장음표시 사용
321쪽
videntur. Sed quoniam de duabus hisce rebus, geminus mihi scrupulus iniectiis est; quae scripti, rectiori quadam trutina, quoad fieri poterit, accuratius examinabo . Quod enim de Maximi Obelisci dedicatione antiquiori a me dictum est, id a veritate alienum eme nonnulli, eruditi quidem viri affirmanta. Ego autem, si Ammiani Marcellini verba satis implexa percepi, quod scripseram confirmabo quodq. apud
Probatissimos Auctores reperi, in medium alteram : si enim aliud mihi constaret,palinodiam recantare non aegre ferrem.
Id quod animi ingenuitati attribuendum esse mihi per sua deo. Dixi ergo Obeliscum illum omnium aliorum maximum Heliopoli, ciuitate Aegyytia primitus fuisse erectum rzz I nec id videtur abhorrere a verbis Ammiani , qui ipsum ., Obeliscum in Circo maximo se vidisse, dc ab Heliopolitana ciuitate Aegyptia a Constanticium fuisse transuectum ait, vel saltem innuit, ut ex eiusdem verborum serie aut vi colligi necesse est. Nec satis video cur magis per veterem Obeliscum, moles ab Octauiano Augusto Rotnam aduecta quam illa altera a Constantio translata intelligi debeat , etiamsi illa ab Octauio veteri Principe, ut ait Ammianus, haec vero multis post annis a Constantio recens aduecta dicatur vetustas enim ad molis etiam incilionem , antiquioremq. in Aegupto dedicationem referri potest iam fieri potuit, ut obeliscus Maximus prior alijs obeliscis ab Ammiano commemoratis, fuerit incisus, atque in Aegypto, Solis numini Praecipuo munere, eode teste, fuerit dedicatus: qui etia tamquam apex omnium eminebat, ut ipse ait Adde etiam,quod Hermapioni, Ammiano maiorem de maiori, celebrioriq. Obelisco extitisse curam quam de alijs credendum est hinc Inscriptiones illas hieroglyphicas ab Hermapione interpretatas cum alia ab eo interpretatae non reperiantur ad maiorem celebrioremq. Obeliscum pertinere , eundemq. Obeli- Ammi v. cum Heliopoli primitus erectum fuisse censendum est cum. - Soli eum dedicatum esse, eidemq. Soli praecipuum honorem Aegyptios,e praesertim in ciuitate, praestitisse costet Heliopolis enim ab Helio, Solis nomine, Solis Vrbs nuncupatu . - ῶ.3s. Huic sentetiae fauet Plinius,qui ait Rami sem, Rham este item
dictum, in Solia Vrbe Obeliscum quadragenoru,4 octonum
322쪽
D IMsCRIPTI ONI V. s. 2 steubitorum erexisse. alterutero logitudine undecenis pedibus. hoc est nonaginta noue geometricis, qui palmos usuales centu nonaginta octo emclut cuiusmodi est Obeliscus,de quo hic verba facimus, sicut ab Archite to,qui hunc Obeliscu ad Aedes Sancti Ioannis Lateranensis transtulit,& erexit, inuenin tu est. Nec nostrae sententiae refragatur primum HexastichuInscriptionis Constantiane,in cuius versu postremo hacis te e Thebis reuulsam fuisse legimus Heliopolis enim est Ciuitas Aegypti inter Alexandriari optumes a Graecis,leste Diodoro Siculo, Thebe dicitur ex qua ciuitate Obeliscus ipse a Constantino Alexandria, recto itinere,deinde a Constantio Romam fuit transuectus. Et quoniam Heliopolis nomen in hexametro versu accommodari non potest, hinc Poeta Inscriptionis Auctor, Thebarum, non Heliopolis voce usus estis Thebe enim est item ciuitas Aegyptiorum eminentissima, atque amplissima, ut Plato testatur. Haec pro geminis mihi iniectis scrupulis eruendis dicenda visa sunt. Num veritatem sim assecutus, iudicent alist& suo quisque sensu abundans , opinionem suam tueatur licet, hac in re praesertima memoria nostri temporis adeo remota,& in tanta Scripto-
Tum,ac locorum nominum varietate: quarum quidem rerum
Omnis inuestigatio in coniectura sita est.
quem e ruderibus Circi maximi erutum Sixtus V. Pont. Maxad Lateranensem Basilicam transferendum erigendumq curauit .
