장음표시 사용
41쪽
Cnebre hoc lavanorum I um hoc in IIemario
locum quoque obtinuit, quum in hisce insulis
itidem nunc colatur, nec, quantum novi, a Quodam huc usque fuerit descriptum. Rus aliisque ipsi vicinis crescit loeis, habeturque altilium siveurium arborum , quae truncum habet rectissimili glabrum, altissimum, ae gracilem, antequam sese in ramos dividat ejusque occurrit mas ct semina, qu*ligno tantum utiturunci Maxima gerit latia, quae unquam in quadam ob ervavi amore, excepto suis Mapparum, quod hic rato invenitur; in junioribus enim arboribus tres pedesto a iunt, vitanti pollices longa, instriore parte angustata, Petiolumque crassum ad ramum usque in Nuentia, seu alata. superiore subrotunda atque in bre. vem desinentia Vicem , scabrae, seca, sonitumque edentia seu crepitantia, superius obscure viridia. ac
rugosa inllar pellis Lamii Ascis, inserius cisterea clanuginosa, crassis pertexta costis, late distantibus, ita vel centibus, & ab utraque parte protuberantibus, oras rem gerunt aequales, odoremque ae siporem habent instar foeni, sed amarum , siuntque osmosita, quatuorque simul crucem efformant, late vero aistant, insident autem haec lono rectisque ramis, qui antrorsum plerumque quadraci sunt, sulcati, tilanuginost. Cortex glaber est, externe parum quoque lanugi-msus, pruriciamque cutis levem excitat, si madidus sit, est lentus, ae humillas, lignum vero siccam est. Flores racemo insident admodum extenso, cujus ramuli laterales cruciati sunt, eodemque ordine ad
minimos usque petiolos dividuntur, quorum bigemini efformant. singulae vero partes flosculum sustinent, ex sex albi, retrorsum infimis flamini. bus formatum, sex parvas, flavasque antheras sustinentibus, in quinum centro pii illum erigitur: In hu. x fureae medici aliud excrescit viride capitulum, quod mox vesicae Drmam refert, quod in fructum abit. ita ut flores ipsi fructum non producant. sed
sh deeidant, hi vero mensibus Aprili de Majo
progerminant a Fructus autem sunt viridia ista capita. Ia, quae in uiri - πιε--u..ὲμ seu vesiculas instar Halica abi, sed ipsarum apex magis inprescis est . quaeque non claudae sed parum apertae sunt pa
vanue quaedam exhibent filamenta, dein vero vela Ja illa magis contrahitur, corrugatur, coloremque gerit ex cinereo viridem , caput continens sphaericum
instar obuli selopeii manualis, scd parum compressum ec angulosam , externe Ianuginosum , inte avem
eius substantia est sicca, dura, ct lignosa. lignum duplex est, maris obscure luteum est, multis constans striis longitudinalibus mstar Abietis, Iratum, durum . nec facile rimas agens, quodque sa- lime perdolari & seeari potest. Feminae vero pallidius est, narioresque gerit strias, mollius est, ac si perdoletur, quas pilosum est, ac disses vi, secatur, nec poliri bene potest; uir ue odo
rem gerunt gravem amari antem. s recentia cla renis
tur . invasumque saporcm, odor vera diu superest, si ei, vel scrinia ex. illis formentur , immo omnia hisce i clusa odore isto inpraegnantur, recentia fisierint sabricitar Durabile tamen est tam V aedium quam navium exstructionem, nec cotas generat, imsectaque fugat inlore suo. . , - tempus. Arbor haec nullos producit flores Ductusque niu adulta: in lava staret mensibus seeis,
qui ibi tam spirante inculunt, fructus post Novem.
Brim observantur. NMen. Latine ut M. Belgice MelanMur. Malaice
6. mp. i6. O incus Indica vocatur, ipsique flos Iuteus ira adsicritatur, quem album observavimus.
vi. Nullibi inpiosior crescit quam in Java de
Nadura, optima vero mas seu Jati ilati. i. e. latus lapidea circa Samarara provenit, reliquae vero am res in magnis silvis obcurrunt a Dpara parte Orientali usque ad Grilsec a , praecipua vero loca sunt
42쪽
oc Pauca copia invenitur in Baina,
Bima, Γω a.dc segesanar Arue plures annos quidani A.boinenses in hasce terras illas induxerunt a bores, quas in Himes montibus plMitaverunt, ubi rarae obeurrunc vallae arbores,quas nostriam celant populum.
