장음표시 사용
301쪽
Ettam, illustratum q. fuit. Huius generis sublimationem, quae hoc in Emblemate tamquam tenui penicillo designata est, de ut sic dixerim, superficie tenus adumbrata, in altera eiusdem argumenti Inscriptione soluta oratione exarata, quae in fornice alterius camerae secretioris cernitur, satis diffuse expli-Fasua Cauimus. Huc item spectat quod in Palatio Lateranensi ab eodem Blanco editum legitur hisce verbis:
Fartam Urbem populis Piceno in littore istint aenibin incinxi , Pontificemq. dedit. Sic teneros septis includi visticu agnos, Causdemq. istis dona habere suam. Haec autem hactenus , ut cetera , quae supersunt declaranda persequamunia.
De Equorum Phidia . Praxitelis transiatione.
PT 'eam MBLEMAT hoc ad eandem camerae partem
ia, supra secundam fenestram Mons Quirinalis az.., M. Quirini Fano, vel a Quiritibus, qui cum Tatio ai Curibus venientes ibi castra posuerunt, olim di-Δα -- ctus, nunc vero in Equis illis marmoreisin celeberrimis quidem, Mons Caballus vulgo vocitatus, necnon dictorum Equorum transsatio repraesentantur. Hinc Auctor inscriptionis hunc in modum ait :
Sixtus Equos transfert geminos, quosfinxerat olim Artificum e Pario marmore docta manus.
Hae Inscriptione Blancus in transsatione ipsa enarranda duo praecipua dapidis scilicet, artificum excellentiam breuiter comprehendit, dum illos equos e Pario marmore, Madocta viroru manu exculptos futue dicit Parius enim lapis a Paro Insula maris Aegaei, dictus, non est Lydius,quo aurum probatur a
302쪽
deorum simulacra olim maxime expetitum , ex quo dicti equi dicuntur exculpti. Equorum Artiffices Phidias& Praxiteles fuerunt, Statuarij insignes Ille, ut Plinius ait, artifex V . lib. numquam satis laudatus, in ebore longe citra aemulum claruit: dijs tamen, ut Quintilianus ait, quam hominibus eff-giandis melior Inter illius opera maxime commendata est Mineruae statua, quam Athenis ex Ebore fecit X X v I cubito rum altitudine, in cuius clypeo Amazonum pugnam, Gigantomachiam insculpsitri in soleis vero centaurorum, lapitharum certamen. Inter alia ipsius opera proxima commendationem meruit Iuppiter Olympius ex ebore &Romae in porticibus Octauiae Venus. Praxiteles autem , ut ait Gabriel Barrius Francicanus fuit GaD. Frahomo Calaber ex oppido, Peripoli olim dicto, nunc Amygda llia, vulgo Mendolia. in extrema Italiae ora, quam Magnam a. d. -- Graeciam vocant, natus, marmoris gloria seipsum superauit, 'Plinio teste, duplici praesertim Venere nobilitatus, Gnidia. κω pliis. Coa,quae ob artis praestantiam, magnam mortalium vim eas εὐβρ-
in Insulas ad sui spectaculum allexerui: hinc quendam Iuue nem Gnidiae vesano amore captu , in Templo delite tem cum simulacro coluisse aiunt Equu item, vis equae statua,hinni. tum edidisse, canes aspectu canis emcti latratum emisisse
taurum q. marmoreae vaccae concubitum Siracusij appetijsse ferunt. Fecit et Niobis in saxum olim, ut fabulantur Poetae, ovid. . transformatae statuam pulcherrimam a Graecis Poetis cele- bratam de qua hoc Epigramma ad verbum latinitate donatum extat in hanc verborum formar mis me diffecerunt. idem, ex piae vero Vitam Praxiteles iterum fecit. Item Ausonius:
Vivebam, sum ficta sis, quae deinde polita
Praxitelis manib- ιuo terum Niobe
Reddidi artificis manus omnia, sed sne sensu rHane ego , cum ias numina, non habuι.
Hie denique ob artis statuariae excellentiam ciuitate Romana donatus, eam egregij signis ornasse commemoratur Plin.
