P. Rami, ... Ciceronianus, ..

171쪽

CICERONIANV s. ' 1 Nunc vero,quoniam quae putaui esse praeclara,

expertus silm,quam essent inania, cum omnibus musis rationem habere cogito. Enimuero

mirabile prorsiis est animo reputare, quam multa omnis generis scriptorum volumina Tullius ediderit: Satyras tamen in tyrannos istos infinitas Theopompino genere,vel etiam asperiore,quotidie pangebat, quae Attico tantum le

gerentur,mox perdercntur. ανεκδοτον ἡρμλει-

elusinodi scriptum, in epistolis frequentarappellat. Interea Clodius Ciceroni accusationem minitabatur, & Cicero id negligens, meditabatur historiam illorum temporum, &Remp. talemnegligebat. Malὸ,inquit,vehi malo, quam tam ingratis vectoribus Oene gubernare. Otioque philosophico ita delectabatur, ut rure absens Attico Romet agenti P locu scri

Et paulo pbst:*iM Φῶμεν iuratus tibi possum dicere,nil esse tanti: Deniq; nunc prorsus hoc statui, ait, Vt quonia tanta cotrouersa est Dic a cho familiari tuo cum Theophrasto amico

meo,ut ille tuus - πρακτικον cιον longe omnibus anteponat,hic autem τον exωρM u P utrique a me

mos gest' esse videatur: puto em me Dicςarcho affatim satisfecisset Respicio nunc ad hanc familiam,quae mihi non modo ut requiescam, permittit. sed reprehedit,quia no semper quid-rim. Quare incumbamus, o noster Tite, ad illa pr clara studia: & eo,unde discedere non o-

M iij portuit,

172쪽

PETRI RAMI

portuit, aliquando reuertamur. Clodius fiaetiis Trib. plebis,iam insultat audacius,cuinq; Tullius legatione,quam Caesar offerebat,effugere potuit: sed avebat dimicare, modiccque minis & contentionibui Clodi, mouebatur:

quin velut iterum contra Catilinam cotenderet,sperabat se studia omnium ordinum habiturum,& cum sumima gloria,aut certe sine molestia, discessurum. Pompeius, liuinitus loquebatur,se prius occisum iri a Clodio,quam Tullius violaretur: Clodius tamen ait Plutarchus

metuens ne Cicero Caesari legaretur , reconciliati oncmsratiae simulat: staque seductus Cicero,legationem missam facit: quo Caesar incitatus,Clodium tua sponte incestim,vellem entius inflamat, Pompeiumque disiungit. Tui . lius itaq; reus agitur a Cloato,quod ciues Romanos indicta caussa necauisset. Iam cupiditas illa dimicadi ostentatioque in summum periculum adducta est : At prorsus incredibile dictu est, quam repente ventus ille dicacitatis& iactantiae,homine defeceritS atra veste,pr suete coma,reatuque misero & msserabili, plebis misericordia Iuppliciter & humiliter ima ploratur: sed contra Clodianae factionis arma, nihil Ciceroni suae lacrymae, nihil viginti millium luctus, nihil quod Senatus vestis etia mutatione consimilem dolorem declarandii censuisset de quibus post reditum ad Quirites,&pro Sestio nihil,inquam,ista profuere: Clodij

173쪽

CICERONI AN Vs. Is rogatione ultra quadrigenta ab urbe millia exulare iussus est: ilicssasonica aute in Macedonia ad miseriae locum propter Planciu Qvs-storem amicissimii,delecta est. Plutarchus ait, fugietem repullum hospitio a Vibio quodam, Sicilia etiam a Virginio Praetore prohibitum,& Dyrrsiacis,ad eius aduentum, terrae maris'; motum extitisse,indicem calamitatis non diuturnae: horum nihil in Cicerone: qui tame te tio libro ad Atticum, totum iter persequitur. Sed illa somnia primo de Diuinatione, conuenientiora hic fuerant, a Cicerone ipso propo sita, Quinti alterum, alterum Marci: de quibus sic loquitur Quintus: Sed quid aut plura

