장음표시 사용
31쪽
xa INsTITUTiΟΝEs THEOLOGIAE Pharaoni: Digittis Dei est hic, ut habet ur Exodi VlIl.versu i 9.; Adde, quod si omnia porte tria Moysis, Magi ae lud patrare potuissent, nulla ra tio adducere debuit Judaeos, ut Moysi, Potius, quam illis crederent, & cum summo vitae Periculo mandatum Regis spernerent. Praeterea dissicile est imponere multitudini, in qua lunt prudentes homines, sagaces' lfficile : per longam annorum seriem et tempus enim , ut experienta constat , omnes dolos , εο fallacias detegit . Dissicile id sieri ab homine severo G relatore, qui Hebraeis, non solum nonsdularetur , nec indulgeret quidquam P quales esse impostores solent; sed ipsis passim exprobaretur ingrati animi vitium , incredulit tem . blasphemias , seditiones, idololatrias ; imo unute eorum fere viginti tria millia delevit . Exo
I l. Probatur . Quum omnis prophetica facultas a Deo sit, & ipsi Gentiles conoedunt , qui vates futurorum praescios, Divinos vocant. A ratius lis. Carminum , Ode XXIX. Prudens futuri temporis exitum Caiiginosa nicte premit Deus . sequitur eos libros esse Divinos, ubi Iuni plures Prophetiae opere completae: tales autem sunt libri Moyss, ut Genesis XLIX praedixit Jacob Regnum in Tribu Judae . Christii vero permultae sunt praedictiones , tum in verbis, tum in re tum figuris . Est enim Prophetia duplex, per verba scilicet, & per si ina . ut notant Hieronymus in caput XIX. Jeremiae , & Gregorius Magnus ho- lia 3 I. in Evangelia t omnia autem in figura
32쪽
L I E E R I. contingebant Iudaeis, ut ostendit Apostolus. Sed hoc argumentum, quum latisimst pateat,& a no noliis Sancti Patribus luculenter tractatum sit , ut ab Origane lib.IU. Periarchon cap. I. , Augustino XIl. de Civitate cap. o. , & aliis, illud perie-
qui e re nostra non erit; quare vos ablego ad Petrum Danielem Huetium in demonstratione
Evangeliea proposit. VI. g. T. Secunda Pars probatur , quod scilicet ge nuini sint, & ab ipso Moyse scripti . Ille dicitur genuinus liber, qui consensu ominium gen tium illi auctori tributus est , cujus nomen prae sesert . Neque enim alia ratione scimus libros de Oratore a Cicerone esse compositos , Aeneidem esse opus Uirgilii . Omnis autem aetas credidit,
Pentateuchum 1 Moyse scriptum suisse; ita enim Judaei Moysis coaetanei succesbribus tradider
eaque traditio constanter in Synagoga perseve IaVIt, ex qua eam accepit Ecclesia Christi a sui aincunabulis, unde & nos in eadem fide manemus. Hos etiam libros , ut Moysis partam agno' vere Gentiles, Nicolaus Damascenus Augusti familiaris in historia universali , Dionysius Longinus, Porphyrius, aliique innumeri, quos vi de re est apud citatum Haetium proposit. IV .ca P. 2. ι unde Iuvenalis Satyra XIV. Iudaieum ediseunt, θ' servant , ac metGuae Iuss adidit areano quodqu-7que volumine asses. Praeterea ex probatis, libri Pentate chi xera
33쪽
Assumensque volumen Foederis, legit audiente populo, & cap. XXXIV. 27. ait Dominus Moysi est iis tibi verba haec , quibus θ tecum , ct cum Israel pepigi foedus . Deuterono m. XXXI. 9. scripsit itaque Mosses legem bauc ,-tradidit eam Sacerdotibus Diis Levi , qui portabant orcam sederis Domini, o cunctis senioribus Israel. Neque dicas, ex hoc loco inferri, Potius
alium esse Scriptorem a Moyse , quum narret res ab eo gestas: nam plures occuriunt loci simi
l 't, in quibus de se Moγses loquitur. , velut alia persona . ut iacit Caesar in Commentariis, Dares Phrygius in excidio Troiano, aliique.
