장음표시 사용
211쪽
vis antlimm gerit brevem Cumini semen reserentem. Cumin-zaad, van reia ster etes, en mel tere Mngenaam, oris gravista molesti, nec grati, qui proxime adce- navigilo de meo die viri Coculi Indi. De trahiansaandit illis C i Inam. Rami vero nisce raemis ex mei dera trosso uic dem blata gemisn sea Druγistiae, petiolis soliolis ortis onum lania heladen.
Talis Centesima Trige a Seca Ma De bondera taee en deriisti Phat
CAPUT QUINQUAGESIMUM LI. HOΟFDSTU IM
A - duplex est, prima vulgaris seu parvisolia,
altera lati solia est. Parvisolia minus raro in arborem excrescit, plerumque enim frutescit . in multos sese dividens breves ramos, unde & densam format comam. R eortex est glaberct suscus. ad surculorum ortum suodammodo hirtus, non per spinas sed obtus, apice ramulis vero solia alternatim insident, illaque Him-HVi tere is reserunt, sunt autem rotundiora & glihriora, ae plerumque Elipticae figurie. unum cum
dimidio dc binos pollices longa, fabra, dc ad tactum
mollia, intense viridia, pauci e albis venulis pertexta, subtus glauca, saporis irataui, plurimi autem ramuli simul excrescunt uno ex ortu. Ex quavis sere foliorum ala capitula quaedam viris dia progerminant, quorum tamen unum tantum excrescit in patinam quasi parvam, primo testar pomi viridem, dein rubentem, in cujus centro granulum locatur instar pist, sed parum compressum α umbili
trigona, leu trullula micrentia conicilli gloouli, Re
totae semiua aemulantia. Patinae lue eleganter rinhentes, seu calices ac fructus elegantem praebent as1nectum inter laete viridem comam, diuqtie pessistunt. Ita vero potissimum exesa sint a nigris formicis, quae Copiole hanc perambulant arborem . siemque niserrima sunt: Cortex satis crassus est, suceosius, interne ex purpurco rubens colore. Lignum album m. circa cor purpureum, satis solidum, non vero durabile. Secundo A. n pictumve crus & cliquando virum crassa, ejus cortex crasior est illo praecedentis, interae pallide rubens &suc ostis , solia ejus quoque alternata iunt, duplo &triplo longiora prioribus, haec vero istas patinas seu caliculos non gerunt, fructusque plerumque rotundos reserunt nucleos: Lignum externe albitat, interne rubet, prima specim litora amaet inter alios frutices crescens, altera magis remote in ipsa terra in levibus silvis provenit. Noe n. Nora est haee arbor Ilitodnti nomine AIIdc Mahumda, h. e. Pharmacum Smm. In I Aytimoram , h. e. Malal e Π Auiau, Ieu fur. culus. qui transmittitur. Usus utriusque arboris hue mihi nondum innotuit, apua Amboinenses enim spretus est frutex eorticem vero latifoliae speciei vidi adhibitura ad Octas Papeda desectu melioris. Idem quoque cortex Sueuero infunditar potui, si alius deficiat. Prima seu angustilalia species, si in arbusculam excreverit, trum eum sormat eurum, qui postibus minorum aedium in. servire potest.
212쪽
Nostra natio hanc arborem sam cum Indicam v I An oma Idaeis ureia dis een Indiaan sill miereme putat, quam sumentia' non penitus reiici. V Pediu sen, meiae gemelen UI nisi ilaene mal miniamus, licet malpram differentiam ii uer binas na, cen Lemuerpen, mar hemmun echter nae Ceel m.
Ce observemus arbores, praesertim quoad vires. I u- deshod tui ho h de, imonderbeio in banen. Hyis I lex eit, domestica & ut vestiis, cuique autem sivi - t euerisI, tamme en muri, die en leder em Metonderare imbuimus caput. I, Vates seeven. Go mira dumemea mediocris est arbor, haud ma- Goemita, de tamine , varia e en miarissaare bam, j'r Limonio, rotundos Grens ramulos, firmos, ct meι g tron ten Limoen-boom, Θ heso ronde tala. siccos, nulla vel rara medulla repletos, vetusti vero hens, Iiπ en se Ug, hebben oen of eine meta, mar
Folia ejus cruciatim sibi sunt obposita, quod caete- De viderem Raan tem malistuler er in Y rus, etrum in rotundis ramis raro conspicitur, quaedam vero quin antiretinis aan renis ta lan weine te iam is, disparia cruci formia injunioribus armoribus oblique posta Mo ra nige isti gen a ejonge di iam inrt se, ' sunt: in aequalis sunt magnitudinis, di sorinae, juxta Z3 23n tuu onaei e gr6olle en ged ale, na de Imaestianas species, marem nempe S seminam. mamia n e Uxen.
