장음표시 사용
201쪽
Fruinis hareae sunt bini ac terni simul dependentes uno Ex petiolo, quaevis autem bacca Meini seu .ctum refert, leu multo minor est, glauca, ac bre-Vibus mollibusque apicibus, spinulas mentientibus donata, suntque arena quasi conspersi hi seu diu, dc in tres partes divisa, ut in Ricino, quarum quaevis per longitudinem iterum sulcata est. In tres ouoque cellulas divisi sunt, atque in quavis cyum. uurum, α ηἰabrum corvincibar olliculum, in agitu dine I 'iperis
albi. Arboris lignum est album, solidam, ae sublivis substamiae initie I boris, atque diliri potest, est autem leve & molle , sere instar liliae noti ratis. Floret junio & Julio, quum 5: Ductus excreschini, in media et i m crescit regime, sed ab hominibus ibi per stipites potissimum promptur, lignum enim ejus
quam maxime est v Statiuuin No n. Latine I ureus Litrem. Malalee quadam hanc vocant Iuun Cipur Laist , h. e. solium calceam litoreum, & Dauu Baru serit, ouod nomen proprie Iit, rea, supra libro tertio descriptae, competit: Vulsari autem nomine Rin inenti Haleo Lαιι ocnase 3 Laun tau nota est haec arbor. LMur. Contem ma cst actor, ubivis in litoribus hisce Orientalibus obvia. raro autem ad arbusculae crassitem exercscit, quum tam saepe amputetur.
i. Lignum ejus aptum est ad opera serilitaria subtilia & pusilla, ut & ad asseres excisos & elaboratos instar topiarii operis, quod apud nos ex Tiliae ligno perficitur, Haleci vero lignum durius est de magis albica .rius rami quotIdie ad hortorum palos de sepea ad-hilientur , quum facillime proseminent, araue ae Daun Barde, molestum vero en iis adstare vcl adse. dere cib gravem dc urinossim foliorum odorem, qui incolis non obstat. Torniones caneellos ex hoe di. gno fabri are quoque norunt, tam autem ejus frusta inveniuntur satis magna, nisi in desertis locis, quum a servis alioquin quotidie caedatur,oc a ramis destam
HADeus terrestiris neut quam inter arbores nume randa Elt, quum artaseula sit humilis. simpli- eum brevemque serens stipitem, qui sese mox in raros recisque dividat ramos, pedem circiter erassos, instar Coryli, tres aut dua inveniuntur sp cies m aris . alba, dc rugosa.
Primo Hai cur miraris simplicem dc rectum gerit truncum, octo sit duodecim sedes altum, ultra pedem crasium, eortice obductum glabro , ex cinere fusi, succoso, dc lento, qui facile decortieari potest. Rus solia subtaria longissimis insident pedunculis, illis Coryli similia, eordisoamia nempe, in longum angustiamque apicem detinentia, tenuiora dc sae-cidiora praecedentibus, subtus non einerea, sedglauca, parvis rarisque dentibus ad oras notata, qui in vetultioribus evanescunt, quinque ic sex pollices Ionga, excepto apice, mollia, de lanuginosa, quales etiam sunt petioli ae surculi. Tenera folia iusta sunt, di quam maxime lanuginosa ac dentata, dein ab utraque parte angulosa sunt ac trigona, quod in vetustis iterum disparet, quae rotundiora sunt, multis porro costis pertexta sunt. sicca.
α rugosa, nullum peculiarem exhibentia saporem vel odorem instar Malvae. Ex statoriam alis tenuis ae longus progerminat petiolus , capstula sustinens plurima racemora quast, Trutici grano minora, quae id ficisculos explicamur mu-T. m. III seo.
202쪽
Post is, qui nihil aliud exhibent cisi brevia staminaeum antheris navis, vitis fioribus simillimos & ino.
Fructus raro in conspectum veniunt, iisdem insi, dentes pedunculis litiae inde ex soliorum alis, cui vero multo tueviores sunt, qi iam suum flores sulti-ncIcnt, atque in ipsorum extremitate hina soliolacX cscunt. valvulas mentientia, inter quae bini ucs.
ve fructus brevibus in pedunculis continentur, hi vero rotundi fiunt instar minorum Piperis granorum, ex terne rugosi, ct parvis quasi pumulis notati, interne Sanu in Continentes parvum, rotundum, instar seminis
riandri, sub cujus duriusculo putamine medulla locatur dulce ens: Bini aliquando fructus concre. ρcunt petiolis insidentes quinque pollices longist Hujus arbusculta lignum ex crassis constat fibris, estque leve 5 siccum, nee durabile, nisi positum sit in locissumo saepe repletis i Hujus sepes non progerminant, uti aliarum vegetabilium arborum, ob ejus siccitatem, per semina autem lese propagat. Secundo Haticus alba, majora gerit lalia quam prM Cedens, quorum multa sunt trucina, subtus alba de lanuginosa quales&juniorum ramulorum petioli sunt. Tunerum 1 olium non fuscum est uti in priore, sed leviter flavescit: Antequam ejus flores progerminent. longum primo in consectiim venit&ac minatum caput, ex quatuor angustis pctalis seu barbalis compositum, uti in Daum Da ste, hoc sese aperiens florem exhibet muscostim, quem fructus insequitur, uti in
Tenio Haticus ruesa maxima gerit solia dc altissimum truncum, lax solia multo majora sunt illis binarum antecedentium specierum, ultra pedem m.