Triptolemo praesertim, Flora,4 Cerere, quae in hortis Serui VM μ liani'
303쪽
BI ELIOTHECAE plia lianis, necnon Boni euentus,in Bonae fortunae simulac is,quae v. sv in Capitolio, Malijs plurimis, quae passim hinc inde Romae extare dicuntur i. Haec mihi dicenda vita sunt ad equorum Artificum nobilitatem, excellentiam declarandar . Duo autem equi marmorei Bucephalum Alexandri equa repraesentantes quorum alterum Phidias, alter vero Praxiteles sculpsime dicuntur, in monte Quirinali super bases lateritias absque marmoris incrustatione cum Aurigis seup tius Domitoribus marmoreis, colossea forma, Alexandrum repraesentantibus , ob vetustatem satis consumpti visi sunt hisce litteris marmore incisis:
Sunt qui velint hos equos Romam a Tiridate Armeniae Rege asportatos Neroni donatos Id autem ego non nisi de equo Phidiae dici posse reor, cum Praxitelem extra Italiae PubI. . oras fuisse non constet . Adde etiam quod Publio Victore βρ teste, erat Romae in septima regione via, quae lata dicebatur, locus ab Equo Tiridatis Regis Armeniae nomen habens, ubi de uno tantum equo loquitur. Hinc nonnulli Praxitelem in urbe Roma, ubi eum floruisse multaq simulacra exculpsisse volunt, equu illum ad Phidiae aemulationem eisinxisse aiunt. Sunt praeterea qui per eadem illa Simulacra duorum Iuvenum colossea magnitudine equos efferos domatium, Castore& Pollucem,quibus domandi artem tribuerunt, intelligedos esse velint. Id quod rationi omnino refragatur. Castoris enim Pollucis statuae vel stellatae effingi solent,vel instar earum, quae nuper ad gradus Capitolinos collocatae cernuntur pileatae, ac tenentes equos cicuratoS, mansuetos. Maior tamen
hominum pars per eadem simulacra Alexandrum Magnum actu domandi Bucephalum, ferocissimum equum , a duobus Artificibus Giaecis mira statuariae artis excellentia praeditis
ad aemulationem repraesentatum sentit,&affirmata, .
Per colosseas item Statuas illas, Alexandrum Magnum,& Bucephalum eius equum repraesentatos fuisses vetera , numismata cum ipsius nominis Inscriptione Graeca docent, quae statuarum eandem reserunt effigiem Thoraces vero&Loricae
304쪽
VATICANA. as Loricae iuxta Alexandri Magni simulacra Gentes domitas, sibi q. subiectas prae se ferundo. Varia autem numismatum genera sunt , quae Alexandri Magni effigiem , ac Bucephalum eius equum repraesentant:
alia enim sunt aerea,alia argentea,alia vero aurea . Quaedam ex altera facie eiusdem Alexandri imaginem habent, cum hisce litteris Graecis,AΛEEANΔPΟΣ, vel ΛE EA N ΔΡΟΥ
cedonur . Ex aduersa vero parte habent eundem Alexandrum actu domandi Bucephatur . Quaedam autem ex altera parte Alexandri effigiem, & ex postica , vel eundem Alexandrum equo insidentem habent , vel equum alatu in quem pegasum dicunt,ad eiusdem Alexandri famam innuendam cuius symbolum inter alia est equus alatus. Quaedam denique Alexandri habent effigiem,in alia, quae longum e Gset recenser . In gemmis autem in praesertim amethysto gemma purpurea, ad colorem vini accedente, et in violam desinente, sola Alexandri imago sculpta conspicitur,vel Alexander Bucephalum domatum tenens. Haec autem omnia, Idem suis
multoq. plura ad hanc rem pertinentia penes Annibalem Ti. I 'tellium a Rocca contrata, conciuem meum , multae quidem
eruditionis virum asseruantu . Quamuis vero estigies Alexandri omnes tam in nummis, quam in gemmis incita eandem simulacrorum ad Quirinalem extantium efiigiem referre inueniantur ri: capillitium , frons , nasus , genae mentum , necnon labia conferantur : ego tamen numisma primo loco superius nominatum incidendum , atque hic apponendum curaui, cum in eo Alexander magnus actu do. mandi Bucephalum repraesentetur . Nec cuiquam mirum videri debet, si positura , vel siluatio simulacrorum non sit omnino eadem cum ea, quae in nummis apparet: id enim vel ob multas eorundem non semel instauratorum translationes factum esse, vel modum domandi inter marmora sculpenda, cudendaq. numismata arbitrarium fuisse censendum est.
305쪽
Plin. Iib. 3θ. v. s. Euseb in Chron o 3σα. s. Plutarch. in Pericle D. M.
