De temporum usu Plautino quaestiones selectae

51쪽

etiam in praesentia est, relatum Sit ad commeminisse'. quae actio hoc loco est futura. Similiter resse habet Bacch. 339 Ab eo licebit quamνis subito

Sumere. mil. lor. 395 Narrandum ego istuc militi censebo. Consilium eius qui loquitur Sane et ad praeSen et ad futurum tempus pertinet, nisi quod adfuturum accuratius refertur momentum quo fit narratio. f. orat. p. , 4 44, ubi censebo artissime refertur ad unum quodque quod futurum est exemplum. eque minus memorabile exstat exemplum Μil glor. 63M Plus dabo quam praedicabo ex me νenustatis tibi. Certe vix moveretur disputatio, si pro praedicabo legeretur praedicavi'. vel quod genus dicendi pro illo substitui licere pag. Is VidimuS, prae dico . Qualia praesentia quoniam eam rationem habere perSpeximuS, ut non Solum actionem certo temporis momento factam indicent, sed etiam condicionem durantem, etiam hoc loco praedicatio non ad certum momentum, Sed ad genus loquendi quod est militis grandiloqui spectat. Quod cum ita sit, nemo mirabitur, si pro praesenti generatim usurpato respecta illa attractionis lege Plautus futurum ad similitudinem vocis dabo ponit. Similis quidem attractio apud Terentium mihi non occurrit. His eoi emplis adiungenda Sunt Simillima, quae tamen singulare quoddam habeant. Titi. 6ob: Non credibile dices. on modo intellegitur actio dicendi simplex, sed omnino sententia durans, quae quidem semel expressa sit Verbis Futurum autem Plautus cum admisit accuratius, dicendi actionem referri voluit ad id momentum, ubi utrum Stasimi sententia Vera esset necne cognosci posset. Simile temporis momentum Stsubintellegendum erc. 399 Horunc illa nihilum quicquam facere poterit admodum. Persa 645 Haec

52쪽

erit bono genere nata. Verterunt nonnulli recte quidem sic es miro sic Zeigen, das si aus gutem Geschlechte Stammt Pseud. 677 Profecto hoc sic erit. Talia futura facile speciem opinionis incertae praebere poS- sunt, neque id mirum quaecunque enim Sunt futura

eadem minus sunt certa quam praeSentia.

Iam ut ad futuri in enuntiatis temporalibus Sum transeamus, Langius pag. 28 falso mihi censuisse videtur, dum particulam notione So lange als Semper cum futuro associari in futura rerum condicione. Licet omittantur ad hanc sententiam refellendam loci hi: Curc. At illa est pudica neque dum cubitat cum νiris P ea s IV Dum manest, Omnes esse mortales decet Truc. 163 Dum isti hominem oreris, his enim locis non certa res indicatur, sed aliquid in uni-Versum profertur, ex quo flagitari praesen conSentaneum eSU- tamen restant alia exempla, quae Langi lege eximenda videntur. ammost. 216 At hoc unum facito cogites, si illum isse ibis solum, dum tibi haec aetatulast, in senecta male querere. Nullam Video rationem, qua Statuenda sit quam Vult Langius notio, ahrend y Deinde ne illa lex laedi videatur, Langius

significationem bis iis locis inesse statuit quos attulit p. 32; neque Vero in omnibus eodem iure. Atque primum quidem, it glor. 96, 4o4, Rud Io 32, 938, Curc. 253, oen. 42I, Per Suctoo, Seu d. o, Bacch. 988, Ioo6 Cas. 733, os t. 99 si significationem bis statuemus, sic erit vertendum it glor.

Hoc discrimen inter dum notione Wghrene et dum notione ,So lange ais expositum est apud Draegerum Vol. II, p. 574 φ ο7 Aa, et p. 576 b.