longa&lata, vetusta cordissimiad rugosia, Iuniora trigona, inferae & tu me quam maxime riigosa dc
pilosa, hi vero pili hirci dc spinulosi sunt, sed facile decladui.& cutis pruritum excitam: Floro sunt uti priorum, is majores, Destias instar Barcinae adharrent, binis apicibus notati, dc interne binis duris ossiculis repluti, sintque viscost. dc T amtaecae Odorem fundunt. Hus ligauni magis durabile eu ad Tot arren seu tecta quam praeco citium, estuue album, leve, dc erasis ex s.
bria compositum. Uluviosis mensibus Junio de Iulio
Dres ae fractus profert. Nomen. Latine Haletas terres is: nomen Malaleense ignotum est: Am inice Ilale Lau muri vel tan. tum Batist , in Loe ea Ilaiso de Husire, in Levi.
Merat Secunda Hala o Poeti seu alba, tertia HuωγDaun Beriar seu lati solia. Locus. Ubique in Am inae insulis crestat, tam In li.
torc quam in ipsa regione, in locis ventosis Inter alias humiles arbores, S ad oras majorum silvarum, non
autem, vel raro saltem, in Digidis vallibus d humidis uinis, quo vero magis soli exponatur, & quo locus sit siceior, eo minora gerit folia, Immo eius species imvenitur parva rotunda ct lanuginosa gerens cilia, quae Abusdun putaretur cita, a quo tamen differt, in aeuo eis etiam de saxoss creteit rupibus, ubi ejus radices potissimum denudatae sunt, facile quoque in hortis rus progerminat, Amboinensibus Hirtin dictis. ur. Prima ac tertia spe ira ad levia aedium tecta
adhibentur, non vero ad opera, quae per longum durare oportet tempus, ac tertia potissimum species aptissima est, quum longissima exhibeat ligna, quae primo in totum a cortice depuranda est, ae Soli ex-rnenda, inque locis fumo saepe repletas deponendaiahi nda, ad scys vero nortonam, ut progerminent, non valent; quum pereant facile hujus a boris stipites. Tenera primae speciei solia levem habent adstrictionem exsiccantem, unde haec contentotair cum pauxillo Zingiberis contusae, quae exhibent in D enteria, quod vulgare est medicamentum apud Am in indis, sed tarde operatur. Eadem haee s lia eum succo Limonis silvestris contrita, orique pum xorum an stillata aptithas depurant, si inter conter . dum Arhoris Arguis solia addantur, per facilem s sessi,m alvum simul laxant & depuranti
irias cortex coctus cum Limone Smdani, ae propi. natus exsiccat S depurat mulieres fluxu albo laboran. tes, si Circa menstrui tempus tale decoctum bibant
atque πst illud in alticent tenera iviae quae Pollisis pst solia cum Pinasga. Idem
203쪽
Idem quoque decoctum virorum normaeam curat si bis de ejus cyathus bibatur, uti di illos, qui Nemritido laborant . perinaeum vero inliniendum est eodem Limonis uicco, cc contritis carbonibus
funis musarii, seu sungi Bictio dicti, qui Lycoperdispecies cst, Chiturgis Bovilla dicta: Rus eortex exsiccari potest, inque eistis serrari
ad usum, hic enim aquae incoctus cum pauxillo Cina moni, I .iqueritiae, Cubebarum, dc mini, optimum fimbri gargarisma in tonsillis tumentibus oc uvula pro-apsa, immo licet os α fauces exulceratae essent, si enim tepide hocce gargarisetur, optime depurat αcito rigerat ulcera, quod saepius exploratum est. Ad omnes hos usus medicos prima leti fusca species eligenda eit, quae rarior est binis aliis speciebus.
CAPUT QUADRAGESIMUM XLIV. HOOFDST UT QUARTUM.
HAEc arbor mixtam gerit sormam ex ligno mure. nae, libro quarto descripto, Clymaria, dc Turio, potissimum vero ex Morunis compositam, quod tua nomen denotati Arbor crasutem dc est tudinem habet in aria intraris, ejus autem coma non ita amele extenditur. Hujus lignum est album, molle, de inutile. Ramorum cortex ex cinereo cisusto variegatus est, rachidum vero viridis, in ramis ramuli altemati sunt de inordinati, mollibus ex gente lis provenientes: Hisce pinnae soliosae per quamrvel quinque paria obposita insident, quae in inferiori. bus pinnis quinque gerunt foliorum paria, in superioribus octo, quae vix disiti articulum lonsa sunt, minora digitum transversiam, superne obtusa, dc subrotunda, quaedam vero superius latiora sunt, melius illa Turii quam Moringae referentia, nullis plerum isocostis donata. vi abra, Et firma. Fructus iunt siliouae longae fic tenues. In planis ci-le inratiotra In unu Minens, sed vix nota est. Nomen. Latine cive ma maritima. Malalae nam Laut, Am inire Si anu, lx Dis. rus. Nulli inservit usui . ni quod ejus cortex Io- eo iaponis adhibeatur ad depurandas dc eluendas ve. sies. Plura de hac arbore vide supra' rio ia
Lignum Murenae V Minaum. Rumphius in adpendice haec adnotavit.