aut vetera quaerimusὶ Sepe tibi meum narraui: saepe ex te somnium audiui tuli: me clim Asiae prouinciae praeesse, vidisse in quiete, cum tu equo aduectus ad quandam magni fluminis rupam prouectus, subitb atque delapsus in flumen, nusquam apparuisses, me contremuisse, timore perterritum: tum te repente laetum extitisse, eodemq; equo aduersam ascendisse ripam,nosque inter nos esse complexos. Facilis coniectura huius somnij: mihique a peritis in Asia praedictum est, re eos euetus rerum, qui acciderunt. Venio nunc ad tuti: Audivi equidem ex te ipso sed mihi saepius Sallustius noster narrauit) cum in illa fiaga nobis gloriosa,

patriae calamitosa,in villa quadam campi Atinatis maneres, magnamqne partem noctis via

gilasses.

174쪽

is3 PETRI RAMI silasses, ad lucem denique arcte & grauiter

dormitare coepisse:Itaq; quanqua iter instaret, te tamen silentium fieri iussisse,neque esse paL. sum te excitari. Cdm autem experrectus esses hora secunda fere,ie sibi somniii narrauisse: ubsum tibi esse,cum in locis solis moestus errares, C. Marium cum fascibus laureatis quaerere ex te,quid tristis esses: cumque tu te tua patria,vi

pulsu esse dixisses, prelie disse eu dextra tua &Dono animo te iussisse esse, licto iq; proximo tradidisse,ut te in monumetustati deduceret,&dixisse,in eo tibi salute fore: Tu & se exclama se Sallusti' narrat,reditu tibi celere & gloriosa paratu,& teipsum visum somnio delectari: naillud mihi ipsi celeriter nuntiatum est, Vt audiuisses in monumeto Marij de tuo reditu magnificentissimum illud S. C. esse factum ,reserente optimo & clarissimo viro Consule: idq; frequentissimo theatro,incredibili clamore &plausu comprobatum, lixisse te,nihil illo Atia

nati somnio fieri posse diuinius. Exilium ver

molliter ac muliebritςr Cicero tulit, ut inte dum etiam mentis errore quodam affectus,ex eo dolore videretur: Saepe lamentatur. EcquisVnqua,ait, ex ta amplo statu in ta bona caussa,

talis facultatib ingenii,cositi,gratiς,tatis prς- sdijs bonorii omniu cociditὶ Tullius,inqua, concidit: & quidem nonnulla sua culpa, cuius se poenas luere etiam confitetur: sed mali cain fas illas a Plutarcho positas non agnoscit Ac-

175쪽

CICERONI AN Vs. Isscusat insidias amicoru, a quibus desertus sit &prodiuus: Hortesii praesertim de quo sic ad fratrem primo libro Quantum Hortesio credendu fit,nescio: me summa simulatione amoris, summaque assiduitate quotidiana,sceleratissia me insicliosissimeque tractauit: Tantae in Rep. dignitatis authorem, prae se nemine agnoscit. At coluna Tullianae authoritatis, authoritate nobilium nitebatur: ea itaque cdutilia,corruimus. Er o neque lacrymς tam muliebres, neq; istae nescio quae iudicis. tenebrae, Ciceronianae nobis erunt: Id Atticis in oratione Ciceronis no placebat,nec in hac imitatione Ciceronianis placebiti Non fuit autem Clodius exilio Ciceronis contentus, domum 'illas eius incendit: in area domus , Libertatis atriu erexit: omniaque Ciceronis bona publicauit: Sed vis ista diuturna no fuit: Decimo post mese,dum Clodius in Pompeium & optimates reliquos impotentius inuehitur,omnium ordinum animis ad Ciceronem conuersis,Clodiana lex abrogata est,reditusq; Ciceroni, & omnium boanorum restitutio decreta. Promulgatio autem haec cruenta admodu filii: Corporibus ciuium Ro.Tyberis completus est,cloacq refertq: in. frater in comitio iacuit,seq; seruorum ac libe torum corporibus obtexit, ut est pro Sestio. Enimuero reditus is, fuit instar inauditi cuiusdatriumphi: de quo quis disertius aut ornatius cerone ipso narraueriti 'Agitedum, AVD. re-

