장음표시 사용
161쪽
L 1 L IL c A p IX. .IT'. qui tunc primum ortus alicui videbatur, vetustismmis quoque medicis occurrisse, & rub illis deseruptum esse judicarunt. Id vero ab iisdem antiquis indidicis factum esse brevius omnino, .& Obscurius , quam postea saeculo xv I. alii fecerint, cum eviden tissimum sit, hujus rei praeter eas, quae .superiori capite proposivi, illa .causa fuit procuklubio, quod ili a Septentrionis regionibus remoti suerint, in quibus acrior, di frequentior, scorbutus est. Quod eum ego affirmo, illud simul pono, majorem hanc scorbuti, sue vim, sive frequentiam, oriri ex vi, Mconcursu plurium causarum, quae illic ad scorbutum inducendum conserunt: ideoque, si par vis causarum in regionibus ad meridiem fuerit, effectum quoque parem futurum ; Deinde cum vehementissimus , frequentissimusque scorbutus in longis navigationibus insurgere conmeverit, ut ex una Ansoni navigationis historia disci potest , neque tales a veteribus susceptae suerint, extat alia causa, ob quam apud iblos non prorsus Iuculenta scorbuti descriptio habe tur . Quid si nosterioribus temporibus quaedam no-Vae causae accesserunt, nonne potuit 1 rbutus, non
modo in aliis, verum etiam in septentrionalibus telluris plagis frequentior, quam antea, fieri Sed de
hac re quaedam paulo post dicenda sint.
162쪽
Demonstratur Seorsutum , etiam in Balia
. infensum esse. Equitur , ut ostendam, scorbutum Italiae quoqueo cum aliis region: bus esse communem, Contra eos, qui nullum apud nos, aut rarissimum eum esse . dictitant . Quorum momenta adeo levia sunt, ut vix considerationem mereantur. Atque iis quidem, qui sub assection s hypocondriacae, vel hystericae , Vel alterius morbi specie sco: butum occultare tentant, fatis, opinor, responsum est v m. hujus libri capite. Quorum rationibus refutatis, non invenio, quid restet dicendum , ut opinio ista tueri possit. Nam qui scriptores quosdam excitant, a quibus hunc mothum sol f septentrionalibus populis infestum esse scriptum est , ii non intelligunt, locum in hac re illorum auctoritati esse nullum . Adducantur enim nobilissimi ii quidem , sed sere ex ipso Septentri ne medici, qui de aliis reg onibus, in quibus m .dicinam non fecerunt, minime potuerunt assirmare, quibus morbis illae careant. Sed quando scriptorum testimoniis tantopere se delectari iidem ostendunt, videant quorum virorum auctoritate nitatur , qui credit stoibutum jampridem aliis quoque regionibus
infestum esse. Nam Bonetus non flos fes enirnn Ies tui esse obnoxios pronuuciavit. Rolrinchius eum utique endemium esse regionibus Septentrionalibus, & Baltici maris accolis, vernaculum etiam Saxoniae inferi
ri: hisce tamen limitibus circumscribi se non pati,
sed in finitimis Thuringia regionibus etiam, et νορα δε-
163쪽
L 1 s. R C A P. X. 17rmore vinis suum exercere. In Lexico autem Castello Brunoniano dicitur olim Septentrionalibus saltem populis, di maris Ballici accolis familiaris , & velut endemius : hodieque vero adeo late sese diffundens, ut tantum non epidemius pluribus aliis populis elae ubdeatur . Sennertus quoque testatus est, in V a
quod Fabricii lacus, quem supra posui, evincit
Boemia, Moravia , Suesia, Borussa, HURa, & tot is finitimis , non: raro reperiri: imo quandoque etiam in
Italia,t Gallia, Lotharingia, ia aliis regionibus .