Adtendendum est ne error conmittatur, quod Am- inenses hane conriindere soleant actorem eum Iuno Murino seu Armes a supra libr. 4. descripto, ob soliciis rum similitudinem, se quoque distinguenda haec est a
Levior Gradiu, seu Qvearia rubra ista descripta.
204쪽
Hae r artUr commune gerit nomen eum Rutim quodam flagelloso litoreo, Musi dicto; est autem
lite persecti arbor, licet non crassior sit crure, ejusque truneus obductus est cortice fusco dc siiccoso. Isujas coma angusta est& inordinata, in breves ramos diri ica, qui in plures iterum breves dividuntur ra-chides, quae binae temaeve simul excrescunt, ct inmanores laterat x iterum dividuntur. Folia eum illis Turii conveniunt, sed sunt minora, & angustiora, digiti articulum nempe longa, minorem digitum lata. superitia obtusa, brevique & aeuto apice donata, ovi dearsim stexis ac sine costis, nervax autem me dius inferne maxime protuberat, alternata vero locantur, septem & octo paria ab utraque raehidis parte cum lia pari extremo, quod & maximum est, sunt au. tela superae glabra I laete viridia, ii serae glauca, saporis fatui ocher halet, si rata abrumpantur, od rem fundunt quasi sabaesam.
Flores illis Fabarum vel Casiare similes fiunt, pusilli, di albi. Fructusnlerumque gemini simul deten. dent meuliari ex petiolo, digitum longi, immo Dreviores, semi digitum lati, initar corniculi incurvati, plani, dc per longitudinem parum sulcati seu rugosi,
quorum quidam simpli s. alii duplices viden:ur, angusto ecillo sibi j iacti , quaevis autem parama Jus unum alterumque continet osticulum, oblongum , dc planum, sere instar labarum Sinensium, sed minus, primo album, dein sustum. Haec arbor per stipites propagari Potest. . A mun. Gine Solutus arbor. Malaleeae lai,tum m o Sulula, Ternatice Roraco, quo nomine maxιmo Ota emiatera. In Am ina exotiea est, una tamen alteraveelrea te des obturrit plantata, fic uti dicitur, ex Te nata primum translata, in boreali Ceramae plaga imeem invenitur.
ui. Licet ejus solia herbaeea snt de ita sapiant,
ad cibum tamen raro vel non adhibemur, ex hisce vero decoctum p paratur, vel in aqua tantum conteruntur di propinantur ad Am inensium variolas
llonantur. Expertum quoque est pueriti reaim trei a braebium Degisse, cui haee fotra arcte adligata Illud curarunt, unde ipsis virtus tribuitur Iuxatos distactos artus curandi. Alii corticis decoctum praeparant, quod propinant contra Beriberi seu Paralysiata eam.
exhibet Sotai, quae Patriasbaiae species videtur.
205쪽
Haec alta est arbor, mineum gerens rectum Fla-hro cortice obductum, ejus folia bina sibi uini obposita, brevissimis petiolis insidentia,tres, quatuorque pollices longa, dinos lata. gladia, & integra, nec nervus magnus uirecte per medium t sit.
Mores Io is & amplis dependent ex racemis uti Maneae, odorati itidem. Fructus soni Iaerfectum refert cucumerem, quinque dc sex possiem longus, in quinque cellulas divisus, unde & pentagonus cit, exterae autem punctulis notatus est instar Durionis, multo autem brevioribus nec pungentibas, interne
rubet, ac pauca medulla repletus est, sique dehisca quaevis ex quinque partibus Ptuor sepus seu pelli. lis per torsitudinem dis iussi. est, quorum bina exteriora sortissima fiunt septa, uti in vetustis Durionibus, quae putamini extremo adncthuntat, bina vero interiora molles sisne pelliculae, quarum quaeris com sta est ex tribus magnis S planis squamis laxe sibi adcumbentibus, quae lumina videntur esse. Quaevis enim se ma intus Continet molle & viscosium ossi
Ium imis seminis Melonis, quod in bina soliola divisibile est, quae in medio umbilico sibi adhaerent, Durionis setorem spirant hi fructus.
In medio autem binorum mollium septorum alius nucleus locatus est, tum lcinrus ci latus, formam gerens s ii perfectae lunae, vel instar quorundam incurvorum pectinum, in interna parte acutus & tenuis, juxta dorsum crassus &rotundus. Sub extemo tenui
eortice Diabilis reconditur substantia instar Suheris humidi. seu uti his in regionibus instar Gabbe Gabis, quae nullum Dationis odorem habet, re pallide fusea
Totus humas facile in quinque dehiscit partes diu
sbi in em adhaerentes , interna autem substantia Deile prolabitur, restantibus quinque quasi cymbis.. Decembri floret, sique fruetus maturescant, in ardi te ingentes conspiciuntur Erucae, seu pilosi vermes, digitum circiter crassi, miniis flavi, qui sol iaci fructus depastuntur, ita ut arbor sit nuda, ct hisce vermibus quasi tecta; rius lignum ad ligna adhibetur,
nec facile costas generat. Nomen. Latine Arbor Raduli ra. Malaico Cauu Raroedon, iuxta Hi ι- a. mi, nanca, dulae arborem denotat, quam quaevis quinque partium fractus adulam referat, ejusque loco aliquando usurpetur. in Loeboea Sueue e Selis, quod Malaice Baroreian Ais, seu Langiberis radusam denotat. Κ.jus eruca specialiter Mocatur Ulix Alui, ita c. sacci vermis ab ejus itima rotunda.
