장음표시 사용
131쪽
llatum , sed vertim manifestat, tantum possessione famae illum expoliat. Dividitur II. I ii directam, et indirectam. Directa committi potest qua.drupliei modo , qui in hoc continentur versiculo. I Onens, avens, mani Stans, in mala vertens e imponens habetur , quando quis salsum crimen alteri imponit. Augens, quando quis verum crimen amplificat. Manifestans, quando quis occultum erimen detegit. In mala veriens , qua odo quis sinis ire, seu in malam partem interpretatur laetum alterius. Indiseem , etiam quadruplici modo committi potest et continetur in hoe alio versiculo: Qui negat, συι reticet, minuu, laudatque remisse. Qui negat habetur, quando quis negat recta saeta alterius. Relieel, quanis do quis malitiose silet, ubi silentium aequivalet consessioni desectus Proximi. Minuit, quando recta saeta extenua l. Laudatque remisse, quando quis frigido laudat Proximum suum. III. Dividitur is formalem, et materialem. Formalis est illa, quae fit ex intentione alienam famam denegandi. Haterialis est illa quae sit ex animi levitate, et sine directo nocendi proposito. Sed utraque est peccatum gravo ex genere suo contra justitiam commutativam; quandoquidem ad damnum injuste inserendum, et ad peccatum susscit voluntarium indirectum. Verumtamen dicendum est quod potest adjungi cum deleaeli ono materiali impersectio talis voluntarii, et advertentiae , ut videatur excusare a gravitulo peccati. Sed in tali casu prudens Consessarius interrogabit, utrum odium, nocendive voluntatem gesserit adversus personam , cui detraxit. Q. AN detraciis, et contumelia sint peccata gravia rn. Ex genere suo essB precata gravia, quia per detractionem, et eoiatumeliam injusto laeditur Proximus tu tama , et in houore , quae sunt bona divitiis praestantiora, uti patet ex Proverb. 22. Melius esι bonum nomen quam divitiae multae. Hi ne si furtum ex genere suo usi grave peccatum multo magis detraelio, et contumelia. Ila communiter. Quod est dicendum, etiam de susurratione , et irrisione ; nam per ista etiam gravis injuria Proximo fit. De susurratione , patet ex illo Eccl. 28.: Vir peccator turbabit amiaeos , eι in medio pacem habentium immiuit inimisitiam. Dixi eae generasus, quia ratione parvitatis maleriae potest esse venialis, nisi sat ex intentione graviter noeendi, vel erae videatur allatura Proximo gravem dolor iit; nam luno esset peccatum gravo, quia procedit ex intentione graviter iniqua. V. Aiarratio defectus venialis estne seniser peccatum veniale R. Minimo , nam potest dari casus , in quo quis manifestat levem desectum de quadam persona , et peceat graviter, quia multum laeditur fama, vel honor , vel grave patitur damnum per hujusmodi narrationem , uti sidieatur de Religioso bona o lamas quod habet consuetudinem mentiendi, Et proinde contemnitur, et excluditur a beneficio. Et e contrario potest dari casus, in quo habetur desectus mortalis narratio, et tamen detractio est venialis, quia non laeditur notabiliter fama, neque damnum notabile oriatur , uti si dicatur de Milite eum commisisse duellum etc. solent enim mi-bies de hoc gloriari. Ant Oine. Ex quibus colligitur , quod gravitas, vel levitas materiae detractionis praecipue spectanda est relatu ad personam laesam , et ejus famam , qua S
132쪽
Iaeditur. Idem die pro eontumelia, irrisione, et susurratione. Ea dictis im
I. Mortaliter metare, qiii dicit de quibusdam personis in munere , vel
flatu majorem persectionem exigente constitulis, v. g. Episcopo, Religioso ele., quod habeat consuetudinem alicujus peccati venialia sit vanus, ira eundus etc., quia eorum fama graviter diminuitur. II. Esse veniale narrare desectus naturales involutilarios Proximi ; Dem-po, quod sit levis, exigui, et obtusi ingenii. Λl si lama, vel honor graviter aede iue ex tali narratione, vel gravitor sil eoiilem uelidus ille , cui detrahitur , tune mortalo est, quia gravis inseretur injuria. Idem diens si grave damnum inde proveniat personae. de qua detrahitur. LAymao, n hiique. III. Graviter peccaro, qui verbis generalibus alicui detrahit, v. g. si di eat : se scire da illo , quod nemo stivisalur, vel illum non esse, ut citii illuva eaeistimanι etc., quia tunc graviter in editur ejus fama , quia latibus