53쪽

bis ita durchyelese habe metae, ita ut Vice ageret praesens futuri exacti, non futuri . At tamen cum grave intercedat discrimen inter hoc hore bis chdurchgelese haben erde, et illud : bis ch durch- lese significatio actionis perfectae minime est neglegenda. Quare cum minime futuri exacti notio ex praesenti elici possit, ne significatio quidem bis his locis deprehenditur, sed so lange als emo vero cogitabit de significatione bis is ea c. 2o: Nunc dum lubet licetque, pota Pseud. ii 26 S. Iamne illum comessurus es B. Dum recens est, dum datat, dum calet, de rari decet. Aliter fortasse iudicandum est de Versu AS. 463, qui in Ritscheliana editione sic legitur: Credam fore dum quidem ipsus in manu habeo. Sed Si rem metricam respicimus mihi potius cum Acidalio et Flecheiseno legendum videtur sic Credam fore dum quidem in manu ipse habebo, quod idem praebet By, nisi quod transpositum est ipse in manu Recte autem Langium significationem bis deprehendisse

Atque iam supra vidimus cognationem inter prae-Sens et futurum intercedere artam facillime vero fit ut praeSen pro futuro ponatur in enuntiatis condicionalibus. Quod ea causa nititur, quod rei alicuius quae cogitatione modo fingatur ponaturque, ratio temporalis minus est dilucida. Illius generis cum omnia fere exempla congesserit Rothheimerus , tamen hoc mihi non satis recte fecisse videtur. Μihi quidem quaerenti quomodo fieret, ut in protas pro futuro

praesen admitteretur, duae maxime ratione occurre-

De enuntiatis condicionalibus Plautinis Gottingah 8s

54쪽

bant. Unum genus invenitur dumtaxat in protas negativa, si celeritatis significandae causa praesens adhibetur. Exaequat autem praeSen particulam, statim fere futuro adiectam Amph. 354: Nisi actutum hinc abis, familiaris, accipiere faxo haud familiariter. Aul. 644: Atque id quoque iam siet, nisi fatere A msi 852 Iube

sis me exsolve cito; nam ni ego exsolvor, iam manufesto hominem opprimet. Μ ea . 68 Hercle ero vulabis, nisi iam loquere aut hinc abis. Curc. 72o: Tu autem in nemo iam iacebis, nisi mi argentum redditur. Lb id 723 Ego te in ner m non ad praetorem rapiam, ni argentum refera. Per Sa. 42 Atque nisi gnatam tecum huc quantum potest adducis, exigam hercle ego te ex

hac decuria i Ni d. 34 Ergo ero quoque, nisi scio quo agas te Rud. oom. Ego iam hic te itidem quasi peniculus novos exurgeri solet, ni hunc amittis, exurgebo, quidquid humoris tibist. Μ ori t. 386 Iani hercle ego os pro matula habebo nisi mi matulam datis Curc. 575 Nisi mi virgo redditur, iam ego te faciam, ut hic formicae rustillatim di erant.

Alterum genu hoc est, ut praesens in protas ponatur ea de causa, ut minus in ratione temporali quam in condicione ipsa ponderis situm sit; quod quomodo sit explicandum, inde apparet, quod in praesenti minus rationem temporalem elucere Vidimus, Sed nudam quasi actionem temporali notione exSolutam. Bene comparari potest graeca illa locutio '' τε quae minus id exprimat quando res fiat, sed cuius maxima vi posita sit in condicione ipsa. Exempla autem Plautina haec sunt Bacc h. oo Verum si das maxume, ne ille alium gerulum quaerat, si sapiet, sibi. Curc. 139 Tibi

Tertium genus a Blasio, qui scripsit de modorum temporumque apud lautum permutatione Argentorati 886 pag. 8allatum est.

55쪽

ne ego, isdem serra' Πι eam pro aurea Statua Statuam.