Ina maris oblongum referunt cor, inserius binis ro- Ve Pan 't manne en g si en e en Ianoeer g fert. V tundis auriculis donata, stipe ius ui obtusum apicem ter nisi tmee ronde bit . v rvret ten Im penur, G. desinentia, sex sentemve pollices longa, quatuor & en I. tamen lan g, ψ. eu 3. breed, Gn er. more, on quinque lata, Obscure viridia, integra, excento quod seMaia, hebescende rege, die Minem mera grai tenera parum&le serrata sint; illa seminae Giora une Die van 't radius en 23n horter, der, na 'im sunt, rotundiora, ex flavo viridia seu flavescentia, greme ire stende, hoci et rapas, ense benam Orbes utraque firma sunt, & ah utra rite parte quatuor obli- 4. IIcta vetete riuen, b ara vis ren Siri. Mas, arn de oti quas gerunt costas fere inllar Siri solii: vetustae ara hinen etyn minu bi Meren, gebeeι en es en, mar metbores rata gerunt solia, integria, et glabra, sed ves- boahelan beetet, en amenelah. Oia me es do π reten. Denculis obteiri 6 inclegantia, ac pleramque exesa. Ipsim reui is erat Iotaiar. en ocin D -aebtig, ezaar van het deurum odor est grax is & hircinus, a quo nomen obti- naam brest, os geli onra Nasse vis, na die ean mernuit, nostra vem natio illum dicit adcedere ad Sam- tre unde, san O; ge bladerem mel rosera, inraude buci odorem ., ' iique in teneris foliix multo p held ias 're de m op 'Di, quonere Milo je ontrantior est . praetenim si a Solis radiis fuerit exalta. reris τ' om etu Dr ψ, maar aan de cude Maserem, eutus, quum & liui is arbusculae odor late seis diffundit, D eum ' Wrer , ru u men 't velae. . qui in vetustis soliis & nebulosio tempore non multum percipitur. Flores limitibus inere uni umbellis, quibus sam. 't Bh MI stra Gortas diergere e sillan, ala can de huei sores, fiunt autem paulo minores & magis vagi, ketur, doch et mathisen re, en de Ider, vanen et e mi atque hae umbollae ex simplicibiis formantur crucibus . senilemo t. Ieser biremne is hirenensus mi , geln aan sque vero flosculus pusillus cst&sordide albicans, de Viter, duar sp ves en aan γ mmflan dier Inauci in Sambuco, hosce insequuntur in semina similes τμlam. ιe Veren , Ieto te en ronde besen eoeb eens quoque fructus, nigrae nempe & rotundae baccae, du- to post, in de eruebi dragende δει/aat euer, en merepto autem majores, & umuella Dumsera laxior est in t malunderenge preψ dan aan de I ser, vin hinnen
tinent durum ci angulossim , quo a Sambuco Sis lania.' Sibo, i, lignum secum est, flaveseens instar Cerae, Het heur is orari, Velachi g, of et feb-untdu, Ian:
longitudinalibus 2 tenuibus ex fibris constans, & ju- era tu en ID, san de Ionge bomen met em hisen m terniorum arborum pauca aquosa medulla repletum, in arbre hera, maiar aan de oude, die een man dia xyn, .etustis vero virum crassis simile non reperitur, sed die Velne imu meimg eind, dyn van hinnen hia en cerihi trunci intus concavi sunt & cariosi , licet autem mes ina; bo v I Δι ι θυι nu drom scisna, Nisi vis lahoc lignum siccum videatur, immo quum recens sit τε eb v api Uera, zo is Y ecbter rengro . Mus, Y carium, est tamen vegetativum, quod facile proger. et u ligi uetutiat , vis π tito maar eenso daarnan M. minat, si eius stipites terrae conmittantur, unde & Garam Cinci men her o re es in de misera of he nitam, ubique in sembas reperitur & circa hominum aedes, en Omirent Oningender me erun, daar itureel in aera ubi luxuriose crescit in omni solo, praesertim in molli in auerte I grana, docta lieta in em mile randyonta, en& sabuloso ae mainimo. ni et serre Ean Me Radix solidicis gerit lignum, durum, Eleganter ve- De et rut be est nN d ter boni, sera, um3 vadert,nosum di stavescens , vetustae vero albores caepe ab c Ueb vera vig, e reiis 2kι men σαὶ ver bomen οὐ una parte apertae & concavae sunt instar Salicum v aan de tene tue Geneu λι, φελε de inde usi edomen, restarum, atque truncus plerumque inregularis dc in- en eostr ansis dem Iam me scirit, dare van men intia complux est, qui nullii sere recta exhibet tegmenta: nu regis On Irmen. De tapa muclIm tiri ineu in A'ο- Maturi fructus Novembri & i ecembri conspieiunis Tmler en Decenuo.
213쪽
solia basis sunt , unde & hic semel m to describentiar in itaque cibus, qui ex quibi am praepara tur piscibus ad patredinem vers cibus, hi in crassas scinduntur paries, cumque aliis miseentur viridibus foliis, in fragmenta confractis, quorum praecipua sunt haec G e rae, oleris esti, Arboris x Iuli is ex tenera folia Peponum, & Curarae, quae Pipere, Sala, Allis, Coriandro, Cumino. ct rapsato Calappi nucleo bene condiuntur, atque haec pasta in Oblongum sormatur volvulum, qui recentibus involvitur Musis soliis, &supra aquam fricatur in machina Cucussan di lar Si hic cibus mensae inponatur, exteriora tolluntur ista solia, reliquaque cibi pars comcditur: si hujus arboris solia quotiuie in aliis cibis usurpentur, lachantium
lae generant. Arboris cortex lentus est & viminibus inservit, unde & ex hoe fila sormantur, 'uibus omam conligant in messe: Ex radicibus manularia fabricantur Pamngs seu majorum cultrorum. Macasar ses dicunt hasce arbores in ipsorum patria antiquis temporibus in in. sentem excrescere crassitiem, intusque concavas esse, ita ut monoxyla ex his formari possint, natura vero h minibus inridens tam commode hinc monoxyla conquiri, postea non permisit illas adeo crassescere. G. I, , hirci, & oves maxime haec expetunt solia, ex igno Panga Ten, smiliaque murum murumenta m
mari possunt, solia caenosis adcocta piscibus fluviatilibus, ipsorum ingratum tollunt saporem & odorem.