verbis obseuris gravia tu esse, auditores suspicantur. lin communiter. IV. Graviter peccare, qui detegit crimen alicujus occultum grave, non nominando personam , Sed solum coli munitatem, ex qua est, vel Staium ,
vel samiliam , et grave damnum in fama, vel bonis provenit communi tali. ialui, vel familiae, quia . tuue gravis infamia, et injuria illi inseretur. Ideii, dicendum. si quis dicat Civitatem aliquam esse plenam adulteris, usurariis etc., nisi haec insanii a publica sit. Ita Layman, Anioine, aliique. . Detractio, eι eontumelia sunt ne peccata diversae amelei
R. Maxime ob laesionem diversarum honestatum, nam per contumeli Mhonor, per detractionem vero fama laeditur, et qui alicui detrahendo plura deli ela ejus oee ulla manifestat, scilicet adulterit in , suptiam , et homicidium , tria peccata committit, licet enim objectum poccali unum idemquo videatur, nempe famae alienae diminutio , quia iamen diverso in genere Iaeditur se multiplex numero peccatum conlinetur, equidem uim multiplex, quam in diverso genore laeditur fama alleua.
Remper esse illicitam, quia semper continet perniciosum mendacium prohibilum directe negativo illo praeeeplo Decalogi : Non dices falsum testimonium. Vel loquimur de illa , per qi iam manifestatur delictum alicujus occultum, sed verum, et dico ob aliquas causas , osse licitam. . Quaenam sunt causae , per quas licitum sει manifestina delictum alicujus vertim, sed Oecultum p
R. ESse plures, Et I. Pst quando hoc rosi uirilii r ad petendum consilium, vel auxilium a viro prudente. Il. Ad avertenduin grava damnum sive Spi rituale , sive temporale , tum proprinm , ium Communitatis, tum privatae person qe innocentis, quia honum proprium vel communitatis, nut privatum iu nocentis, praeserri debet bono privato noeensis: III. Oh bonum spirituale delinquentis uti si stat Superiori, Parentibus, servato, quantum potest, or diue si a tornae earitatis, seu correctionis. Laymun. Tol. Serio ad vel leuduin, ut qua ut uiu fieri possit, in his casibus eureiurexifili mulio 1'i Oximi, cujus .delictum legitur, Et accidat manifestatio cum Iutu iura, quisc possibilis sit, jactura alienae sumae. Diuitigod by Coosl
133쪽
Q. Quid si testator reliquis dotem alicui Dirgini dandam, et Persa ibiam petat, quae publico eaei alisnatur viryo , sed tu Scis eβSs corruFlam; num liceaι ιibi hoc revelars , ut sis δειur aueri IR. Minime , quia dum Berta dotem petit, nulla insertur injuria, quia eum publice habeatur 'imo , omnibus gaudet privilegiis virginum , adeoque , et petero dolem potest, tamquam virgo. Neque alia fuit mens testa-itoris, quam ut dos daretur puellae, quae publice censeretur Virgo, et casia. Unde discrimen est inter pauperem simulatum , et virginem simula iam , quia simulatio pauperis est injusta, et perniciosa; at puella habet jus simula di, seu potius suum dissimulandi deseelum, quamdiu bonam famam publiea relinet. Idem dicendum si relicta sit eleemos3na distribuenda pauperibus bonae, et honestae vitae: id intelligitur de iis, qui nulla laborant infamia; quare o ultum crimen ejus, qui hane eleemosInam petit, revelari
o. Fo33is quia ab/que peeeato manifestare delictum alterius Oceu tum Sine audia cauSa uni viro prudenti , quem probe deis non evulsa-
R. Minime , quia aegrius sertur apud virum unum prudentem dissam ri, quam apud plures ins mae sortis, quod patet ex D. Thom. R. R. q. 73.art. I. ad 2. ibi: Diamsi uni soli aliquis de absente malum dicaι, eorrumpit non in toto, sed in parte. Q. Num peccet fravιter , qui occultum alicullus erimen , quod i mmiam fert, sed ab alιis audinisse, vel legisse in quadam episιola narratiabigus P Prιa con mαιι One, eι primosito nocendi R. Maxime, quia cooperatur ad laesionen, famae alterius: verum si justaeum causa faciat non peceat, ut dictum est.