Anau, t676. semen ex Mandura julli adirerri, in-γς variis linyxi morae plagis illud terrae conmisi , in Dibus selicitet etiam progerminabat ac laete vigebat. Terram vero an pit uem, rubram, & Mestiolam,
ualis illa est Madurae αἱ vae, ubi etiam nipitibus
ais propagantur hae arbores. Gus. Javani multum cum tu, e ligno exemeDt arcaturum, praesertim in iii ix locis Rem n &Lalsem, ubi varias ex hoc ligno formatas trahes. assero, conasque venales adserunt, inter quas trabes sunt binos oc tres pedes crassiar in diametro, quae aliquando adeo copiose adcumulantur, ut gravitate sua solum inprimant, α pubeo quasi sepeliantur, magna enim n
vigiorum copia ibi exstruitur , ti ilisque Societas Iaea per indiam navibus suis illud lignum mittit adtigna, quum in superioribus aedium partibvii non adeo grave ut ac Metro idems, attamen latis durabile. Scrimarii ex hoc quoque ligno varias elaborant cistas seo. iitas ac serinia, quem in linem optima eius eliguntur se amenta non nodosa nec pilosia, quo vitio saepe hoc laborat lignum. Quam ingratus etiam eius fit sapor, vis tamen in eo detegitur medicata , o noxias quasvis tam ciborum quam potuum qualitates eorrigit, cholericamque pamonem sistit; Hunc in finem talia frusta optima censentur, quae per aliquod tempus in mari fluctuarunt: Chinenses & Madayenses navigatores crateres ex crassiorinus hujus ligni segmentis sormant, in quibus aquam pluvialem servant in navigiis: Primam
vero se indamque aquam, quae maximam adtraxit amaritiem, effundunt, credunt tamen hanc aquam vi
medicata esse inpraegnatam, noxamque tollere duriorum citoum maeri riam: C usati folia aquae meo .ct instar potus Thee epota Choleram tollunt, naui sum praebent sic amaritantem potum. Recentia porro folia cum quodam liquido, ac prase tim Limonum succo, manibus contrita. ipsas rubro penitus inficiunt colore , qui diu remanet: Iavani illa cunctis miscent pigmentas, quibus lintea ae fila rvi Bro tingunt colore, ut hic per astat. Cum interna seuxima foliorum parte lignum poliri potest, sed non
ita detergent, ac Ampelae: Uulgare Malaiensium antidotum contra Myca, b. e. choleram eli Caju Jati,
eum Cala Tay in aqua contritum di propinatum. N. B. Verum Iavanorum nomen est quod
durabile ae probum denotat. & ab hominibus etiam adhibetur, argumento, quod Di ut eptimum ac durabitassismum tignorum habeatur: Experimentum Javanorum lis comprobatum ad maximam haemorrhagiam si, stendam sequens est: Diati recipe solium confractum, in aqua illud macera, conde sere computrescat, Circumage leniter aquam istam ae scilium, eum ramalo
ex vera Massa clavanis nasso dicta , formato ex filo
dependente, 'quem per aquam comm Ue, hae aqua vulnus ablue tam horrinum quam equorum, quod repetendum est, hoc sanguinem listet, vulnera depa. rabit, atque cur it. u 'Mi silvae Iavanae hoe -- do sese tabent, rectum enim hujus amoris lignum peculiarem occupat montem, formatque sit am: Item tenue lignum au palos usitatum, ac dem incurvum peculiarem sibi eligunt montem,& terrae tractum, ita ut, si quis navisium struat, ex una silva malos rectaque ligna petere deueat, nec unum incurvum ibi reperiet truncum, qui in aliis montibus vel silvis quaerendus
Iavani ex hoe quoque ligno se Iehretorum asseres formant, comperiuntque in terra incorruptum persister .
Contra colicam rasuram Iari recipe, sue postissWe trabis, S coque illam eum manipulo Pady ad di. missium, ebibat nane coctionem, mox solatium seu.tiet aeger.
In Rumphil Appendice tae adduntur.
43쪽
cum nostra convenit, ex is quod arboris solia rugosa lint instarpellis Lamii pi is, quod in isto horto non notariir; sialus itidem nostiae arboris alio crescunt modo, uti in textu videre est; quam ingentes autem hae arbores sint, o hoc relatu Lethor pere, e potest princeps enim Coli lanae Nobilissimo m. Riae io narravit, sese ex unica tali arbore totum fabricasse gentire 'templum: Silvestris vero circinnata albaque Thehae species in itis horto memorata milii ignota est
ramum ex et Iari solibus fluetibviqiae onustae.
Haec cum praecedente Dae: in altissima est inter Am. inae arboro silvestim. eius me truncum vix bini tresve viri complecti possum, qui rectus
est ac prope radices pamin vel non abinis, hae au. tum terram mox ac profunde Penetranti Cortex v
ro est scaber, crassius, ex nigro viridis seu fiameus, externe pro e laciniaturi interne crassis constans fibris, lentus, ac ruber, tu ris adstringentis. rami sese late extendunt,. in paucos ci rectas laterales divisi ramos, quibus etiam folia rara insi lant, ita ut extensam admodum, sed a Pettam ci innuem, gerat haec
Folia post illa maxima sunt, quae in ullis o servantur articibus silvestribus, eumque illis latim inae conveniunt, ita ut Siti a spuria eius spe. cies haberi in lya. si δε-----ωωitimi carmin ramorum summo solia haec locata sunt, uni quIN agona quodammodo, mollia, herbacea, ct lanuginosi obticrvantur bina sibi opposta, quatuorque si mul obliquam e simiant crucem, vix autem ultra tria vel quatuor paria in uno observantur ramo, forma flabelli, hi nos pedes longa, sesqui . spithamam lata, vetusta vero pium longa, tresque palmas lati sunt, in inseriore parte haec lenum uise ad ramum angv. stantur, ita ut nullum serant pedunculum nisi nervum medium magnum, qui digitum eramus eri, costae vom lateriam plerumue parallelae sum, superius ru-hrae, uti di ne in me ius, inscrius vero viridis coloris . ad Ortum vero majorum foliorum bina soliola la. te ia excrescunt mollia ac plerumque viridi luis ramis adcumbentia, ad ramorum vero summum captis tutum excrescit viride pentagonum, quod sensim insolia explicatur. Cum haec quoque arbor in marem ac seminam dividatur . ejus distamen ex colore venarum ae foliis di oscitur. xvii in inare ruber, in femina albus eae Η- etiam amor, uti sati, nullos producit fructu floresque nisi adulta sit. Flores ejus hue usque ignoti sunt, diciturque irregularis esse sormae, fructus vero mox ex vesicula excrescere, qui sub arbore decidui inveniuntur: Fru s itaque line flori progerminant, solitarii semper crassis ae digitum longo uolo insidentes in ramulorum extremo, qui capitula sunt aerica, primo magnitudine Limonis Nipis, sensim vero excreicunt ad maenitudinem Limonis itam. sor. mala ex meris prismatibus, quae instar setorum Eedi. ni eonvoluti internum ambiunt nucleum adeo con, net, ut unum constituere videantur corpus. Prima. ta hae exteriore sua parie crassissima sunt, internesens in angustita, suntque mollia, herbacca, ae iaci-la uecidentia, si digitis Dicentur.
