De temporum usu Plautino quaestiones selectae

61쪽

II. Constat Homerum coniunctivum ita posse adhibere ut ei notio sit vindicanda suturi A 262 o γαρ

habet apud Plautum, etsi forsitan haec Substitutio minus late pateat. Facile autem perspicitur unde haec cognatio, praeterquam quod formae futuri et coniunctivi ex parte sunt eaedem, ducenda sit. Ea enim est vis coniunctivi, si ii universum iudicare volumus, ut

aliquid significet quod cogitetur. Quodcunque autem

est cogitatum, idem quodammodo Semper VerSaturin futuro tempore. Neque igitur mirere si coniunctivus et futurum artius inter se coniuncta sunt VetuStiore maxime aetate, quippe qua cum minus excultior Valeret ratio cogitandi, vix discrimen futuri et coniunctivi percipi potuerit.

Iam locos eos afferam quibus mihi coniunctivus aut plane parte futuri in se recepisse videtur aut paene eius vim habeat Amph. o6o: Nec me miserior feminast neque ulla ideatur magis. Ad hunc locum recte explicandum varia viri docti moliti sunt. Ussingius quidem confugit ad hanc rationem potentialis quidam inideatur coniunctisus est Goelgius et Loewius in Ritscheliana editione protulerunt haec: ,νidetur E , cui recte coniunctisus ostensioni fuit. Exspectes ulla cruciatur magis Μullerus autem tradita verba intellegi posse negat. Et ipse concedo, si coniunctivum potentialem Statuamus, nullum me videre modum explicandi, nisi Verba , neque ulla ideatur magis ineptissime atque Sine ulla vi adiecta esse praecedentibus censeaS, cum sic non modo nihil novi contineant, Plautinische Prosodie Berotinio 869 pag. 643

62쪽

Sed etiam quae antea dicta sunt quodammodo debilitent incertiore genere dicendi adhibito. Res autem Sic optime expeditur, ut in coniunctivo vim suturi latere Statuamus. Quod si probatur, re exaggeratur hoc additamento, cum non Solum ad praeSenS, Sed etiam ad tempus futurum eam pertinere indicetur. Hoc autem genus dicendi, quo aliquid et praesenti et futuro tempore valere cum vi dicitur, non alienum esse a Plauto comprobatur his locis Trin. ii 25:

que fuit neque erit neque esse quemquam hominem in terraiarbitror . . . Amph. 553 Quia id quod neque est neque fuit neque futurumst mihi praedicas. Ibi d. 566 Tune id dicere audes, quod nemo unquam homo antehac idit neque potest fieri 'merc. 4 6 Numquam edepol fuit neque siet ille senex insanior ex amore, quam ille adulescens. His locis, praeterquam quod

in omnibus coniunctio trium vel duorum temporum occurrit, satis variabile est genus dicendi, ita ut nulla sit offensio quod hic suturum, illic coniunctivus occurrit. Futurum autem si illo loco Amph. Io6o positum esset, Sane Sset futurum eiu generiS, quo aliquid affirmatur futurum esse. Cf. Pseud.

113o Malum quod tibi di dabunt sicherlic gehenorde . Ra cc h. o : Moneo, haud celabis dumirs e sicherlich nichi emeimlichen cf. Lorengium ad os t. 7o. Ad idem genus futuri Spectat coniunctivus Truc. o6: Nunquam hoc unum hodie inciatur, quin opus semper siet. s. ol: Qui sese adparent parere huius legibus, profecto nunquam bonae frugi sient, dies noctesque potent. f. exempla simillima ubi apparet futurum os 275 Mea quidem hercle per libertus nunquam sies Epid. 327: unquam irridere nos illum multum sinam serνOm Ominem. Deinde satis memorabile exemplum coniunctivi

63쪽

invenitur Trin. 496 Ubi mortuus sis, ita si ut Omen cluet. Coniunctivum non esse usurpatum de altera persona indefinita contextus verborum ipse docet neque id quod plane abhorreret a consilio loquentis, ea vis cinesse. potest ut coniunctivo londux Verborum minuatum atque aestringatur Similiter res ses habet Capt. 2o8 Apage, hau nos id deceat. Id enim est consilium captivi ut summa vi reiciat, id quod vel voce,apage indicat, meses in animo habere fugere. Quare cum absonum sit statui coniunctivum solentialem, re autem pectet ad futurum, deceat idem fere valet atque decebit Paullo immutatur hic coniunctivi usus in enuntiatis interrogativis, cum eius munus hoc Sit, ut quid futuro tempore expectandum sit quaeratur. mihi quidem sic explicandus videtur coniunctivus Amph.