. atim διι lacitum delectere delictum publicum, ubi non es publicum Ante resp. not.: Crimen dieitur publicum tripliciter, scilicet. I. Publieitate juris, quae habetur per publicum judicis sententiam , vel consessionem rei auto Judicem Delam; vel per legitimum testimonium testium. l I. Publicitate lacti, quas habetur , qua udo delicium fuit commissum eoram pluribus, ita ut nulla tergiversatione colari possit, nec ullo juris suffragio excusari. III. Publici late famae , quae habetur , quando fama criminis exsuffcientibus indiciis orta, pervenit ad majorem partem communitalis, civitatis, Pagi etc. Bis positis: R. I. Delictum publicum publicitate juris delegere , non esse pecea lumeontra justitiam , quando publicitas haec habetur per Judicis sententiam , quia per hanc sententiam reus privatur jure ad famam in omni loco, quo jus Judex habet. Dixi non esse peccatum fraus contra ju3ιitiam , quia
polesi dari casus, in quo iste talis peecat graviter eontra caritatem , puta. at quis manifestat delictum alicujus publicum per Judicis sententiani Bbsque jusia causa in eo loco, quo fama non erat illud perlatura , qqia sine justa causa insertur grave malum Proximo. Ita Lessius, asserens hane opi
R. II. Delictum publicum per propriam consessionem delinquentis saetam coram audice, delegere in loco, quo non facile perveniret ejus notitia, esse peccatum moriale contra justitiam, quia reus adhuc retinet jus ad
famam apud populum illum , cum nondum sit privatus eo jure in criminis
134쪽
poenam per aueloritatem publieam. Est communis sententia, test Larmari. R. III. Delietum publicum publicitate facti, vel famae , detegere aliis ex eodem loco, vel ex eadem Communi late, non esse peccatum saltem grave, quia ibi censetur jure suo ad famam spoliatus criminosus; delegere vero in loco, ubi non est publicum , probabilius juxta multos esse peccatum grave contra justitiam, quia auctor criminis in eo alio loco illaesam habet famam. Ita Tolet. , Sol. , Molin ., aliiquo, contra nonnullos alios contrarium
Q. An in bonis famae licita sis eo ensatio; ita ut possis quis falsum
crimen B Onero suo infamatori R. Minime, et peccat eontra justitiam, qui salsum crimen imponit talumniatori ad suam famam tuendam: quia est medium intrinsece malum, cum sit mendacium perniciosum, ae injustum in re gravi i). . Estne licitum detesere uerum delictum , sed Oecultum illius, qui mihi falsum erimen i Osuis, ad Eefendendam famam rn. Vel adest alia via defendendi famam suam, vel honorem, et tune non est licitum , quia non est licitum malum pro malo reddere , et esset unice vindicta delegere delietum illius. Vel non adest alia via , et licitum est , dummodo non sal praeei se ad compensandam famam suam , sed ad avertendum grave damnum, uti ad labefactandum in judicio testimonium insa- maloris. Ratio est, quia quod fit, sit ad impediendum grave damnum suum, dummodo tamen non plus loquatur, quam necessitas exigit. O. An mani stare erimen falsum, de quo aliquis per injuriam est in- sumiatus, eis peceatum mortale R. Esse peccatum mortale contra justitiam aliis illud manifestare, quia innocentem infamare , per se malum , et injustum est semper. Hi ne non tantum peccat, qui primo infamiam inseri, sia qui latius eam distaudit. Ita
. Num infamia de uno crimine possis absque pesteam δε aliis infamari R. Vel alia crimina sunt leviora, et eo uneta cum illo, de quo est insamatus , et cum iusta causa, et non peccat neque graviter , neque leviter. Vel non sunt conjuncta , aut sunt atrociora crimina , quam illud , de quo est infamatus, et iuno p cal graviter eontra justii iam , quia insert ei novam , et gravem infamiam. Hinc si quis dicat de ebrioso, quod sit in eon-uaelibus usurarius, sit uxori infidelis etc. graviter peccat.