Ibi d. 14 Qui me in terra aeque fortunatus erit, si illa ad me bitet Epid. 468 : Si sexaginta mihi dinumerantur minae, tua mulier faxo possidebit ferias. I bid. 6o6 Si inrenio, exitiabilem ego illi faciam hunc ut at diem. Ibi d. 724: unquam hercle hodie, nisi supplicium mihi das, me somi sinam Psae ud. 327 : Si is aut dimidium aut plus etiam faxo hinc feres Tri n. 662 Nisi me auscultas, atque hoc quod dico facis, tute pone te latebis, facile ne in nisi honor Aris h. 46: Id modo si mercedis datur mihi ut meus ictor in belli clueat, satis mihi esse ducam. As. 193 : Si mihi dantur

duo talenta argenti numerata, in manum hanc tibi noctem honoris causa gratiis dono dabo ibid. 81 Sed si mecum occasionem opprimere hanc quae ob ni studet, maxumas Opimitates gaudio essertissumas suis eris ille una mecum pariet. il glor. 1213 Libertatem tibi

ego et divitias dabo, si impetras. os t. i4 Quinferam, si quid datur. oen. 37 : Ego faxo, si non irata es, aes nimium pro te dabit, ac te faciet, ut sis citus Attica neque libera. bid. 377 Iam hercle ego faciam plorantem illam, nisi te facio propitiam ibid.88a: Si quid tu adiuras, eo facilius facere poterit. Gas t. o9 Et mea opera, si hinc rebito faciam ut faciat facilius Pseud. 587 Hoc si expugno, facilem rem cisibtisfaciam Stich. 646 Iam hercle ego decumbam solus, si ille huc non enit. Cf. Tua id ici vers. 86 Si impetro, satis fructi cepero. Pertinent huc etiam illae

Sane ex usu cotidiano Sumptae locutiones in quibus enuntiati primarii verbum iterum occurrat in enuntiat Secundario velut Stich. 715 Age si quid agis. Ceteros locos ab Ussingio ad Epid. 197 adnotato inVenies.

Omne autem utriusque generis exempla ita sunt comparata, ut qui loquitur ex quae continentur

56쪽

verbo prolaSeo pro certo eventura esse credat vel exspectet in Quae ratio minime quadrat in versum Mil. glor. 43 Si falsa dicis serio, excruciabere minime enim exspectat Palaestrio ut Lucrio aliquid falsum dicat sed paene sic loquens vetat. Summo igitur iure Camerarius et Ritschelius a codicum Scriptura receSSerunt; scripsit enim hic pro dicis : dices ille autem dixis Atque haud scio an sit praeserenda Canaerarii coniectura, quae, ut mihi quidem videtur, et facilius librariorum

errorem explicet et ad sensum melius quadret. Luebber- tu enim ostendit contractas suturi exacti formas clarius indicare rem modo cogitatione fingi minime autem pro

vero haberi. Deinde reicio quod scripsit Ritschelius Μil. g Lo r. 266: Si invenio qui idit, ad eum eniam pluteosque agam. Ad quem locum primum est notandum in codicibus exaratum esse non praesens invenio Sedim quidem vineam . in reliquis vineas : ex quo Sine dubio extricanda est vera lectio veniam ; accedit quod praeSen excluditur ratione grammatica quam Supra statuimus; neque enim aut celeritatis notio cognoscitur, aut Singulari vis quae insit in condicione pro certo exspectanda immo plane res in medio relinquitur utrum interceSSura Sit necne, cum Palaestrio vers. 268

contrariam condicionem fingat. His expositis non dubito Scribere contra librorum auctoritatem vers. 268 Si ita non Neriam, ibo odorans quasi canis enaticus. Plane pari ratione atque ii glor. 43 utitur P seu d. II7o: Contumeliam si dices, audies. Quo loco cum nulla prae- Senti ratio appareat, dices a Ritschelio non erat in

Si dicitur si non velut Poen. 37 et Stich. 646, negatio cum

verbo artissime coniuncta unam efficit notionem itaque de non veniendo et de non irascendo agitur, quae pro certo Ventura esse is qui loquitur opinatur. De qua re conferas Luebbertum Ol. I, p. 8 I.