176쪽

no PETRI RAMI deuntem Ciceronem, animis ac mentibus e cipiamus. Meus quidem reditus, ait, is fuit, ut a Brundusio usque Romam agnae perpetuurotius Italiae viderem : Neque enim regio sititvlla,neque municipium,neque praefectura aut colonia, ex qua non publice ad me venerint gratulatum. Quid dicam aduentus meos3quid effusiiones hominum ex oppidis' quid concursum ex agris patrumfamilias cum coniugibus

ac liberisiquid eos dies,qui quasi Deorum immortalium festi ac solennes lunt aduentu meo redituque cclebratiξVnus ille dies, mihi quide immortalitatis instar fuit, quo in patria redij cum Senatum egressum victi, populum'; Ro. uniuersum : cum mihi ipsa Roma prope conuulsa sedibus suis ad completiendum conse uatore suum procedere visa est: Quae me ita

accepit,ut non modo omnium generum,ari tum, ordinum omnes viri ac mulieres omnis

sortunae ac loci,sed etiam moenia ipsa viderenatur & tecta urbis ac templa laetari. Me consequetibus diob' in ea ipsa domo, qua tu me expuleras, quam expilaras,qua incenderas, Pontifices,C5sules,Praetores collocauertit: mihiq; quod ante me nemini) pecunia publica cedificandam domum censuerunt. Haec de reditus siti gratulatione & tanquam triumpho Tullius. Restitutionis igitur huius quaeda caus-

sed fortuita est in Clodio, qui Pompei j op

177쪽

CICERONIANV s. I Lmachinatus est. Sed Ciceronianae virtutis me moria,magnorumque in Remp. & in plerosq;

principes ciues, meritorum recordatio,primaria caussa fuit. Vt igitur cffusior illa iocatio iactatioque miseriae, sic ingeni j animique virtutes singularcs,gloriς Ciceroni authores extiterunt. Itaque etia Ciceronianus noster si quando, ut humanus erit, Vitio peccauerit, Virtute

culpam redimat. Perge , quid deinceps reuersus Cicero)quae ingenii opera nobis ediditὶ Postridie reditus, gratias egit Senatui prima oratione i a, quae propte magnitudinem dicta descripto est, sicut citatum iam est. vi secunda S aliam esse suspicer,quq modo legitur. Actio gratiarum cognatiis adnuirites secuta est. Frumentaria lex in sententiam Ciceronis lata,qua Pompeio per quinquennium omnis potestas

rei frumentariae toto orbe terrarum dabatur.

Atque e Popei Gegatis decem,primus a Pompeio Tullius nominatus est: fuitq; iam Cicero plane tantus in Rep. quantus antea fit erat: vnde & quorundam odium occultum,& inuidia aperta renascitur nec qui ponas inciderat, eas renasci volebant: Sed artes maiores adhibitae sunt ad dignitatem tuendam. Marcus Tullius Popeio,Qu. frater Cesari legati,Popeiu Caesaremq; arctis vinculis sibi coniunxerunt: Itaq; Pompeius in Marcum suauissime effusiis, Praedicabat in Senatu Ciceronem alterum se futurum: C saris etiam suauissima coniunctio fuit. Haec

178쪽

1 α PETRI RAMIH c,ait cu Attico Tullius, me una ex hoc nausia io tabula delectata qui quidem α.'meum tuumque Dij boni queadmodum tractat honore, Gignitate,gratiaξ no secus,ac si ego essem imperator. Crassus etiam antequam ad Pa

thos proficisceretur, Tullio reconciliatus est,& ut sicubitur ad Lentulum apud eum coenauit in hortis Crassipedis,cui Tullia mortuo Pisone nupserat. Ergo ista dignitatis retinendae firmissima columna fuit: quae prius neglecta, ruinam creaverat. Hoc exemplum, hanc prosperae eversstque fortunς caussam vols Cicer

- nianus noster aspiciat. Prudentes imprudentibus fortunatiores esse,Socrates vere monuit:

