장음표시 사용
311쪽
De Montali in ciuitatem sublimatione , ampliatione .
o PM AD LAEvAM camerae supra fenestram primam. γ Patria Six T V oppidum scilicet Montalium θοπα in Piceno, in edito loco situm, muris undique 1 MYm cinctum, collegiata Ecclesia ornatum, nunc
autem a eodem Pontifice erga Patria pietate, ac liberalitate in Ciuitatem sublimatum , nec non Cathedra- Ii,in Episcopali Ecclesia insignitum repraesentatur in qua sublimatione, irectione praestanda idem Sixtus Dioecesi Ea ..d.m ac dote Ciuitatem donauit, sicut etiam de oppido Laureta-
I no, oppido Sancti Seuerint ex Piceno idem factum esse ., constat. Hinc Auctor inscriptionis ad Episcopalem dignita
ontalium Simo Patrem donauit habere , Montalto Sixti donat habere Patrerm.
Hac inscriptione Blancus sub patris nomine, & more me lico ludit dicens, Sixtum V in remunerationem sui patris Patrem spiritualem , Episcopum scilicet Patriae antidorice donasseri quae enim a Latinis remunerationes, a Graecis an tidora nuncupantur: sunt enim ea omnia , quae pro acceptis muneribus redduntur. Locus autem adeo tacilis est, ut declaratione non egeat. Eiusdem Montalti muris olim etiam undiq. cincti in ciuitatem sublimationem, seu loci ampliationem sub moeniorum nomine videtur spectare illud Epi- framma, quod in Palatio Lateranensi legitur in hanc verisorum formanta: Cum te Sixte olim sub luminu edae or, Patria, dicta fuit unc tua vera Parens. Sed modo, dum finis circumda maembus stam , ciuis Patria eram te nege esse Patrem
312쪽
Noe Epigrammate Blancus Sixtum Quintum a Monta Nio,cuius fuit alumnus, ob dicti loci sublimationem 4 ampliationem Patrem Patriae appellat, quam Parentem esse ait. Terram olim scilicet Montali Ripanar dioecesis, quae natalibus eiusdem Sixti . felicem praebuit ortur . Nec silentio praetereundum videtur , quid pro Montalto ampliando racillustrando singulos in dies praestetur Palatijs enim, alijsq. aedifici js construendis , ijsq. sternendis nauatur opera. Epi scopium item, habitatio scilicet Episcopi conficitur,4 quidquid ad Civitatis ampliationem , commoditatem, ac decΟ- rem siue splendorem pertinet, summa fit diligentia. Mons denique pro ciuitate amplianda complanatur nihilq. pro
hac re praestanda praetermittitur . Haec de Montali sublimatione, atque ampliatione, ut ad Bibliothecae Vaticanae describendae finem properemus.
EANDEM Camerae parte supra secundam Danestra Fons Capitolinus in Capitolio, iussi Sixti V. nuper constructus, Telici aqua donatus, re
praesentatur. Capitoliuenim mons est celeberri. mus,in quo erat AriRomanoru munitissima, va rijs ornata marmoribus, sedes,& domus omni u triumphoru .
quo in loco Augustus tributarium vidit orbem arant ob id in Capitolio deorum templa, sacella, arae , aliaq. plurima aedifieia publica, statuae aureae , argentea Regum Roma norum in aliorum virorum illustrium, ut ait Plinius quin
Eutropius nullam nisi auream, aut argenteam statuam inibi Eis, ,h. poni potuisse affirmat. Erant praeterea vasa aurea, argenia i i. tex, atque crystallina permulta aerearum q. tabularum, in νώ...m
quas incisae erant: monimenta publicain leges, tria millia γ' Capitolium quater incedium passum esse narratur: mons au 'pudia; te ante Urbem condita Saturnius a Saturnia ciuitate in radicis monte sita, dictus est: deinde capitolium a capite Toli ho amabius
minis illic inueto, dum tepta Iouis aperirentur fundamenta et s
313쪽
Dictus: antea est Tarpeius, hinc Auctor Inscriptionis,Montem Capitolinum, Tarpeium scilicer, habere iterum fontem, qualem tamen non habuisse ait hunc in modum ,:
Fontem rursus habet sedes Tarpeia , si quem
Aion habet, infensi dum timet arma Tati.