A vGusTus uoto Constan TIUS ORBE RECEPTO: ET QUOD NvLLA TULIT TELLUS, NEC VIDERAT AETAS CONDIDIT, UT CLARIS EX equa DONA TRIUM FIS. HOC DECUS ORNATUM GENITOR COGNOMINIS URBIS ESSE OLENS, AES THEBIS DE RUPE REVELLIT.
323쪽
SED GRAVIOR DIVUM TANGEBAT CURA VEHENDI, QvOD NULLO INGENIO , NISUQUE , MANUQUE MOUERICAvCASEA MOLEM DISCURRENS FAMA MONEBAT. A DOMINUS MUNDI CONSTANTIUS OMNIA FRETusCEDERE VIRTVTI, TERRIS INCEDER IUSSIT HAUT PARTEM EXIGUAM MONTIS , PONTOQUE TUMENTI.
CREDID E PLACIDO vexerunt aequora fluCTULITvs AD HESPERIV Tiberi MIRANTE CARINAM. INTEREA ROMAM TAR VASTANT TYRANNO AvGvSTI IACUIT DONV STUDIVΜQVE LOCANDI, NON FASTU SPRETI, SED QUOD NON CREDERET LLvs TANTAE MOLIS OPUS SUPERAS CONSURGEREI IN AVRAS .
Quamuis Inscriptionem hanc vetustam suo iam Ioco a Par. ιν posuerimus, in hac tamen Appendice duximus repetendam, ut nonnulla, quae scitu digna sunt, dignoscantur. Nam MLchae Mercatus Protonot Apostolicus labore non modico. summaq ingeni perspicacitate duce,bonarumq artium c gnitione comite, ut minores indicant characteres, Inscriptionem ipsam corrosam in dilaceratam, vel in varias partes diuulsam e ruderibus eruit, in hanc formam redegit. Antea vero quam ad amu si im fuisset concinnata eam ali j
raptim typis mandarunt erroribus conspersam, quam ego, quoad
324쪽
D INSCRIPTIONI Evs. 27 quoad potui expurgaui, dum suo loco dictam Inscriptionem in his Commentarijs apponere studebam ubi legitur Tropaeum pro Trophaeum iuxta usum scribendi antiquum, ut m ' inibi hac de re satis dictum puto. Sed quoniam ego huius vocis , Tropaeum, similitudine deceptus in quarto versu primi Hexastichi, in postremo Quarti, Triumpis pro Triumphis siue pro Triumiis, sicut eo tempore scribi sistebat, reliqui; hinc vocem hanc Triumsis non Triumpis nec Triumphis a Michael Mercato in Obelisci basi inuenta sicut ipsum mei id ita esse non semel asseuerasse audiui, pro Triumphis reposui. Antiqui enim F, proth, non raro, turpabant,sicut alibi tum σφ' ex priuatis, tum etiam ex publicis In criptionibus a me demonstratum est. Ita contra quod antiquiores item Latini Par. ιε'.
perili, scribebant, ut phama, phanum, phagus, nos per riscribere solemus, ut Fama , Fanum, Ggus.
In postremo secundi Hexastichi versu Hau pro Haud le-Fitur, , pro D, interdum ab antiquis Latinis sumpto, sicute conuerso D, pro mo raro ab ijsdem usurpatu fuisse inueni. Qui enim , pro D, si sunt, mollem sonum euitare voluisse
iudicati sunt, duriorem vel sicciorem sequentes, ut patet ex Inscriptionibus non paucis marmore incisis. Exempla sunt
haec: ce nter pro Alexander Romae in Aedibus Marchi ni Riani. Aput pro Apud Romae in Aedibus Coritianis ad Forum Traiani, in hortis S. Sebastiani ad viam Appiam,in in Aedibus Capranicorum. Aliut, pro Aliud apud Sudorinos ad . Rocchum. At pro Ad , Verona in aedibus Ioan Baptistae Orthij. A gno, pro Ad signo Romae It pro Id Brundisi, extra Vrbem Euot pro Quod infra Praeneste in vinea qua-dar . Set pro Sed in ratis ti inclijs in vinea, in hortis Carpensibus, & alibi In Aedibus Masaesorum extat Inscriptio publica marmore incisa, satis longa, e Caeritibus allata,
de eorundem Caeritum Municipio, et Ninnio Hasta in P.
