장음표시 사용
191쪽
L 1 f. III. C A P. II. I97 quae habent facultatem incidendi, & attenuandi, inistelligimus hoc modo minui ex parte posse humorum crassitiem . Sed cathartica si nimis valida sunt, noxia deprehenduntur, quam maxime, quod jam
demonstratum est ex multis obsei vationibus celebetarimorum medicorum . Neque solum morbum i siam augent , Verum etiam alia, atque alia sympi mala accersunt, diarrhoeam, dysenteriam &c. Quare drasticis omnibus abstinendum est semper, praecipue vero , cum Ventris dolores ipse per se lcorbutus movet. Potius mitibus e lenientibus , attenuantibus imsitendum est, quae dari possunt parvis dosibus, &repetitis , ut purgatio epicratica instituatur o Pro varia morbi specie variae naturae purgantia praescribemus, & illud eligatur, quod cuique speciei straptum . inod si crassis illis humoribus, atque crudis, stomachum praegravatum este apparet, neque'
hic per purgantia levari potest , interdum Iicebit
emeticum propinare , dum morbus sit incipiens, acrimonia humorum non magna, parva etiam solidorum debilitas , & dummodo nulla sit res , quae prohibear Nisi his cum cautelis, vomitus nunquam excitandus
est , quia tristissimos effectus potest producere, iapraecipue, si morbus abdominis viscera vitiaverit , &illa corrumpi jam inceperint. Tunc sub ranea quo que mors potest succedere. Tanto magis haec alte denda sunt ν quia imperiti quidam modici, & circulatores, credentes viscera solum esse obstructa, at que ex tali obstructione morbum provenire, promittunt se eam reseraturos, & morbum esse sublaturos enotami vomitu, ad quem obtinendum antimonialia r media propinant. Et quamquam non semper exitus iunestus subsequatur, tamen plurimum nascitur no-
192쪽
is 8 DE SCOR BUTO.cumenti r saltem hac de causa, quia hoc tamquam
universale monitum a perito quoque medico traditur, omne remedium debilitans in scorbulo damnosum esse. Idcirco monui ut purgantia quoque sint lenia, Mrefracta dosi , saepiusque data . Haec autem, non solum incipiente malo, Valent ad primas vias detergendas : sed suam utilitatem habent etiam in morbi progressia, cum spccifica medicamenta praescribimus: va Ient enim ad materiam morbosam per alvum sensim expellendam. Cum enim medicus specifica antiscombutica adhibet, ut corrigat illam acrimoniam, aqua morbus producitur, simul etiam debet quaerere, ut acrem materiam ex parte eliminet. Ideo non solum evacuationem per alvum tentamus, sed etiam per sudorem, & per urinam. In hoc praeceptum Hippocra
tis nemo obliviscatur : quo maxime natura et ergit , per loca convenientia eo ducere eo uvenit . Sudorem,
& urinam expellunt pleraque ipsa remedia ant,sco butica, cum aperientibus mixta, modo si conveniens regimen adhibeatur. Balnea quoque, & pediluvia si dorem invitant, facta ex aqua aut tepida, aut calida. Alias in aqua decoquuntur plantae aliquot variae prout
fert indicatio. Alias balneum frigidum adhibetur , idque proficuum est, praesertim in putrido scorbulo Balnea per venas bibulas multum humoris intra corpus mittunt , quod valde juvat ad acritatem eluemdam, & maxime commendabile est, quia humor iste venit intra massam humorum absque stomachi imcommoditate , & absque alteratione, quam omniamgesta in ventriculo patiuntur. Balneum non omnibus tamen utile est morbi temporibus . Convenit
praesertim morbi principio, cum multa solidorum debilitas nondum eli. Et si quis metuit, ne id hanc do
193쪽
bilitatem majorem faciat, ope frictionum occurrendum est. Ipsum etiam balneum vires frangit, cum longo tempore aeger in eo consistit. Modus igitur adhibendus, ut vires conserVentur.
De curatione falino muriatica acrimonia.