O. Quid esι libellus famosus p
li. Est ebar lula quaedam in quocumque loco reperta , ad alterius insa mitria Scripla , vel picta , uti colligitur ex L. unic. C. de libell. sam . et Lanon. Si quia inventi eaus. 5. q. I. Hinc libellus saviosus potest seri, vel scriptura, vel pictura. Romine enarrulae veniunt nedum scripturae, sed etiam carmina, epi
i) Id etiam patet ex Prop. duabus ab Innoe. XI. proscriptis; quarum prima estia Quidni nonnisi rantale sis, detraheretis auctoritatem maynam sibi noriam fallas crimine elidere ' Secunda est 44. q. Prohiabile est non preeare mortaliter , qui imponit salatim alietii, ut aruam Dasitiam , et honorem GDn ι ει at hoc non μιI bubale, via vilia tria opinio probatiua in Theologia. Duil goo by GO Ie
135쪽
grammata, et similes cantiones in dotractionem timae alterius compositae. Ursa Ia Instit. criminat. lib. a. tit. 9. ii. 73. Nomine, ei, appellatione PDcturae Veniunt, nedum picturae oliscoenae, et turpes in alterius injuriam, et iniam iam Iactae, sed etiam stercorationes factae, seu appositae in portis, senestris, et omnes turpitudines, et multo magis eornua ibidem in alterius
injuriam, et infamiam assiga. Clarus in praxi criminali g. sic., q. 68. Vid. si lubet, Ursaya loe . eit. o. Quaedam eonditionea requiruntur ad verum libellum famosum eou. aliauendum pR. Ηao requiruntur. I. Ut oecultetur nomen Libollantis, id est, quod Auctor non exprimat nomen suum , dict. L. unio. C. de sam . libet. II. Ut exprimatur in illo nomen libellati, seu.injuriati, nisi tamen aliunde constet, quod de eo Aucior loqui voluit, Farinae. q. 265. III. Ut publicetve Iibellus famosus , est enim de substantia libelli famosi, quod ex eo sequatur dissamatio, quae sine publicatione non datur 1 v. Ut interveniat dolus; quia si aliquis non animo injuriam inserendi, sed vel simplicitatem , vel per jocum libellum componat, et publicet, vel libidinis motivo cantiones
canat, non erit reus libelli famosi, Ursa3a loe. eit., sed alius peceati. V. Ut contineatur in libello, non solum mniumelia, sed et simul delictum aliquod considerabile, quia si conlineret solum contumeliam, quae etiam peccatum est, non libellus famosus, sed injuria in scriptis direnda esset; Ursara loe . cit. Vid. Mor. in prax. Crimin. Not. Hae supradictae conditiones debent cumulatius concurrere ad hoc, ut quis dicatur reus libelli famosi, quia si una ex his desietat, deficit nomen , et crimen libelli famosi, et romanei solum erimen , et actio injuriarum. Carptov. in praxi Crimin. q. 98. n. 5 .