Locus. Ilaec est arbor raro obvia, potissimum vero in Hitora ora invenitur, ipsique obposta parva Cerama. itas. Vetustorum truncorum lignum palis inservie& ugis: Ex spinosis fructus partibus radulae sormantur, quibus cunctae molles radices, uti Zingi iis, Curcumae, similiumque Conminuuntur, natura cnim illae stupidis hominibus quam maxime favet, subpeditando plurima instrumenta, quae quotidianum ad usum ipsis sunt necessaria, nec tamen fabricare norunt : Quum vero haec arbor adeo rara sit, hinc natura illis aliam quoque concessit rapsulam, quae den. eritis est in mari ubique obvia, quae alio in loco inter marina a nobis de rapta est sub nomine Saxei. Pinguis porro vermis sca Eruca Amboinensibus in deliciis cst, qu deglubiunt, eiusque intestina abiic unt, ad Verrucul perforant, atque tali modo tostum edunt, instar burim enim pinguis est, hic vero cibus adeo nauseosus est, ut nemo ipsum desideraret, nisi qui ipsi sit adna eius: Hoc autem malum quoque patitur quotannis citiaraga frugifera, ejus verra Emeae horrendae sunt, ac pilis hirtae, ex nigro & Iutco maculatae . nec edulo; ita ut licet Radulfera nullum alium praeberet usum, hic tamen locum mereretur , quum ungulare subpetat exemplum Emeae edulis.
206쪽
H Ee arbor potissimum tescit, aliquando autem
Auscula est erus erassa, quumque praeterea ad arboris rubrae seu Aymu genus mitinere videatur, inter arbores eam locare voluimus.
Plerumque itaque frutescit instar Gua lavi silvestris, Rus truncus pedem crassus est, qui rachides emittit rectas & graciles, cortice glal1ro & suseo obductas. Harum latia ample sunt extensa, hina sbi obposita, brevibus petiolis insidentia , unde dc sibi quas adcum-hunt, suntque minora & angultiora, quam in uult alia ara ipecie, tres quatuorve pollices longa, hinos
lata, superius acuminata, ct integra, multae autem costae transversales ad orta in sinus excurrunt tuti in reliquis Ayeau speciebus. folia autem superne inten. se sunt viridia, inserae pallide virentia, saporis acidili, Odoris movia. qui incolis aromaticus habcturi Flos oblongo insidet capitulo, flores referens Jam.
bosae albae va Gu clavi, minor vero est, plurimisque staminibus gaudet, huic fructu, subcrescit more laim sarum veJ Caryophyllorum, multudine ovi G. Iumbini, qui albus est, ct ab uno latere compressus ae anus, superne coronula umbilicatus, instar lambo. ae, saporis aciduli, intu que ingens continet ostiola tum rugosium. Optime hic fructus illam Jam cae si vestris speciem roseri, quae Savelut dicitur, sed non edulix est. Hus lignum illi Arcam similli, mum est, sed durius,& tenuioris substantiae, attamen
in eampis cresin planis S in levibus sivis eoniose circa castellum Meronam, ejus fructus iunio obser
Nomen. Latine Felium intinctus , juxta Malaien Diun rilam, h. e. intinctus folium a subsequenti ejus usu, Am inice in I.eytimora Mepa. Quidam illam vocant Axeau tuba. quum ejus solia subitas glauca sint uti in Tiba re vera autem nil aliud est quam Asau Irula cenI.
M. Quum ejus solia acidulum Indis gratum saporem perant hinc carni de viscibuq incoquuntur, ut auri gratuiti concilient re reth turri lem ------ .
unde ti nautae in fasciculos haec collecta secum ducunt, Immo ex Java in Am inam illa deducunt, quum 1 innotum sit hic quoque obcurrere, talia aciduti condimenta S intinctus ipsis salutares habentur in mari, atque hie nomen obtinuit arbor. Stupidis vero Amboinensibus nullo sunt in usu, atque Malalen. sh, quidam mihi indicarunt in Java quoque crescere, ibique iucundioris usse laporis Am inensibus: Li. gnum ver γ ipsis aliquando inservit pro manubriis instrumentorum . quum durum dc solidum sit instar Canet, phylli silvestris. Arboris cortex ab Am mensibus adhibetur ad Papedam coquendam , unde & intero bas Papeda numeratur.
Hi toenses hanc habent AFau Bum speciem, culci vulgaris seu latifolia supra ustr. 4 eap. s. descri. Ditur, ejusque alicra seu angustisolia haee Da Iam hibetur.
Rumphii Adpendix hisee aucta est
Vera Daun salam Batavia Ao. iis . adlata, inque horto meo adulta, soliis cum superiore convenie hat Amiminensi, eius enim folia late distabant in ordines sibi obposita & sere sessilia, formae supra de. riptae: junioris vero arbusculae sex septemve pollices loneta erant, ipsorumque venulae iuxta orax in sinus concurrebant, saporis parum actuuli , haud tamen adeo gratum exhibebant saporem. licet in Iava tene.
ra solia instar inane Ganet cruda edantur. ae sorte inde etiam Baleyenubus dicitur Iangatig Ulang. Fructus ilicis Pambolao seu qua reserunt, sani vero minorea dc rotundiores, siniis aciduli & alsi tinguati .