576 et ibid. 769: Quid hoc sit hominis Flechelaenus quidem' proposuit indicativum est . ea videlicet cauSa adductus quod coniunctivus parum haberet rationis. Indicativum autem proposuit nixus et eo loco quem Donatus ad Ter Eun. 23 adnotavit:

Quid hoc est hominis et versu Eun. 546 Quid hoc hominis qui hic ornatust Sed cum vix licitum mihi

videatur esse Plauti usum dicendi, quippe qui sit tam multiplex, conformare ad latius scriptorix similitudinem, tum maxime hoc vetatur illis locis ipsis mam aliquid interesse inter condicionem locorum lautinorum et Terentianorum intellexit iam Ussingius, qui ei de ad Amph. 576 572 disseruit nonnulla. Qui discrimem cum rectes intellegeret, tamen cim eo erraVit, quod lectionem traditam repudiavit. Equidem

recte omnia se habere censeo. Nam cum Sic optime

64쪽

Si vertendum vias res mi dissen Mensche werden, apparet coniunctivum ea ratione quam supra indicavimus esse Surpatum.

Futuri autem voluntativi cf. p. 44 notio occurrit Trin. 757 Dum occasio eius rei reperiatur, interim ab amico alicunde mutuom argentum rogem. Rogem F et Acidalius, roges ceteri cum A. Sed quam quam memoria librorum adduci videmur, ut scribamuS, roges'. tamen ex consilio fabulae totius eliciendum eSi rogem eSSe pro vera scriptura habendum. Coniunctivus autem vix ulla alia ratione explicari potest, nisi ut ei notio futuri voluntativi attribuatur cf. p vi Bacch. Io58 Taceam nunc iam Trin.

II 36 Sed maneam etiam opinor. , Doch ich illnoch arten ). eque recte aliqui Vertat Sic , DOchic honnte avo warten ; quod si liceret, Sane cum optio inter duas res intercederet, coniuncti via potentialis dubitationem aliquam recte indicaret. eque Vero unquam etiam particula ita usurpatur, ut Optionem indicet, quanquam nos quidem particula, aucti sic utimur. Ich an das thun, ich annauch das hun). Atque si nos locos ubi coniunctivus vim fere futuri voluntativi assequitur, in unum conSPectum comprehenderimus, neminem fugiet hac in re Plautinum genus dicendi propius accedere ad

USU Scriptorum graecorum. Nam cum in prima persona plurali hic usus et apud latinos eamus et graecos Scriptores ιωριε, Sit tritissimus, apud graecOS quidem scriptores etiam singularis prima perSona con iunctivi res futuro cita usurpatur ut aliqui se iami CL quae Brixius delegaronidis persona exposuit in prae- satione Trinummi p. 29. Cf. de hac remandii urs. II pag. 54, 7.

65쪽

aliquid facturum velle indicet : lat. res p. 457 C: Λεγε , δω ἱ ρη. Cui rationi plane respondet Plautina illis quidem locis. Contra dubito num eodem modo coniunctivus explicandus sit Rud. 58 : Eliιas an exungare, ciccum non interduim. Trin. 994: Ceterum qui sis qui non sis, ciccum non interduim. Recte quidem aliquis miretur, cur in hoc genere dicendi minus polito adhibeatur ille modus qui mitiget vim orationis coniunctivus potentialis. Sed hanc mihi

videor causam eram proferre poSSe, quod ad coniunctivum ponendum valuit quae saepius in genere Plautino dicendi apparet vis assimilationis. Iam ut ad enuntiata Secundaria transeamus, id maxime est caVendum ne coniunctivi tales qui structura enuntiatorumque coniunctione essiciantur, pro iis habeantur qui vices agant indicativi futuri. Sed sunt certae rationes ex quibus certum hac in re iudicium consequi possit. Nam omnino id contendi potest coniunctivum, etsi saepe SSimilatione naScatur, tamen maxime in iis enuntiatis, quae habeant sensum futuralem inveniri ordiamur ab nuntiatis temporalibus. Atque Langius quidem locis congestis demonstravit a p. 37), enuntiatum temporale ad futurum tempuS Spectans Si penderet ex nuntiato Secundario quod haberet coniunctivum, Saepe et ipsum coniunctivum exhibere; atque semper quidem, si intercederet inter parte enuntiati secundarii Saepe autem, Si Sequeretur. obis restat ut nonnullis exemplis accuratius demonstremus hanc assimilationem proficisci ex cognatione quae futuro intercedit cum coniunctivo. Hoc ea re demonstratur, quod in enuntiati temporalibus ad praeteritum tempus spectantibus assim imitatio non fit, etsi eaedem condiciones adsint quae a Langio sunt indicatae. am si maxime coniunctivus repe-