. Qui lectit tales libellos, vel non lacerat, num pereet
R. MaXime, graviter, vel leviter, prout est materia, quia idem est lego re libellum illum, ae detractorem audire, quod est contra jus naturae.
o. Num ille, qui eondit libellum iamosum, incidat in Gliquampoenamst
R. De Jure Canonteo incidii in excommunieationem ipso iacto Pontifici reservatum, si condit libellum famosum contra Pontificem vel Cardinalem, vel contra aliquam Communitatem Religiosorum Mendieantium. Bulla Pii
V. incipieus: Romani Poniseis providenιia , et constitui. Alexand. IV.
Eae alιO. NOl. In eamdem excommunicationem non incurrit conficiens libellum famosum contra privatum Religiosum , ejus personam tantum infamando ,
quia Constitutiones Apostolieae respieiuni favorem Religionis in communi, non autem alicujus Religiosi in particulari Ursara loe . cit. Do duro civili, qui condit libellum lamosum esse itur infamis, et intestabilis, L. Ob carmen D. de testibus, ol L. Leae Cornelia, g. si quis D. de
injur. , ut aliquando sustigantur , aliquando ad triremes transmittuntur :nliquando morte puniuntur L. uni c. C. de libell. samos. , et in eamdem Poendm incidunt mandantes , cooperantes , et consulentos fieri libellum famosum , quia isti concurrunt in genere causae essicientis , et dicuntur illos componorio , dict. L. Leae Cornelia D. de injur. Et eadem poena puniuntur invenientes libellum famosum , et illum non laeerantes, nee
136쪽
TRA . XI. UR. II. ea P. II. III
comburentes, sed aliis manifestantes, diet. L. uni c. c. do famos. libell. si . . Quot peceata committunt deponentes falsum in Iudicio, eι num
in aliquam poenam ineurrant R. Poceant I. contra justitiam legalem. II. eontra justitiam commutativam, si adest damnum iertii. III. contra Religionem, si adfiijuramentum, Et IV. contra veracitatem. Si vero salsum doponant in quavis Curia, seu Tribunali Civitatis Neapolitanae, vel ejus Dioecesis, et adest damnum grave tertii, quod damnum extenditur pro pauperibus ad decem aureos, etnd 5 o. pro divitibus , incurrunt in casum reservatum cum excommuniealione, ut patet Ex 6. casu reservato cum excommunicatione. Iu quam poenam incurrunt etiam consulentes , mandantes , auxilium praestantes. Incurrunt etiam in eamdem poenam, etiamsi nullum damnum adsit, qui salsum impedimentum deponunt in Curia Neapoli lana ei rea cauSam matrimo.nialem , et qui testimonium saetunt in patrimonio stetitio pro sacris ordinibus.
Q. Num testea falsum deponenses aisque ju, amenso incivmans hune Sum R. Minime, quia defieit forma, et substantia depositiouis; nam testes nouprobant, nisi sint jurali, cap. Si nuper d testib. Q. An peecet, qui detractorem audit 'R. Peccare graviter, et contra caritatam, et contra justitiam, quando expresse , vel tacite excitat, inducit, vel movet detractorem ad detrahendum; peccat contra caritatem, ratione inductionis ad peccatum, peccat contra justitiam, quia est moralis causa injustae detractio uis. Quod patet ex D. Tb0M. 2. a. q. 73. art. 4., Si quis detractiones audiat absque res
alentia , videtur detractori consentire, unde μι particeses peceati ellus , et siquidem indueis eum ad detrahendum, uel placet saltem ei deIractio Propter odium ejus, eui detrahisuri non miuus peccat, quam detrahens, et quandoque mastis. Q. Num peceat, qui nequa eaeeitat, neque moveι ad detrahendum, gedιantum cum possit impedire, non impedit sive e resse, sive tacite , ut
discedendo, sermonem avertendo, vultum tristem eaehibendo eis. R. Supposita gravitate materiae, peccare graviter, quia ex lege caritatis unusquisque sub gravi tenetue impedire grave damnum Proximi, quan-Po absque sui incommodo potest. Ita DD. communiter. In quo est advertendum juxta D. Thom. Lem. Lugo, aliosque, quod superior peceat cou-tra justitiam, quando non impedit, neque essicit, aut curat, ut subditi cessent a detractione: quia Superior tenetur ex officio impedire; no subditi alios injusto laedant. O. num dentur casus, in quibus non impeῶι quis detractorem a gravi jetraelione, et non peceat pn. Maxime , et Ι. Est quando impedire idem est, ae excitare detractorem ad majorem detractionem. II. uuaudo non est moraliter certum, quod
i) Iuro novissimo cod. LL. Poon. art. 366. sancitum libelli famosi reum tum
carceri mancipandum a primo ad tertium gradum, tum poeuitiaria poena mulctan
dum. Quod vero speetat ad alias poenas in liuiusmodi reos pro diversa crinini aratione iussigendas, videsis ari. 36o., 37o, et 468.
