장음표시 사용
21쪽
u HERBARII AMBO INENSIS Liber IV. . V.
nigriim superans, ex rotundo parum compressus imstar minoris casset, & supra umbilicatus, in quo brevis aspex locatus es , propC pedunculum penta tala conspicitur coronata arcte pomo adcumhens, uti in Manaostanae seu tu , qua arcte ramul js adnectitur. Pomum hoc inmaturum eth viride, dicti lanugine cib. ductum, tum in vem glabrum est, aequale, dc luteum, Iollidius pomis Aurunt iis, sub exteriore pellicula vi-ellina ct mucosa locatur eam, aciduli saporis, saritissae substantiae. in medullae centro plerumque septem, aliquando octo & novcm ossicula vel nuclei instar Amvedalorum, reniformes vel semiiunam serere. praesentantes, in orbem sibi adcumbunt. Nuclei hi putamen gerunt laetc purpureum, tenue. sed duriis. mum . quod dentibus confringi ncquit, sed disserandum est , in durus & osseus locatur nuCleus, ad arcte putamini adcumbens . ut separari nequeat, qui facile dulci, est instar siccae Glappae modullae, vel quod melius instar nurtei fructus Ni hae, semimaturuseni in glacaalis quoque cit, perque Qus medium sui. cus transit longitud:nalis. Exterius inmei lignum est album, solidum, & du.nim tenuibu contiam sibin, ae pondetosium sere in star Ebeni: Aliquando autem penitus albiim cit &concolor, aliquando autem venulis nigris talibusque maeulis distitietum, aliqaando rusum , α in laete pu Pitcan tendens colorem: Hujus enim ligni binae inveniuntur species. Prima lignum gerit albicans, quod, uti
victum fuit,ed laetepi ureum adcedit, cor laeviter sulcum geren . Alterius speciei lignum quoque album est sed nus eor nigrime, quos in Junhoridus a
horibus tro quatuorve digitos latum est. In vetiistis sinis vero di crassis truncix crux erassum est 2 ultra, sunt antia ejus non multum ab Ebeno differt. Nigrum hoc cor non semper per medium trunci transi, neque rotandum est, sed hinc inde sinuosam, angulo. sum,& ad unam inclinans partem, in uno saepe eodem- u ligno bini saepe colores ac diveria conspicitur sul nantia. Exterius enim instar eorticis nigrum est ut in Ebeno, intari vero cinereum magis est ac fuscum, dc mollius: Si truncus transversaliter dissecatur,. mi. rum vista est hoc nigrum cor, quod sese obseri forma angulos, maeulae in albo ligno. Si arbor sit vetusti sima, eius cor siepe adeo nimicat, ut pro vero habere..tur Ebeno ,sed prope oras timpet milhun est ad v,
ridem adcedens colorem. In Boreali hoe lignum saepe tam erassam suu observatum, ut adultin
nim erassatie superaret, ineolaeque illud pro Menovenderant, ex folioriani viro forma adparuit I esse. Circunuectum album lignum est solidum ci gla-hium initar cient, unde & durabile quoque est. Fructus maturi observantur mense Martio 2 subis. quentibus pluviosis mensibus , quum lutei penitus, onte decidunt, ac tam diu incorrupta manent, e nee tandem nigri vel sumet sint coloris Latine Hebem ter , quum aemulus sit M. M EM'i, alii vero illem pro alba habent Meno, sed
a menaorata superius capite tertio differt. Malayenses Sunatram innabitantes illam vocant G- o: - Bel
sice Bassaari Ebriostit, quod nomen ipsi melius re-ἱpondet quam niera seu Salimri supra lib. s. deIdriptae. Eius fructus stelgae vocant Iset .appias seu
poma farinacea. a fati cra ejus medulla, quain alii cum hulym farinae mixto comparant. Ath inlce L ι in dicitur. in Leytimora Gmn, ω Si cur. In Banda Natrice Varant, quae ibi duplex o ervatur fructuum forma diversa, una nempe frucὶut gerit casei. sormes instar Amboinensis, altera oblonga est, vel superius acumimata instar ovi Camarini. uterque vero
fructus aurantii est coloris. In instatis bitasserensibus& Ceramae parte australi arbor haec Adiuiti vocatur. Loeus. Raro in Am ina occurrit, atque hinc inde una alterave tantum in Hii s regione & in Hanua, frequens et in Cerama, ac pnaesertim in Bonoa, item sumatra circa Iambyam. Um. Si hoc lianam in magna occurreret quantita. te , elegantia ex illo opera scriniaria mimari 'Sat. Jam vero tantum in usu est apud Am inens, iasib-tiles postea trabesque aedium suarum, quem in finem potissimum juniores eligunt arbores vix virum crassias. Crassiores unim instrumentis suis debilioribus elaborare nequeunt, unde ci amores hae plerumque suae m.