Hoc aute opus Latinoru esse non videtur, sed Graecorum, si Plinio credimus, qui, ut ceteros scriptores silentio praeterea, ait, Graecos Artifices nihil velare, cuiusmodi sunt duae illae statua nudae: Latinos vero velamen, seu thoraces, vel indumenta addere solere . Nec quisquam mirari debet,excellentes viros hanc decertandi prouincia suscepisse,si Alexandri Magni nomen celeberrimum, Bucephali generositas, atque ferocitas, miraq. eiusdem Alexadri in Bucephalo edomando laus spectentur Bucephali nome Graece Taurinu caput significat:atque illud ei impositu iudicatur, vel ex eo quod taurina truculentiam, vel formam referret, vel quod taurinum caput armo haberet impressum . Tanta autem huius equi ferocitas erat, ut nemini tractabilis videretur , nullumq. sestarem admitteret. Quare Philippus ubi primum ab Alexandro filio Buce, phalum edomitum vidit, spectatoribus admirantibus , illa. crumasse, Alexandrum q. exosculans, ei dixisse fertur: Regnum tibi quaere GaDcedonia enim te non capit. Duae illae igitur Statuare quos et ros domantes Alexandra Magnu aucephalu repraesentat. Num vero Phidias. Praxiteles eas effinxerint, nonnulli dubitarui, dicentes Phidiam Atheniensem floruisse, ut ex Plinio colligitur,olympiade 3. 3cio circiter ann ab Urbe condita, II S. ann antequam Alexander Magnus regnare coepisset. Quae quidem sententia ab opinione Eusebi Daborrere non videtur, qui narrat Phidia vixisse Olympiade s. anno mundi 76o Alexandrum vero Olympiade C. XI. anno mundi 86o. Plato ite, que ante Alexa-dru regnate ann circiter zo fuisse narrat Eusebius, de Phidia statuario, Protagora meationem facit.Plutarchus denique ait s
306쪽
VATICANA .n soait Phidiam mortua fuisse tepore Pericli, qui eu carceri maci
pauit, centum, eoq amplius ann.ante Alexandru regnauit. Praxiteles autem duos fuisse, alterum ann circiter O. antequam Alexander regnare coeptisset alterum vero ann. circi ter I 6 Alexandro posteriorem extitisse ex Plinio item colli ' -
gitur: quorum prior in marmore, quam aere relici Orci poste M.Li.
rior argenti caelator clarissimus fuit Hinc cololleas Statuas illas,de quibus nuc sermo habetur, Phidiaeri Praxitelis opera esse oopinantur,etiamsi eiusdem Alexandri Magni tempore floruissent cum Lysippo soli, clarissimo statuario, Alexandri imagine, dum hac fruebatur luce, effingere a non nisi Apelli pictoriam artemsoptime callenti pingere licuisse consti Ego vero, qui ex supputationibus, atque ex pluribus eiusdem nominis rebus fallas opiniones, seu deceptiones suboririno semel expertus sum,colossea illa Simulacra nonnisi Phidiae Praxitelis opera esse puto atque assirmo, quippe qui duas hasce Inscriptiones marmore vetustissimo ad bases earun idem Statuarum incisas sexcenties me legisse memini in hanc
OPUS FIDIAE OPUS PRAXITELIS. a Nec facile adduci possum , ut has Inscriptiones supposititias esse,atque id a quopiam effictum fuisse credam , ut ex ijs
inscriptionibus maior ijsdem statuis auctoritas aut existimatio tribueretur Artifices enim dictarum Statuarum fuisse excellentes,4 in primis claros , ipsam et simulacra satis declarat. Praeterea licui de his Inscriptionibus, ita de omnibus aliis. quae in excellentissimor si Artificum simulacris incisa passim conspiciuntur, poterit dubitari. Esto autem quod huiusmodi Statuae in Graecia, ut reor, sint effictae, ac tempore Constantini Magni Romam ad ipsius Thermas exornandas transuectae,
deinde ad eas Quirinalis partes, in quibus ad hac usque diem
extant,translatae,ac Romae ijsdem Statuis subiectae fuerint Inscriptiones illae, quas hoc loco apposuimus id tamen vela Constantino Magno, vel a quopiam praepotenti Principe, vel
viro bonarum litterarum, atque historiarum, siue antiquitatum non ignaro factum esse credendum est, cum huius gene
ris facinus tam illustre non nisi ad Principes praeclaros viros pertinere constet. Id quod priuati homines, bonarum q. lKk artium
307쪽
26o BIR IOTHECA artium ignari,vel tentare ausi non fulment, vel illud idem facere ijs non fuisset permissum. Adde etia, qu bd Inscriptio ipsa
cubitali characteru forma exarata, elegantem, pulcherrimam litterarum antiquitatem redolet illam, quae temporis Constantini, ac futuris deinde temporibus desiderabatur. de marmor, in quo incisa erat Inscriptio ab eorundem simulacrorum colore nulla exparte distare iudicatum est. Nec nostris hisce rationibus videtur aduersari orthographia, in Inscriptione operi Phidiae supposita, in qua Auctor Inscriptionis Fidias pro Phidias scribendu iudicauit ide nim
nec minus accurate , nec indocte quidem factum esse censeo, dum hunc scribedi modu in alijs Inscriptionibus, itane insignioribus,ac perantiquis obseruatu tuisse video . Nam sicut TRIVMPvS M TRIUM FUS , ac TROPAEv absque aspiratione pro TRIVMPHus, TROPHAEuM a Latinis: doctis viris aliqua tepestate, frequenter quidem scri- . a. bi sistebat, ut a nobis iam diffuse demonstratum est Lita etiam quandoque a ijsdem Romanis, sane eruditis viris F, pro Pli , passim surpatum fuit, sicut ex Inscriptionibus tum priuati S, tum publicis, quas infra videre est, late pateG. INSCRIPTIONES A T AEDe s littera F, pro M.