137쪽
Io luens loqii8tiir iniusto, at de gravi crimino oceullo. III. Quando judieat
detralieni cui lia hero justatu causam, scilicet, ut consilium petat, ut utilitern liquem moneat. IV. Quando prudenter pulat monilionem Iion fore ull-le iii ; quia caritas non obligat eum gravi incommodo sine necessitate , et utilitate. Anio ine.
R. Maxime , quia etiam defunctus retinet post mortem jus ad famam , imo magis praevalet fama post mortem, eum amplius defunctus illam adquirere nequeat. Hinc si quis detraxerit de aliquo, qui est mortuus, etiam
R. Regulariter loquendo sine justa causa, puta ad adquirendam humili- talem, ad reprimendam superbiam elo. , peccare leviter peccato prodigalitatis , quia homo est voluti dominus suae famae. Ita D. Thom. Ioc. cit.
Dixi regulariter loquendo , quia dantur casus , in quibus peceat graviter , ei I. Est, quando jactat se de crimine mortali in eo deleelaodo. II. Quando se insaniando , viseri alteri scaudatum , vel grave nocumeutum. Hinc hoc non licet Episcopo, Praelato, Parocho , aliis, qui praesunt aliorum regimini. Ila D. Thom. Antoine, La yman, ceterique.
O. Num adest Obliyatio restituendi famam , seu se retraetandi udeos, coram quibus alteri injuria detractum suis, uel apud quos eriminis infumis per veneris 3 R. Maxime, ita ut poecet graviter, qui non restiluit famam alteri ablatam , sive fama sit ablata per impositionem delicti salsi, sive per manifestatione in delicti oceu lii , sed veri. Ita tamen, quod illo, qui abstulit famam
Primo modo, tenetur retractare quod dixit, dicendo se salsum dixisse, quando alia via uou potest aliorum salsam opinionem avertere, quin juxta Bonaei v. ,
Salmanti c., aliosque debet addere jura ineutum , si opus sit: ille vero, qui abstulit ob manifestationem delicii Meulii, sed veri tenetur dicere, Se malo dixisse, vel quod iniuste eum infamavit. Not. fama integro restitui debet apud eos omnes, apud quos ablata fuit. nam iustitia exigit , ui damnum integre resareiatur, alque ut fiat restitutio ad aequalitatem , ut injustitia tollatur. Hine, qui publice infamavit, tenetur famam publice restituero, et hoc verum est etiamsi sit ipse intimandus. Praeterea , qui detraxit Proximo suo , tenetur ex justitia reparare famam Non solum apud eos omnes, apud quos detraxit , et famam abstulit, sed etiam apud alios omnes, ad quos pervenit erimi uis infamia. F. Num detracιor teneaιur resareire damna causam Proetimo per tiam detractionem, aine infamando, sine digamando tR. Maxime , quia ipse suit injusta causa damnorum, quae Proximo obveniunt , ideoque omnia ipsi detraetori imputantur. Hi ne si quis publicet sine iusta eausa puellae turpitudinem , ob quam illa competentes nuptias non invenit, tenetur ad damna juxta spem, quam illa habebat. Ita Bonae. , Myma u. , aliique, qui docent, hanc obligationem compensandi damna e detractione orta , transire ad haeredes utpote realem , obligationem Veroeompensandi lamam non transire ad heredes utpote obligationem personalem detraetoris delaucii.