mittuntur natirrae, nec caeduntur. atque in vastam ex
22쪽
Viseon mictat me Ila edulis est eam eruda, quam tab cineribus tosta vel careonibus inposita , iis re haud multum diverse a Musae stultii, qui duriorem gerit carnem. Obiis reamur autem hi fruinis in uno loco elicatiores esse quam in altero, in Brasilia saltem navi. gatores maxime cxtollunt poma sariraeea in Brasilia crescentia, quaeque juxta illorum relatum baud mul. tum ab indiea , cuandens Boa-I Mongessent diversarla Amboina vero non magni aesti inantur, nec multum eduntur, licet olim in vinoa pagus erat dari us Madutiis, ubi potistimum ex hoe vive it raucta inem lac, inque tanta deliciis hunc habebant, ut pueris illos exiliberent fruttiis, quod alioquin cum Mui fructibus fit, si non bene conccnti sint, quae vetusta, sed illis olim desiderata paupertas ipsis saepe hodie ev
G amomong in Suniam circa Iambyam erescens libmum gerit ex albo de nigro maculatum, cujiu vero cor totum etiam inigricat, multumque expetitur ad manubria, aliaque minora opera ex illo formanda. In Cenaniae parto australi circa Amaiy hae artiores multum etiam crescunt ultra pedem crassae, externe rugosae, quarum lignum exterius album est ad tritim digitorum crassitiem, sed illarum cor plenam e sic sum est, quod plerumque magis cinereum cst quam circumjest ana interius nigrum lignum, quod politum in obseure viridem tendit eo rem, unde quiram non male hoe virin vocant; ob fissuras illas sell- da opera ex hoc ligno fabricari nequeunt, sed in asserculos hine secatur. Arbor haec Amaiyensis minores gerit stultus quam Amboinensis. paulo maior o Limone Nipis, tund penit seus aerico .coloris aurantu pallidioris: Uidetur autem mos legitimo caritendi modo horee li. gnum non bene detinus suisse, eum in truncis ses.suipedem crassis e nereum istud cor itidem finditur, licet utraeque ejus extremitates foliis aliisque tot riis rebus essent ori olutae, ne per solem Exsiccentur.
Fructus, uti supra dictum sal t. sub cineribus tosta, ejusque inaeosa caro emeta Iarrhaeam
23쪽
AB exoticarum descriptoribus plurima enarrantur ligna, quilarus duritiem S nomen Syderoxili tribuunt, cujus in aquosa Iaulia quatuor nouis in riuuerunt iscies, quae omnes tamen diversae sunt arbores, parum inter sese convenientes. primum vero est senuinum Suderoxylum, quod eum Iulio nobis dieitur , in orientalibus insulis no. mine Narai notum. secunda species est introsi ru Minonss. Tertia Metrolarros Musico M. Quarta Metrosiueret S ria, quarum tres posteriores in tribus subsequentibus describentur capitabus. Nam arbor est vasta, si vestris, crassisem habens binarum ulnarum, plerumque recto adsuinem trunco, qui tamen saepe aci unum alterumve latus parum sinuosas tuus cortex exterior est glaber, aequalis, cx cinereo & ruiso mixtus, tenuis, innue vinusto trunco sacile decororandus, sub hoc viri eis recondi. tur pellicula. restansque corticis pars vix minorem
digitum crassa est, dura, & pallide russa, primo dulcis, dein adstringentissa ris. Rami admodum extensi sunt & incurvi: Folia reserunt illa Canoptulli silvestris, s res sunt breviora, ct in binas hujus arboris sipecies distincta, vera enim CVu Alani e paret uia, cujus solia quatuor quinqueve pollices sunt longa, binosia binos cum daanidio lata, crassiuscula, in nrinum apicem desinentia Altera species est latifodia, quae soli, serit quinque, sex, & septem pollices longa, binos & mnos cum dimidio lata, caer m inter me convenientia , superiore parte haec sunt glaesa, Iine virentia, tenuissimasae vix dignoscendis vcnis transversalibus pertexta, uti in Carisphylli soliis id etiam otuervatur; iunt a tem ratiores mamqae intritatae, in in ore vero parte magis protuberant, ubi numerosae admodum sibi inplieatae lunt. Folia ipsa brevibus insident peti iis sibi opposita, quatuomue simul cruciata sunt, uti in Camophyllorum status id obtincti Inferiora autem seinpetr minora sunt, ae saepe solitaria, ramuli itidem cruciati sunt, inae longum apicem desinunt uti Uarinoia ardorix' -- vianti locata sani modo, ramuli non vere cruciati sunt, sed tam hi fidi quam trifidi , recti , rotundi , firmi , fit gla-hri, ara quorum ortum magnum provenit solium taex septemve pollices longum, quum caetera tantum qui . que pollices longa sint. Emox ae hinos tam dimidiolata: RamuIorum extremum vel in longum termin tur apicem uti Varinga, vel in hina tenera sese aperit solioli: In adultis vero arboribus se ae sese hactent motat Ramuli sunt breves sic inordinati. In ipsorum extremo hina temave soliorum paria locantur plerum. que cruciata vel parum obliqua, tiuatuor quinque vetollices long . brevibus insidentia petiolis, quae inrevem delinunt apicem, qui in quibusdam non
In ramulorum extremo fiores itidem eruciatim positi corymbis inlident raris uti in Caryophyllis, sed non ita tegulariter cruciati . hisce increscunt glauca capitula, pauca numero, quae sese aperiunt in quatuor parva, subrotunda.& crassiuscula petata. in quorum centro numerosa parva adsicantia Iocata lunt stamina, in medio tutus. entia seu sordide athentia uti in Belli. minore, praet quam quod Nani flores sint min, res , petataque tenuiora, ad quorum basin stilus erigitur capitulo insdens, quod in fruetiam excre. scit, qui hacca est rotunda. manor iuniperi baccis, horoue Cerasis nigris, supra umbit cara, non acumina ta. led cruciatim uifida, primo viridis, dein lutea, ae demum nigrieam, diu arbori insidens; sub ejus tenui putamine parvum ae palea tim reconditur sinmen, sere instar seminis Lactucae, sed minus, atque exsust o russiim . quod baccae maturae dc dehiscentes e i.
