sexdecim lustri, annos reddunt octoginta ; quod Martialis innuit particula prope adiuncta. Igitur quum

145쪽

, is iam satis sit superque probatum Olympiades Ovidio et Martiali quinquennes tales quoque Salerno extitisse : quo Parrhasius iam quinquagenarius ut qui natus sit V. Kalendas Ianuarias anni 1M0. prout S. I. huius comment. dictum est. J reapse propere sequatur Leonem X. extinctum Kalendis Decembris 152l , ut historieo constat, vel eodem mense et anno desinente salo suo sumetus dicendus et ipse est, vel sequenti ineunte, ut Patruus probavit.

146쪽

DE DOCTRINA, MERITIS ET BIBLIOTHECAAυLi JANI PARRHASII.

I. I. Maaturo prosecto Parrhasium bonis literis mors praeripuit, fructusque uberiores invidit studiosae iuventuti. Nihilo tamen secius optime de illis meritus fuit, et magis cor te quam vulgo Putatur. Εum enim inter Latinarum literarum

custodes et vindices , immo inter servatores et iustauratores Earum adnumerare non ambigim neque Bdserere Veremur

et ad profligandum barbariem natum , et principem eum i ter viros eiusdem professionis sua aetata sui8M. Ianus Caes rius Custodiam illum Ausoniae linguae nuncupavit. Ioh. M thaeus Toscanus Varranem aevi sui, excitataque ab eo sui se Italorum ingenia cecinit rLud aut Ianus auecti Mareo , ille veternum ramentem emtistit, turba monstra , ubi i . Ianus Brou usius vir eruditissimus, bonaque literarum prudentia Scaligero fere , Lipsio Salmasioque comparandus : Viarum memoria Saeculorum dignissimum Parrhasium nunc Pat , et inter primos diterariam Romanariam εOvitatores a numerandum 2). Haec usu at quoque Burmannus iunior m iore fere hisce in studiis fama, quam Broukhusius Versatus 3 . Vincentius Gravina noster, vir iisdem quoque in studiis emianentissimus 4 , inter principes amoeniorum literarum instauratores post renatam in Europa humanitatem Parrhasium νε- censet. Etenim ait: P e Nicolai m tempora Consentia dedit Purrhasium vel cum doctioiamia veterum ingemi sistim ate, interpreta ridi facilitate, proprietate loquendi , eι antiquitatis. si 'V. Pepl. Λαι. pag. 63. ela. 2ὶ V. Comment. in Properp. lib. I. Eleg. II. Dig. 3ὶ V. Prue fui. in Claudian. pag. XXII l. ed. Λinsteid. 1760. ωὶ V. Tirab. Stor. della Leιυra ι. Iιul. s. X l. pag. 226 ed. Neap. 178 .

147쪽

notitia comparandum et Pomponium Laetum, vetusti m nia aliavi elegintiae viniae . Etruria Politianum . . . Vm

omnino Principem eruditorum aevi sui constituuiit. Cunctos, ille ait, nostri saeculi doctores erudiso rerum Omnium προ- Vatia . . . EUEravit. - Vir fuit Parrh tua , alter ait , iudicii multi , plurimaeque doctrinae , . . . ut Omnibus erussitis aevi aui Dinis praestiterit. Leo sane X. et ipse doctissimus, a Suetusque a teneris cum viris praestantissimi ingsenii versari,

quique tum quotidie stipatus erat eruditis quotquot per It Iiam erant doctissimis , non ambigit Parrhasium et doctrina liberalissime praeditum , et ingenio mirifice sita assectus erat Pontifex praestantem nuncupare 4 . Incredibilis porro illa celebritas et frequentia auditorum de Parrhasio opinionem magnopere firmat. Nullus quem ego quidem sciam aetatEBua lanta auditorum copia floruit. Multa quidem dicta sunt

de Potitiano s5 , Pomponio Laeto 0 , Bomulo Amasaco T , Lazaro Bonamico 8) ; illi vero aetate Parrhasium Pram Sere , hi subsecuti sunt is). Vidimus quidem quot Mediolani io quot Bomas confluxerint il). Verum quum de prima Orbis

Toppi pag. m. l. V. Diplom. super. relat. S. XXXVIII. pag. 110.

Gelli. Seria. Bal. eo. T. I. P. I. pag. 579. 8ὶ V. Tirab. T. eit. pag. 322. ec. - ΜaZEuch. Op. cit. T. II. P. IV. Pag. 2322. sὶ Romulus Amasaeus Utinensis natus est ann. 1ὀ81, dis 2. Iunii ; obiit vero die G. Iulii. anni 1552. La Earus autem Bonamicus natus est Bassani anno 147s , morte praereptus vivis literisquo fuit anno 1552. dio 11. Februarii.

11οὶ V. g. XVII. ete. huius Commentarii, pag. 51. et seqq. ii in V, 3. XXXVI. eiusd. comment. pag. 103.