GUmira Auestris est arbor litorea, quae crassiorem
serit truncum praecedenti, nunquam rectum, incurvum, α ad mare inclinantem. Rus folia tant breviora & rotundiora. scabra, de crasta, tuberculis obsessa, nec adeo penetrantem spis
Arboris lignum non adeo Ion tussinales gerit Ia-bras, quod amicat, & parva aquosa medulla ametum cst, per totum sere annum liac ar r fructus flore oue proluvie , aequa ubiquet in litoribus crescit. γ-tissimum vero in laxosis, ibique circa radicem, si misvea formetur, aqua dulcescit, quod multum in Hi-t a compertum fuit, antequam ingens ille terraemo tus anno I 67 . fuerat obortus, per hunc enim omnis duleis aqua disparuit I, omen. Latine Gumira Litorea. Malaice Gumraa audi inice in Hii a GDOIa, dc tantum OIa. M. Haec arbor nullam exhibet partem edulem, eius enim solia in olus cocta verti nem caussant. In re Medica etiam nullum praebet ulum, nec fere ulli
alii inservit rei, nisi quod das lignum siccum laeo
Tabula Centesma vigesima curaria
214쪽
CAPUT QUINQUAGESIMUM LIV. HOOFDST V K.
Cleadaria Am utensis est amor silvestris, Prope stadaria in Amboina,v een II out.boom, Minu aradices parum alata, corticem gerens lactu leun ul π vi setisse id, en mel amu van Iebresse, utem, solium rius quodammocru illud rc h ademigetinis dat vandavi, navo seri, superius autem magis acuminatum cst, quatuor, toe 3. en o. dumen lang, scisara a. quinque, α sex pollices longum, vix binos digit0β Deeu, Vter en voren tueralis, mel mele geeli diseralatum, ab utraque acuminatum Parce, plurimis Con' nilarea, graa -groen,ge 14 ati die to G avos, etens hins venis transveri ilibus Iuleis, cx cmerco viride cir orere, en digi op muriander strande. 'ι Hrus ulis. instar illorum Guna , inordinatum, plurirnaquc ar' rvi d, eu Par er dan das v.rn Sikki , is vireretia tiγρcte sibi juncta in ramorum extremo iocata sui: . iij Mne hebor e de boseb-mlin of hre Us, die men 's nugis limum pallide rubet, duriusque est illo Siccn: Ex iues, Gebe Mimen boort ringen en Abreeumden.
Mus cortice cicad. x generantur, quae per niactem in de Olie de A caneeten Laipy beten, uar eum dem boum cunctis Amboinae silvis c uitant de clamitant, axque 23neu naam heest , en I menbem in YLuD Cica-Amboinensibus dicuntur Mi53, unde & nomen suuIn curia sonita est haec arbor, quae ita hinc a nobis Latiuu C
est,aeue porro usque ad solii finem corpus Q cndi' en Iovi rati ri, tot dat V Iighori in bote1n edes blaastur & generatur, solii costae in pedes exercicunt, v cis ais, deribben van v blad Uerden de Dotjes. euncta vero hujus arboris solia in cicadas per meta- a Le de blatireu Dan reten, mutariaenge en Priri nen, morphosin non transeunt, sed tantum 'undam&Pau attinely An ip mrimige, daar de meeste Mest vanea, maxime vinctativo, nem re hujus arboris, sue- den boom in zit, qua uneer tis' gesi bapen, en 't bladeo turetent; quum cicadae caput sit gen acum, atque in ran Gos segetera is, etes eater is Mapen Coercen, etsi ite solium in cista deponatur, ulterius tamen cae, dat men de Voseu te blaterea tot Baracia L. merere erescet, ita ut d Erpta haec folia nataviam trans-- arnion et aletlen ian, hod 't Frest ferri pollint, ibique etiam notari Possit, quo modo uit ι bladurere; dstb antire, dis de etaieu mat nati iter Cie a hie sensim ex folio isto transformetur: Alii menen in te resen, mi onen me transformasu dis bla eontra, qui res naturales adcuratius investigant, hanc de rem in he/sen, mrar z. Men, dat de Spriuibaneu iare soliorum metamorphosia in cicadas negant, dicentes oers br densui in diat diau druum, dein Re dan Mi ustas ova sua prope solii petiolum ipsi infigere so- uuiseiden iussoben de Feode velle tens Tan bet Had, re filio, quae Inter binas solii duplicaturas laventur dc brest formeren, mel ondem es ih bc Iea Iaaι ωα dis
extendhntur. unde tale insectum generatur, quod in- gerae, diadaar ve omen.