In vetustis inmeis cortex sere duplex est, exterior enim cinereus ad cultri crassitiem ab interiore separatur, atque instar squamae ipsi asthaeret, optime rese. rens corticem I .igni Guajaci, cum quo Nani multum convenit, uti id mihi peritus Indiae oecidentali, per. serrutator adseruit, qui magnam illius copiam decor.
24쪽
Romae, dicebat vero Ligni Gua iaci torticem dulcia esse saporis, eum hic Nani eortex primo quidem dui. eis ae lentus iit, si nil ieetur, sed, uti dictum fuit,
mox adstringentis est saporis eum notabili amaritae; dicebauiue porro solia modumque crescendi cum G
Hujus arboris lignum duplex est, erescitque more
instar lardi. interius ambiens cor, quod proprie illud flanu u ren is Mur, her binnensis tert --
eli, quod ruletrolideros seu Syderox Ilum uocatur non enim tantum ferrugineum gerit colorem, qui mulo tamen pallidior est, ex cinereo nempe α palliae su. seo mixtus, sed adeo insapor durum ac in erosum fere est hoc cor, ac ipsum ferrum: In lumbribus vero arboribus est magis rus uiri, in vetustioribus temmagis suscum ac fere pullum, glabrum . dc grave instar marinoris, sed brevissimis venis variegatum, nec adeo tenuibus constat fibris ae Gua cum . duritie Et enum superans sed non tenuitate, politum enim nunquam ita s,lendet ae Ebenum.
Haee dicta uinto de prima seu parvilalia specie, id
ii solia enim, quae semina liabetur. multo magis Ius film gerit, mollias, ac vilius lignam, ad cordis extis. mum semper durius quam in rius meditullio; quo dum
tum vetustiores sint hae arbores, eo magis fuscum ςltipti rurn cor, Amboinenses autem raro ras caedunt arri
res, sed tam diu ipsas suae eommittunt naturae, donee a ventis disjiciantur, quod hae arbores prae aliis sa Ie admittunt, non tantum per ponderosum iptarum lignum , sed quod ejus vastissimae radiem sub terra tan. ge ense, u is Mi gene men e metira , aeristit
tum prorepant, maxima sue supra ipsam eleventur, nec deoreum vergant, uti in linetis, quodque magis in
ipsis observatur, si non est ane in locu C H - .aniliolis, & ad montium declivia loca. nni tempur. Plerumque Januario floret: Fructus vero mense Aprili observantur, sed usque in octo. brim ex arbore dependent: Loeum amat iraee arbor argillosum majoribus mixtum lapillis, quoque sax sius sit istum, eo melius exhibet lignum; contra quae In plana az molli crescit rerra. plerumque est species
lati folia ac rubra, qualis in planis Ioar 2 Sumat
plagis occurrit. Noman. Latine Metr eros vera, seu rurium Dr reum remn: Belgice ne bauar Malalee G1u misi Beriar. Am inice Nam. I mat enses quidam illud Guoque vocant IIIIa misi. hoc autom nomen vulgo Samar tribuitur. Chinensibus Thi Sia vocatur, h. Q.
Dum ferreum, & Imvisja h. e. lignum sysum, quum
igni inrectum strepitum movet instar salis, qua in re eum Eueno Mauritiano convenit
Altera species Nam Mera dicitur, & Am inice
Nani IV er, h. e. Nani aquosa. Me suteros vero
nomen ipsi primum in Ositum est a radio Matigero, rui eam obscure deseribit Edrareit. 18 I. Dilunct. 27. octas autem ille Hr putat, vel sorte ipsi se persua-ium fuit, hoc cor genuinum et Ie ferrum, vel id fbr. te intellexit de miris qui xdam eius qualitatibus, quae in quibusdam observantur lignis, quae tamen diversae iunt, saepe enim frustum ferri vel aeris in his det tur, urati Javani narrant aliquando in sua accidisse regione, quae frusta ipsis in magno sun retio, creduntque illum , qui haec gerit, non posse vulnerari, de qui hus porro rebus librum vide meum de Luidi-hus sub nomine Dendritis. Miar sideras autem Graece vocatur omnis arbor, cujus cor aut fermeam duri., Mit seni colorem habet. mast vim 'tereste Ofile inaeste sui, aestu
tiem, Mit ferri colorem natiet.
Ctunensium nomen Drutila hute inproprie tribui- De tamine Nam Iam ista mera exter dit Mu ου tur Piso, genuinum enim Tamissa seu lasnum fastis genti3 gegmen, quam het rine lamma Utidius ins is peculiare Ginense est lignum ex gaut schi&Κoinam em hetonder Mut uri Crina Κa schion Κoinam seu Madductum, quod durissimum est, solidum. dc album, de , Mer hara, dixi, en it, 'ι meia de Crinerio ge- quod minenses adhibent, ut ipsi insculpant Omne isti om arderbande lainmera m fguem daar in te topiarium genus, Naesque figuras, quodque igni in- Ddm, ende in 'ι-- gemlair nos, dat ne dori m tantum excitat strepitum, ut ipsi adstare quis niet sta M. γ Upeia ons Nam nisi ν mei ζ doet. nequeat, quod nostrum Nani non vel vix emcit Di. On is Det te indosebriden vari rar Maelaren Nani verium quoque est a Maraisarensium Nari seu Nane, Nane, andos CG Misag naam, udaar vis tiram Petiam Caeti Sama dictum, de quo vide Auctuarium meum. Ita quoque ab hoc ligno talia formantur in strumenta, qualia ex durissima ambia arundine vel alio quovis ex duro ligno consecta forma pastini f. cata. quibus medulla Sagus arboris contunditur. L. s. optimum ac elegantissimum habetur, quod
25쪽
arboribus occupati occurrunt, quarum vetustissimae mi vin draobo . eni ou. --en μὴ demi, magna in copia a ventis proiectae iacent. In Par. den in m. n. Menvisi h -υ in Ceram, x va quoque repetitur Cerama. Κelanga. Bonoa, ac Dinoo, en -m op alis fleenagrim Ulanden arporto in omnibus saxosis insulis alaetatibus, inveni. rorulum gel gen; men Nest beι - , uvisebain, ost datur quoque, sed raro, in planis lavae campis circa M. aue O m evin D a -trent Samarangen Sumatra, marang ct Lmatram, sed vilia Hus species; illud au- dre eo de egie Morre, 'ι meiat men mem tynstruar tem Ob fravitatem deserti nequit, unde lavant ec te in t a res mi. die rem bra Malaienses illud ab Am mensibus petunt. Melius vian de At Meten Aschm. Mur u bet genavit quod in Caciuilia dc ama crescit . quod a in C trais mi Con res tau , t m ut tun de Chineeten Chinensibus multum expetitur, ad gubemaeula &-- Mer gιασι -rd, tot mert m antira vin Mare vaartin-ciroras navium. Lem.