Arsutus est hoc loco Blancus, Poeta , ut alias interim Iaudandas illius animi dotes praeteream , nobili stimus in aetate nostra florentissimus,sed hac Inscriptione,tum ob historiam,& fabulam,tum etiam ob phrasim poeticam non satis claru S, ne dicam, obscurus. Dicam tamen quae sentio, quaeq. ab historicis,in poetis accepi,hoc est a Varrone, Plutarcho, Vi PNρεν/.li gilio, a Propertio in primis, qui huic obscuritati lucem vi-οῦβ/π aetur afferre Romulus enim cum bella contra Tatium Sabinorum Ducem tractaret, ac Tarpeio cuidam Arcem tu edam dedisset, filia eius Tarpeia incidit in hostes, ad fontem aquatum profecta quam cum ad proditionem arcis cohortarentur, illa pro praemio quidquid in sinistris brachij portarent,
sibi dari poposcit , armillas intelligens, quas illi aureas gemmatasq. laeuo in brachio fereban . Itaque proditione arcis facta, hostes ingeniosa ipsius morte promissum perloIuerunt, eam oculis orbatam, scutisq. non armillis , obrutam eodem in monte sepelientesci ex cuius morte, atque sepulchro, ipsi monti nomen Tarpeiae indiderunt, Tarpeiusq. mons tempus
in posterum dictus est, deinde multis post annis Capitolinus ,
ut praesens in tempus vocitatur . Hoc igitur in Capitolio aedifici js, ac statuis marmoreis, atque aeneis, picturiSq. Pulcherrimis, alijsq. Ornamentis, ut aetas nostra fert, insignito in quo etiam Populi Romani Senatus residet, nunc fons fatis nobilis constructus cernitur, aquae Fesicis ubertate ditatus. Hinc, ut reor, Auctor inscriptionis ait, Tarpeiam sedem, hoc est Montem Capitolinia rursum habere sontem,sed non qua .
um habuit, dum timuit infensi arma Tati, hoc est Titi Tatij acerrimi Pop. Rom. hostis, Sabinorum Ducis Et nisi dicaurus, hac in Inscriptione tempus pro tempore positum ess Per
314쪽
VATI ANA. 26 et figura illam Gramaticis notam, sensus rationi congruens
aud quaqua elici potest praesens enim, ut opinor, hoc locoro praeterito ponitur, hoc est, Tarpeius monS rursus fontem abet,sed non qualem habuit, infelice scilicet, infelici sq. proditionis causam occasionalem , ut alut naturalis philosophiae roses res. Ex hoc enim fonte, qui nunc extat, non nisi Nicia augurari licet, cum iit Felici aqua repletus hinc Capitolium non habuit, qualem nunc habet fontei . Num ego Blanci sententiam fuerim assequutus, iudicet ipse: Ad laboraui tamen ego, ut quod rationi videtur consentaneum, dicerem rmihi enim coniectare, sed non diuinare, datum est.
Haec de Emblematis, Bibliothecis Cocliijs, Inscriptioni.
hus versu,&4bluta oratione cofectis. Cetera aute,quae pro arbitrio Pictoru ad parietes utriusque secretioris Camerae,in ad ipsos tum earundem,atque aliarum, tum etiam Bibliothecae amplioris fornices, stemmata gentilitia Sixti V. mirificam q. eius virtutem per θmbola,4 dicteria, quae symbolorum animae appellantur, adumbrantia pallim cernuntur', silentici Praetereunda censeo, ne intuentibus meditandi ansam omni
Reliquum est autem ut nostros hoste Commentarios tandem aliquando concludamus, ac definiamus apponentes quae ad bibliothecae introitus dextram in Tabula lignea satis grandi depicta cernuntur. Hoc enim loco SI X T VS V. Pont. Max ad viuum repraesentatus sedere conspicitur,alijs adstantibus ad viuum item omnibus effictis a Petro Facchetto Mantuano, qui in imaginibus ad viuum exprimendis excellens iudicatur Ad viuum etiam eisicti sunt, Antonius Card Carata Bibliothecae Praefectus: Sixti V. Pronepotes, Alexander scilicet Peretius Card Montalius, a Vicecancellarius, eiusq. frater, Michael Peretius, Marchio. Ciuitatis Leoninae, siue Burgi Gubernator . Hic etiam, ut alias imagine silentio praeteream,quae . neminem singulariter aut proprie referui, videre est ad viuu item ex prellum Dominicu Fontanam, Comitem Palatinu,&Equiis tem aureatum, necnon Sixti V Architectu,qui, flexo genu, Bibliotheca Ichnographia sue descriptionem summo Pontifici Offerre cernitur,esseium non solum omnes obeliscos hisce in Ll a Com