66쪽

riatur, aut est irrealis aut optativus aut orationis obliquae. f. inter se haec exempla Rud. II 24: Vidi petere Πνom, etiam cum nihil auferret tamen, et Rud. 249 Spectaν ex pridem comicos ad istum modum sapienter dicta dicere atque iis plaudier, quom illos sapientes mores monstrabant πω. Altero quidem loco coniuntivus est orationis obliquae; poterat enim poeta dicere non minus recte: id petere, nihil tamen auferre; at VerS. 249 enuntiatum temporale cum nihil nisi tempus rei accuratius circumscribat, non ad orationem in directam pertinet. eque aliter res se habet, ubi de re praesenti agitur. Hac in re maximi momenti tria sunt exempla. il glor. 59 Ibo intro ne dum absum illis sortitus fuat Quanquam dum absum intercedit inter membra eius enuntiati, cuius verbum coniunctivi formam induerit, tamen coniunctivus non ponitur in enuntiato temporali, quippe quod non futurum, Sed praesens exhibeat. Μil glor. 326 Nam nil miror si lubenter Philocomasio hic eras, quom εο se reos, quando aspicio hunc, lacrumem, quia diiungimur. Videtur, si angit

legem memoria tenemus, hoc loco coniunctivu neceS-sario flagitari, neque vero recte cum enim in enuntiato

temporali insit repetiti se dic anseho res

spectat ad tempus praesens Tertium occurrit exemplum Μil glor. 8i : Ego enim dicam quando SuspOScel. Interea tace, ut nunc, quom etiam hic agit, actutum partis defendas tuas. Sic B; cum pro nunc alii libri Atque cum multum operae collocaverint viri docti in vera lectione indaganda, mihi locus sanus videtur,

Sic quidem Ritschetiue scripsit, cum post absum quae Sunt in libris tradita, ambigua Sint.

67쪽

siquidem libriis scripturam genuinam statuimus: quod mihi plane probatur. Periplectomenes enim mandato aceepto postquam abiit, iam parte Sua agere coepit, ita ut Palaestrio iure dicere possit praesenti adhibito: jet*t, πο auch diraerescit. ist. Quare cum re non pertineat ad futurum, sed ad praesens, intellegitur cur modus enuntiati temporalis non conformetur ad coniunctivum defendas Itaque non modo falso Ritschelius Scripsit ages'. quod repugnat vel Langi legi, sed

etiam Langit ipsius coniectura agas reicienda. Atque ut in his exemplis indicativus est legitimus, Sic retinendus coniunctivus erat Goelgio et LoeWio Poen. 552 Hoc te Satιus est docere, ut, quando agas, quid agas Sciant. Neque quidquam offensionis habet is coniunctivus qui legitur Trin. 496 Ubi mortuus sis, ita sis ut nomen cluet cf. pag. 9 . Nam etsi hoc exemplum a

Langi lege exemptum est, praecedit enim enuntiatum temporale ei quod habet coniunctivum, tamen ex eo coniunctivi cauSa repetenda est, quod est pro indicativo futuri admiSSUS. Etiam in enuntiatis relativis coniunctivus interdum nullo alio munere fungi videtur quam ut aliquid cadere in tempus futurum indicet. Quam quidem proxime inter se distent coniunctivus et futurum, manifestum est comparatis inter se his locis: AS. 29: Dic obsecro hercle serio, quod te rogem, et e n.

ii ob Uterque id quod rogabo dicite. Utrobique continetur enuntiato relativo quod aliquis facturus sit cf. pag. o). In primi Vero memorandum est enuntiata relatiVa ea quae non certam

aliquam rem, sed indefinitam vel repetitionem designent, contra Sum clasSicorum scriptorum interdum Sed vide quid Langenus de tota hac scena iudicaverit Plautinische Studien p. 32 Sq.

68쪽

exhibere coniunctivum, si modo res pertinet ad futurum. Capt. 48: eo quod istic fabuletur, aures inmittas tuas. Aul. 49 : Quo lubeat, nubant dum dos ne sat comes. s. 44 Di tibi dent, quaecumque optes. il glor. o38; seud. 936 Tantum boni libi di immortales dent, quantum tu tibi optes. Stich. o Pati nos oportet quod ille faciat, quoius potestas plus potest. Trin. 436 : Di duint tibi, Philto, ιιaequomque optes. Et ne in his quidem

exemplis puto solam Vim assimilationiS, de qua vers. AS. 29 cogitari omnino non potest, coniunctivum effecisse. Si enim futuralis vi abest, indicativus invenitur. en. 557 ob et conveniam SerνOm, Si potero,

mecum, ut haec, quae bona dant di mihi, ex me iam sciat Pers. 294 Geniant tibi quae pias optavisti . Pseud. 638 Erus si tuus domist quin pro-νocas, ut id agam quod missus huc sum, quidquid est nomen tibi Μen. I 8 Rem necesse eloquis