Malio Vopisco Cos anno ab Urbe codita 866. Traiano Impe Au o D rate:& in ea legitur set, pro Sed,& t, pro Id. Se pro Sed in ve ''tustioribus scriptis,4 impressis Antiphonari j Ecclesiasticis. Ad hanc eandem rem comprobandam hoc loco libet apponere quod Linacer, Aldus,4 alij recentiores, sed eruditi 1 ne viri scriptum est querunt in hanc fere verborum formam: T, sur-
325쪽
ars APPENDI BIBL. VAVI C. T,usurpatu est pro D. O, pro T. nam veteres dixere Adque, nos Atque, sane melior priscorum ratio nam mollior sonus est,in origo seruatur praepositionis enim vis adhuc manet,ut dicamus: Tu atque ego dessit, Tuin adte ego. Sed antiqui voluere discrimen esse inter praepositionemri coniunctionem Eiusdem modi fuit, Sed nam e contrario olim erat, Se Et disiungit enim , Tu curris, Se Et ego sedeo. Separata enim est actio mea ab opere tuo. Aduersatur enim vox illa Se ut seorsum, securus, segrego, separo,in alia innumera , . Etiam , Aud, non ut et illi dixere , et nos dicere deberemus: nam si negativae Haud addita est aspiratio, disterentiae caussa, sane cetera elementa ad quaerendum discrimen non sunt mutanda, quin fortasse potius utrumque sicciore elemento scri-hendum sit, Aut , Haut Graecum enim fuit, Atio Omnis autem disiunctio vim obtinet negationis. Haec de usu litterarum
D pro T, et , pro D, ne quis posthac Haut pro Haud mendu esse opinetur , sicut fortasse aliqui arbitrati sunt, qui Haud
pro Haut reposuerunt: quos ego, qui Haud pro Hau impres, tum reperi nondum alloquutus Mercatum, qui vetustam Inscriptionem in varias partes diuulsam vidit, et concinnavit,
in pristinam q. formam diligenter, et ingeniose quidem rede, git, imitari coactius fui. In tertio tertij Hexastichi versu, TAPOR pro Magnetio 722 intelligi debet, ut Mercatu recte sentit: Magnentius enim di- , T. ctus est aporus Tyrannus, quia apud Helenam , castrum Tapororu qui Cantabriae Populi sunt, montibusq. pyreneis proximi, Constantem Constanti fratrem interfecit. Hinc
Mercatus eam vocem, aporo, cuius duae litterae mediae desiderabantur, restituita.
In primo quarti Hexastichi versu per Metalla rufa lapidis
p . . Syenitis fodinas idem Mercatus intelligendas testatues ex ' quo lapide omnes obeliscos esse aflirmat. Rufus enim color Graece πυρρο dicitur. a quo Syenites lapis etia dictus est pyrrho poecilus. Haec de vetusta Inscriptione, quae ad basem
Obelisci Lateranensis incisa olim extabat. Qui plura de hac Inscriptione scire cupit, ad librum Mercati de Obeliscis conscriptumin eruditionis plenum confugia .
326쪽
L Aedes Iancta Maria de Topulo erecti.
V, obelisci, quem Caesar Augustus ex Aegypto in potestatem Populi Romani redacta; mam in Circum maximum transtulit, Soliq. diis cauit , transsationem, et erectionem ad aedes sanctae Mariae de Populo imprimendam curaham, nondum, ut dixi, nouae Inscriptiones in eiusdem Obeli sci basi erant incisces hinc eae, quas infra videre est, suo loco apponi non potuerunt. Inscriptiones nouae in hanc legum
ANTE ACRAM ILLI V AEDEM AUGUSTIOR LAETIORQ SVRGO, CVIV EX UTER VIRGINALI AUG. IMPERANT Es L IUSTITIAE EXORTUS EST.
327쪽
EI APPENDI BIBL VATI C. Cetera Inscriptiones duae quae sunt vetustae, in eadem hasii insculptae conspiciuntur, unius δε eiusdem sunt argumenti cuius exemplum suo loco apposuimus.
C in Sixtiano Sacello, statuis septem marmo reis candidi coloris, pulcherrimis quidem, necnon Inscriptionibus, picturis nunc praeter-ηv l .haea missis, quas suo iam loco descripsimus, extat
δι-ο -- etiam Statua Sixti V. Praesepe Christi Domini adorans, inscriptionibus item decoranda , de qua prius mentionem non fecimus ob causas superius enarratas Ad dextram Sacelli Altare sanctae Luciae sanctorum Innocentum reis liqvij insignitum conspicitur ad laruam vero Altare sancto Hieronymo dicatum , Illud in honorem sanctae Luciae, ais B, in cuius festo die SIXTV V. natus est hoc autem in honoremsM, S. Hieronymi, cuius Titulo , dum erat Cardinalis, decorabatur, idem SixTus hoc loco statui mandauit , De sanctissimo Christi Praesepio in hoc Sacellum mira arte transi ato , minniq. admiratione, venerationeq. digno quosdam olim edidimus versus,quos ob oculos ponere libuit, ut infra videre est. De Sanctiss. CHRISTI PRAESEPIo, a IXTO V. Pont. Max in splendidissimum Sacellum transsato.