57쪽

dubium vocandum. Accedunt duo exempla simillima quae quanquam Plautina non sunt, tamen hoc loco afferantur ad futurum in versu Pseud. 173 confirmandum. Primum sane Spurium est additamentum insertum vers. Poen 63 : Si benedicetis, ostra Os ripa Seqὶιar. Alterum exstat Caec Stat p. 24 Reare, audibis male,

si male dixi mihi, dicis Vat. dixis editi Gellii

Gronoviana, ad quod fortasse recte adnotavit ib-beckius. eque potest esse dubium quin dixis sit vera lectio respectis iis quae XpoSui. Atque cum Plautus tantummodo in his enuntiatorum condicionalium generibus praesens pro futuro admittat, Terentius et quem semper adiungimus Cicero praesens extra hos fines adhibent. Cf. locos hos me autoni io7: Si id non facis, ego quod me in te sit facere dignum invenero ibid. 996 Νam si nunc a nobis abis et Bacchidem hic relinquis, senex resciscet ilico esse amicam hanc Clitiphonis Cic. Ad Fam. V, 2 M: Quod si a te non impetro, cogar fortasse facere, quod nonnulli saepe reprehendunt. Deinde a Rothelmero . et loci sunt collecti ubi

apodosis quanquam continet Vim futuralem, praesen Sexhibeat. Secludendum autem mihi videtur ex hoc numero Stich. 6M Quid agimus soror, si .rmavit pater adνorsum nos 2 Ofirmabit scripsit Ritschelius, neque vero in perfecto dissicultatem inesse puto. Perfectum enim Si, ut par St, logicum interpretamur, idem est quod nos dicimus er at sic atis seine Ansichtyesteist quod cum iam praeterito tempore coepi SSepoSSit, recte ponitur perfectum. Contra omisit Rothelmerus Poen. 671 Rex sum, si ego illum hodie ad me hominem allexero. Praesens in apodosi adhibitum speciem fiduciae prae se fert. Deinde per Se quidem dubitari licet demit glor. 249 Sed si ambas

58쪽

Didere in uno miles consilio olet, quid agimus 2 agemus Ritschelius scripsit; sed ipse in agimus defensione non carere dixit, ita ut nos lectionem traditana iure

Sunt quoque pauca exempla ubi in utroque enuntiato admissum est praesens qua ratione adhibita quae futura sunt vi cogitationis in praesentiam transferuntur.

AS. si Ad Datisne argentum L Siquidem mihi

statuam et aram statuis. In rotas praesens rationem habet eam quam p. o exposuimuS. il glor.

239 Tute unus si hoc recipere ad te dicis, considentiast, nos inimicos prosigare posse. Ibid. 341 : Si eam facio ut exire hinc ideas domo, dignun es erberibus multis. os t. 539 Manufesta res est, nisi quid occurro

prius. In promptu est quam commode praesenti Tranionem festinasse indicetur. Atque etiam his locis perspici licet, ea quae continentur nuntiato Secundario, ab eo qui loquitur certo XSpectari. Restat ut de quibusdam locutionibus Separatim agamus. His enim locis quos adhuc pertractavimuS, enuntiatum secundarium Spectabat ad certum tempus futurum: Sunt autem quaedam enuntiata condicionalia atque relativa, in quibus protasis sine certi temporis significatione est valetque omnino. Qua in rerum condicione, si enuntiatum primarium Spectat ad tempus futurum, scriptores qui exhibent Severius genus dicendi quadam cum attractione utuntur etiam in enuntiato Secundario futuro. Velut: Faciam si voles . etsi voluntas iam in praesentia adest. Contra Plautus magna cum licentia utroque genere dicendi utitur. Ut pauca

exempla afferam: il. glor. 572 Etiam illud quod scies,

In praef. S ci es,i p. XVII in adn.