44쪽
Capita haec alia praeterea gerunt molliati exigua fla- in Mare Eosscin dragenuseaque τι laeue en medis meiata, quae t umessicium globum risum, 6 adta in Ianusinosum, neutiquam vcm pungentem, florumque loco inserviunt, quae frustra decidum, qua in re hic im- υι, ι -δ vergefas est, u π in ei urui it everrinis erus convenit cum illo Baneat &Manneiorum: In de- uini mei dia v.tis Muciu en Mumeti H de Ux Misene duis mitii bina observari nequit, quanam in parte pe- Un men nisi hemer en, mar den steri tui nia est, σου colla iuncti fuerint, nisi macula quaedam esut glabra. messe Mn em ea ΣΡ. die men iciat alet. Polt prismata decia , verus in conspectum venit Ala j a viten vo de pen des, basαι nisu fers dae ctus magnitudine minoris Priani, rustas vel pullus, rex e tru est,s et degri κυ et Aenen i came constat fungosa & herbacta initar Soccitaprar Folia decidua rubescunt instar cancri coeli, aer Sueuin in. De rimamne videren Mercio rami, uod etia in in pluribus obnervatur silvestribus soliis. in ren reke ue re est, gelyh tela antire Zo Maiaren.ignum flavescit, ac narum ad misiam adcedit coloe Gen. IIet botu lage elae bre, em -in detissen
seu vulgari Myeno ligno quam maxime simile , sed imae, bet Sinde Megamaen Bayo-bout tere obh, duerassioribus constat fibris . nisi lius esit, mimisque du- gro radiger, mee re, en miti durariι, in Y suur nitirabile, nec in i ne strido, uti Sicti lignum. De retende te in Sichi--LAnas tresus. In initio isuviosorum mensium haec Saymen. 't Mou Dan de re en-Mo Dn vini ci. arbor sua dimittit folia, atque in Augusto nova regem ren-2γn bladoren in algustus gemini se me.
minat: Fructus ab avthas quibusdam, ac praesertim a disse jem ι . De Dra hun merian Dor renigrvespertilionibus comeduntur, inque hortis scruntur, traornamenthii de V er myren tegerim. en in de Misu ubi quam ciuissime exeseunt in altillimas arbores, quae metras, euarete dan Ner et eιdrix seis olyclaeuulaete vigent, ct ab Am inensibus prope suas ac des Isti bos men . die de Mimneren by Dare disseniseantur solia, ouae ipsis in usu runt. diadent om 't gerin, farre man de Haderen bebrem Nomen. lintine mam, quo nomine Ambo iee Naam. In la GD Samania. νιγὸ γ iu 2 Am. quoque vocatur , nullum vero aliud mihi eius inno- Ucb biet, unde m ven andere naam fies t.
Lmu. in cunctis crescit Amboinae insulis. eam inna te de Amisi eis Ei audem, eto montibus quam in planis locis, sed ubique densas sor. mael in 't g Ste, ala op de ola te, Over os in de digremat silvas. , chen. o. Ex eius ligno asseres potissmum secantur, Gebritia. Du beret etvert mos re runt emplaram qui ad vulgares adhibentur aedes. atque a nostris li- r um te et , die mm tot degeb-weno, HI, dis tariis Ba alseres vocantur, aeque ae illi, qui ex onLe immo edere Bayestostis nomen, to quia ali die sichi ligno formantur, a quo vix dis nimi hoc potest an Sichi, van de Ila men qt in in indis. lignum, famamae vero multo magis pallide flavescit, scheiden, dae dis au Samma tyn ine fretare, ham- pilosus est, ac Crassiorinus constat libri illo Sichi, ter, eugro radere, duri die van Sicii, με verre ranis ita honae notae ac durabile ep. A Sicti maris M. inet en duram nut. Vim Sichi 't manne eri Un υ nos ro ligno melius dignosci potes , quum h et multoma. later te onuersi essen, vernus1 γ etem veri r Eo is, α is rubescat, sic igni inpotitum strideat. Oportet vero in 't urtur etere inersi. De timuieriaden he Morian dan
In Rumpis Appendice iure adduntur. In bet Amtangetet tian Rumphius veri iat 'er η-
Tabula Decima Nona De negentientia Plau
45쪽
etiam latifolia est albor, sed altitudine ae
crastitie praecedentibus longe inserior, ita ut eius truncum umis complecti pollit vir, qui co Mem gerit glabrum & cinereum, succosumque, coma nus densior est, brevioribusque constat ramis