odisia apud Fulvium Vrsinunta Hieros ad S. Pauli Basilicam. ιloniis in Aedibus Columnensium. ιώ, inter Quirinalem et fontem Triui . Filumena in edibus Bruti Gothfredi, ad S. Agnetis Ecclesiam . Hiero nia ad S. Petri Aedes. Saluiae Una in vinea Matthaei Morelli in ascensa Quirinalis D or ad S. Angelum in foro Piscario in pariete domus Trosimis Anagniae ad Cathedralem Ecclesia ala,
Trium tor in Aedibus Capranicorum in Inscriptione Fla. vij Eugeni j, de Constantino, et Iuliano Caesaribus.
Trium tor in Aedib. Franc Lischae,in Parione, de Arcadio. Trium tores , ad forum Traiani in Inscript Saturnini s eundi, de Valentiniano, et Valente Caesaribus. Triumsis, in vetusta obelisci ad Edes Lateranenses trans.
Iati Inscriptione: in qua Michael Mercatus iuuenit Trium s.
308쪽
. yti in Ecclesia maioris Andrea, in columna.
ad Quirinalem montem prope Palatium Pontificium collocata, qua olim lacera,et obscuro loco hominuq aspectui noaccommodato extabant, nunc vero iussu Sixtis. Pont. Max. instaurata, i t in nobiliorem, commodioremq. locum transata , Alexandrum Bucephali domitorem repraesentant eaq. Phidiae ac Praxitelis opera esse, non modo vetustae, sed etiam nouae docent Inscriptiones, quas infra videre est.
Ad basem Equi Phidia Inscriptio
PHIDI AH NOBILI s CVLPTOR AD RTIFICI PRAEsΤΑNTIAM DECLARANDAM ALEXANDRI BUCEPHALUM DOMANTIS EFFIGIEME MARMORE EXPRESSIT.
Ad basem qui Praxitelis Inscriptis.
309쪽
M Sasiis qui Phidia dextram hac item legitur Inscriptio
Quirinalem collem, seu Montem, ut nunc vocant, Caballum, equorum instauratione ac transsatione, necnon alijs de rebus splendidiorem, eiusq. incolis commodiorem, salubri remq. reddi. Nam ab equorum loco porta ipsa Nomentana
seu pia ab equis ad quingentos passius distans spectatur, via
ipsa nunc palmos circiter tredecim aliquo in loco excavata , ωquasi ad perpendiculum, planata semitisq. ex utraque parte lapideis, ac prominentioribus deambulationi commodis, multisq. aediticijs ornata, palatio praesertim Pontificio a Six T V in ampliorem,nobilioremq. formam redacto, fontibuSq.
310쪽
VATICANA. 263tibusq. humanae vitae necessarijs, necnon aquis Felicibus ditata, ex quibus innumerae commoditates eandem viam inc lentibus, aliorum q. locorum accolis oriuntur, praesertim vero mulieribus pauperculis, lauatricibus,quibus ex aqua Felici ad Thermas Diocletiani prope viam Quirinalem, siue Piam, amplum lauacrum muris cinctum Sixtus V construendum mandauit in cuius rei testimonium ad lauacri portam haec
legitur Inscriptio lapide incisa ,:
PAVI ERUM COMMODITATI MULIERUM EXTRUI FECIT A. i. m. a XXX VI II.
Huc etiam spectat illud eiusdem Blanci Epigramma in
hanc verborum formular : ua Due immundos mulier paupercuti pannos, Felicem Sixtus suppeditavit aquam . Haec de Phidiae, traxitelis operibus, eorumq. transsatione, ac monte Quirinali, Vix atque aedifici j illustrato, uberrimisq. aquis ditato. Quae quidem omnia Blancus omni felicitate, ac facilitate, qua liuor,ut infra,versibus comprenhendit in hanc verborum formamis: Siructa domus , ducti fontes, via aperta caballi Transpositi, atque uno ea area fructa loco.
O felix nimium via, equi, dom- , area, fontes, Dum viventinatis armina, S IX E tu .
Haec de colle Quirinali in commodiorem, illustrioremq formam redacto Sura I II mandato. Reliquum est autem , ut cetera eiusdem camerae Emblemata expli