207쪽
Huius arboris solia a lavaris piscibus adeoquuntur, ut ipsorum nosium odorem & saporem tollant. Hune in sinem primo supra i piem leviter torrenda sunt. unde gratum spirant odorem , tum me piscium condimento adduntur: in lava in perfecta in excru-
t Iule maxime adfinis est alia aridior, Duo Para asdicta , quam quidam cum praecedenti conscindunt.
PMawas aute a non in altam excreicit arborem . ita
tantuin Durescit . qui longis suis flagellis aliis sese in . miscet herbi , ae potissimum obeurrit juxta fluminutu
ripas ei rea Bataviamr Kjus solium brevius ac rotundius est illis praecedentis, atque costar magis per longitudinum decurrunt, magisque protuberant, ne istav mrit trans Persolus venulas , qu e in praeeeden is observantur sollo, hoc vero lotiatoribus infidet et .lis , qui cum nervo medio inserius nigerrimi sunt. Hujus amoris odor & sapor aromaticus quoque magis eli ipsiusque fruitus ignoti sunt, imino iplis Iavanis: Eius folia in fasci Ios conliguntur, atque in Iavano rum cistis aromaticis Qenduntur ad usum Meditum, haec enim soli1 cum Misi & C mandro contrita, abdomini Puerorum inponuutur contra plius tormina. De bladerem de s bos rarden is de Duanen me subruus o visu te o, sim dederis de .no erue ure reis en D . te benemen; in iam einde moer men pereul over j v r heudem, en balf braden , maar dine
Hriae: est arbor silvestris. longa angustaque gerens
trilia instar Dictatuor verum non ita haec scabra sunt, quinctae, sex, ct novum pollices Iringa, binos α tres digito' lata , vetustarum vero arborum tantum quinque & sex digitos longa sunt &hinos lata, supe me glabra, infernu paueis ae subtili-hus venis tranxversalibus donatii, ad oras arcte &subtiliter serrata. ita ut vix dignosci possit, facillimo autem dccidunt solia, quae inregularia ramulis insident, atque inferiora semper breviora sunt superioribus. Flos primo rotundum refert capitulum, magnitudia ne Myrtilli, qui calici insidet pentapetalo. firmo, & r trorsum flexo, atque dein sole aperit in quinque concava oc sordide albicantia petata, intus repleta brevi-hu stamininus crastas & navas antheras gerentibus. instar semini, Qui vis duras, in illorum centro putillum
entagonus instar illius Uuani, atque in quinque de .iseit partes, inter quas quinque plana & oblonra lincantur semina, stilo intermedio conjuum, Malo au-tuna observatur.
Arboris lignum longia ex fibris constat, estque album, solidum, ae quodammodo russum, fere instar illius hinsanorae siluestris, atque statis durabile , di aedificiis aptum, si sicco caesum suerit tempore. E1us cortex crassior est illo Bintangorae , glaber quoque . atquc si decorticetur, facile dis inpitur instar illius nisi angorae, facillime autem a trunco su- narrari potest. Si truncias ineidatur, per aliquod tempus lumphamucosa exstillat instar I apedae, quae mox condentatur, unde & nomen suum festita est haec ar
Xenaen. Iuttine L pnum mucosum. Am inice & Ma- Iaice C u Dipia & Λ3-DUM. M. In Am inae montibus erestit, ae potissimum in Iaryti mora. L M. I .ignum oportet siceo anni tempore caedere. sique. peniti ita si siecum, aedium tectis inservire potest, quum si leve ac Latra durabile, si vero nimis recens adhibeatur. cosi,s facile generat, atque circa solum cito putresciti In L cyti mora multum expetitur ad tectorum opera, quum Ionga exhibeat ligna, reeensi ero grave est, ae pruin dissicile est illud ex silvis pe-tcre, tarde etiam exsiccatur; Mus Cortex contritus,
atque stib aqua rupibus intrusus, anguillas cnecat, ita ut mortua per aquas stultuent.
Coiu Opla, quae hujus parVisolia species a Myanensibus habetur. multo minora gerit solia, quatuorct quinque pollices lon'a, binos lata d ritos, ab utra. ouu Parte a uitana a sere iusque ad lysam ramum,
208쪽
sessilia.& integra, stas gerunt subtiles & parallelas,
qua in re eum Arupa conveniunt, solitana vero &inordinata ramis inudent rotundis, suntque crassius. la, ct scabra, atque quonandam orae iubtiliter aevix serratae sunt.