Folia gerit ampla, plerumque subrotunda vel ἡ- longa, inserius in rotundum desnentia, brevibu crauisque insidentia petiolo, plerumque opposita, ervicemque obliquam e Grmantia, decemi umecim, tamindecim pollices lonem, subtus lanuginosa seu pilosa, ut 6c eorum petioli, plurimaque limul ramorum
extremitati incrcicunt Plores magnis 2 ramosis in
Tacemis progerminant campanimmius Hyacinthorum more. ex quinque eramis formati petatis, extrorsum inflexis, calicem retere nribus, coloris albescentis in. eus Purpurascentes. Uni autem litorum petalorum in. zicunt quatuor vel quinque crassae cula et firma si . mina erecta , quorum bina breviora sunt, antheras luteas gerentia. α parum inflexa, caetera floris pars concava est: si vero hic adcurate examinetur, Dinaris criora dc minima peta a concreta sunt, triasee re. liqua maiora & longiora extrorsum flexa. & in oras Pariun circinnata, unde & in floris centro quatuor tantum stimina sunt. antheras gerentia, quintum Ve
ro pistillum est: Petalorum ae storum odor dulei quodammodo est, sed debilis; ex floris eretro fructus exerescit instar minoris pruni, non perfecte sphaericus, sed inresularis, parumque gibbosus, plerumque campani formi , sumtiux nempe latissimus, sed clau- nee umbilicatus, sed parvo apice ornat in persecte rotundus si maturus: Caro arctissime nucleo jungitur & adhaeret ipsi firmusmet estque succosa admodum uti in prunis, sed ingrata ci amara. Nucleus interior quoque camnani formis est, inserius
parum ex avarus, in medici t mulossis, cxtomeru--H t M. Flores Ianuario mense progerminant, quo dc Du tus maturi copi ieiuntur. Nomen. Larine mirus, i undurn Ambomentho, amrii. Devi. In Am inae insulis crescit non tantum si niste in humilibus & proximri silvis, sed ab Amboinem libus quoque in hortis silvestribus seritur ac colitur,
nec erat sana gerat mancum, atque propagatur tam
semine quam mpitibus. in aliis vero montibus aedensis silvis non Irae vive, sed ad ipsarum oras dc in
M. Amboinenses niaxime hanc amant arborem,ae Uiligenter eam colunt, suum ejus lignum adco aptum si ad immoxyla ex ipsb formanda, quum tam leue si ae Deillime excavari possit, quae cymbae quotidiam ipsis inserviunt usui, tam as circumnavi, dum quam ad meandum , quas summa cum alacritate in terram ct etiam in aquam norunt adtrahere, quae aue in aqua marina satra euribiles sunt, dulcis verulas cito comimpii ci inficit: Hinc sit, ut quaevissere amor suum habeat dominum, nee licitum est cuivis
eam dere: Hoe vero ineolam dotis naturae tribue re oportet, unde tam commodum a uirit lignum,
quo si destitueretur, minorum ae levium navigiorum commodo oc uis defrauderetur . alia equidem satis durabilia largitur natura ligna, sed haec non ita levia aquae innatant, neque adeo sacilia elaboratu sunt.
Reeres arbori eortex contritus & conrusus, Rus- mira expressus cuncta earnis Vulnera dc ulcera
eurat, laeviter enim detergente virtute fila liare empurat , lenique adstrictione illa curat. p. s. Num duplex est rubra sic alba, soliorum sor. Ina non multum differens, exeepto quod illa rubrae speciei paulo majora sint, in loneum apicem desinen. a. ae Iubjus lanustinosa. hinae quoque properia. ac Lubius maeos lanurno a. binae quoque prope pedunculum maiore venae fuscae sunt. lna albae paulo minora sunt. rotundiora, nee sublux lanuginosa,
46쪽
Albae speeiei lignum multra est ad navigia illa
minora, quum tacpe intumeitat & aquam auiugat, sed eito iteraim exsiccatur , nec rimas agit. E contra rubra lignum gerit magis russum, facile quoque intu- ineleit,sed si uccetur, facile finditur, unde alba potissimum costitur, rubraque silvestris habetur.