Denique Riverius, qui primum contra nos facere videtur, inquiens, in muris plagis meridionalibus scor-butum esse sere incogn tum, postea tamen fatetur , Osum se docuisse suam illam regionem hoc a ectu non amnino earere . . . . saepeque hujusmodi t scorbutica
symptornata non pauca in plurimis aegrotantibus se deprehendisse. Atque egregia illa, de qua alio I eo dixi, Paupartii Hystoria, quam frequens Parisiis jam tum scorbutus fuerit, nonne aperte significat De nautis vero Lusitanis, hoc morbo affectis, Fon-steae testimonium supra retuli. Quare si superiorem Germaniam , si Boemiam, si Lotharingiam , si Galliam , eumque illius tractum , qui maxime meridionalis est, a scorbulo occupari constat, jam quantum finibus, quos ei dederant adversarii, hic
morbus se extulerit, nemo non videt. Iam Vero, cum etiam in Graecia , ut Hippocratis , cum in Α- rabia, ut Strabonis testimonium confirmat, is morbus antiquis temporibus apparuerit calidis illis regionibus , cur Italiam ab eo immunem suisse putabunt 3 Prosecto Celsius, nisi eum sine propria obsese vatione Hippocratem exscripsisse dicamus, sua aetate scortatum Romae cognitum suisse declarat. Atque
164쪽
i 1 Da s C o R a U T o si jam tum cognitus fuit , cur negabunt paulatim eumdem latius sese diffudisse Sed haec nimio temporis intervallo a nobis remota om i Iamus, & auposteriora tempora vereamus, xv I. iaculo Allom, rium, Ti incavelium, Massariam , aliosque plures Italos scriptores sub lienis vitio scorbutnm comprehem disse , tam evidens est, quamquod maxime. Hae que ratio suit, quamobrem illi perspicuam deline, tionem scorbuti non trad derint, quod in aliorum morbi rum classem eum incluserint, persuasi sortasse, ut nonnulli nunc quoque, scorbutum septentri natium tantum regionum proprium esse. Quo modo Carolum quoque Pisonem, celebrem illum Loth lingum medicum, deceptum fuisse, Sennertus id,
Qat, addens: Et horis , quandoque Italis, o Gallis , quibus f Scorbutus rarior es, offertur, rarior sciliceta
quam iis in oris, quibus vernaculus est, nec tamen Iem per cognoicitur , vel hoc nomine d ornitur. Ineunte v .
ro iaculo xvii. scorbutum in Italia observavit, &proprio ejus nomine descripsit Rodericus a Fonseca, α ad medium sarculum Raymundus Joannes Fortistius
Veronensis medicus imprimis clarus. eodemque λculo exeunte Lucas Toratus , cum non vulgarem
nostris in regionibus hunc morbum dixit, interdum tamen incidere concessit . Et Georgius Baglivius de eodem quaedam in suum opus conjecit, ut fac, te intelligatur, plures eum scorbuticos observasse . Haec scribo, ut unum , aut alterum eorum proponam , qui superioribus temporibus invenerunt, Italiam quoque scortato patere. Si nunc eos Italos r censere omnes velim, qui hoc taculo idem prodiderunt, nimius in hoc studio prosccto videar. Nam
ut de Lancisio, aliisque nihil dicam, qui quasdam
165쪽
L 1 R., T C A P. X. 8 I 'de stomulo observationes protulerunt, ut Scardinnam, & Capellum, viroS dochos, praeteream, ipsumque Sanictolinum, qui dicunt, leorbutum non ita quiadem frequentem, ut nonnulli contendunt in Italia, sed aliquem tamen esse: hoῆ, inquam , ut praeteream , doctissimus certe Cochius, qui cum in Anglia fuerit, & Belgko, potui hujus morbi naturam,ia signa intime persipecta habere, eum in Italia fio quentem multiplici observatione didicit, & testatum relinquit eumdem que civire, M pigris , ubi niaucam is Arbor, aestiυa recrertur aura, .... se sub curra nimium propinqui Solis, in terra domibus negara.
ut Horatii phrasi utar, quam limitatus est Franciscus Petrarca, Sc ex eo Cochius habet: ideli in frigidi ribus aeque, atque in calidioribus regionibus: Car Ius quoque Gi inella vir clarus, qui longo tempore Ligniaci medicinam fecit , quo in Ioco aer crassus,& multae sunt circum stagnantes aquae, in libro de
successione morborum, scripsit hoc modo: Morbutus
licet maritimorum Iocoram enaemius morbus sit, hisce teismen nostris in regionibus , quam frequentissime oecurrit .