CAPUT QUADRAGESIMUM XLIX. HOOFDST UIC
VEra Bunius arbor est frictus serenx edules , at- π Et reme Bume is em boom, eerbare embis dra. que in Amboina exotica, quum vero ejus silvin L 1 gerule, en in Am ina u ulano , mar d πιι onris hisce in insulis inveniatur species, hine een mitti et rae Mest, in clara Esaia gemeen,
horis eortex eu crassus, succosus. 6c fragilis, enuior met blaseren Iaden. T sebor Ise is et , et pig, erebro vero illo subsequentis silvestris lipeciei Folia ma- eb dunder dan de volgemis mure. De hi rem semgnitudine & forma conveniunt eum illis Gua avi, sunt in gr-tIe en fanoeu met de Gulavus siler em, dog 2 nautem multo glabriora & succosiora, nec per paria uter gladuer en zaniger, stam gemetinis .in Ugen ιμsbi obposita sunt instar illorum Guasavi, sed inordi- m mas ander,getin aan de Gulavus, mar et derordo, nata, α arcte sibi juncta in rachidum summo brevi- en digi agier maiiander, aian Beι voerite der ostens ophus In petiolis, antrorsum inflexa, ac gravitate ra- Orteselan usto auris gehcgen, m mei Mare Iia arteehides deorsum deprimentia. Vetusta quinque, ju- de tia, ens nere maris hunense. De ouae 2D deniora septem pollices longa sunt, tres, quatuoraue fove, 'en lang. drisen - peracinora Dee digitos transversales lata, in brevem crassumque de- Undigerule in e. orte duae I ἐυ, mel esne tamen, sinentia Wcem, integra. crassa, stabra, & iue se, μ, glad, en Tanie, mel een Mnemame ons , alamate acio insis Acetolae debilioris, sed parum vi- flava rita, doc, mi Meeru enymere. Mum et n. 1eos. & meosa. superne glaberrima & aequalia M gansb rem en glia, van onderen tan meti par desunt. inseme venulae vix dignosci possunt. Merjes be renen. Flores ex racemis excrescunt di tum Iongis, undi. Het blae μι hora mort aan trades. een vincerque parvis viridibus capitulis donatis, oblongo acutis. Mar r-- laetis grome Aer saan. langverpisia horum summo ali suid sese instar floris Asere, ex Diis. in deralve vertamd is uis ala blienes,
dulae dulem, esui aptae, parvos continentes acinos inene Maestem, in 't et te inesta. Itit titit is secein succosa ipsorum carne. Arboris lignum vile est en ondeugend.& inutile. A,Mn. Latine Bunius Sariis sive Domestica. MD Naam. In 't Lia n Bunias Sativa. sve Dominiea. latre Lune. Macassarice Bune carisu. lavanice Buna m Maiest Bune. Macassars Bune Car u. De naci rarabati. Bataviae Catii culti seu Culti citra, quod Bune Carambou. in Basania Catii Culti σCum Catia Malaicum videtur nomen. ta, 't Meia mede Mesors mi r . Loeus. In Amboina, uti dichim, est exotica, vul- PIaata. In Amboina, augerit is is Ullano, margaris vero in Macatara&Java, ubi circa aedes, & in gemeen θ IIacassar eu Dia , tamaar is ometrent de pota ipsis vicinis plantatur, ejus enim fructus in D- ι--, eas in a te ibonen v m nplant, mane cero venales prostant, hoc autem laborat vitio, quod ruchim veram op de maru veravit, doeb de bovi/α eius solia ab Ducis plerumque depascantur, ut oc a hebben die fauem, dat de Harimn mees a gerem vii vermibus, qui amant sese in his re abscondere soliis: mu δε Ruprau en Immen, die tig se eme in zme Mais In Amboina per Macassarense semen hane serui, ubi derem verberon. R iab te op Atiastina via r IIucassura salix cito excrescebat, sed tarde fructus producebat, rasata gemari, daar ramees MUe opsita ten, mar-ω- eiusque flores fustia decidebant, licet adessent plu- gen tangsaam, en vitae en lati προι vergeenas , he eum rimae arbores crus crasse , quaequc sextum ci septi- ω hmen inder u en een oe eia, ras en trien jareumum jam inplebant annum. sua. Usus. Hujus arboris Ductus maturi & nigricantes Gebruae. De seuellen ryp en praetra geri do, me eum racemis decerpuntur, instar Ribesiorum, inque den met de trosses Vopliat, MN AMM*n. in Q se
foro venduntur, atque crudi eduntur, qui grate aci- mant veriora, mo ret M raum tiat de hod, om datis di sunt, sitimque sedant. Tenera ejus Alia ad olus Mngetiram rDr ΣΡ, en den dors Crestiari. De j eradhibia possunt cum alio S π seu olere, cruda stlaseren λωι men tot moeshmId gem 3 en onder ander uoque instar Lactucae cluntur, quae piseibus ui- Sajor , ali mede Nummo onder suis reten. De b sinem adcoquuntur, ut grate acidum ipsis concilient mercin hy vi ob gehinu, omem tui res re te heb. ccindimentum. Utraeque Aunii per stipites propaga- hen. Re de de B res men tarat sto lan verplamen, ri possunt, ipsiariamque folia a vaccis ecpascuntur, en de Gebeessen vivo en de Maeserengraue af, qtuar unianae & nomen obtinuit. Si amores fructus non be- hel de Mam been. Ah de bomen inet vi et dra an milli ne produrant, foramen per ipsarum truncos perso- eta γωσι men een Di duis densam, Meb dit hei nistratur, ita tamen he per cor penetret, trajice tum fustestor laberi gavi. freti duar eoor em tinur: e vam laniculum Gomuri, qui dependcat. copiosiores Ductas Gomulo, en Iaal let M tangen, rara lis heter Maran,