HAE sunt generales quaedam reguIae convenientes omnibus stoibuti speciebus . Sed particulares cujusque speciei tradindae sunt. Prima morbi spec es stfalino muriatica, in qua curam hoc modo dirigemuy. Pro cibo convenient juscula ex hordeo, avena, oryza, haecque ipsa semina cerealia cocta assurrpta , tumendivia, Iactuca, ace: octa, borrago, cichorciam iisdem jusculis incocta, fructus horari maturi. Carnes aut omn no fugiantur, aut assumantur parcissima cop a, eaeque sint ex teneris animalibus gramivoris ; nam carnivora acriori sale pretedita sunt. In cibis praeparandis juvabit maxime sal marinum non adhibere rsi tamen aeger id sustinere non potest, minimum sa- Iis ponatur in condituris. Potus aquae purae copiosius, salubris erit e sed etiam vinum concedi potest tenue , & dilutum, interdum austerum, & vetus ad stomachum roborandum. In primis tamen videndum est, aegroti temperamentum sit calidum, an frigidum. Si calidum est, cibi conveniunt vegetabiles ejus generis, quod proposui, & maxime acescentes, aut farinosi et magis vitandi carnosi, & praecipue assi, vitandum etiam vinum validum , & plenum . Contra
vero si frigidum est, facilius carnes, & ovi, vitelli jusculo diluti, concedi possunt, ex vegetabit hus alia stimi possunt, ut eruca apium, celeri, brassica, Vb
194쪽
etoo DE SCOR BUTO. num meracius dandum . Tum ad medicamenta v
niendum est, & primum venter purgandus est. Ad hunc finem in calido temperamento cassia, manna, magnesia alba, cremor tartari, & alia hujusmodi apta sunt: quibus superbibi potest serum lactis: in frigido temperamento etiam rhabarbarum , aloe, iaquaedam compositiones ex his consectae. Postea juvabit aperientiae quaedam , & digestiva adhibere, inter quae eminet etyxir proprietatis Paracelsi cum acido, vel aperiens Claude i, tinctura tartari Helvetii, aut martis amniZata V Uedelli, extractus sumariae, ali que ex hac cIas . . Quidam auctores in acrimonia muriatica salas alcatinos volatiles maxime commendant , qui etiam ossam Hel montianam aptam judicant huic scopo . Hisce medicamentis addi possun decoctiones quarumdam plantarum anti scorbutic, rum , quae in hac specie praecipuae sunt agrimonia , heccabunga, nasturtium aquaticum, sed magis etiam acetosia, acetosella, juvat etiam succus depuratus earumdem vel solus , vel mixtus cum sero lactis , vel cum aIiqua tinctura ex superioribus . Seri lactis vel depurati, vel destillati frequentes, Zc copiosae poti
nes ab Hosmanno praecipiuntur,i maximeque profi-cuae dicuntur. Et sane multum valent ad humorum
acrimoniam diluendam , eaque vis diluens singularis est in sero Ex hoc cognosci potest non omnino inanem esse Smythii jactationem, scribentis, se purae
aquae largo uis scorbuticos sanasse , sales nimirum aqua diluente, maxime tamen laudari solet aqua cal. cis tamquam validissimum remedium , quamquam
alii ejus usum damnent, in quibus sunt Galli. Sed
illud omnes una voce fatentur, eam aquam talem
vim habere , ut particulas salis marini, quibus co Poris
195쪽
L 1 a. III. C A P. III. 2orporis humores insecti sent, veluti extricet , Ze ad exitum disponat. Quod si ita est, apparet, multum utit talis ex ea capi posse. Qui damnant ejus usum, tamquam noxium, videntur eam adhibuisse vel nimis acrem, vel in illis scorbuti speciebus, in quibus minime convenit. Sed in hac specie idonea est propter dictam rationem, nisi quod interdum acrior , interdum lenior praescribenda est. Itaque modo secunda ejus infuso, modo tertia in usum venire debet . Si tamen adhuc acrimonia ejus timetur, & revera nimis acres corporis humores apparent, Optima methodus est aquam calcis Iacti nubere. In hac comsociatione varietas tamen est, quia alias lactis, Maquae calcis aequales poritones consociantur , alias major Iactis portio , alias major aquae sumitur, pro vario gradu aerimoniae praedominantis, & pro varia medica intentione modo magis attenuandi , & e pellendi , modo leniendi, & temperandi. Caeterum aqua calcis hoc etiam praestat, cum lacti adjungi.tur , ut id a coagulatione praeservet, juxta celeberrimi quoque Morgagni observationes, quae res est summopere expetenda, quia plerumque in scorbut corum stomac no lac coagulatur, aut dissicilius eoncoquitur. Usus est etiam apud quosdam lac coquem
di cum herbis antiscorbuticis, & illud exhibendi . In hac specie morbi, si hoc remedium arridet, conis veniunt plantae aliquae ex eo genere, quod suprapinsitum est. Haec methodus similis est ei, quae legitur apud Hippocratem , qui Iac solebat decoctioni ho dei diluere . Non multo aliter Hosmanus excogitavit , lac misceri posse cum aquis mineralibus, de qua methodo idem pulcherrimam edidit dissertationem. In scoibuto salino uriatico aut cum aquis ac
196쪽