dagandum relinquo illis, qui istam limabitant rectionem. Si solia in textu supra Iusto modo fuerint descrip- Indien de bladeren in den rexi .e I bHebreven x , etsta, angusti soliae spectui fuerunt, altera enim ejus la- - es bet rensmania due zstortem res ΣΡ, quant emtifolia decies inventa fuit in vicinis montibus fluvii Guere bredere marte tigrestiaeu aan het ἀaalgebergie, Tephantis, cujus folia a quinque ad septem pollices ara den Oliptant, mar van δε bladerem lane mire n.
sata, sorinam gerentia illorum Ni i . in , re '. - et ala dis ea n v breMMadiga Sital, s f, n est protuberantibus collis inferne donata, unde dc λ- uit lex endo roben an μιν m. die in bivia emininisi tum iugosum quodammodo est instar illorum phron e Id ma en, ge0 de cis avss-b Iadere 3 n. Inregularia lunt de arcte sibi iuncta in ramulorum raston zander orare, en dimo mali an rndron n. extremo, brevibus petiolis insidentia, quae in rama' aanu vo Orse der ryx - ορ horte Meves, deuel ε-t riorum inferiore parte, ubi de idua, tubercula plura, ctan de r ueni, daar D s evallan etyn, vereis non quae ipsiorum vestigia sunt, relinquunt, atque lixe talen, ars of het Gornen mareu, de color dor pinulas obtusa mentiuntur, soliorum color supemeelh his eren van Meten is rest graen en glad, ct ribis Hilaete viridiv ct glaber, venulae vero inferne flavcisunt. van onderem et n gereticurg. Post solia flores progermistant in ramulis, qui mihi viter de bradere u D het Nonis mori, non δε hue usque ignoti sunt, hos vero insequuntur fructus ostent, Unde mU onmend. mar op vostem de eruitim solitani. quam in parvis racemis conlecti, forma ten, eto enceldinis khene trosus havende, ingeduanta parvarum olivarum, seu 2mi persectarum nucum a- ean kleene Οἰ m, of bs me ene metri-niuen, t . uvellanarum, in brevem apicem drenentes, primo vi- diris trie bovem Op, eeta gras Poen, daar na turperis rides, dein purpurascentes, ac tandem nigerrimi, sul, HUn, teri Hatsen pia flari. Onder de bu3ω D disu exteriore, tenui, di inueois conice oblonga re n- ne, en flvmrige RPetre, legi emta inopten θε, met tui nux, satis crasto putamine obducta, in quq nu- een rece0 e barrie fcbaal orineven, en Dor binnem e neteus eontinetur albus uti in nucibus avellanis, sapo mitte dies, obh in re Isaffinnoten. bitter tan μυε, i, amari eantis, quique in bina segmenta dividi pin die ete in ri en Hat Oeten , verbergende een it ori. test. granulum condonvalbum, capitulo insistens, quod len, em Hoplestiaritae, Dariu de Ga bagis eu
Fructus ΝIartio 2 Aprili observantur: incolae hujus De ururaten et et men in Maret en April. De Plan., i, binas notant species, angustis ollam ct latifoliam: deri dia ιn 'er re a. Morten van, s bladu en bret d- Eius lignum est satis durum, atque cortex pauco con- Alasg, Y been em rede In hard Mut , en de cistise emstat iacte , Hic supra ignem tostus, sic cum Siri Iq- metvix me meteste over 't mur e n mininu obrari'n1neta masticatus conducit a phthis, est unim dulcis cc en nisi Siri Pinant ge irrumi, iis med mor de Iprinx,
adstringens. Want D is met , en rameniare tende.