AVgulum in Terris cur dat Tr6epe TONANTIS Lxa v kr ut in Cia nuncsibi tecta paret.
Dum nouat, oe ponit stlendidiore loco.
cis quicumque vides Praspe repossum Phidiacam dicas, Parrhasiam' mam: D. IDEM
328쪽
Cu Six Tvs Praesepe noua mira arte vetusum, Quo nitidas Bellas aequipara' Polam 8 Namque opifex reri; hic fuit sic oderator Oi mpi
Hic Spes, hic ita hic nica nonIra Salus. DE TRANSLATIONE CORPORIS PII V.
in Sacellum Sixtianum . I, s Quintus summum vera pietatis fuit exemplar clarissimum catholicae religionis lumen, ac sanctitatis splendor. Hinc S IX Quintus tanta illius merita, magnaq. ab eodem in se collata beneficia singulari pietatis ossicio pro- si qui cupiens corpus eius Christiana lienaniq. pompa ad Pontifice digna suum in Sacellum transferri mandauit cibiq. nobili structura, vere Pontificia ipsum locari iussit. De hac ι.. autem translatione qua suo loco deseripsimus,letrastichum, quod infra cernitur, edidimus in hanc verborum formar :
LI IC, etsi iam custis rus soluit rivi in nasci,
Mandauit Six v condier ossa aerii, Infateare pie, vicinum hunc esse Ti NTI, Praesepi veluti proximus en Tumulus. DE STATU SANCTI PETRI AENEA
in Columnae Traianae fastigio erectata. R Coxv MN Cochlide Traiano olim erecta, Parthis, iacis ab eo deuictis, nunc autem B. Petro dedicata,in cuius fastigio eiusdem Ap stolorum Principis simulacrum collocatum est , ' suo loco satis dictum eme arbitror Quare infra quaedam carmina apponentur, quae de Statua San-
329쪽
asa APPENDI BIBL. VATI C. st Petri supra columnam Traianam erecta olim conscripsimus hisce verbis:
Vatic a Traiani flectat dum Roma trophaea, orgii huic cochlidem, sculpis echinoriano
S i x xv s Am Petri veneratur milli triumphos,
Erigit huic Statuam substri citi ochlidem.
Petrus enim C, R I sara generosus vicit ovantes , Terrarum Reges tartareosq. Duces
Felix hinc merit) yicia, s , cognomine uintus, Uictori Petro tanta trophaea dicat.
deq. sacrassi Petri Statua aenea: illa in Caesaris obelisci, hac vero in Traiani Columnae Cochlidis fastigio erectiS.
V LN A falsa potens pretioso sanguine Chrisus tulit e lusit scula vana Duis:
Six Tu id exequitur, Chri si dum iura tuetur, Dum Petri Cymbam tractat, e Imperiurata: Damoniblis pulses obelisum altam . Columnam lampha A trali purgat, es ore sacro.
sinet hac Statuam Petri, Christille iumphum, Traiani hac perdit, Garis ille decus. Successor Petri, Chris' q. Uicarius idem, Ei Chricto, es Petro clara tropha Iacrat.
330쪽
INSCRIPTIONIBUS, ET HISTORIIS.
E COLvMNA Cochlide Antonino Pio Imperatori olim erecta,cSIXTONI DN instaurata, in cuius fastigio Statua S. Pauli ab eodem Sixto fuit collocata, satis dictum es se reor eo in Emblemate, quod ad Christianam, vere piam Columnae dedicationem, sacramq. statuae erectionem pertinet a Nunc reliquum est, ut nouas Inseriptiones, quas inibi apponere non potuimus ob causam iam enarratam, substriabam. Inscriptiones sunt quae infra leguntur:
ARMENI PARTHIS GERMANIS L. BELLO MAXIMO DEVICTIS TRIUMPHALEM HANC COLUMNAM REBUS GEsTI INSIGNEM IMP. ANTONINO PIO PATRI DEDICAVIT.