315쪽
Ionica altera palmorum x xx VIII tertia vero composita, non e cdpositione a veteribus obseruata, sed a recentioribus inuenta, Corinthia praetermicta, palmorum X X X v I vi ad eam praesertim partem, quae Theatrum spectat, videre est: cuius frontispicium est longitudinis siue latitudinis palmorum
C CAE X X v. altitudinis vero C X X v. De huiusmodi aedifici rum generibus, quae Ethnici mirum in modum obseruarunt, ac religiose excoluerunt in deorum templis aedificadis, arisq. miro. lib. Construendis , Vitruvius Architectorum Magister, dit Fusea I r. ' Vinuitur, Anastasius Germonius Archidiaconus Taurinen- Anaati, sis, in libro de Immunitatibus Ecclesiasticis iuxta Antiquo- δ' - δ' rum morem haec tria aediticiorum genera luculentissime ex .plicat, erudite quider . Huic Tabulae, in qua Sixti V. imago ad viuum expressa aliaeq. effigies repraesentantur, Bibliothecae porta extat ad in
Commentarijs explicata , reliquum est, ut ordine retrogrado eiusdem Bibliothecae vestibulum videamus, quidve in eo contineatur. Id quod tempore, ac re ipsa postulante factum est hosce enim Commentarios ante biennium olim confeceram . typisq. mandare C P ram iam inde ab eo tempore, quo non blum vestibulum P sum picturis , de Inscriptionibus carebat, sed nondum Obelisci omnes erecti nec Statuae supra columnas Cochlides collocatae fuerant multaq. alia Inchoata extabant, vel non
316쪽
VATICANA 26sdum coepta aeIiderabantur de quibus omnibus in hac Bibli theca Vaticana nobis loquendum fuit mare omnia suo loco apponere non potuimus, sed de quibusdam rebus, quae ad op ris persectionem pertinent, Appendicem duximus conficiundam,quam infra cernere lice . Quamuis autem hoste Commentarios, ut dixi, a duobus fere iam inde annis praelo committere coeperam fui tamen e medio, ut sic dixerim, cursia ob grauiorem mihi curam a S. D. N. Sixto V. de mandatam reuocatus. Hinc ab incoepto desistens, rem ad hanc usque diem prorogare coactus surr . Mirum igitur cuiquam videri non debet, si ordine forsan praepostero Bibliothecae consideremus vestibulum, in quo non solum duae Inscriptiones praecipuae summam totius rei complectentes, quae magis fJni, ωογdini nostro conueniunt, sed nonnulla etiam, quae ad Commentariorum initium, quasi praeludium quoddam spectare videntur, non sine fortasse ratione a Pictoribus hic ob oculosi sita sunt , Hoc enim loco Sibyllas in fornice ipso vestibuli depictas videre licet, quas Varro decem fuisse scribit auerunt MMM enim , Persica, Libyca Delphica, Cumaea, Erilli rara, Samia Cumana Amalthea nomine, Hellespontica, Phrygia , Ty-hurtina , nomine Abulnea , quae de Christo vaticinatae sunt, g βε- praesertim Erythraea dicens: ἰηπυς τος Θεουήk, σι ρ, idest, is iij. Iesus Christus Dei filius, Saluator, ut S. P. Augustinus testa D i. ex tur, qui has voces ex capitibus versuum dictae Sibyllae colle rimas
ctas esse narratis. De Cumana etiam, quae nouem libros Tar x.