Usus. Lignum hoc perenne sere habetur tam in Gebmik. Dil NM uvia is aris onte an elu tedia aqua quam in terra, qu id ipsunt sui erat serrum. quod sten, Min 't et ter, vis in de a rue. onnende Σενν hethisce in terris quam maxime extabescit, praesertim ii ver tergeo, iat vaeu in ora Landen δε terim magiis ab aeri noctis aere tangatur: Contra Loe lignum ander po is, i inderbera vis hei cis febre -- pluviis , ventis , actuae , innae, ac pravortim a quin ιVt gemiis Metia. Du 1ν en tegen an dii Mut , rimarinae optime resistit. Hi a Chinensibus aliisque ιι gen rexen, et ii, et Ier, enaarde, imonderi bet mercatorihara mare frequentantibus magno hahetur in et -watere. Nursis is set is se ta namn en onora pretio, ex quo navium gubcrnacula anchorasque sor- pristisn, dis Ier Me maren, in mine agri raniant, navi vero moderamini aliud levius iungant en an osvo Iaare ἐν te daar vim te nisum, ut limi latitudini parcant, ad anchoras vero Og n'ι roer, ander Dut heglenae , om de brutiam a Gairi istius ligni eliguntur segmenta,qucae in aqua van 't μι υ --m, M tot de anares nemo Moctrinstar lapulis fundum petunt, quas in hirri quasi fodi Hrede dirae planio. eis in uvarereti Menaliems/en, mane manus, uti opinet, inque medio fammenex' e Me norande tot PMe harideri, asti em a1δεν , cavam, cui anchoralem intrudunt sustem ex alio com MN, en maatin em gat ira δε - m. duar een as
sectum ligno; hune in finem petunt plerumque m et stis Can ander Mui in M'n; bier tis hinnis me
liae anchorae ab ipiis meliores censentur, inque aqua r terer . en an γ actit via re duraNUer g est . marina durabiliores quam nostrae serreae, quum Cos- snte Dere. - alter de hostr. --, Capam g νω- .
hilominus tamen perennat. 3Mn onverganteis ιι 1 t.
uno utinarum erat poste hujus lini, Omniaque per dia sis vian αι - , zio ararando. dua tit mi rem horam circa longum hunc pollem cransumebantur, at uar r- η de s ι in vilia Llumi stodi, en aves tuque in carbones convertebantur hic autem Postis in- λο0- - te, maiar deeten langen flava Mees Oncertis stiliniis periistebat, excepto quod ejus superlicie tosta sua . heuende Lun Datim is eo misto hors e, νε- e nigro obdutia esset eortice per flammm. Opera, m. I bt meu daar van Maiam v ἰ, - et uit bet eis. tuae ex hoc liam, formanda sunt, ex recenti cc simi scha m ba ritimis se hoω--nt fet g es. eco uno fabricari oportet , quum siccum neque dringe μι υ Mam en Iehias quain te beariai n ii, det serra neque dolabra elaborari posse , subturi vero dou umoge λon e en istri get se Mail που red his passerta sitis Deile siccum penetrat limum. si interim seren, eu met mare γ aagen vuter dare is uumn , aqua adspermnu , alioquin flammam conciperet, nec drex ra i heri in hirandi, en de Σ-- re mei misertina penetrare pol set. Cistiarii & tomiones quam Δον. De Liste vi res en morer tun borran Wrari r maximi hocce vexantur limo, dolabra enim ni nil ex gen vanus Gan eis his, et ni emichaias en daar Danhoe eoosumere potest nis levem brevemque quasi la- Meis, renim Lorte velle VnoMn. en O plans eum nem, a culique porro λrtiter nicando polien- moet men e indem mel sterra Ie rurem nile essen ret di unt. 1oreio suam exercens in hoc limum artem, Em Drver de Mn Dionen, leost My εὸnmortarium mihi sisticavit, sed antequam elaboratum τροιι daciae van Aemarat, Og Maat M toeri greisue apesset, tot frangebat instrumenta , ut eiuraret hocce daar φρ. dat is virio de nocti me re in dat a t. isi Llimum, nec unquam irerum elaboraturum sese illud im mer eis eum sto mri lci et union arisia in o adfimiaret, nec mihi etiam placeret talem solvere la- rartscbap meer te betas. n.