HAEe Titini sipuies est litorea, truncum gerens
multo humilOremae tenuiorem praecedenti, qui que plerumque incurvus est, inclinat, dg haud multo cramor est crure, aliquando autetia ad hominis crassitiem exerescit, ejus ranai sunt pauci α incurvi, corticem gerentes nifricantem, rugosum, ac nodola sunt per vestigia deciduorum soliorum, quique me
dulla fungosa sunt repleti, in horum summo soli a copiose litata sunt arcie sibi iuncti binaque opposita
obliauam eis mantia crucem , ouae illis Iutu quam simillima sunt, sed breviora eL staceidiora, formam habentia plani remi , inserius nempe annullata, superius lata de rotunda, in obtusium apicem uesimcn. , rravem ac de in pollices longa, sex septem, elata , superne glabra, insone lanuginosa, plurimis pertexta crassis & obliquis costis, petiolis auten, cras. sis & mrtis insidem. subtus purpurascentibus, qualesct eoliae longitudinales sunt. Flores brevibus crassisque insident pedunculis. qui primo coronam est mane densam, eapita aeuta sunt- mentem, quorum longissimum rividium est . quae in rex explieamur, atque illos Maxw- reserunt, sed sunt i fundibilisormes, seseque aperiunt in septem Octoque petata extensia & surtum elevata, sordisse albentia, gratum suodammodo odorem spirantia, sed debilem . ac facillime decidentia, quum mamentum in conspectu in venit longum . quod capitulo insidet viridi . l. in fructum excrescit. Hic sumi- adultum refert Hom. vel fructum Siri par, sed eas imminis est, viridis, ae demum niocans, supra circulo crinereo notatus, ae fovea inpressus, ubi & cordis miselh. ae porro repletus medulla fungosa sic siem. Amoris lianum est album, molle,& inutile: Lo serescit taxotis, seu in litoribus ad declives montium pedes sitis, ad silvae oram declinans, aesi ab aliis pre. meretur, ae expelleretur Tuticibus. Nomen. I.atine Tittivi Lis rara. Malaice a quibusdam Iiui Latis. Am inice in Miloe .ct Assunt . i. in linitimora Mabrevi & AUD Maeetir, alii illam Malaice vocant Pa di, h. e. Atium iminum, quum pistatorcs hoc solium pro malo hah t omi ne ad pistra capiendos, si in navigiis suis decidat. Laeus. Huius saepe una alterave arbuscula obeurrit in remotis ac solitariis litoribus saxosis, potissimum vero in Istoes ora & parva ceram. . M. Non sunt in usu eius solia vel lignum, sed, uti dictum fuit, ejus folia ab Amboinensibus piseatori. bus maxime exprobrantur, ita ut inter tigna hujus li. hri haee arbor numerata sit tantum ob adfinitatem praeeedentis Tittit: Trunci vero cortex in re Medicambet usum, Mus enim frustum ad digiti longitudinem in diametro eum paulo majore quantitate consecis radeum Socci mati M. aquae incoctias & propina. tu . inveteratam curatDysenteriam, quod me sicamentum institutum fuit in trienni insante meae iliae, qui per trea n Ises Dysenteria laboraverat, ac mistra
47쪽
tra morbum ipsis Dola d c um, quo intelligunt certum verssan een et ostri e Dan bero fering , --rar den Tree incantamentum . si Magus alicujus umbram scopis V - mar iis Myscbadumbe mel eon hedem stat, rumr disrheret, unde eius abdomen cum summis anxietatibus tum densemet mimie benaauthes Avili, dat
intumescit, ex quo cito etiam tales moriuntur homi- sebis u daay aan fers; iniiserio is 'te a virgeuinta metnes; sed sorte crit veneficium per quoddam toxicum, gin, χο 't natuurba M. si sit res naturalis
dictum fuit, una ex crassitissimis ec altissimis silucetiribus arbombus est, innicum gerens rectum, quom vix bini irvivo homineς complecta possunt. Has vero eo x nina ita profunde est laceratus, ac ille Samarnae, sordide viridis de fuscus, umini vel sesqui tota forma plerumque d serentes. . Prim L Siemur mi seu quida isti mum gerit lignum , & crassiorem magisque i citra corticem quam semma. altissimum erectum trunciam. saliaque habet inordinate locata, silurima sibi iuncia in ramorum utcumque cxtremo, CaryoPhyllarum soliis quodammodo simila, sed breviora, ina. Euque curtis insidemia petiolis, quatuor pollices lon-m , Dinos lata disitos, ad summum latissiuna, ubi ct in subrotundum aprccm desinunt, quorum quaedam iniense flava sunt, rotunda, crassa, glabra, sit me o scure nigricantia, inseme ravescentia, plurimis nuissimi, venulis pertexta, horumque ramul i seu rachi. em nodosae admodum sunt ac sere pungenter seu spinosae. Prima soliorum nomina rachidmus insidentia florem quasi reserunt per incurvos ramulos. Flores plurimi simul iuncti m is in racemis progerminant, qui primo capitula runt viridia Vietae seminum magnituatne . superius Iongo anice omata, quae sese aperiunt in flosculos albos stellatos de pentapetalos, apex autem iste in in rum centro tanquam pistilium Iocatur , post hos tructus cx rescunt rara, qui oblongae sunt haccae, minores olivis, diuque Q. rides, ira demum colorem adquirunt luteum itelli. num cum susto mixtum, sub tenui, Iema, & visim a
carae nucleus reconditur oblongus, ab utraque acuminatas parte, rugosus, multisque excavatus foventis: Hae haccae non semper sunt rutundae, sed si
Lignum recentur caesum gravissimum est, ct aqua resertum, unde & Sisti A re vocatur, sed satisfacile exsiccatur, ex purpureo risbet colore. sed siccum rus. se it, & tandem externe cinerei est coloris . estquen,olie, nec venis multum distinctum, sita nodosum. ae durae substantiae, facile autem caeditur. sed serrae
resiliit, estque porro leve, nec durabilie, ii nempe in locis
48쪽
locis locatum sit occlusis vel hinnidis. Densas amathaee arbor et vas in altissimis montibus ex rubra terra compositis, quales plurimi sunt Asnboinae montes.