quinio prisco obtulit, suo loco sermonem habuimus. H. Hoc item in vestibulo multae picturae ad artem tyeograph, cam ad chartam conficiendam pertinentes incipi fornice conspiciuntur . Sed quia de Typographiae & chartarum i uentione, atque utilitate in Appendice loqui statuimus, ad praecipuas Bibliothecae accedamus Inseriptiones, quarum una an liquam Bibliothecae Vaticanae institutionem, incrementum, deinde illustrationem, necnon translationes explicat altera
vero continet Edictum , quo Anathematis vinculum ijs, qui modum tractandi libros eiusdem Bibliothecae praescriptur contempserint, minatur, ut versa pagina, videre est. Ad Parra
317쪽
SI X TVS PONT. MAX. BIBLIOTHECAM APOSTOLICAM A SANCTISSIMIS PIO ORlBvS ILLIS PONTI FLCIBvS, QUI BEATI PETRI VOCEM AUDIERUNT, IN IPSIS DF v SURGENTIS ECCLESIAE PRIMORDIIS INCHOATAM, PACE ECCLESIAE REDDITA, LATERANI INSTITIT AN POSTERIORIBUS DEINDE IN VATICANvM UT AD SUS PONTIFICIOS PARATIOR ESSET, TRANSLATAM, IBI G NICOLA V. VCTAM , SI XΤΟ IIII. INSIGNITER EXCULTAM QUO FIDEI NOSTRAE, ET ET ERUM ECCLESIASTICAE DISCIPLINAE RITUUM DOCVMENTA OMNI Bus LINGUIS EXPRESSA, ET ALIORvM MULTIPLEX SACRORUM COPIA LIBRORvM CONSER ARETUR AD PURAM ET UN QUAE R PTAM FIDEI ET DOCTRINAE VERIΤATEM PERPETu SvCCESSIONE IN NOS DERIVANDAM TOTO TERRARvM ORBE CELEBERRIMAM, CUM
LOCO DEPRESSO, OBSCURO, ET IN SALUBRI SITA ESS ET A UT A PER AMPLA, VESTIBULO, CUBI-CvLIS CIRCUM ET INFRA SCAE LIS, PORTICI B ITOTO in AEDIFICI A FUNDA MENTIS CTO SVBSELLIIS, PT V TE ID DIRECTIS, LIBRIS DISPOSITIS, IN HUNC EDITUM, PERLUCIDUM SALUBREM MAGIS OPPORTUNIM LOCUM EX TULIT, PICTURIS ILLUSTRIBUS UNDlQUE O NAVIT, LIBERALI BIEM DOCTRINIS ET PVBLICAE STUDIORVM NTILITAT DICAVIT
ANNO M. . D. LXXXVIII. PONTIFIC. IIII.
Inscriptio haec adeo facilis est, ut nulla declaratione indigere videatur. Hinc ad Edictum deueniendum est.
318쪽
sIXTUS PONT. MAX. PERPETUO HOC DECRETO DE LIBRIS VATICANAE BI BLIOTHECAE CONSERVANDIS QUAE IGFRA SUNT SCRIPTA HUNC IN MODUM SANCITASVNTO, INVIOLAE TE L. OBSERVANTOR. NEMINI LIBROS CODICEM VOLUMINA VIVSVAETI CH NAE BIBLIOTHECAE EX EA AUFERENDI EXTRAHENDI, LIOVE ASI ORTANDI NON NI BLIOTHECARIO, NEQUE CUSTODIBUS, SCRIBIS NEQUE QUIBUSvIS ALIIS CVIVSVIS ORDINIS ET DIGNITATIS NISI DE LICENTI SUMMI ROM. PONT. SCRIPTA MANU FACULTAS ESTO. SI QUIS SECvS FECERIT, LIBROS PARTEMUE ALIQUAM ABS TvLERIT, EXTRAXERIT, CLEPSERIT, RAPSERITQ CONCERPSERIT, CO RRUPERIT DOLO MALO, ILLIC A FIDELIUM COMMUNI NE EIECTUS MALEDICTUS ANATHEMATIS IN-CvL COLLIGATUS ESTO, A QUOQUAM PR-TERQUAM ROM. PONT. NE ABSOLVITOR.
Apostolicum Edictu hoc formam redolet illa , qua in comdedis legibus usi sunt antiqui: aliquibus constat verbis, quς qua uis apud probatissimos Auctores inueniantur, no sunt tamen in frequenti usu nisi in legu praesertim sanctionibus promulgandis Cupserit enim a Cl ,quod verbulon semel a Liuio, Plauto,& a Cicerone usurpatur, Graeco κλέ msi sumptu
est pro furto aliquid surripere. Vnde optum, dicitur furto sublatum Ra erit item est a verbo Rapio, quod in praeterito Rapsi, fecit. Concerpseri denique est a verbo Concerpo & est idequod discerpo,& lacero.Hinc Cicero Sacrum, sacrove commen
datum qui clepserit rapseritve, ρamcida os . Et quonia in Edicto imperadi modus adhiberi blet, hinc Sunto pro Sint Obseruam ror, pro Observentur, Epo, pro Sit, solvitor, pro Absoluatur. Mala malo, idest fraude, apud I. cetera Patent.