borem, totque perdata instrumenta
lex sponte ex trunco sese leparans adproba- De sebo e die van υνγ Dan des amma es infert, iatum est maeamentum, ad sistendum fluorem album ren seexperimenteret gememsudeι, - d. colue -κι mci l iam h eam si parum contusius cum veteri masti, hu3k optes inn, alfino de Meres vetulanti . iue Pinnm mim , addito pauxillo tangiberis, datar tra mei e en curi Putar neruia . daar o dstenda Can o fistum. Nucis Moschatae,ec Allia, quorum em metuis Gember, Numen. Note Mus Mim , en rensureus deglutiendus est mmmη - ωM , het xv duar van inqui Renda. Ex vetustis ae deciduis arboribus ear narii Soete. Ulia de otide en o et lana se en , brando δε C tatis hidis in Amboim suos exurunt carbones, qui pagnis; Moibrando, in Ambiam olla Mare viden, diselerantissimi sunt melioremue, quam si ex aliis lignis Mersedion murum . en Mier dan - andre linia, toeombuisti essent . sunt enim ingentes & solidi carbo- reten Arme en Casta vi Ham -- χ Mem denes,li et supra terram exurantur, sed cespitibus testi, Mese, dog meo tomode ι, daar men a Ure bout india autem ligna in fisssis exurenda sunt. nruet brand . Mirum est hoc lignum melius ignem conet reflam Het is inmis IM, dat G houa νευν--Υ- .mamque emittere pluvioso quam sicco astre, adem en Uar brana is regenuing, dan kr sestu mere, ge-que vehementer excandestit,acscandens esset metal- - em Ttilis te vitai
lum: Fabri etiam testantur nullos sese disce in terris metata; da Mus - --- ouo in de , habere aet
26쪽
lubere crurbosea, oui tantum excitant ardorem u- Ex Nari. Lignum noc satis facile per longitudinem snua potivi. ex quo postes securiumque manubria formari possunt, ut & i lei. quibus claui roram clivos intrudunt. Chinentes tenuem hujus lisni libem seu rasuram adhibent, quam ulcerationibus inspergunt, ut exsiccentur. in lapana hoc lignum tam cam eo stat pretio, ut nulli nisii regi venat liceat, si Climenses ex aliis id adportent locis, ut regis navigia primum hocce ex iuuantur.
Uti supra dictum est, vera Nani non tantum in scit in Javae regione post Saniarangam in Oma arvis, altera insuper ejus species dicta, a Nani non diversa. nisi quod majora sterat solia, eviorem habeat magis russum se, viribusquς con, stet fibris, unde & melius oraborandum est rius it. gnum in latos cimirum asseres, mens irum, smiliumque, contra Navi hrevibus constat fibris & intricatis, unde & securus dolabramque non admittit hoc lignum. Hane vero puto nostiam supra memoratam Nunis Iera uis .
a gerat nomen, adeo tamen in ipsi vivit, ut tanquam diversam arborem nae eam describere volum vim. Tantam cum Ruga Taέωg gerit similitudinem, ut quam diu tenerae sunt. nec fructus proserunt, seia invicem vix dignosci pollini, nec inproprie ad unum
Tus redueantur; hae in re tamen differunt, quod ju Sam coma quasi stratis aucta crescat, uti arbor P- , quum Talong densam dc tumidam quasi gerat
Maeazar sex Nani duas quoque numeram species, quae enim in scopulosis crescit intulis, pusilla est instar Limonii, truncum gerens incurvum de sinuosum, quae vero in arenoso dc molli crescit solo, in Lansi
arboris altitudinem excrescit in silvis, ubi ictus truncus tam crassiis est, ut vir vix cum comple possit,
jus coma, uti ditam fuit, separata est. Mus codito est nigricans, rugosus. fimus, crassius, dc fragilis, in vetustis truncis in lamellas separatam, uti in vetuita Sidet γli arbore. Rami in plati mos breves m ut divisi sunt, inque iis folia inata sunt solitaria, ino dinaia , in uno tamen alterove loco bina aliquando sibi sunt o sita, quae Tanitans quoque solia reserunt, sed sunt latiora, & laperius rotundum, tres vel tres cum dimidio pollices long . ultra binos lata, in obtusum apicem delinentia, deorsum inflexa, vetuna vero folia superius bifida sunt, suntque porro glabra de firma inllar perrament, subtilissimis ac vix disgnoscendis transversalibus venulis ius ore sua piarte sertexta. Hores illis 'virinjora sunt similes, sed majores, diversumque landentes inlarem, nec tam fratum, immo potius Raetentem Friutus nune selitarii, nunc bini ternive brevi potiori communi insident, nam itudine semi persum Ianumas Alpis, suntque diveriae formae, nune cnim Inferiore parte angustantur dc supcriore dilatantur instat Pyri , nune vero sunt Lanis D es, alii superiore magis acuminantur parte instar cordis, qui omnes in summo h evem perunt apicum. quam diu sunt teneri, exterius amantia coloris, dein ex nigro susci sunt. Sub tumi Ga lique ipsorum ρο- Tonti III tam Nisuet deera Disan ebe Mom d et a naam dravi Mι bet Arabesnhoe xl et si Ieros vera Nana, hier boum In V 4M Dia dies breven , M versis udis notians
27쪽
tamine mucosa reconditur Cato seu medulla, saporis-- leis instar Dactyli rimi, cum grata acidi te mixti, Mame misi rivi verm , πων mederam ι qua in re cum fructibus ac in ulla Itonea Tamong umerien en mer a Tantong oviremis .