Discutienda nunc sunt adversariorum argumenta . Primo opponunt textam Genesis,cap. XU. 6. Pertransivit Abraham terram Chana- l saeam , inque ad locum Sichem , inque ad con vallem Illustrem, Chananaeus autem tuuc erat tu
terra . Igitur haec a Moyse scripta non sunt: nam tempore Moysis Chananaei, patriis finibus depulsi non erant: qui autem haec scribit indicat, sua aetate Chananaeos in terra non fuisse. Respondeo , hunc et se loci allegati sensum εiam tum quum Abraham venit in terram Chananitidem, Chananaeos invasisse ejus terrae sinest quum enim Moyses posteris scriberet temporam ignaris, significare voluit, Abraham ve nisse Dei iussa de Ur Chaldeorum in terram a Chananaeis iam Occupatam . Quae responsio ab ipso Aben Ezra admittitur, qui argumentum propolait. Sectando opponunt Deuteronomii III.
33. illa verba et Solus quippe Og Sex Nasan re-
si iterat de sirpe Gigantum ; monstratur Iectus
34쪽
us ferreus , qui es in Rabbath filiorum Anι-
mon , nυvem cubitos babens longitudinis , 'ct quaintuor latitudicis ad mensuram cubiti virilis manus . Est igitur hic scriptor recentior Moyse. Q iorsum enim Morses Israelitis probasset pisice Titatem ejus Gigantis ex amplitudine lecti ferrei, quando illum jam. viderant pugnantem , caesam,&humi jacentem λ aut quamobrem, nisii ex tem Poris vetustate, quod omnia mutat , lectus ille
non visebatur in Basan sed in Rabbaiba iRespondeo, quod licet inagna Hebraeorum
Pars Gigantem videre potuerit,non tamen Omnesci spectaculo interfuerunt , pueri, senes, fenu me, aegroti, absentes. Praeterea Moyses non tantum Hebraeis historiam sc ipsit, qui sua aetate vivebant , sed etiam venturis, quibus, ut per Dasymiret, quanta esset illius Gigantis mole lecti mentionem fecit - Ceterum quod hic lectus non conlpiceretur in Balan , sed in Rabbatha
urbe Ammonitarum, non est certum longaevitatis argumentum ; pG tuit en m oppugnaturus cum Israelitis , & eventum reformidans , sup
pellectilem suam in tuto deponere apud Ammonitas, quo. sciebat non esse Judaeorum armis lacessendos ; vel potuit Moyses Victor, partem Regionis Basan Ammonitis vendere , atque i iactus ille ferreus ad eos pervenire. Tertio . opponitur Deuteronomii III. I .
Dirsilires Mouasse posierit omnem regionem Argobosque ad terminus Gesiuri, ct machati . Vocavitque ex nomine suo Basan Havoth Dir , Qtes,
Vilas Iair, inue in praesentem diem , Ex qui bus postremis verbis colligitur , ea suisse scripta diu post mortem Moysis. Respo
35쪽
x6 INsTi TuTlo NEs THEOLOGIAE . Respondeo, nos non negare, quin Esdras inscripturarum instauratione aliquid de tuo addi derit, ubi locus occurreret obscurus, vel dissicit is . Credibile etiam est librum , quo nullus plura habuit exemplaria, mult s fuisse notis a doctis viris illustratum; quid igitur mirum , si glo sema aliquod ex margine in textum irrepsit Sici Matthaeus non multo post mortem Christi Evangelium scripsit,& ita loquitur ca .XXUli S. Propter νος vocatus est ager ille Haceldama, bae es ager Sanguinis usque in hodiernum diem. Huius generis est, quod obiici solet ex Genes s XIV., ubi dicitur, Abraham persecutum suin se hostes loci usque Dan , quum tamen urbs illa diceretur Lais, nec nisi post aevum Abrahami,
di Moysis etiam caeperit Dan vocari, ut patet cap. XVIII.Judicum i nisi mavis dicere cum Uuetio , Dan in eo textu non es Ie nomen Ur his , sed Fontis , quod nomen antiquius urbe fuit, ut enim censet Hieronymus, flumen Iordanis appellatum est 1 duobus fontibus Ior , Ω