148쪽

Tantus ad hunc tinum coefus , POPulus B coibat, Ut viae a m a domus , viae et aia ellia tantis Stisti rent turbis. Vidi , λει ipsa eoactum Ante fores agmen , nec comeras area plebem i). Neque Praetereundum est ipsum Salernum Romanam Acode iniam in obitu Parrhasii querentem inducere , quasi omnino Princirem suum amisisset. Nuper εt Italicia sublimior una Suthedris Certabam. Quoties dixi : mihi Martia talem Nunquam Roma dessit nec vidi tempore ab idio, Quo gravis ad mmmiam venit faeianaeia culmen 2). Accedit et auctoritas gravis viri et doetissimi Antonii Thyl sit , qui de Iano ita cocinit :Tibris et obstupuit doctae modulamine mesa , Iasonuit risia haec quoque Tibri tuis.

Fussus et Mic uni es veterea cessisse Quiriles 'Tum Latiis sonat hie dulce magia Latium. Allice et Actaea magia Urbe loquiatus et *- ωt , Hospes divino iactus ab eloquio 3 . Quod si veteres Rhetoras superavit Parrhasius , quid de su- verioribus vel coaevis dicendum est 2 Et sane Paullus Jovius, Onuphrius Panviniuq, Mutius Pansa, Philippus Brietius, aliique qui de Bomnuo gymnasio, Leonu utifice loquuti sunt, qua- Si unus Parrhasius bonag literas profiteretur , eius tantum meminerunt. Quod sane eo magis mirum videtur , quod ea uelato Blictores eminentissimi Latina studia eadem in Acad

mi a Profiterentur. Quis enim nescit qui quantique fuerint Thomas Phaedrus , Philippus Beroaldus iunior , Iob. Bapti sta Pius , Raphael Brundotinus Lippus , doli. Camors , An lonius Faber Amiterninus , Ioan. Baptistii Casallus , Aegidius Gallus , Vincentius Pimpincitus , Decius S v llanus , Camillus Portius , Ioan . Maria Cattaneus , Mi clipei de Fulgi usio aliiquePQui quidem omnes Oratorium colora ille Latina studia maximo plausu Profitebantur i).

149쪽

S. II. Et aulem ipsa re eam laudem Parrhasio adseramus animadvertendum est , quod unus maximo absolutissimum Graecarum literarum prudentiam consequi ViSuS est , e3sque Latinis literis socias , et adiutrices miro vinculo eopulare. Fuerunt sane ipsa aetato sua viri Graecis in studiis emineu- issimi. Verum qui ex Latinis Parrhasio praestiterit vel e rum studiorum prudentia , vel sagacitate it industria, qua anxie quamdiu vixit Latinos scriptores per Graecos illustr .re eontenderit inveniam profecto neminem. Matthaeus Toscanus cecinit :Abiata Cecropiae doctrinae claustra refregit,

In Latiumque tuas transtulit , Hellast , ope. i .

Antonius Thylesius lassus est . - ic uni veterea cessisse Quirites, Dum Latiis tonia hic dulce magis Latium. Attice et Actaea magis Urbe Deiatus et ψω eat , Rosma alvino dictua ab eloquia. Thomas Phaedrus ad Parrhasium Vovetque dedicasque. 8e , ait,

Tibi Latina et Attica eloquentia 2 . A minario , . 'Armia et Latii Gloria G1mnasii

adpellatur i3 . Utraque vero eum doctissimum nuncuparunt

nesque sero qui eius meminerunt 7 . Juvit quoquo maxim si V. Pept. Dat. loe. cit. 2J V. S. XV. huius Comment. pag. 46. not.

150쪽

ista

pere Latinas Iiteras codicum ci librorum emendatione, eaquoin re immane quantum praestitit magnitudine et Opportunitate Iaboris , et sagacitate qua consecit. Equidem lateor arenatis Ilieris, atque ab inventa Typographica arte extitisse viros summos, qui codicibus expurgandis et restituendis iu- cubuerint si . Verum Parrhasii aetate longa adhuc , et asser- ω rima restabat via. Plurima erant adhuc tutacta, plurima in ni periculo tentata , et Ploraque, quod vetus malum augebat, ab imperitis librariis, quaestuosis typographis corrupta depravata pessumdata suerant. Ita quidem Parrhasius ipse querebatur de tanta codicum depravatione r De Latinis vero

vias me vertam n cis , ita men se acribuntur et veneunt. Utinam non matri temporis haec Hatior esset querela : estis ego non plua in alienis errori a confutamilia, qtiam in ev nendlla mi quorum serotia insudarem. Sed at mare tiaratus et 8ancte P sum , ais omnea ab in re Oribua inversos eras dices , νι si a tores a P uiminio mortia in lucem revocentur , eos a iliari non sinι 2). Tum alibi, quum de exhaustis in emendando Floro laboribus diceret: In eo Lucio FI

rvi castigando simia emendan γε qumi Mn vigiliarum, quantiam lai ris eisa erim testes mihi aiane omnes , qui cum nodis meram Euhant, quorum nonnultis non tam mea , qMaemediocria est , eruditio trahebat ad audiendum , quam qua Erim ni fallor expectatis, qua ratione cumrem irae via Era,

vel vi vectas diciam carni inam , quam tabrarius in Ezram iaceor eraι , αι novae cisatrici locus non esset 3 . Immo ad 65. etc. - Nicod. Addirioni alta Bibl. Napes. dei Toppi . pag. ST. - Talari , Istoria desti Seriιι. dri Regno di Napia. T. IV.