215쪽
ailmsicula species videtur silvestris Caryopliylli supra sibis. a. cap. 4. descriptae, uti ci a
vulgo vocatur, oportunum tamen pu avimus
hane ab sila separare, atqde hic eam locare, Quum maxime disseram, haec enim humilis est arbuscula instar fruticis, simplici surgens trunco, qui plerumque sinuosus incurvus est, vividiturque in binas species, in albam ct rubram. Albae speciei rachides sunt firmae, rotundae, st te nues, in quibus solia per bina paria cruciata sibi obposita sunt, & quinque sexve paria uni insident rachidi, quae tres & quatuor pollices lono sunt, ultra unum lata ,sicea, tiryophilli soliis simillima, sed breviora,
inserius rotundiora & staceidiora, eodemque modo sinuosa, parallelis qii ue Menis pertexta, quae ad rasin sinus concurrunt, saporis Mistringentist. Tenerasin
Ita instar albi serici splendent. Fructus rari sunt. inque ramulorum extremo extrescunt, qui baccae sunt nunc talitariae, nunc geminae S temae simul longo insidentes pedunculo, parvae,rcitu dae, instar haccarum sicca duriu*cula vi parum rugoste, atque supra coronatae soliolis quatuor introrsum flexis, sumque repletae semine parvo & an losis arcae eonpresso. Virides hae haccae mensectodiri observantur. Arboris cortex est tenuis, fietmiis, adstringens, ra morem Ascus, inferius ex viridi & cinereo viticea. tusi Lignam ex tenuibus constat fibris, exterae albi. cans, interne pallide rubens, satis grave dc durum,
illi Carvo hylli silvestris smiter in leuibus haec arbor crescit silvis, & in planis eam is in sterili & saxosio δε-1o, quaeque in sterilibus crescit campis . brevia de fi ma Drit solia, ab uno cum dimidio ad tres pollice
Ioneta, insone rotunda, se me in longum apicem d mentia. Tenera ejus solia in ore masticata, adstringentem dc siccum praebent saporem instar questu: Dcntes autem confirmant, dc cattianos extrahunt & si
Nomen. Latine Cura pullaster alter, distinguendae enim est ab alio Gam ophyliast δε frutescento , Qui in
mu): Lituit, h. c. parvisotia silvestris Caryophγllus. Amboinice Arcitu Laro a Dun & απαι, h. e. Ra visoria & splendens is eo, melius enim ad 'causPercium quam ad chryophyllastros. Usur. Trunci ad palos adhibentur, sed qui raro in veniuntur recti, manubria instrumentorum ex hismoque sormantur, soco ctiam inserviunt, quem inlinem aeque conducunt ac illi frutieis marii seu Salar, hoc enim lignum humidius est, solidius, ac tarde exsiccatur, atque ad oryzae iudiculam adhibetur. Secundo rubra Carynphylla seri species haud multum dissere magnitudine 6 forma a praecedenti, excepto quod ejus ramuli ex fusco rahente cortice sint obdu. ti, intermixto purpureo colore. Rachides hae breve sunt, ae dividuntur in plures laterales ramulos rotuneos , tenues, ae firmos. Rus solia quoque parva fiuntdc acuminata, brevibus petiolis insidentia, bina sibi obposita dc cruciata, binos tresve pollices longa, unum lata, horam nervus medius ab utraque piratu. herat parae, suntque porro sicca, crastiuscula, su. me viridia, ac venis stre destituta, in me traulu. Ium protuberantibus, quae prone oras in sinus com currunt , saporis adstringentis, aulam sis adcedentis. Flores racemos excrescunt in ramulorum summo, qui copiosa sunt capitula , pusilla , in plurimos sese aperientia scisculos, sordide albicantes, qui intus ropleti sunt brevibus & mbentibus staminibus, quos Diuus seu baccae insequuntur rarae, minores si is Piperis. Arboris lignum est grave, talidum, tisiccum, run
216쪽
NO men. Latine Camophliasser riser. Malaice T dene. i. Dan Mituit, Aindoinenses, uti dictum, hanc parvisol iam incas putant esse , et que confundunt cum. Cuju Laeca ob mbrum ramorum corticem: In vent 1is ercseit milibas, ubi solum est durum, quale est
Folia ejus in ore masticata, copiosos ex gingivis adtrahunt humores, ips itumque tumores curant.
Tabula Cente a Trigesina Sexta
ortex Papetarius. Coelii Papeda.
Papeda diu frutex est, sensim tamen in s.
crassam in diametro, ejus ramuli in breves copios A rachides dividuntur cruciatas, quibus unum alterumve soliorum par infide, nunc inpari extremum claudente, nunc nullo. Folia cum illis Dabani conveniunt, sunt autem multo minora, tres quatuor. que pollices longa, digitum lata , firma, glaesa, eginiense viridia . paucis pereexta costis, ad Oras raro dentata. quae vis ractis ad ortum ex ramo hina G. xit latiola rotunda , equorum soleas reserentia, sed non dentata, ac potissimum eo in loco, ubi floriferipedunculi mercleunt. Coma tunera cleganter susca est saepe adeo copiosa, ut totus aliquando frutex sulcus videatur esse. Flores hinc inde proγrminant ad rachidum ortum, ut & ad ramorum extremum, ex julis oblongis, binisternisve simul progerminantibus , palmam circiter longis . ae bifidis. Ipsi autem flores primo sunt seli. talia parva capitula, pallide rubentia, & in flosculos vix nouibiles sese serientia, ex meris enim lumbrabus sere compositi sunt Cuiumeti flores reserentes. ictus minimi sunt, vix magnitudinem grani tritici habentes, sumque hisdi, atque quaevis horum pars netur, vix grani sabuli magnitudinem adae ruans, flava lanugine onductum, quodque lacile prolabitur. Trunci cortex est crastis, cxterne reuosus & fissus, interne rubens, succosius,& mucosius: ustarum a
horum lignum ex albo ravescit instar Syderoxγli seu Metrosideri seminae vel albae, poliri ut iam potest, estque satis durabile, unde& aediscus etiam inservit. Floret Januario, inque levibus crescit silvis Levi-
morae, circa C a Poeti arbores. Nomen. Latine cortex Papetarius. Malaice Cisu Panda, & Oetat Papeda Eenerali nomine. peculiariis ter autem ah Amboinensious in Leytimora vocatur neru 2 Aenu. Guy. Crassus arboris cortex quotidiano in usu est apud Am inenses, tam recens quam siccus ad Papaedam e uenum et Incolae hune corticem lamo exuccant, inque fasciculis conlectum servant, cujus se stulum depuratum aquae injiciunt, in qua Papcdai.- quunt, quae aqua inde ruber, licet suoque Saetum Masit quam inveteratissima, hoc eortice corrigi ci renovari quasi porcst. Lignum, uti dictum est, alterius desinu ad ligna adhibetur, suetustarum sit arborum:
si s autem cortex ob memoratum usum trans mare in alias etiam transfertur regiones, ubi deficit.