209쪽
Secundo Bunitis seu silvestris Bune, a quando tantum frutescit, tempore autem adeo crassescit, ux vir earu vix complecti s ossit, eius cortox tum binos digitos crassus eli; suceolus admodum ci mollis, rami vero sunt recti de tinni uti in silvestri Guajavi cum qua soliatus a quoque convenit, Iiujus vero multo breviora sunt, tres pollices longa, a que m ramulorum summo plura Dbν subposita, quae sulit Plu res gerunt protuberantes costas,& integra sunt. Γenera horum folia acidulum habent saporem eum levi adstrictione & aulicritate. Plorcs ex racemis exorcseunt, uti in domestica specie , si undum ramulos ex soliorum alis, hi vero breviores sum, pluribusque capitulis ornati, quorum flores dii ingui ac dignosci vix possunt, ex viridibus cnim hisce capitulis. quantum videtur, mox fructus cxcrescunt, qui multo minores sunt illis Oinesti eae speciei, qui parva & rotunda sunt granula instar Piperis , ruuna & acida, quum sint inmatura, nigri cantia, & dulciora, si matura, vetusta autem corru.gantur. Ramorum Urtex vix acidus est, sed magis adstringens, arboris D num satis durum est. Nomen. Latine Buninsine si Ar salamandra, quum ignis flammae resistere possit. Malaice & Mab cassarice Bunerea. Javanice Eum & II uni. Am inice in I Mytimora Mune, seu proprie Arrime, quum
CAiu Dinest tam alte suam adtollit comam , ut coelum lacessiere videatur, haec saliena supra re. liquas sese exserit arbores silvestres, altissima enim omnium est, quae mihi hisce in terris unquam
Rus truncus recte sese erigit ad viginti quinque vel triginta ulnarum altitudinem . adeoque erassescit, ut bina tresve viri eam vix complecti possint, prope radicem non alatus est , S usque ad verticem ramis
rius cortex est. cinereus, glaber, digitum crassus,& eomeae substantiae, contra ejus lignum est leve, fungosum, album, dc lonstitudinesibus ex fibris compostrum, odoris gravis sic inporis amaricantis. In ve tiee tantum suos emittit ramos plerumque erectos,
ut in simmo undique densis S rmis ramulis obsessi .nt inregularibus, binos & binos cum dimidio m. des longis, & ereius, horum quisque quinque&lex gerit soliorum paria. in binos ordines directe sibi O, sita, peculiaris formae, quodammodo cum illis Caiu Bessi seminae convenientia, sex septemve pollices longa, ultra nudam lata, in obrusum apicem desinentia
210쪽
166 HERBARII AMBO INENSIS Liber V. cap. L.
Ilorum nervus medius ab utrasve Protuberat parte, De mddeL 2Emι- mst te medere en πιι, ἰονι at in aevus est, nec per solii medium occurrit, superiori se , m viet miaden doer ι blad , mar de morsa hei enim parti proxime adjacet, quae sinuosa quoque est, acti narir, maeue bessi acter o ut ten horam NM. ωr of 'erabrupta soret, paucis Dorro constat solium costis, est- eo stu a ebrium inu, in ris mei meimge ribben , enque glabrum ac triangulare, in tar illius diletrosideri. Naa is glad en d agis, iar dat van PMr-Mia. Amor haec persem fructus incipit producere, qui Debis unu ter uno vel men uindo ge omen et de, mihi mense Novembri anni I GR. ex Numat aut tran, he ni et e vrueiam lagmen, demel e m in November missi s t. eiusque rachi lex breviores erant quam I 88. Dan Numlaut gramden 2 tu, en via de supra indieatum fuit, vix Culinum crassiae, rectae. fir- aan den Motu horrer dan bovem saal, sebam ren str-mae, ac tribus 2 quinque soliorum paribus obmae, Mim di , regi, fas, en met a. a 3. laar bladeren heret, parumque striatae, juxta has alii excrescunt petioli, em --g ges reept. Bez den dolve men andere ste pedem circiter longi, transversaliter vel deorsum pin re notara , .marent em Doet lare, is duos, of agrer- siti, in minores quosdam laterales divisi, instar ma- vociaris geheret, en in emige UA-tushens vertiela, adsioris racemi, ipsorum extremitati insident bina & bi- em te reor, - der Misen erande ingen a. en 2. na Monga angustaque folia, a praecedentibus mul. langu repige smaris bladeren is nuruander, de moristum diveria, quae adcurate examinata non folia sunt grande veri versetillande, en matres bris en et de , His vota, sed tenuissimae & oblongae siliquae , quiturae vina men dat tit grene e genII he hladeren, ar dunne pollices longae, unum latae , superne rotundae . suu en lavvaerpite Boumen Mn. s. duγmen lans, eo duo luci des 1: es, per longitudinem striatae , soliis- hreed, Dan Dostren raras ' totis pende, in de langreque cais Poeti maioris adeo similes , ut esus folia restreepi, en de hiauerem vangroot Calu Poeti rate in , quis putaret esse, non autem veras siliquas, v non in Gia men te eer vεον bladeren , - M-n totile a-- medio rotundum ae planum exhiberent tuberculum, iam, ra ete niet in de m den em roncien en ita sten hiat solii latitudinem habeas, quod plerumque ad exter- haram, eto hiseed est 't gehein Mad, gemmisis a num