Locuples etiam testimonium est in ea epistola, quam ad me Bononia scripsit vir clarissimus, idemque ii mani stimus, Ioannes Antonius Gallius, in qua haec
sunt verba, qtiae e vulgati in latinum verti. Medicus, is cui multis abhinc annis mente capto um in hoc mois socomio S. Ursulae, tum virorum, sceminaruntque in is animadversionis ut vocant Domibus inclusarum is cura data est: m ' certiorem secit, se a longinquo ,, t. mpote ObserVasse, majorem eorum partem, quisitis in locis inclusi fuissent, tandem ab iisdem non
166쪽
1 4 DE SCOR BUTO. ,, exiisse, quin affectionem scorbuticam contraxissent isti Quae non in omnibus aeque vehemens fuit, sed itari aliquot ad quartum gradum pervenit, & nonnulli ex ,, ea misere perierunt. Multa ille diligentia contra usus is est, adeo ut crustam a parietibus tolli, lectos, ho- ,, rumque lintea, & reliquam supellectilem, cum n ,, va commutari jussit, sed frustra. Et quamquam exocubiculis alia angusta, alia ampla, alia in plano, is alia his superstructa sint, tamen in omnibus pari levis scorbulo eos quoque assici observatum est, qui pro. ter suum robur minus timebant, minusque morbori siuscipiendo apti videbantur. Qui otio magis indulis gebant, qui in lecto majorem diei partem sub stro,, gulis, ac linteis velut penitus abdebantur, ii citius,
di, graviusque a scorbulo correpti sunt, isque in nota. ri nullis ita insedit, ut neque domi, neque aeris, Rein is que cibi mutatio , neque liberatio ex custodia, po- is tuerit morbi vim debilitare, aut spcciem meliorem reddere. Ego test ari possim, me aliquot ex iis v, ,, disse, quorum totum corpus lividae maculae foed ,, hant, gingivae exulceratae ita increverant, ut supra. D dentes eminerent. Et quamquam aliquibus prosuerit, ,, decoctiones, & Lincturas anti-scorbuticas adhibere , ,, osque frequenter vino austero salso eluere, ipsasqueri gingivas secare, prosectus tamen, non diu duravit.
Haec ille. Observatio autem illa sane egregia doctista mi Leonaidi Targae, quam exposui superiori libro ,
apertissime declarat, scorbutum etiam apud nos imreidum esse epidemicum. Iam vero Antonius Fracasis, us, vir hujus tabis clariginus, qui nuper de hypocondriaci moibi natura Iibrum edidit, cum de a DIectione hypocondriaco-scorbutica egie, quatuorque
aegrorum hystorias descripsi, dc longe plures descrp-bere Disitirso by Corale
167쪽
L 1 v. II C A P. X. IT 3bere potuisset nisi in eo tantum scorbulo sermonem instituisset, qui hypocondriaco morbo su cedit plane intelligi voluit ; scorbutum apud nos inveniri. Multique praeterea sunt nobiles Itali m dici, qui idem sentiunt , Gusmanus, Gallearatus, Petrus Paulus Mollinellius, Ioseph Azgoguidius Bononiensies , Ioannes Bapti l a Grandius , Arcadius Capellus Veneti , Andreas Pasta Bergomensis ,
quos omnes honoris causa nomino . Ipse Bainchstromius, quamquam non sit ex nostratibus, qui egregias de scoibuto observationes litteris mandavit , hanc quoque posuit a ὶ ,, scorbutum ubique terr ,, Tum, & locorum, & quovis anni tempore, cujus- ,, vis aetatis homines nonnullos, sed parcius scit, is cet quam in locis Septemtrionalibus) infestare , is quod ex historia antiquiori, & recentiori omniis bus constat se, ut exemplis allegandis vix opus is esse videatur. Quod ne quis ex opinione dictum
putet, observationem quamdam ex ejus libro deser, ham. Quoniam vero, inquit, regiones calidiores, is praese tim mediterraneae, ab hoc malo immunes esiis se creduntur, & dicuntur: Hinc a militibus Cinis sareis, qui diu in Italia , de quidem satis proculis commorati erant, inquirens haec accepi r ibidem is durante bilio , praesidium siquod Cariareum sese hoc morbo correptum fuisse, ut Complures eo- is dem extinguerentur. Ipse vero ossicialis, qui muis hi haec narrabat natione Italus sic infectus fuerat, is ut singulae volae utriusque manus in pustulam unam si,
168쪽
1 6 DE SCOR BUTO.is abivissent, qua de causia a medicis suis, hunc moris hum fere ignorantibus, desertus fuerat, quem tum men chirurgus Germanus, aliis ant,scorbuticis kis quam Itali propinaverant, trium, vel quatuor die- is rum mora, ex mortis faucibus eripuit . Verum non est opus scriptorum auctoritatem conquirere, cum