In hae medulla tria. aliquando bina vel quarumlν In ciet mox Man eria, Miama σε so lapidea locantur ossicula adunata, quodammodo com legem maiaanderem , eenimn 1 merem tumenda i t devenientia eum seminibus quanae.1ilvestiis Vidorici Marinvariae inrede inim Morti vari u Uintea, dotis specieia plerumque tamen reserant citharam, alia vin lameen eootarn em 3ι,--erent Demiamio ι I plenam lunam, horumque pars angustior ad en mi het smesse H ε aisn υ Vterm den Ilia. petioliun tendit. Ossicula line obscure lutei sum De Aorrelaetyn donaregeel, da ruue elud en Mistin loris, in dorso glabra & splendentia, in inferiore v. dog aan den buri et MV-- ιν - , hinnen metemto cinerea sunt vel pallida, quae nucleum c tan Mes. Dera mutiem saan aut d om nia Mntineat insitantem. Hi N ictus erecti temper pedun ditare inuen, es Dura Mevia in virga , datumrisus ais insident in ramis, licet adeo enta di sint, ut tin ιν uen. ipsorum decidant crastinenta. Magnum arbori ac int ornamentum; stib lxtu gemen dem Dem era i tuerere I. Onder dati P viridi enim ejus coma fructus hi eriguntur uicolores, ἀγρο ισ G1d te tire da mere ins saans vruehien vanaurantii nempe, susci. de nigricantes. Ex ramis a, Medoser eur, te meeten, oram9.wι, sevis, ensuram , α vulneram coriice paucum exstillat crassitan de acteis aene tu heu, ais mede uiu de ρο-quet te scis . reu umis diu a mei . DIn medeae Bonga Tariore Met. His host is digi en ar,
Naam. In V Lasin Metrosideros Maeassarensis. inlae, uti in Braga Ta udine. Lignum sterit linearbor solidum & grave, ad oras albi ins seu ad interiorem sensim partem tu i m. quod in solo durabile est, qua in te ab omnibus vi dorici speciebus dictat. Nomen. Latine astur Mem messare si . In M, eastata & Bima vocatur Num. Malalee dc lavanice Macasser en Pima butiat Nane. in M. um , C Iu M-. An vero c do citu sin unum Caru Sawo. indu GJu Sa Wo an Gaju sau ιen Heridem in sit nomen . detenti inare nonaum possum, mam 23, k- ih nog ni ι χα- ι immers C u Sa o ju disivi Ditem inta, iret qimue anchoris, si latia et de mede tot anIres diora iiis mentiterostgenoetho magna erus Da menta corsum possint, sed plantaso gen stude. maar de te ante Dom/- - πιο ηι germarbo uemo racile permittis Exui, quae pie in silvis LMm - appen, en die in Y .ud t
Mino flam Icari. lieri in Ima vulgares anctora: ex gemerae antirι man het Manilium Celsumst talary. a Mangio e et ' seu Lalara ligno labricentur. miam. Loeus. In Amboim ignota est haec arbor, sed Vul' Plora. In Ambrina se by m, ena, margemem opstari, in Maeamara ti Dima , maxime vero in parvis Macassar en Bima , Og mees v aliena in Hippit. Eita pixosisque insulis, qualis viva tela est ad favoniam ere, obh Tannexa ιι - δε απι Mys - - δει Celebe, partem sitae Parva copia occurrit in Iava, bes. λ liene nutes heran men hem ιρ Dis. mae potissimum prone aedes plantata. Ex Ma isara maest allem se moningen ere mosthen giuant. κωs suis adferri ejus ovicula seminalia, sed ex viginti vix Miaeasser tibia de astreela inr laten lamen, dog van is unum progermi iripit, harum juniorum arborum er quaen emuge ora, eno dei se H dim x mlia erant mi giora & acutiora, quam supra desieri' de diladero lam miger m 1 zer dis prerastavi, nota sunt, ita ut incertum sit, quam diu nullos Imferat dat - volt, is nos gema metiem dr in nuchia haec arbor, an sit Tanjonas in vero P -
U . M viri ullus in Id ur virnal di i H. mantiutam in Mi ara quam Bima , qta crudi eduntur. in grati sim saporis: Magnates ante aedes sua u. lam plantam ob elegantem ejus Drmam gratamque umbram: Recti trunci in Maea Tara ac Bima ad hibentur ad aedium postes, qui in silo licet caminio durabiles admodum sunt, ex aliis vera non ita rectis manubria securium ac dolat e formantur, Oint tenus L 'Ut . Ex hoc ligno alia printeio minora fabricantur opera in Java, dum ira pilitum elaborari possit Haee eadem arbor in Hort. describitur Mila rim . Eie. 23. nomine Manilham Porrugallice friuo nolui. Belgice Loe in seu Gine Aa m m. dum ibi cremitur primum hane artiorem ex Manli his αSina in Malabaras adductam misse rem es, licet a pud nostrates alius notus fructus M. occumt sub nomine. Prunorum Gunensium, qui a D: se bis disse.
28쪽
nores mamstuitae I e soti bis haud Glinctes, ridem
Uret haec arbus la ob eliis nomen adsin: vide tur esse generi is quoque in Amboim in ominet, in Hiriariis tamen nostro non potui illisi s ungere Nos speeiebus. partim quum ejus forma maxine ab iis diuerat, partim quod nimis eiu
post illam ob ave uis Arimi liis paulo altior
α crassior est Litnonio, sed miti sior, paulo enim supra radicem pluri os emittit incurvos ramos qui se te in minores breves ae firmos dividunt ramulos, in quorum cummo scilia loeantur solitaria , in Anata, longiusculis insidentia petiolis, qui prope mlium se inulati sunt tanquam in Duributim solii, , in uasissum haee mam tudinis, a quatuor ad octo pollice Ionga, tres ta tres cum dimidio lata, intem, in obtusum apicem desinentia. Non mutnam δε- soliare uit. sed melius eum illis Novella nigra seu S DL I conveniunt, vulgaris nempe formae, si me glabra, imme parum rugosa ver protuber με o obliquas actinodum venulas, coloris miri. Fructus tam ex ramis quam ex surculis preeomln threvibus in racemax, quatuor sexve simul luncti, in ulu fructuum Maradista ex rotundo trigoni, raroquωdragori. superius coronati. prim1 rotu i initar sim tum selopere minoris, dein instar prunorum rotun- eorum, exterius ex fusco Lit ei ae molles ci ianuin f, interius siem repleti nucleo.