Idem dieeudum de iis, quae ad calcem Deuteronomii attexta sunt de Moyss obitu , sepul tura , de luctu Hebraeorum. Tum de eo , quod habetur Exodi XVI. in fine .slios Israel comedi L
se Manna quadraginta annis, quod etiam Contingit post mortem Moysis, ut constat ex Iosue cap. V.,scilicet haec omnia , vel ab Esdra, vel , Synagoga magna fu i sse adjecta , vel ab iplo Iosue postis teritum Moysis . Quarto opponitur locus Genesis eap.XXXVI. 'eges autem, qui regusuerus in terra Edom,
36쪽
antequam haberent Reges Flii Israel fuerunt ιι , Reges autem in Israel longa post Moy teneste ceperunt. Igitur, qui haec lcripsit recentior est Moyse , quum post Reges scripsit e videatur. Respondeo non esse dubium , quin Moyses Divino spiritu afflatus multa praenoverit ; sed hoc inter alia futurum aliquando , ut Israelitae Regem sibi praes gerent, quod liquet ex his Deuteronomii verbis cap. XVII. i q. quum ivgressos furis terram , quam Dominus Ness dabitribi , ct so Meris eam, habitaverisque in illa , ct dixeris : cons tuam sup r me Nietem , sicuι ha-
bynt omnes per circaitum nationes eum constι-t Nes, quem Dominus Deus tuus elegerit de numero frstrum tuorum . Idem confirmatur ex c ite
XII.Deuteronomii , ubi Moyses leges statuiti fecultu Templi, quod tamen non dudum Chananaea terra subacta fuisset, id tamen Deo monstrante sciebat: & in cap.XXV. ejusdem libri mo- Det Hebraeos, ut meminerint injuriarum, quasa gente Am .alec acceperant , utque ades'ii ter ram proinissam, deleant nomen eius Coelo.
Reliquorum Librorum Ueteris Testamenti Autoritas vindicatur.
ROXimum est, ut agamus de libro Iosde , qui, ut ait S. Hieronymus ad Paulinum, fuit Ima go Christi, non nomine solum , sed etiamtare bus gestis ἰ nam quemadmodum, quae praestare non Poterit Moyses Legislator, hoc est indace B L
37쪽
ag INsTiTυTiONEs THEOLOGIAE re Israelitas in terram Sanctam; id Iosue opere complevit . Ita , quae legi deerant MOsis, implevit Jesus Chri itus . De autore autem , & aetate hujus Libri, dubitatum est a viris doctis . etiam Dithodoxis : Nam S. Athanasius in Synopsi censet, non esse Iosue hujus libri autorem, li-ehi ipse alium non assignet. Theodoretus quaest. XIV. in Iosue ait, hunc librum eXcerptum fuisse ex libro Justorum, de quo est mentio inaeodem libro Josue cap. X. . Hugo Grotius post tempore Salomonis scriptum esse coniicit. Andreas Masius , qui doctissimos in hunc librum edidit Commentarios, putat ab ipso Esdraex Annalibus compilatum, qui magna cura in Templo a vabantur . Hebraei vero Thalmudistae arbitrantur, ab ipso Iosue conscriptum . Quae sand opinio Pro habilis est , tum ex illis verbis ultimi capitis eiusdem libri: Scripsit quoque Iosue omnia ver 'a haec in 'olumine legis Domini . Videtur ergo dosue ad Moysis exemplum, rerum a se ge-sarum historiam contexuisse, & ad calcem libri Moysis adiecisse, uti modo extat . Gnfirmatur hoc testimonio Ecclesiastici cap.XLVI.ibi
Fortis in bello Iesus Nave , succesior cuus in rubetis : hoc est in scriptione librorum Sacrorum , qui divinitus inspirati sunt . Ceterum quum Eceles a nihil de hac re definierit, praeterquam, diu ess e Sacrum , & in Canone receptum, ideo a longiore contentione abstinendum censeo. Liber didicum continet variam Judaeorumrtunam per annos 3I6. sub Ducibus , quibus mina fuit rerum gerendarum potestas , quos'
38쪽
. LIBERI. I9Judices appellarunt, Hebraice Sophetim , unde fortasse Sumetes dicti Summi Paenoi um Magistratus affinitatem quippe utriusque linguae , He braicae scilicet, & Punicae iam pridem docti vi-TI iudicarunt ad Paenulum Plauti . inter Iudices autem militari virtute fulserunt Gedeon , Samson, & Iephte .