319쪽
Ni Em hisce in Commentarijs vltima primis respondeant , silentio haudquaquam praetereundum censeo, Molem hanc totam a fundamentis, ut initio dictum est, eracitatam, totq. picturis illustratam unius fere anni curriculo, omnibus suis numeris fuisse absolutam Dominici Fontanae Equitis aureati Architecti industria, qui operarijs hominibus ad structuram murariam pertinentibus circiter centum, totidemq. ad artem pictoriam spectantibus secum adhibitis uniuersum opus tam cito , tantaq omnium admiratione perfecit , prae se tim vero, ut ceteros praetermittam, opera Caesaris Nebbi jVrbe uetani, Ioannis Guerraei Mutinensis, quibus pingendi cura omnis demandata est Caesar enim Vrbe uetanus artes.' pollens pictoria, Miam inde a iuuentute a laudato viro non f oarum laudatus, Bibliothecarum Conciliorum q. historias,
Sealρρ. litterarumq. Inuentores, cetera Sq. Imagines ad n litoria pera ς. ' tinentes delineauit, hoc est , pingui quadam Minerua futuri si ' operis lineamenta manu sua duxit, deinde ab alijs pictoribus ad amussim pingenda diligenter curauit. Harum rerum inuentionem Federicus Ranaidus Valuen. Bibliothecae custos, S LX T V obtulit Silvius autem Antonianus sacri collegi j Ilustriss S. R. E. Cardinalium a secretis easdem res disposuit, Inscriptionibus, eodem S IXTO tu. hente,& dijudicante, illustrauit, aliqua ex parte Petro Gale- sinio Proto not. Apostolico adiuuante.Qua in re nonnihil etiaoperae praestitit horum Commentariorum Auctor Ioannes vero Mutinensis ingenio praestans,in ex arte non ignobilis Emblemata omnia, necnon cetera Bibliothecae ornamenta ad pictoris arbitrium facta ad inuenit, ac delineauit, ab alijs item pictoribus ad unguem absoluenda studuit. Ad haec au. tem omnia conficienda non modica praestitit operam Ioannes Baptista Nouarientis, pictor satis clarus, qui ob delineandi, pingendiq. scientiam apud artis pictoriae peritos maxi
320쪽
D IN scimp TIONIBV's. 2 3mam sui expectationem concitauit. Haec hactenus. Antea vero quam postremam Commentarijs imponamus manu , nonnulla in hac Appendice pro earundem reru declaratione repetenda,quaeda vero, quς in nostris hisce Commentarijs desiderari possent, adij cienda censuimus , quibusdam dubitationibus occurrentes . Quando enim in Bibliothecam Vaticana Comentarios, quos duobus fere ab hinc annis pe feci, imprimendos curabam, nonnulla, ut dixi desiderabatur, quae nodum in aperto, propatulo loco extabant. Propterea
uod ego, ut dictum est, grauioribus ac fere perpetuis stud ijsistetus,ita vero,vixit ad hanc usque diem respirare queam, siquid subcesiuaru mihi horarum aliquando cocedebatur id quod perraro quide euenire solebat statim arripiebaci illudq. temporis pauxillulum mihi concessum in hac Bibliotheca
Vaticana explicanda ad lucernam consumebam, lucubrationemq. ipsam Typographi commoditati in lucem edendam Patiebar, ne in tanta temporis angustia totum opus mihi simul fere tandem aliquando imprimendum relinqueretur . Hinc factu est, ut aliquot Inscriptiones, necno alia permulta, uae infra subij cientur, suo loco apponeret potuerim. quae a m vero hic repetuntur, quoniam declaratione indigere videntur. A vetustis igitur Obelisci Lateranensis Inscriptionibus, 4b eiusdem dedicatione exordiemur, ut dubitationibus quibusdam in primis OccurramuS.
VAE hic oriuntur dubitationes , ad Obelisci Lateranensis antiquiorem dedicationem , i scriptionesq. hieroglyphicas latinitate donatas pertinent: dixi enim cum de ipso Obelisco
sermonem habui, ipsum Heliopoli, hoc est, in solis Urbe Aegyptia primum fuisse erectum ijs inscriptionibus hieroglyphicis insignitum, qua ego aps Polui ex Ammiani Marcellini verbis , quae satis implicata