num durum est ae durabile pro miselis, sed inmoribus e stit fibris, quod caesim dulcem emittit immam: Fructus sine notabili mogerminant
fore. uiter CD- ti e re it arbores, aliasque in minoribus silvis, nee alio hue usque nomine
CAPUT SEPTIMUM. VII. II O O F D S T V K
Mnr duos vulgaris arbor est multum a praece. dentibus disserens. hocsue nomine tantum no ta in insilis Am inens s. cuius cor seu i tremum ti um undique albo quali laeso cinctum est ad mlmae circiter Oallitiem , quod vulgo alburnum vocatur, uti supra de merus suit dictum: lubseventur que istiusmodi varia i ra, cuncta vero intema ligna seu ta intensioris eolori, α si di oris substantiae vocamtur proprie G e Latina de atione Ahian Mn , Malalee Drat, uti duriores Nantarum radicum nervi Au iam vocantur. quoque generaliter me notatum olumus, omnes sub uentes fere arbores silvestres in mare, α seminas esse dubinas, quarum illa mas habetur, qui durioris est substantiae, minoraque gerit λlci & snactus, ac copiosiores producit fores, cujus lienum sta tignum vulgo usurpatur. P mina vero moliare gerit lium coloris levioris, in Iora vero solia, eoniosioresque citas, cujuslioum d tigna non sta valeti
29쪽
Sie itaque Metrosiderum quoque dividimus in marem & seminam, cujus ins vulgatissimus est, quem primum destrabemus. Altissima ac vastissima est arbor, non penitus re gerens truncum, sed plerumque in meum, e cemis iis . qui in doniis crescunt , qui trunci ere.
ii admodum observantur; paucos vero incurvo gerit haec arbor maiores ramos,eleganter extenses, exquitas plurimi nodosi & incurvi excrescunt ramuli, qui in plures alios minoresque divisi sunt.1At iis eortex est glaber, cinereus, vel in album tendens collarem, ramoru.n veto magis fuscus est, in inseriore trunco duplicatus, qui in senem te separatur in magnas fir na,q ie lamellis cultrum crinas, in brevioribus
ramulis soli a pleruti ue in bina paria distincta fiunt,
in iuniorilius vero arboribus in tria paria opposita. Folia hac sunt sub rat unda, tres quatuorve nollices longa, paulo minus lata, pauluin te antrorium in. su a . cui lateri magnuς nervus semper proxime adcumbit, ita ut die non . irem per inedium inanseat, suntque illa porro firma. ab a cc laete viridia, paucis transversalibus collis distincta, a quibus vetustas: abra simi. hac quoque silperius rotunda sunt, scd juniora tulit magis oblon , brevique at ice donata, graue vetustiora sunt folia, eo minora; sique ossent . cum Quercus sola smaxime convenire sa rem i,orro ni dulcem , cum par a adstrictione, ita ut haec tua ora solia cruda edi pollini. In ramulorum summo racemi breves p ullulant, quibus insidunt plurima glauca capitula iorma mod seque Caryophyllorum, sed non ita crueiatim piis ita nee ordinata: isaee siciis aperiunt in osculo, quadripetalos subri tundos, coloris ex viridi lutescentis ini hirtiorum Mangae, magnitudine storum Clematiti eis, mi brum centro aliud locatur album ci oblongum. - um sudemus circinnatum, circa quod primo ima locantur longa, subtilia, oc rubra stamina, ample extensa, quorum quodvis prope ortum suum dira brevio-a & magis a bonita gerit stamina , totque prope
istud inegium petatum, majora autem stinama vara shabent anili ax farina flava adspersis, in ipsi, foris centro brevis adparet coronaea, citi longum infidet cornu inferius latum ci viride sat e riu an u uastar fili. α rubium, quod in nucium excrescit. Fit rum odor eii gratus, ita debili , Die instar illius solum cina gae, sique hi marcEscun2t, 'e ala externumagis favescunta citi . , ---etivi li in colo.
Fru bis est stiqua longa, tenuis, & plana, spithamam vel undecim pollices longa, tres digit lata, calamum circiter crasta, oris ae ualibus & aliquando protuberantibus, rius pars inferior est sere recta hilumque crassum format, superior vero pars gibbosia
est ac remior, ad latera plerumque incum a. sque m
tura, obscure hisca seu ni oleam, nec facile aperiri potest ac dura est. Intus secantur quatuor, quinque, vel sex tenuia & plana osseula seu fabae nigrae, ma- itudine circiter denarii, ad cultri erastitiem , non rotundae, sed oblongae ct sere cordatae, quae in hilo suo umbilicum gerunt. quo sit uae nectuntur, in hisee medulla invenitur licca, viridis, s in solioli sita, quae verum includit semen, ex quo juniores progerminant arbores.