Atque hqc caussa Sallustio fuit fi modo Sallustius id unquam locutus est) ut Cicerone pe fugam diceret,qui modo laudaret, quos antea vituperarat. Seci ista leuitas, quae conuitiatori videtur,pr statis in Rep. ciuis laus est: Nuqua - enim,ait,praestatibus in Rep .gubernada viris, laudata est in una sentetia, perpetua permasio. Sed ut in nauigando tempestati obsequi, artis est, etiam si portu tenere non queas: cum verbid possis mutata velificatione assequi, stultum

est, eum tenere cum periculo cursum, quem ceperis, potius quam eo comutato, quo velis, tamen peruenire: Sic cum omnibus nobis in

administranda Rep. propositum esse debeat, idquμd a me saepissime dictum est, cum dignitate otium: non ide semper dicere, sed idem semper

179쪽

CICERONIANV s. semper spectare debemus. Haec Cicero de sua

constantia: cuius facilitas tanta fuit, ut etiam nonnunquam homines rion optime de se meritos ait ad Marium)rogatu corii, qui optimὸ

meriti essent,defendere cogereturtivi C. Antonium, Vatinium,& alios plerosque. Hςc reco-ciliationis facilitas in Caesare laudata est: nec video, cur in Cicerone non debeat humanitas eadem laudari. Atque haec sunt restitutae dignitatis: secuta est,ait, summa contentio de domo: Dixim' apud Potifices pridie Cas Octob. Aeta res est accuratu a nobis : & si unquam in dicendo fuimus aliquid,aut etiam si nunquam alias fuimus, tum profecto doloris magnitudo vim quandam nobis dicedi dedit. Itaque oratio iuuentuti nostrae deberi non potest: quam tibi, etiam si non desideras, tamen mitta cito. Haec Cicero de oratione pro Domo: cuius lectio facile probare potest , quod Attico Tullius scripsit. Domus aute & villς , sumptu publico reaedificatae sunt: quaquam domi quaeda

ιυ - ρα de Teretia, opinor, solicitabant. Deinceps orationes aliae permultae: quarum extat

quaedam ,ut pron ancio, Sestio, in Vatinium, de prouincijs Consularibus, pro Balbo, in Pisonem. Milo caedem Clodio,nec ignaro Cicerone, minitatur: Publium reum, ait Tullius, nisi antὸ occisiis erit, a Milone fore puto: si se inter viam obtulerit, occisum iri a Milone video:no dubitat facere: prae se fert: casum illum nostrum

180쪽

x 4 PETRI RAMI nostrum non extimescit: Nunqua enim cuiusquam timidi de perfidi cosilio est usus, nec incrii nobili crediturus. Sed enim meminimus quanta Ciceronis antea solicitudo fuerit in bibliothecis instituendis, in ornandis gymnasiis:

quid igitur inccnsis bibliothecis & gymnalijs

deinceps actu esti Remiuedarii bibliothecarii, quae cum aedificiis dilapidatae fuerant,non minor cura fuit. Ostendes, ait, designatione Tyrannionis , mirificam librora meorum bibliothecam : quarti reliquiae multo meliores sunsi quam putaram. Etiam velim mihi mittas de tuis librariolis duos aliquos, quibus Tyrannio utatur glutinatoribus,ad caetera administris: iisque i mpcres ut sumant mel, ranulam, ex qua

indices fiat: quos vos Graeci,ut Opinor, χαβος

appellatis. Poema quoddam factum, de quo

sic : Ain' tu Θ cxistimas ab ullo malle mea legi probarique, quam a teξ Iterum de bibliotheca: Bibliothecam mihi tui pinxerunt constru- ctione & stlybris: Eos velim laudes. Ergo hoc otio literario Tulli' ita fruebatur, authore imprilitas Attico, qui potentium coniunctionem retinendam maxime suadebat: quantiis intemdum pristinc dignitatis obliuisci Cicero no po

Non mehercule possum,ait Tullius: & Phil xeno ignosco,qui reduci in carcerem maluit. Videtur autem Tullius hoc tempore philosophiam Latinc primum tractauisse,quam antea GraecE latum legerat. sic enim loquitur. Quod

incr