Quis nam vero fuit huius libri scriptor non constat . Isidorus VI. originum a. , & TlDlmu distae putant, este Samuelem . Alii Scribas sacros autores fuisse tradunt. Aiii spsos Iudices, quod non videtur verisimile; neque enim PO tuit Samson mortem suam literis consignare ;n que credendus est Abimelech adeo impudens, ut interfectis septuaginta fratribus, hujus imman nimi sceleris memoriam posteris mandare voluerit , de quo Judicum cap. IX. . Praeterea ex capite II. eiusdem libri , quia est veluti totius libri summarium apparet , esse unius texturae, & eiusdem historici opus . v idquid tamen de Autore statuatur'. liber saue in Canone Hebraeorum semper fuit, α apud Christianos pro Sacro, & Divino habitus ; eoque videtur respexisse Matthaeus cap. II. 1 ut Evangelii in sine, quum ait: Ut adimple retur quod friptum es per Prophetas : quouiam δε azaraeus vocabitur . Hoc autem de Samsonei criptum, extat Iudicum XIII. Et erit Nazaraeus Dea ab infantia si a. q. . . . Ruxh-Veluti pars, & Appendix lior, Judicum , imo eodem libro apud Hebraeos
39쪽
2o INsTITUTIONEs THEOLOGIAExonymus in Prologo Galeato , quia in diebus Judicum iacta ejus narratur historia ; sic enim li-her ri cipit : In diebus unius Iudicis , quando Iudicεs praeerant , facta es fames in terra . Narratur autem hec libro historia Ruth Mohabitidis , quae paterna superstitione relicta , veri Dei cultum amplexa , domicilium si xit in Bethlehem, ibique propinquo suo BOOZ nupsit, cui peperit Obed , Davidis Avum'. Hujus autem
narrationis , ut nomine est exploratus autor, ita omnibus contestata est autoritas.
Libros Regum ita distinguunt Hebraei , ut duos priores Salmuelis appellent, duos reliquos Regum dicant. Talinu distae,ajunt,illos ab ipso Samueloe, hcs ab I erc mi a scriptos fuisse . QuoadpAmuin veriti mile videtur , prio: is libri vigintiquatuor capita a Samuele scripta , in quibus res usque ad eius mortem gestae narrantur ; reli-- quum vero Primi , ut & secundum librum , qui
Ua bis ficta exibet, 1 duobus Prophetis descripta fuisse , Nathan, & Gad , qui Davidi eranta secretis, ut indicant verba illa I. Paralipo me non XXIX. Gesta autem Davidis Regis priora,
dentis . in libro Nathan Prophetae , atque in volumine Gad Videntis . Ita senti lint practer Tal-nludi fas, Diodorus Tarsenss, & Theodoretus in praefatione horum librorum, ubi ait: Propb tae si, guli , quae suis temporibus contingebrent , scribe re conso verunt , quamobrem primus liber Regnor timst apud Hebraeos, ct apud Dros Sa-
Qui horum librorum antiquitatem , & con-
40쪽
LIBER I. 2Isequent)r autoritatem labefactare student, Opponunt primo locum I. Regum IX. r Omnis Urael Ac loquebatur unu AD Due , vadens contuli re Ueum : Venite , ct eamus ad Videntem . Uui enim Propheta dicittir hodie , vocabatur olim Videns . Quae verba, scripturam hanc
Sed , ut superius notatum est, multa sparsim libris saccis pro variis temporibus fuerunt ad-.jec a , vel declarationis gratia, tum ab Esdra , tum ab aliis , qui eos receni erant , qualis est allata clausula Farembolica , & similes . Sic eadem verba exponens Diodorus Tarsensis inquit: Ex his otienditur, quod quaecunque Anguli Prophetae , 16 is adta remporibus , conscripserunt rhars colligentes posteri adjeceronysud, quod olim Prophetam appellabant Vrdentem. a P Secundo opponunt ; nec pri*um librum unius Autoris esse , utpoth quod multa contineat dissona,& repugnantia, ut quod dicitur cap. XV I.ve nisse Da, idem ius satilem intemperiis agi- . tatum , eique Carum nimis fuist e , factumque
estis prmigeram. in sequenti Vem capite propo nitur David, v e lut ignotus Sauli, Attiirum enim cae .sO Goliath v eiu stet in auiam Regis, interroga vit eum Saul ; de qua progenie es o adole
At qui livida haec est argum ntatio , tul ia enim, ut cuique patet, ita seriptor exhibe trVenit primo David ad Satilem spiritu malo vexatum , ut eum cithara oblectaret ; deiura quum. exarderet Philistaeortim bollam; animus Solisatio conversus es, ut jam amplius V citharista non B 3 egeri