Tutila Censes nia Trigesima Septima .
217쪽
Binas has subsequentes arbores Iehi Q mos . seu
piscium necatrices voco, ouum ab incolis mallum tinem adhibeantur, quarum prima hoc in capite descripta litora, altera subsequens momes amat.
Ichi noctu My litare a , mediocris est arbor, arbori Exeat anti smilis , vel paulo humilior, truncum g rens gracilem , qui nunc solitarius, nunc geminus cxcrescit , comam gerens densam, quum rami cx plurimis longis flagellis constent, quibus solia per longos ordines infident altemata , ouae longiuscula sunt & angustii, ad oras subtiliter, a non profunde, serrata, suatuor dc quinque pollices longa, unum cum dimissio lata, tenuibus ne vix notabilibus venu. Iis pertexta, crassiuscula, glabra, glauca, ae plerum. que antrorsum inflexa seu linuos Ex horum alis longi progeminant Iuli , uti in artire Excaecante, sed qui longiorcs sunt. Hisce flos liinsident pusillit muscosi, cx viridi fiam centes, uOTum quivis ex tribus brevibus constat 1iaminulis: uo ce insequuntiar fructus rari, qui parvi sunt globuli, paulo majores globulo selopeii mimaris, ex cinereo aeviri, vari gati, ac tanam terrestris coloris seu ni. gricantes, duri, lignosi , acii frustas cuiusdam ossi .cuta essenti Exterae sex sulcis notati sunt, qui indurum apicem concurrunt , tres vero horum sulci profundiores sunt, ita ut totus fructus in tria segmenta dividi possit , quae sicca sibi adcumbime sine
ulla medulla, ac nihilominus tamen sibi adhaerent, in quovis autem segmento nucleus reconditur Pista.chiae simili, in cellula quadam, qui interne ex cin reo & fusco colore variegatus est.. Arboris cortex ex viridi nigricat, paucumque spissum exsudat lac, sit vulneretur. vel si folia abrum.
pantur. Lignum penitus albicat, leve est, molle, &Lutile ligno. Mam ct Junio floret. Ex quavis -lula seu fructu binae progerminant arbusculae, tertius cnim nucleus plerumque emarcidus ac sterilis est. en. Latine tibIbysmst Litorea, h. e. litorea piscium necatrix. Am inice in Hitora Ohim, M.tu', de Avme. Iure inter arborit Exea antis species numerari posset, quae supra Iibro tertio desieripta est.
erudi ejus fructus hine inde in litus projecti inveni - tur, a nullo enim expetuntur animis Haec arbor ad noxias Suoque pertinet arbores lactescentes, quae peraiciosa 'ossit ne qualitates, unde ει nullius est ussus, exc to ouod eius fructus ad pisces enecandos adhibeantur, Leparant enim in flumine quodam locum parvum, ubi comiculos quosdam recentibus hisce trinibus inpletos & grosso modo contusos deponunt, aliis cineribus mixtos , quos in occlusos projiciunt locos, atque hos porro susti-hus turbant α conmovent, donec aqua horum nucleorum spuma sit obducta, tum omnes pisces in illo loco Melusi semi mortui supernatant, qui innoxie ta
Lignum,tieet si leve & molle, durabile tamen est, nee mlsos umquam generat. si modo siccumbene con seri etur, sorte aptius erit ad calceos ligneos seu TVε. mppos, illo arboris exeaecantis, qua de re supra latius scit actum. nuclei in fructibus occlusi instar nario. rum dui scunt, ne noXiae videmur ciso qualitatis, pueri enim maturos hosce aperiunt fructus, ipsorum. que nucleos innoxie edunt.
Tabula Cretesima Trige a Oecta D
218쪽
diu HERBARII AMBO INENSIS LAerV. LVIII.