Si haec arbor profunde incidatur, ut per albam ejus substantiam susicum taneatur cor, laete iubens exstillat laeeus in tu tenuis sanguinis, qui in linteis inexpu-biles mussit maculas, quod omnes plerumque talessurei essiciunt. Lignum, uti dictum est, duplex est, externum al- humum tantum est, in junioribus arboribus palmam crassum , in adultis binos i tos, inaequali crassitie cor ambiens, uti vitellum in cocto conspici. r ovo ab una parte ma is adeumbere testae quam in altera: Lignum ipsum leu genuinum syderoxylum substantia est lolida, gravis, dura, cierintv constans ei fibris carae bovina seu Quercu nostra conveniens , in mare pallide fusca, seu sicca obscurior est, ae demum nigricat, una tamen dux invenitur species, cujus lignum crudum ad pali: Ie russum adcedit colorem, Met sidem rutra vocatur.
Altera Metrafido' femina modo cresseendi cum m re eonvenit, sed ejus solia sunt longiora. flacciviora, di acutiora, quinque vel sex pollices Ioaga. Duaci
30쪽
inet liquin exterius seu albumum est crassius, atque uor illidiorem hisci colorem , quain musis,
ev stabo nempe in luteum vitellinuria versuros colo. rem, nee unquam ita nigrum, si sic um lit, levioris
S mollivris subitantiae. oldeuris striis longituditialibus distinctum, quodque raeilius cla rari test. Utraque lio placentarium gerunt Odorem, vel in. star recentis panis, si elahorentur, sicileque secari perdolari possum, satisque glabra stinc, ia polian.
tur: in recenti elabo to ligno in ur majores pcclines .
minores observantur Iulei, ct fragiles in lar fulphuris, quod 13roprie ejus pinguedo est.
Femina aliam quoque habet varietatem, Culus so-Ita sunt longiora, ct acutiora, ac saepe per tria paria ramulis insidentia, quorum unum prope pudunculum aliquando incurvum est, ejus lignum quoque vitellini est coloris, molle, ct longum . nec ita durat te se praecedentis. ex fusico ri una est, magni imque habet alburnum. Maris ligni pectinex sunt breviores, intri.
cari res, muli que copiosius gerunt istud sulphur,la. minae vero sun longi & recit. Radices quoque sub terra prorepunt, nec profi .nde illam per Orant, ita ut saepe pra rupes nudae decurrant, inque litoris scopu is si crescant, sub radioli et Excavata est, ubi hae excurrunt: Raclices sunt sceae sepe R emortitae, nigrican tes, atque una PaWe vivente obductae cortice, nilii. Iominus tamen scopulis ita infixae, ut a ventis non Δ, deo facile di 'iciatur h are stri r ac praecedens Anni tomptis. Sub initium siccoriim mentium h. T. Septembri flores incipit proferre . quod usque in Ianuarium & Februarium dui at, fruetus ejus maturescunt
mense Aprili, sub inItium pluviosorum mensium, quum pauciora gerat scilia . omi meque eaedi ni inst. A. Mn. Latine Atii Vitru A ne sis , seu Lis
ju 'ssi Γ proprio Oiju vel uti alii dicunta, πιο. Tematice De stra. Amboinicae I ser de IEF e, unde putarem nostram nationem suu in Herbout de . sexiste, quum non observem aliquam nationem ipsi cognomen Subre si tribuiste. Maeas artee dicitur M. Dra. B ico I . Loeus. in eunetis oeeurrit insulis orientalibus, uti di in Iava, ac Malarea, optima vero S frequentissima emicit in Amisina regionibus, lutea nempe in amistris Baerone .& Ceramar Fusica vero seu inas in ipsa ι.ειπνinet, uti di in Emmis tam in litore, quam in emis ipsi montibu , quoque locus sit magis laxosus, eo melius exhibet lignum. ita ut saepius, uti clictum fuit, in acutis de nudi, crescat rupibuis: Expertus
quoque sui pur stipites propagari posse mensibus Ph
vlosis in solo duro lapillis mixto. Uybs. insis in regionibus hoc lignum primarium est,
quod ad rima adhibetur , uti apud ritri Quercinum, non tantum ad aedes, sed Ex ipso quoque mensae. si des, eistae, similiaque subricantur, atque tam dola aqtiam tornicinum Ope poliri potest, licet erastis vide tur constare fibris . atque poliendo in tam splendea.
rem & obscure sulcum elaborari l otest lignum, ut a vetusto dc diu usurpato ligno Quercino distingui ne. queat : a ae iniectuin hoc limum fundum quoque petit, scd Iominae lignum Fodammodo supereatat uti de illud maris, si levia quaedam ipsi adlistata fuerint
ob gravitatem vero tectis raro inservit.
Lignum Itine auream praebet rasuram haud ingrati odoris, illud vero quam maxime a Blo arcendum cst,nc muros tangat cx torra argilla, salsi que lapillis marini constructos, ab omnibuq enim h: e ingredientibus intra paveos annox putre te Credebatur olim calcem huic ligno esse perniciosam. experientia veros sequentibus annis edocuit, ipsi calet hoc non esse
acie pndum , sed seu ini aquae si mixtae , vel
apiis nuturis, unde re eaementarit mandatur. tr iiDo constructas lateribus coeti siccis. que ac ei iamnetu . unde hoc lignum indurescit primit, quondam vero hoc obduectatur lamellis plumaelian usque muros penetrabat. sed hoc quoque non sum .u, uti id ad oculum nobis in muris emseriptis acipatuur shquoque non durabile est in 'enariis, aliisve oc a te sitoriis, omnis enita numiditas nebulosis quo talis aer huic nocet ligno. utide nec etiam pluviis vel visimilitest resistere n is pice Pelmmento quodam esse Quinim. durabile satis aci---h in Elosub aqua, mimis, hi ipsa aqua, in qua imm puta sistiti teredines Malalce catine