protuberatiatus, ad internum vero concavum est. Fuitem de uitρ tende, en aan de anaere uiat MI. Deete Bina naee solia longitudinc, latitudine, & sinu 1 a- 2. Hoderm ge0 en in tengte, bretate, en FMIen , -- deo inter sese conveniunt, aesti in prima origine sibi hando zo nu, vir of ty in Mar nnaheid, tegenr mu incubuissent, hoc autem per protuberantiam inpedi- deren refluan haddis , is de bul:en te littera ruluit a tur, horum color in recentibus ex flavo viridis est de ver be is de e leur geel graen , ge In den blaem Ca- instar floris cananga , in vetustis vero sumeus est, nanga, doct aan de otine minis V, en Un ustor desuntque veri huius arboris fructus, an vero post so. regie uruchlen deras bο- te Mutin , doeb of D M. cfres aut sine illis progerminent, huc resque ignotum est tonder διωγω voret omen, is enia ent, vi egent de ob arborum altitudinem, quodvis hujus fructus stilium D te der homen. Ieder bras vandere muctis hyre t videtur compositum esse ex binis tunuibus lamellis, m at ιe Un van a. dunne huium, nisi OOrgarar, naar non semper, liud ordinarie cirea medium, ubi intum trem cen mium is den Fiat, daam rarat dia en haristit & duriusculum est, cavitatem format, in qua ost- athru zm. malenta van bimen em tilliseid, daar meulum seminale reconditur, quod ad unum latus ve- de et hori lar is , alis Urh b1 den emen heia metem nuta membranae adliaeret, est vero h planum , ex aderige aan de sciari vas, derasee is plat, ni dis ron. rotundo oblo m. instar sabae Alanis , saepe etiam den, ris de Diae Alomode, en laevires in cor sorme est, atque ab una Parte protuberat, ab herivaraug, hebbende aan de eme et de een is isse, Bars altera excavatum est, duriusculum, & siccae substan. achie. en drari van subsantie, bitur varismaia, entiae. saporis amaricantis, coloris flavi. gres van eoisur. Ossieula ista seminalia horto meo conmissa, omnia Devo sta et rastris in nibu n ant,vnse Mersere progerminarunt, ipsorumque nucleos diu in sum edis erectomen , dragenti de horis tangen a b oen opculi inmmo gerunt, antequam foliola emittant; eis MMytammeries, rem Mare blaa es vertonen. De bo-toque exerescunt; rachidesque sex foliorum paria ge- tyes Iehieten Mastu θ, en de Uuens dragen G. parenrunt, octo 2 novem pollices longa, subtus lanug, Bladeren, 8. en p. du sen Iane, van onderennosa & gilva, atque supra memoratus character exca- en via grem, en 't breensaania mertinen tan em uit vati in teneris foliis non ita tabilis est quam mmedis dies, is aan de Iove bladeren ro Lennelah me vetustoriam , nina IOITIἰra, tarriea it 'ni--μ- ν - ias Oan O otide Huderem , mei te min is se agisse Min per angustior est superiori. des hiari alim μαδεν dan V mortu. Nomen. Utine Arbor Coeli, juxta Malaiense Ca3u Naam. In V Latris Arbor melli,na.Y Mahyls CaIuravit, & Ambolnense Aylanso. h. e. Coeli arbor, Langit, en γ G Aylanto, dat is hem I-hec .aest dioere vellent, altitudine sua coelum hanc IV aes of ra hem beschul en tiustrin, dat o mei on Megia ccscere. den hemel terme.
Getis. In Ceramae parte australi re tur post pa- Ρlaara. Meu vina bem Ceravi tu det de , attre degum sis in anterioribus montibus, ubi e longinquo Negoo Sepa, op 'ι Coorsa gelargis, es mar men iam
dignosei 'otest, coma sua supra reliquas sese adtollens van verre Hlenno lan , mel zm krt In booen ando arbores ut vestres , atque etiam haud longe a litore Iset bomen Ut se ende, ais mede niet verre vans rans,
dicto Titillanito septem tales o urrunt arbores, un- senaamι Titilamio ΣΡ 7. da e bas en , Tan vi arde magno labore ramum accepi ad erus descriptionem is met groote meote een ta Vangen heb, om hier tesor mandam. hesib ven. Um ejus ulterior huc usque nondum innotuit, li- Genruak. Van Un verter gebrun is sol nisis besent,eet ex amaro ligni odore concludi posset, vir lucibus ho deI men Mn dem bittereri reta Ata histr amemen tan, medicis esse pra ans: Post HualoI, prope ortum flu- dat 't renige isagien moet hesben. Aebter Hualoy, υvii Ama, quoque reperitur, nec Alphorenses eam vin den o obprona et an 'e riviresse Ama, vistia o in gemnaiunt detruncare, quum adeo rara sit. Dicunt porro den , en de A Mereeten Willen Bem viet Q ppen, dimin senectute, seu quum persectam adepta si staturam. Mn Musiaamheid. men , MI O rer i in xyn ovi r- ramos suos extendere, nec altiorem Crescere, aliquam de , of aut tyn v tomen μα-r Men. et e tia endo autem sua dimittit solia, ita ut nuda sit. ac deno- uum, , en dan nisi boger mera, docti e set eblavo regerminet. Nugat autenses, qui summum hujus derm - Φ,2ο das o lavi at, en danisederia uisearboris evnscenderunt verticem, narrant sese homi- gem ind. Die van Nuo aut , die in de kron Getes Mores nes tum vidisse tam pusillos , ata feles vel canes EL prive est 2D, dat D de mensebem benedo
Adpendix hisce auru est. Het Aishmgges iis hier meis vermeerderi.