Icilis nor mim rana multo major est arbor, rectum
de altum gerens truncum, cum praecedenti nullo modo conveniens. Mus tolla majora sunt, ct instar remi sormata, vel instar soliorum Catanam, sed minora, superne nempe lata. ac subito in apicem do. sinentia, inseme vero angustata, octo 2 decem pollices longa, tres quatuorve lata, glabra, pinguia, ac vix venas notabiles gerentia . sed crasso constantia nervo medio, qui superiae sulcum sormat, ct inferneniaxime protuberat, quinque . sex, ct septem simul poveniunt ad ramulorum extremum, uti in Catappan, ae verrucis & tuberculis notata sunt, uti & rami nodosi ae rugos sum. Fructo magnitudinem habent pomorum Auranis notum, sunt autem oblongiores, ac superne in obtusum Uicem desinentes, initir cordis vaccae, quivis autem ex cram carioque dependet petiolo, qui prope Ductum pentagonam format coronulam, cui fructus tamquam patellae insidet, talesque Ductus bini ternive simul dependent. Poma haec externe colorem habent pomorum Aurantioriam , ac tandem rubescunt, demumque nure. scunti Intus gerunt medullam siccam & fungosam, atque in hac quatuor magna osticula locantur, per quatuor venas sursum ad apicem adnexat Quodvis
vero ostieulum vix binos pollices longum est, unum latum, planam , ct mm ruetosum instar linguae, ac superne bifidum , ubi vena ita inplantatur, coloris vilianter sei leu spadicet, nunc quina talia osti. Gila, nunc unicum tantum in quovis continetur Du. . Medulla ista sungosa, in qua osseula locantur,
quaeque exteriori adhaeret cortici, pallide flavestit. sicca est, ct saporis latui, cortex exterior sustus satis durus est, ac fere ex meris compositas fibris seu fi- lamentis, intusque continet aliud durum putamen, atque in hoc bini obcluduntur oblongi albique nuclei, γω .medio separati. Arboris e lux est crassus, secus, ct fragilis, aemllide rustescens, Prope radices instar ignis rubens, Iibum externe est album di inutile, vetustorum
mimum , cori. - M Q-Ῥctum. Radices rubent & copiosae sunt, ans harallarum Alangio- vim quoque magis rubez iptarum cortex, eo emea. or est. Fructus maturescunt Octobri , ut ante misque praebent adspectum per excellentem ipsorum tu hedinem, inter viridem comam eminensem.
Hujus arboris binae obcurrunt species, rubra & alba, potissimum radicum colore differentes, atque interno ligni colore distinguendae, utraeque autem illa
gitent vi. quod pisces enc nt. Tertia insuper hu-
currit species, quae penitus silvestris est, atque lora & glabriora gerit solia, pallidius virentia, haec
etiam ad radices nullam micrae exhibet rubcdinem, quae inutilis quocilie censetur, puto autem prae dentem aibam veram esse speci cm. lumen. Iatine Ichthγῆ-s montana. Am inice in Himea II alan, in Mytimora ularan. Deus. Haec quoque arbor raro invenitur; inque aliis crescit Hiloenuum montibus, uti &in yaeden.s, litui, , ubi Glum cst pingue de rubens, quale Am.
inenses montes Plerumque habent, prope maῆnam viam, quae per istos montes decurrit, itidem Oui M
M. Hujus arboris radates tantum in uia sunt admisces enecandos, quem in finem harum cortex adhibetur , quum incolae multas ridiculas ceremonias
instituant, totam enim primo sumunt radipem, quam cum corticu supra lapidem conminuunt, sique hoe orius sere sit peractum , unus in medio circuli alios inperat omnes simul decumbere tanquam dormientes vel moribundos, quique tam diu quieti decumbunt, donee alter ter instar stalli gallinacei riverit, rum. ue omnes simul prosiliunt. Inter contusionein nixtos loqui licet, nec tussire, nec *inuam emittere, vel crepitum aes
219쪽
Noe pulvere quosdam inplent corbiculos, ac sum.
mo mane circa galli cantum ad flumen temtunt, tumque manipaeum aquae simul admiseent α conquassant, unde mox vehementer spumescit, ita ut ad palmae crassiciem spuma sese elevet, hoc opere scrino mox instar mortuorum decumbunt, ae sese erigunt, si quis cicuriverit ; inter hujus pulveris conmistionem nemini licet instrumento quodam serante ad suminis consipectum ad dere, caeteroquin opus nullum sorti. retur effectum. Ad aliquam distantiam in inseriore
suminis parte illud obeli imi rete positorio, tum intra hone spatium euncti pisces in illo obelusi loco
supra aquam semi - mortui quas superemane, quum acredinem hujus radicis oculi ipsorum irritantem mare nequeant. qui in lys quoque rubent & i flammati tunt. Non omnino moririnnar, sed vitae uaedam para quas superest, quam mox quoque re cuperant, si recenti risciantur aquae, unde&irmoxie
quoque comeduntur reeenter capti, diu auaem fur Nari nequeunt. .
Ρer diem semel in i sorum praesentia per pueri
meos hoe oebat aquae injici curari, omissas cunctis istis Oremoniis ,' & licet iriueam istius Oebat copiam ad manus haberem, ac locus iste satis ingens esset,su ficientem tamen cunctorum niscium fiuviatilium ni merum cepi bonae notie & saporis. qui omnes semiviventes ex aqua tollebantur. ac per oebat vim trisorum oculi rubentes & inflammati erant, comperi autem postea, multo melius succedere . si hoc opus summo mane institueretur, quum pisces magis supernatant, ac vehementius ab oebat isto amiuntur; per diem enim sundum petunt profundum.