quidquid Ri atque ago. Rud. 229 Habeas quod di aut boni dederunt . Qua in re cum huiusmodi est modorum discrimen Cist. II, I, 2 A. Di me perdant. B. Quodcumque Optes tibi elim contingere. non modo ad ea, quae praecedunt di me perdant verba elaenidis referri debent, sed etiam ad ea quaecunque Alcesimarchus optabit. Restat ut de nuntiati condicionalibus nonnulia dicam. Hac in re maximi momenti mihi videntur esse ea nuntiata Uae Sunt alterius generis quod vulgo dicitur. Haec autem Sententia proferri solet a grammaticis, in eius modi nuntiatis condicionalibus condicionem re Vera non SSe, Sed posse fieri. Quod quanquam falsum non est, tamen ad Plauti usum dicendi non prorsus mihi quadrare videtur. Occurrunt enim saepe apud cillum alterius generis

69쪽

enuntiata condicionalia in quibus vix ullum aliud

munus coniunctivus habere possit, quam ut pro futuro usurpetur. SubeSi autem Semper quaedam condicionis ad futurum tempus pertinentis exspectatio Vel fides. Sine dubio recte comparari possunt ea graeca enuntiata condicionalia quae habeant ore cum coniunctivo coniunctum. Sed examinemus Plautinos locos

ipsos. en. OV Aequom si facias, mihi odiosus ne sies. Ibi d. oet Si sapiam, hinc intro abeam ubi mihi bene sit P. Mane, male erit potius. Ibid. 983 se ita ero, ut me esse portet id si adhibeam,

culpam abstineam, ero meo ut omnibus in locis sim praesto, metuam haud multum. il glor. 293 δε- um enim tu istam, si te di ament, temere hau tollas fabulam Ritschelius adnotavit ad hunc locum amant*νitiose ronoνiana; tolles Gusretusu ex quo intellegas hoc illum sensisse usu vulgari flagitari futurum.

Μost. 37o: Quid mihi sit boni, si mentiar Rud.

969 Non erat, si dominus eniat. Ad hunc locum etiam pertinent ea apud Plautum

creberrima enuntiata condicionalia quae quanquam alterius Sunt generis, tamen notionem irrealem exhibere videantur Cas. 189 Liber si sim, me periclo νisam, nunc is tuo Capt. 596 At pol te si hic sapiat senex, pix atra agitet apud carnuflcem tuoque capiti inluceat. Ibid. 632 Meam rem non cures, Si recte facias Bacch. Io39 Verum ut . Opinor, si ego in istoc sim loco, dem potius aurum quam illum corrumpi sinam Trin. 217 Quod si exquiratur usque ab stirpe auctoritas, unde quidque auditum

dicant nisi id appareat, famigeratori res sit damno et malo hoc si ita sat publico flat bono, pauci sint

70쪽

faxim qui sciant quod nesciunt, occlusioremque habeant stultiloquentiam Truc. Quos quom celamus, si faximus conscios, una anteparta demus postpartoribus et minus damnosorum hominum quam nunc sunt siet. Rud. 78 Nam si et istuc ius sit quod memoras, piscatores perierint. It id. 419 Sequimini intro, Spectatores, os quoque ad cenam Ocem, ni daturus nil sim neque sit quicquam pollucti domi, ni adeo Ocatos credam Os esse ad cenam foras. Verum si oletis plausum fabulae huic clarum dare, commissatum omnes enitote, ad me ad annos sedecim. S.

393 Si sit domi, dicam tibi. His locis cum ea quae

dicuntur repugnent Veritati, nos iure Subesse notionem irrealem contendere possumus. Quare miretur quiSpiam quod non adhibitus sit coniunctivus vel impe fecti vel plusquamperfecti Fortasse recte iudicabit is qui quandam notionem futuralem coniunctivo inesse censeat; quae enim in praesentia obsunt Veritati saepe futuro tempore fient. Neque ita usurpatus St Oniunctivus, ut rem fictam atque in cogitationibus modo versantem exprimat, Sed agitur de re ea quam aliquis futuro tempore eventuram esse pro certo opinetur vel quadam cum vi et consilio pro certa fingat Aliter

de hac re iudicavit Blasius p. 25); sed assentiri ei

Sunt etiam exempla, ubi coniunctivus futuri notione instructus modo inveniatur in protasi Bacch.

ii 72 M abeas, tibi, quanquam tu bella's, magnum malum dabo iam. Ibi d. o b Si plus perdundum sit, periisse suavius, quam illud flagitium olgo dispalescere Amph. 89 : Faciundumst mihi illud fieri quod illaec postulat, si me illam amantem ad sese

studeam recipere Langenus p. 48 dubitat num sit hic VerSu genuinus quae re quoquomodo se habet, tamen