Reeundo Sinhias femina seu latifesta truncum gerit
crassiorem, leviorem corticem, ac solia latiora, quae ad minimum duplo majora sunt quam maris. septem nempe de odio pollices longa, tres vel tres cum di. Nidus lata, cranturibusque constantia venis, laete vi. rtilia, flaccidiora, ct superius latassima, ac stab&Hunde desinentia, prioris caeterum similia, uti di eius flores Fructus hujus arboris sunt paulo majores, ac plurimum quadrati oris natantibus.
lignum mollius est, rugosus, primo ris sum, ae dein citrinuin, si siceum si, vel Alahra poliatur, venasque exhibet seu strias longitudinales, splendet-cue instar serici, sacile autem perdolatur, ac securinnditur, non vero tam hene serra, quum pilosa ejus substantia hanc magis retardet, quam mas. Oaidam tertiam nurus componunt Ipeciem ex utrisque mixtam, cujux solia inter has hinax speetus sunt mediar Linnum vero in externa parte flavcscit, imterne rubestin, uti maris. Serram omnium facillime admittit, unde & plurimum expetitur ad amores scis Candos, quum non adeo sit nodosum ac illud maris, haec vero pecies ad illam maris pcrtineta Anni ter 'L Fructus maturescunt mense Ianuario.
Nomen. Latine Uuxta Malalenseti Amboinense Seli: Luniarii nostrates ejus lignum vocant
Larento ut ob similitudinem illius, quod in Batavia crescit, ibique Bam seu Cr u Moer uicitur, ab Aimboinens autem multum diversum, mys cnim arbor cst majora serens solia, illis quodammodo similia; cuius lignum ex crassis constat fibris, estque pilosum, album, &molle, quod vix poliri potest, unde S ligniarii nostri cunctos asseres ex tali levi ligno conse s Bare. amores vocant, quin potius erederemus illos haec ligna denominasse ita ex sint illis tudine panni levidensi, qui inter omnes pannos levassimus ac vilissimus est. Mas proprie dicitur Suti Mera & Siem Batu, h. in rubra & lapidea Sicelitus, quum clus lignum duristim uin& durabilissimum sit. Femina vero Sisti Poeti, &Parammam vocatur, in Horamolieta φ . Locus. Per cunctas Am inae insulas nota est his arbor, praesertim in Hiioe 2 Boerone, sed iam per caesionem dc sectionem adeo inminuta, ut non nisi in
Usus. Hoc in Amboim usitatissimum est lignum, ex quo afferes seeantur non tantum aedificiis, tacuncta quoque viliori supellectili inserviente . hsque excuti.
tis tribus formantur speciebus murumum vero ex binis posterioribus, non suod ipsarum lignum mestus
sit, sed quia Chinenses laniarat Deillima elaboratu
eligunt. Ni hi asseres locis ponantur siccis, per quinde cim annos & diutius durare possunt, sed in pavi mentis, quae continuia ablutionibus obnoxia sunt, per quinque vix annos incorrupti manent, vel enim tum camosi sunt, vel ab albis perduntur formicis. Ex hoc qumque ligno tigΡ, quadratae costae, minoresque trabes aedium tectis inservientes secantur, ita ut euncta viliora
domicilia, cistae, mensaeque vulgares ex hoc labricentur ligno. Matis unum rubram rimas satile agit ac frangitur, quod non ita in seminae ligno observatur, undecim lius inservit minoribus navigiis ex hoc formandis Ue. iustuM ac siccum harum arborum ti m igni inje- bim stridet instar talis . immo magis quain Man: Man ignum, praesertim Sicchii albae, Lacillime tamqn ardet, sed cito in cineres Convertitur, D c car-
di bet, unde a aedes ex hoc constructae ligno uehetantis e flagrant citoque consumptae sunt, si fiammam concipiant. Ex alba specie optime formari possunt cistula , quae politae & bene depuratae instat Ieriei splendent; nostrumve Am in se Sieehii li-ersum omni ex parte melius est lava rum I ignoriram. Quando ligniarii hirae dunt arborem . pegma circarius truncum formant ad hominis altitudinem, quousque nempe ejus alae elevantur, ibique, ubi truncus rotundus est, cum caedunt, uti Loc in euntiis' ervatur arboribus. Siccum Siceliti lignum res trivim non tantum strideta sed odorum quinque suas eratum ad Minoia adcedentam.
49쪽
τει- a a Q. quoque conmemoratur.