peritus quisque, & nullo praejudicio imbutus medicus, sere quotidie suis ipsis oculis veritatem intueri poΩsit. Nam qui ad aegrum unum aut alterum interdum accedunt, neque possunt, aut volunt ab hae pros sonis angustia discedere, eos ego non valde moror Nec enim in tanta observationum inopia eorum a ctoritas magnifacienda est, qui morbos quosdam scorbulo simillimos dicunt, sed revera scorbutum non esse . A quibus si requiras, quidnam inter eos morbos , & scorbutum intersit, reipondebunt, ab eorum causis, & natura ,. varias esse causas, & naturam seorbuti. Exempli causa, si aegrum invenerint, quem in ore mordicationes cum siccitate, gingivarum imtumescitia , & fluxiones , in artubus rheumatismi, puncturae, lassitudines laboriosae, intumescentiae male habeant, atque in toto corpore prurigo, pustulae rubrae, parvi tumores: ne desint in ventredolores, tum sanguinis profusiones: sitis, fames, cibi fastidium, γliaque plura mala accedant, quae mulios ante annos i caeperint: hunc aegrum hypocondriaco morbo labor re , qui scorbulo sit valde similis pronunciant. Sed quon am initio morbus hypocondriaci generis fiuit, talem adhue permanere volunt, atque esse a scorbulo longe diversum, cujus natura ab illius natura valde diversa est. Caeterum concedunt ab inveterato hypocondriaco morbo solida magis, magisque debilit ri, sanguinem crassum, lympham viaidam, & len-
169쪽
L i s. IL C A P. X. ITTetam . humorumque motum tardiorem reddi, praeterea sales acriores fieri dicunt. Adversius hos medicos verissimum illud Boerhavit monitum non am
plificabo morbos eronicos varietate quidem infinitos, ratione symptomatum ramen , ex origine non adeo composita
pendere. Sed illud ab iis quaeram , num ex morbis morbos fieri norint. Hoc si norunt, ut ego de iis credo, consulant deinde ex medicis auctoribus id meum quemque , atque intelligent, quo modo ex longis morbis, atque adeo ex ipso hypocondriaco malo scorbutus suboriatur, ut apertissime docet Elm
Ierus his verbis r de eatero recte quidam dicunt, quod malum hypocondriacam malignius redditum , Horbut eum audiat . De qua re cum ex superiori multa , & quaedam hoc libro dicta sint , nihil asdo . Dicent utique se fateri eos morbos a scorbuisto excipi in regionibus, quibus scorbutus proprius est, in iis videlicet, quae sub Septentrione mari pr ximae sunt, non item in Italia, aliisque in locis, in
quibus is morbus nullus est. Eo enim tandem reVes tuntur, ut negent scorbutum apud nos inveniri. Sed hos, donec majorem morbis considerationem adhibeant, & largiori observationum copia nitantur, hos inquam rogabo , ut mecum velint recognoscere ,
quid Sennertus, & alii post eum docuerint, quidque veri maxime smile sit - Docuit autem ille quocumque
in Ioco ea a huic malo generando, se praecipue victus
ratio suppetit, ibi generari posse scorbuium . Quidni in Italia possit Colligamus ea , quae de scorbuti camss, de aere, cibo , potione, superiori libro dicta sunt, ac de deficiente, aut nimia exercitatione, de animi aD sectibus, deque morbis iis, qui scorbutum generant squae causa afferri potest , ob quam haec in Italia aeque
170쪽
1 3 DE S C O R B U T Οἰaeque, ae in Septentrionis oris scorbutum non indv. eant 3 Causiae morbi apud nos quoque inveniuntur , morbus non invenietur Nam frigora illa , quae sub Septemtrione fiunt, si pro unica sto: buti causia haberi volunt, errant, cum sub ipla torrida Zona sco butus oriatur: si pro una ex causis, hoc a me coria cessum est. Sed non ideo sequitur, si una aliqua ex causis deest, scorbutum apud nos nullum esse , Cum reliquae caulae non desint. Levior quidem morbus , sed aliquis tamen erit. Idemque de maritimis locis dicendum est . Quamquam cum maritimas tantum regiones scorbulo obnoxias putant, ab Italia eum non omnino depellunt, quia longi sunt in hac orbis terrarum parte maritimi tractus. Quae cum ita sint, concludere liceat, ab antiquis usque temporibus , scorbutum cum aliis regionibus Italiae comminnem fuisse . Verum si eum nunc frequentiorem , quam superioribus saeculis apud nos esse aliquis cometendat, is me non d multer assentientem inveniat. Causas enim aliquas videre videor, propter quas in his quoque locis morbus sensim increverit. Profecto Alexander Maccopius Praeceptor meus, in quo acre
judicium fuisse, cum multa experientia conjunctum, ab omnibus conceditur : quique pridem in Belgio scorbuli causas, naturam, eriectus, fgna diligenter investigasset, cum antea frequentem in hac Italiae Parte hunc morbum invenisset, initio tamen hujus saeculi post Germanorum contra Gallos in Italiam
expeditionem , eumdem frequentiorem observavit . Ego, quae causae potuerint scorbuti frequentiam Pa larim majorem facere, breviter exponam. Primum a
scorbuticis parentibus plerumque filios generari eo-- dcm morbo aut insectos , aut facile inficiendos ,