dulis misce'a facienda est , qualis in Italia est ea s. quae in Agro Vicetino fontis Laelii dicitur , aut eum dulcibus, & holaribus, ut Nuceriana, aut quae Blam dulae dicituri salsae, & sulphureae minus conveniunt. Quod si temperandi, & incrassandi intentio oritur ,& si nutritione aegrotus eget, lac cum cocholata praeabetur, aut cum pasta, sive butyro, ex Cacao consecto. Quod cum cocholata datur, stomachum roborat, de concoction m juvat. His non juvantibus, interdum ad lacteam diaetam confugiendum est, si mger eam tolerare potest, & sit stomachus a lacte non abhorret: in eaque aut longius , aut brevius permunere convenit pro variis circumstantiis. Alias tam
tum lactea semidiaeta sussicit. Quod si ullum est remedium, a quo magnum beneficium sperare liceat, hoc certe est. Si aegrotus Iae fastidit, aut stomachus ejus concoquere illud non potest, semina farinos otiose, supplere possunt, aut cocta, aut cum suo jusculo sumpta, aut potius, si emulsiones ex iis conmciantur, monet hoc loco Suvietentus emulsiones istas esse debere valde dilutas, quia eorum seminum oleum, si cum multa aqua junctum, & subactum non est , procli se est ad ranciditatem concipiendam, si in de-hilem stomachum venerit, qualem habent scorbutici. Quare soleo ego praescribere Iargas, & dilutas emulsic nes, factas ex amygdalis dulcibus, peponis , & cucumeris seminibus in aqua destillata acetois :& si aliqui adsunt spasmi, aut doIores, aut vigiliae molestae sunt, addo iis albi papaveris semina. Ex
his cognovi semper leniri, aut vinci acrimonias vel maxier e pertinaces . Nunc opus est me in publicum efferre remedium valde utile , idest aquam destilla- Iam ex teneris tramitibus vitis , praecipue muscatellae.
197쪽
Hoe reaeedium quidam solebant premere tamquam arcanum , ego qui illud ex famigeratissimo Alexam dro Knips Macoppe praeceptore meo quondam didiaci, in vulgus notum esse volui. Praeter hanc aquam aliud medicamentum iidem tramites ministrant : numirum ex iis succus exprimitur, cui miscetur tertia pars mellis massiliensis, aut nostratis etiam, sed meli ris notae. Haec mixtura vim habet subacidam seponaceam, incidentem, muriaticae acrimoniae plane contrariam . Plerique ei adjungere solent dentem apri praepar, tum, Vel praeparatos cancro; um Oculos, quae addit menta, ut mihi videtur, potius ei vim adimunt, quam adiiciunt, quia vim acidam imbibunt, & refringunt. Hujus medicamenti quantitas, quae quotidie potari debet, est decem unciarum in duas portiones: altera portio sumitur mane , tribus ante prandium horis , altera vesperi, multis horis post prandium, duabus scilicet, aut tribus ante coenam. Usus istius remedii quibusdam solet expleri unciis quadraginta, nempe quatuor diebus r sed si sic non promit, iterandum est. Fere autem aut sudorem, aut urinam expellit, pro varia aegrotantis dispostione et interdum tamen nullam evacuationem promovet , sed agit acriminniam praepollentem corrigendo . Praeter hare Sylvius Delebo e commendat acida fossilia quaedam, velut est dulcis spiritus salis, aut nitri, praesertim Glauberiana methodo eductus. Inter sessilia ego nitrum, ejusque spiritum expertus sum maxime proficua. Nam de nutro ratio apparet e quia sal est mediae naturae ad acidum vergens, a quo salsium corrigi potest, & immutari. Uno verbo nitrum aqia multa dilutum immum est anti-korbuticum rc medium. Interdum haec contra remedia morbus subsistit, ac neque ipsius c
198쪽
dit lactis usui. Tunc diaphoretica, & sudorisera temtanda sunt: sed ex ipsis temperatiora eligenda sunt, velut nitrum stibiatum , stibium diaphoreticum ,
dens apri praeparatus , oculi cancrorum, matres Iarum , succinum &c. quae quamquam scalica sint, prosunt tamen, quia, ut est Sylvii Deleboe optio , absorbent acidum concentratum muriatici principii . Magis tamen faciet ad sudorem promovendum se cupium, saetiam cum aqua tepida, in qua antea do, eo stae sint malva, viola, bran ursina, acetosa, earietaria. Exiens e semicupio aegrotus, detergendus linteis , & in lecto ponendus, sudorque juvandus potione aquae calidae, & subacidae, vel sero lactis. Cum tempus anni fert, proderit potio methodica aquarum mineralium non modo, ut dictum est, cum lacte commixtarum , sed etiam si solae per se bibantur rmodo autem dulces, ut Nucerianae, modo acidulae, ut sontis Laelii magis convenient. Aqua Nuceriana
specificum scorbuti muriatici sere dici potest: quia praeterquam quod dilutione, prodest etiam dum salium aspritudinem bolo temperat. Neque tamen haec sola credendum est, remedia esse proficua, nam ipsae etiam dulcificantes, nutrientesque decoctiones muLIum valent . Quapropter hac ego uti soleo. Deec 2. in aq. sonti nas. aquati
199쪽
L r n. IIL C A P. IV. 2os Nibil addo de diureticis, quia multa ex propositis medicamentis ad hunc scopum collimant.