HAE e quoque ingens est arbor reum
eiu non omnii vi rectus est, scd parum incurvux, exceptis quibusdam, quae erectae excrescunt,
suntque circa radices alatae, sed non ita ac praece- telin, ά metvstot, en Gustam misi, de dure vindentes, truncus vero crassatiem habet binarum ul- tetrae mannen an demens. De Ab se litigιetravino,narum, cuius cortex est cinereus frit gilvus, glaber, o mes, even, dun, tere lao en et aan 't otii V tenuis, sed lentus. lignoque firmiter adhaerens, ad venae, rast in 't .uantasm, en est 6 mit is, ου de laetum mollis, atque i umidus, cutis levem pruritum em Uem Ierim ut nectende, alimen auristis, viae di eitans. sque incidatur, Vulnus illud lividum con- de Mirtium frax -t-H uetvreb int, metem e trahit initar plumbi colorem cum grato odore. Mus M aure reue. De Durn is me via r siens en ι f. mε est ampla, plurimisque mitis & ramulis luxu- clericlisen -el res Me, Mn ue tam a. mriat uti Lingoa. Folia non certum observant ordi- Madoen Raan in Men valle orare aan deteste, dog mos m. Nurimum temen bina sibi sunt obposta, quo. t re tegens mes ander, en matre mei dirar viem rentum quatuor smus crucem e mant, atque ex sin- 163r,maar byhans iat isti seboot smi em me-seriis gulorum sere alis novus propullulat petiolus alia su- tue met ingere blagrem, v π dera m n ra cutstinens solia. unde hujus amoris coma adeo densa esti vim isos . Aun Y uitte se der oriens, Raatem In ramulorum cammo tarsula seu vamna excrescit ex Durne Uscherede, Can twra xlemae Maadies gem-s, binis soliolis formata, quae, quum sele aperiat, unum meu 2 menda, em es two 1-Πbstrahes orthmo. alterumve soliolorum emittit Par, quae ramimum ad- die men in 't eos vom Moeriel Muri atramen. De Ma spectum pro fioribus haberentur. Folia illa Lingoae ren obtin die van Lingua t, det on her miger. referunt, ita nant magis cordi formia , inserius nempe te uriensem, , t imit, enu schirin ιων-s rotunda & auri sita , supcrius a minata , tres spissi, drie en Dire euerre era lam, derae besne m
M, , suntque laete virentia, ad oras saepius rubentia, se teri beeter, o h hebbenetae mee, tendereti de renerit conmaculisque ferrugineis saepe adspersa, plerumque e- T blad tanger m de andere,o04 de N gibbaae; bibe i iam una solii pars longior est altera, uti in Solanis. υι men im deran F niti. a Flores in hisce arboribiis non obsiervantur. ut , vem pitulas reserentes longis infident te, Isaar et v bten o Alti ens 1 en o Live dinmenuibusque petiolis, ex quibusdam itidem Varinis, quae 'et jes mori, ineue uit emige se eden, dis men Qter tamen raro supersunt & inveni rur. Fructus itaque zelans dare am vind. De W-bten damim laene μδε- parvae sunt pilulae instrum o impisOmm, tribus, 3 - 1ens, aci ςr te re reten, operae, Dier, V vas durum vel quinque simul inu lantes pedunculis, ibi ex fleeιθα o mati orsaande, van enaride urene Icta, simpliemus parvisque squamis compositi sunt, 'bique Mura marit, die me: Maroneole in Y mi Men roni
in inferiore parte tanquam in Centro cirea rotundum em eran kseen is p en, adi m eri- M, t ramen seinem. X napim semen referentem,concurrunta sim- en entiis draas er vertonen, reo ream, Garrabron. pliciaque exhilunt filamenta primo viridia, dein susca, albis aut nisu ra ervi, ligi asci denda: dis 1 - - esque conterantur, satile decidant: oportet etiam ar- ω νοοι zyn, eerhy de machim v rLDevt,endareia rem ella venistim, antequam hos proferat hami M Ne -- brior, e Ner, 't risidit, mel la Marunde di non multum nori sunt, in hisce vero, uti vi. daar inflecten, quam vano bones Ismen detur, semen latet, ex quo arbuscula progerminant.
Lignum duplex est: manv citrinum habet colorum, Het Mut is metuerro, dar eran γ m-εIm is litti uulsimam&densam substantiam instar Tiliae ligni, geri. Mers .m dies n)D nsie,seb intonaen sed duriorem. Uenae in hoc non observantur, estque I r, dg barderi Het hero gem α eren, re is me splerumque concolor. atque in quibusdam tantum locis eenseu vim estitius, inlututes tu bire en d να- albentes magis gerit maculas & strias, quod vitiosum ge mittere μα en en Meeperi, 't ut vis een fretit efin hujus ligni asseribus harietur, si vero sit siccum , s, missandi aan de planten re botiden meres. Duri Σ31ide, villime elaborari potest tam serra quam dolabra. vl- ι ι by etu terr ἔσω stelIt Maris en , an eois de Mat. nonamque spirat odorem, qui in licco ad Mephitian ali sitiin, en meo em Unarbudn re granist, distet Meuilit, in diremti vero latistum, dissiculi r quoque 'te qae orat retit deis, riginY- , etiansversaliter caeditur quum iecures nimis hc . me agite, is meas in emoverit Perstetit is, emeat traseant, per longitudinem vero facile finditur, tinmota- olan te IL, Ma t. mar in de te re sebiat Miliet, pius magis qu m ei Martis 'ratum est: Recens lignum 'in dumis mere ala bes de X 'ma rei 5Vir. Hesee vitellinum habet eolorem, rutrumque cindit subtilem, Mut verto e bem di gres, Hen se jubtieis rast, die qui eaenitescit, si eum vero constantem citrinum ser- op cin λορ Maum bestren, metar et mete haut alige. vae colorem. Alterum vero lignum , quod seminae et i, Muta et ubest muste eminuanti Mel. Is tander habetur. magis albet, ae faene instar Buxi pallidum, dat m 't Ua'en M H, ii miner. m et Us ranihilominus tamen tenuis ct solidae substantiae, melius. Meea ias Bua Hom, nisi te non m digi diis sub n. que elaborati potest quam praecedens, quum non ita sie, later in te Lemeritu do hel erige, om dat trali facile mu