59쪽

nescινeris Amph. 381 M: Quis tibi eriιst. S: Quem tu νοles. AS. 237 Quin si tu oles, domi servi qui sunt, caStrabo binos Contra apparet praesens Rud. 576 Id si νis, dabo. Bacch. 239: Extexam em illum pulcre iam,

si di olunt. Ambo genera sunt coniunctamen 2ΟT: Scin quod volo te accurare E Sed curabo quae OleS. Vide volo formam accommodatam esse ad illud quod praecedit scin Voles autem, quod significat eandem rem quam Volo ad curabo futurum. Atque usum hac in re omnino esse duplicem cognovimus iam singillatim quaedam genera dicendi sunt perlustranda. Ac primum quidem assimilatione neglecta praesentis formam exhibent

sis si vis ,sultis si vultis), sodes si audes): Amph. 585 Sequere, sis Capt. 456 Ser te istum, Multis, intus Bacch. 83 7 Dic sodes mihi. f. Cic.

ad Att. VII, 3 11 Iube sodes nummos curari. Deinde accuratius perpendendus est usu vocum vivendi et sapiendi Mque si occurrit si vivo*, recte hoc Vertimus so ah ich lebe mas. 28 Quot te modis, si Piso, habebo in nuptiis miserum meis Bacch. 766: Versabo ego illunc hodie, si iso, probe Ibid. o34;Μost io67 Trin. 5i Contra si legitur si vivam

accuratiUS Vertamus sic viten ich an noch am Lebensein Werde mos t. pol te ruri, si iram, ulciscar probe. Persa. 786 Quem pol κο ut hominem in cruciatum, in compedes cogam, si isam. Simile discrimen intercedit inter si sapio'. quod ad mores intellectumque omnino referendum est, et Si sapiam quod idem fere valet atque si in illa ipsa re de qua agitur, Sapientia mea conprobabitur Illud quidem occurrit Amph. ii Proin tu istam cenam largire, si sapis, esurientibus. Men. 2I, O St. I 5, hoc autem Bacch. oo2: Non dabis si sapies. Rud. 139 : Si sapies tacebis. Omnino autem ex his locis

60쪽

discimus quam levia discrimina temporibus distincte adhibitis Plautus exprimere potuerit. Μulto rarius cum in enuntiatis relativi praesens pro futuro adhibeatur, tamen sunt quaedam genera dicendi in quibus satis constanter fiat haec Substitutio. eque alienum est ab usu Scriptorun, qui utuntur sermone litteris exculto, quod legitur Bacch. 729 Quod iubebo, scibit sic. en. Iob: Sed nunc agite uterque id quod rogabo dicite, nisi quod sortasse pro futuro flagitaretur futurum exactum Saepissime vero in talibus quidem locutionibus apud Plautum invenias praesens, etsi re pertinet ad tempus futurum. s. 578 Hoc quod rom responde. Curc. 245 As 388 Pol haud periclumst cardines ne foribus es iugantur, sic istoc extemplo omnibus qui quaerunt respondebis. 4 caem. 993 At enim id quod te iubeo facias. Μ e n. 48 t. 346 TD c. 962 Ut rem gnatam ideo, hoc accipiendumst, quod datur.

Quo hic usus referendus sit, neminem fugiet; nam cum enuntiatum relativum paene idem valeat atque SubstantiVum, non ita accurate de ratione temporali quae est propria Verbi, quam de re ipsa quaeritur cf. p. 43 . Paullo aliter res comparata videtur il .glor. 36 Quid est quod dico Pseud. 479 Quid

quod rogo te 2 seu d. ii 79; Trin. 93o Truc.

272. Praesens hic usurpatum est de iis rebus quae aliquis dicturus sit, sed cum in animo praeSente non habeat, nondum dicat sive roget. Causam igitur prae- Senti eam esse credo ut ea quae nondum dicuntur,

tamen festinationis indicandae causa iam dici fingatis qui loquitur.