Te euratione aerimonia arido Uera.
Wnio ad alteram scorbuti speciem, quae est ac,
da , sive acidinaustera o In ea talis methodus utilis deprehenditur. Inter purgantia magnesia locum habet considerabilem , quia acida, quae invenit in stomacho, & intestinis imbibit. eaque commutat ω Praescribi potest quolibet quarto, aut quinto die adunciam semis. Ejus loco etiam sequens medicamentum potest usu mari. M Tarta solub. Si L
Id sumi potest in sero Iachis distillato, ejusque seri
libra una iterum post duas horas bibenda est. Diebus intermediis conveniens erit magnesia ad gi. in decoctione foliorum camedryos centaureae minoris , cochleariae, facta cum eodem seror auc pro magnesia praescribi sepe potest pulvis compositus ex Oc lis cancr. pp. corat Pp. matris peri. pp. Ex absorbe tibus alcatin terreis, nullum praestantius datur, quam ostreodermata ad Hombergianam methodum parata. Hoc medicamentum sumitur ad SMn eadem decoctione, cui addi potest nasturtium aquaticum, & a synthium . Post absorbentium usum, ad aliquot dies protractum , transeundum est ad digestiva, quae non modo acidi corrigendi virtutem habeant, sed etiam visciditatem, maxime in primis viis collectam pro Bb L pter
200쪽
hos . DE se UT O pter viscerum naturalium atoniam, resolvendi, atque extergendi. Qua in re nefas ducerem pitulas Becc,rianas silentio praeterire , quarum laudes jam a Ua-Ientinio, Nentem, Sthaalio, & Hosmanno celebratae sunt. Ego possum astirmare, eas me numquam in acidis viscerum cruditatibus, obstructionibus, s
bribus gastric s, atque chronicis, praescripsisse, imo& in menstruorum, Iochiorumque suppressionibus , quin optatum successum fuerim consequutus, ide qae magno in pretio apud me sunt, ita ut quoad ce tam emcaciam illas opto, mercurio, chinae chinae si non superiores saltem aequales esse existimem. Solo hoc remedio ad 9 j- quotidie propinato cum aliqua decocti ne amara, atque antiscorbutica, non semel ac, dum scorbutum eradicavi. Quod si haec dosis nimis purgat, minui potest, vel sumi alternis tantum dimbus . Post hoc medicamentum nominandae sunt tincturae eaedem fere, quas in muriatica specie pro posui, aut etiam validiores, & acriores. Magnis la dibus commendanda est tinctura absynthii, quae Uenetiis paratur ab illustri pharmacopola cognomine Mantuano. Tum salia lixivialia, ex cineribus plantarum amararum educta, in usu esse possiant: hujusmodi recensentur sal Asynthii, cardui Benedicti, centaureae&α Sed prae his saponacea medicamenta magnia facienda sunt, ut sapo Venetus, starchejanus, Chymicus Baemavvii. In horum censum Oximel quoque venire potest, tum simplex, quam scilliticum tmel enim in se saponaceam vim naturalem possidet. Ego saepius pitulas conseci ex myrrha, sapone Veneto , china china cum sympo de absythio, quarum usum felicem sum expertus. Digestivum anti-scorbaricum Molenbrocii, quod est valde utile hic describam.