Homines insecta huic aquae inmissi, nullum aliud
fimtiunt incommodum, nila parvnim cutis pruritum, ae licet hoc oebat non octatur mortem adferre, non licet tamen mox hanc potare aquam, oris enim ardorem excitat, noxia qui cm qualitas in currentihus fluviis mox disparet, exceptis an lis istis, in quibus aqua stignat, ubi & alba ista spuma diri su. perest, qua dc inlata hae aquae deteguntur & digno
Si huie radici admisceantur fructus Borii contriti,
inque aquam nrejiciantur simul, multo cticaciorum sortiuntur effectum, omnesque enceant pisces, immo
ipsas anguillas, quae ex latebris ae fossis educi pon1unt, si viridi Borii fuste conmoveantur, hoc multum solebant instituere Solenses, in quorum montihus Borium copiose crescit, ipsis vero interdictum est, quum cuncta ipsorum flumina Castellum Uictoriam
praeterlabantur, quae quosidianam sia erunt aqua
Folia per unicum diem neeata a accenta, claram emittunt flammam sine str 1itu. Ex fusco truncorum corde operarit instrumentorum manubria firmant. Non cuivis Am inensi licet has petere radices, illasque coniungeret, vel aquae inficere, nobis enim perni adere conantur, quasdam tantum familias per fiucces sionem huic operi esse adsuetas, sique aliquis alius has tractet radices, cutis malignam scabiem vel ulcerationem contrahet. Ex supra autem memoratis exemplis patet, has tantum esse quisquilias, quum .Ethiopesae Christiani ex pago Senato cum pueri x meis hoc pus peregerunt atque, quantum novi, nullum inde inmmmodum ipsis supervcuit. Hier mera dan Dullem e nige horten, Asan arme
220쪽
τε HERBARII AMBO INENSIS Liber V. . iaci
CAPUT QUINQUAGESIMUM LIX. HOOPDST V K.
Timonius. Timon. De Timon-Boom.
1 mus est arbor eampestris, quae loeum semper 'Almon ιι dis plactu est credere 'ino.
Oeeupat inter caricem in apertis manuque in- 1-οδε-vlaiata vi dem , en hemisti be pis, ct collibus. Plerumque cruris crassiliena, m is in t gemeen ren d , en o 't to Et ad summum illam viri obtinet, nec copiosos rerit' an , niti m van Iivuen ,- f. De Maae- ramos vel solia, quae sibi sunt obposita & quodam . rensam Neu mananderen, eeni vis in 'ι -n . dogmodo cruciata, in ramulorum extremo posita&quasi υ auandereo Mn 'ι moeste der ros ens 4. en ει conlecta, quatuor de quinque pollices sonu, binos meu lata, a. vingerr Deia, met Ner Ichuyn digitos lata, paucis & obliquis admodum mitis dona- rium, uter en voren tremos, in 't mduen breus,ta, ab utraque parte acuminata , in medio latissima, vau een gemeen fatetoen. aurire-Ha tiren I g vulsaris λrmae, seu Laurinis soliis quodammodo inende, dorbs Mer enis tetentiis , sed angustiora & acutiora. . Flores plures simul in racemulo conliguntur, qui Hrt M 3MI tima vostri Mela is manando in rensunt flosculi oblonai sordide albicantes, tarni simul troue, et e vυγι-vestre langMirige his nes, osse tincti, horum memus brevissimo insidet pedunculo, peu, It ait3τ a. o nis anderen ἀκυ γ n aedieci eranissimus est. Fructus rotundae sunt baccae, paulo Mese ora horam metje, en merra bet diasse. De vrme Hen minore illis Oxyacanthae, ac smili coronula ornatae, In rondae besem, vitat inender dan die uari Hagedeorn,
, , dc sordide staves entibus flaminibus, quodam- Nuid et cunne, An repue, en γheela vaden, eemg- in ta Papaveris odorem spirantibus. zinu ris ende na1niuei cortex funsos est, crassius, uisus,&sc- Desciar seducta, istostr. di , nsheuri, endrotmeus, multis: in locis nigricans, acs adustus esset,s - ve eis prididen ari, ala Ura rebrand virus, rapyg, colas, & iasipidus Lignum est album, a recens, OU MIR. 't muι is viι , verseo et ide redib fm F., satis grave, sique erigatur, copiosa ex illo instillat ena men 't omer evndrat, WEI Miater ti emenda, 'timinia, quae etiam exiluit, si incidatur, siccum ve- - ωι et , aci mo daar in ham , dogarouetanti,to satis durabile est. si at vetustorum truncorum. redet rabei, ala bet Dan indeflet en ii. Latine Nimonius. Nullum gerit nomen M, Naama In V Latun I imonius in 't itale3rtis tzstn- Ieseense, excepto quod quidam hanc arborem vocent der mam, labarem dat bet Mnim e Pocle Batoe, UPοιιι Baroe seu Caiu Bela. natio autem modo conum C a Belo memen, eκb 'e beest geren Minensebast metnit eum & vera Cays Belo longe alia est amor. 'ι Poete, en 'terientine Caju Veio is Een an re mni Amboinice Ddion 6c Phtimon vocatur ob nigrum in 'o Am inscct Timon en Artimon, na de Duarta corticis colorem, qualis in Mesopepone quodam etiam ADUR, Ex aan em Vuler Melaen. in Geloe gena . setvatur. In L hoea xenu dicitur. Loeus. Crescit . uti dictum est, in avertis campis Platas. ' eda st, ars Pet t. in omne celderi, en ορ& in ventosis collibus, inter caricem uoique in Am- Iuculo beauli, in 't μγ gras Oeterat, in de Ania insita inensium insulis. EIIamlen. Li. Eius longi dc recti rami palis inserviunt, in Gobruik. dine tange en rette unge u hel h