50쪽
facile findatur, vinumque ΙIispanteum odore aemula- nisi Rheura, en meraeis aer mi Mosese mon irris meritur. 1 ajus quoque species ob Amt plerumque alba, Min eo etnore hier van, mees Sciatu urit, deertemittanae rubstantiae ac durioris utrisque praecedenti- fm vians sorte, en borcer dari de die e Coora Aude, bus, quae rapina. ita L. Batu vocatur. quo- t meo stren-Lais of Lassi Batu menit; aan bladerennam sori inter sese non multum differunt , excisis Hesebulam nisi te et Em manandereri, Lebes dat die quod illa seminae sint oblongiora ac majora, plerum. vo Y eoas m uxu lanmerpere en eraster tyn, Que etiam haec est frugifera, quum in nuru rarissime is 't relae meos Dracbteragende , dis inen aan 'imminen
Ufui. optime idus lignum inservit ad asseres, ex Gehraik. Idetis emetere viam limi, omplariam quisus cistae, scrinia, ac menta formantur, quum I, da, van is tacen, die μενὶ Φον de xistema ery eiora, tisint. ac politissime elaboraeri nossint, suaequo ornan, tot risen. Um, en Dosi,stm dat de is hora vatio, tur tabellatis ex mono ligno factis: Hunc in finem entre Eladatimnen emeri morden, is rorci Eb-savissima eliguntur segmenta, quum vero liaee macu- hein Isten rere fraD saan. Hio ise venies men delis albis sint notata, hinc opera haec elaborata Cala'- virio ιβε sciam, en om dat dinis liqvus Deiaera oleo solebant obduci, ut uniformia & concoloria isure et Bebben, G p ero men de gema te iserti sunt, quae tam diu potiuntur ac meantur. donec oleum divi tano mei Cotinus ol3 tabest ien, das 't emta hoe penetraverit. Melius aurum est, si Lini oleum estirer aure, t welammatis da olante Inmpesul, hune in finem adhibeatur. atque calefactum inlini, tot dat γ ω Qt. Λ set ister in men biar toe ID-tur. quod melius etiam ligni colori respondet, sin vero MadclI neera , 't rasve mal quam gemait , dare op ju L. intenso tingere velimus eolore, tum perὸo- μοι, 't vitalia αλ mel de color Dan 't heus res me
uiae partea calce Oboucuntur. Oae per noctem ipsis adhaereat, dein vero aqua salia Uluantur ac depuran. Mur-α arer, en Men get.
aedificiis non ita utile est, quum per radios solares Tot den biaik-s is ita bequaam nisi, om das u Gortactum facile rimas agat, Boeronenses vero illud adhi- δε hutem intra geravit, siet Iphi; maria Merom euhent in navigia, quum illud durabile censeant in aqua nisui an t tot densurepr-ω- , en Murin 't vin emmarina, cui vero Fliri ligniarii obloquuntur, quum durahel bout in Me mater, het meiae strie tu erit
experti sint, teredines facile contrahere, anteham den dei re en , in rubinde remuis dat dis λη-
nationem ignorantiae ad sint, quum nimis teneras nullaan badde: Dreb de Inlari s besebia, gen de dima dat arbores, vel mod pluriniistum vitium tame rem inmetensis , οὐ die δε Domen te joremis recens adhibeat lignum. hoc enim instar Conin hanen, of u meia 't me esse gehre is, dat 2D 't te verseo
quam tardissime exsiccatur, ita ut per annum te nenia tes Y MIeri g/, vi erit mimi die hovi, MI dat candumst, antequam in usum voce ur: Nigrizantes autem c assu, dringi ver πυ- ρο, merenti πιι m Daristas inculas in aqua contrahit marina, vel si in oc- ges en bis .eermen im 'tin . Het sente cluso depositum se loco versa antea non me fuerit si oormemde iis t-blaat p, sten in in diater,efineatum: Caeterum incolae hoc lignum putant durabili- em sedo te plavir lugende. ala bet u moren nisi tertate tua proxime adcedere in navigiorum v ad illud aegre gemirer D. Andretino boudo de Indundos die sari: Recens fabricatae cistae ac scrinia isto labm h aan bes eruid in den se beeri iam via hetna rant vitiis, quod diu tetrum servent istum odorem, siti. De verseb gem in hisen m L m. hebben maesertim si lintea non rite sicca vel chartae in iis assi in dis D ute, latra lanx dien visio reia bebo o. inserventur. et deris dati men quaingia τι nem et , en pur ar in dora. si Otinensum vernicem TVar copiose hic habere- Mat meti cin Ginero vernis 'at in merulaed aiamus, lignum hoc corrigi Optime msset, atramento Ner ὐ m. men muri via mede dii Bout rere verisuis nigro tingi itidem optime potest, ita ut ineno quam ren Emnen: Men hau bet mel este smartu in veris proxime adcedat, qualia jam multa elaborantur cu- uen, eat v ΕΜenditia Lei h mera. Medante De la be bilia ae sedes, quum glaberrimum sit ac splendeat in. 'edo en fleeten nu geman meram, munitet timi mu
Anno 1666. arbusculis ex Merone justi in Ambolis In V l665 tib is inena b Aes Dan Borea optiam deduci, quarum radices licet constastae, in hortis Ambo ina laten Asmen, daar aan de toris ex nox at o tamen plantatae hic satis lκte germinarunt, ae intra se,ure uia , en atriar in renue Dum mplam, Garpaucos annos in crassas excreVere arbores. qua ter. re videt great nebben, en O Drte diate Momen vitare n. io decimo nondum anno fructus produxerunt: Pla- Mar in t ix iaar nox gem --bten droeten. Wrbe viosis mensibus tentavimus has per ramos propagare, benim de regen-M Om ora gestrorum de La ken is Deris quum nobis videretur eius lignum esse satis vegeta. platuetia i dat bet om ζωμDeen ren moretur sev
tivum inllar Lingoi, sed hoc milii non successit. υ uim με bet ting , -- αι via e mei iuuent