138쪽
. An illa , qui infamiam Prorimi injuste irrogatam nequit tollere ,
teneatur eam pecunia eo ensare IR. Litigant DD. , nam aliqui negant, quia bona superioris ordinis no- queunt restitui per bona inferioris ordinis, nam aliter non haberetur Be- qualitas quam justilia commula liva postulat. Excipiunt lamen , si Judex damnavit in lamatorem ad poenam pecuniariam, quia tunc omnes latentur teneri. Alii autem cum D. Thoma A. a. q. 62. art. R. ad I. adfirmant ;quia justitiae commulativae est, non solum reddere iustum , quatenus. Bequivalens est, sed etiam quantum possibile est , sive in eodem, sive in diverso genere. Ubi advertit Lessius , quod hoc sit aequitati maxime con- Bonianeum , quando infamatus pauper est, licet prior sententia videatur Probabilior, excepta tamen sententia Iudicis, et conventio ue inter infamantem, et infamatum de pecunia praestanda.
Q. Qui injuste aliquem accusaviι, et pro Ier talem injustam accusationem damnatur ad mortem , teneturne satiam accu3ationem deitae cum periculo vitae suae rn. Maxime, quia in pari causa melior est conditio innocentis, quam no-
Centis , modo tamen aecusationis manifestalio sit pro sutura ad innoceu tem liberandum ; nam nemo obligatur ad opus inutile cum suo gravissimo in-eommodo. Ita DD. communiter.
. Ea quibus causis potesι quis eaecusari a restitutione famae rii. Pluribus de causis, et I . Condonations facta ab insumato, modo insamia non redundet in alios, pula Conventum, Religio item, Familiam etc., modo fama illius, cui fueral detractus, non sit necessaria ad bonam , et re
Clam muneris sui ad ini. istrationein, aut non cedat infamia in damnum ieriit , in quibus casibus condonatio fieri non potest, quia, licet itisamatus sit
veluti dominus suae famae, non potest lainen de illa disponere clim ullo rum detrimento. II. Recuperatione famae adquisitae sive leslunonio Viro rum proborum, sive Judicis sententia, quia tunc ablatum est damuum: calumniator lamen semper tenetur revocare calumniam, etiamsi intercesserit
senientia Iudicis. Vide Antoine. III. Impossibilitate sive physica, Sive morali; quia ad impossibilo nemo tenetur. lv. Oblivione quia tunc jam insamia deleta est, ideoque ipsa injuria ablata. V. Juxta multos quando delictum alia via factum est notorium; quia jam amisit jus ad famam. VI. compensatione, scilicet, si duo mutuo se infamarunt, et in lamia utriusque ae- quolis est, si unus nolit famam alteri restituere, aliqr non tenetur ad restitutionem, modo infamia prioris non redundet in alios, quia ex Cap. ult. de adult. habetur : paria delicta , compensatione mutua tolluntur. LaΥ- man, Anioine. At in hoc postremo casu probabilior est sententia Navarri, aliorumque edocentium per infamiam reciprocam non tolli obligationem restituendi famam alienam, licet contrarium accidat in aliis debilis. Not. si restitutio famae nequit fieri sino periculo vilae insa maioris, quas judicio prudentum praestat fama infamati dicitur restitutio moraliter impossibilis; adeoque non obligat, eum laesus in ne sit irrationabiliter invitus. Si lamen ex sua calumnia impendeat infamalo, aut aliis datuitu in grave in εpiritualibus, vel periculum vitae, vel graudo malum publicum, leuetur cariumniator cum periculo vitae famam alteri restituere ; liuin i,lii damna ne
qui valent vilae ivsamatoris. Idem dicendum, si jactura saviae, vel aborum
139쪽
, bonorum amissio ex infamia spetitura tanti valeat ex elreumstantiis, quanti jactura vitae suae ; nam quisque leuetur damnum injuste datum resarcire cum aequali, vel paulo majori suo detrimento. Et a sortiori in tali easu famam restituere tenetur cum jactura bonorum omnium. LeM., La1man , Λntoine, aliique .
De injuriis eontra famam, eι honorem per riditationem temerariam, judicium, suspicionem, eι erereιi manifestaιionem, et de necessaria resultigione.
n. Est essensus mentis sine formidine do opposito, et dicitur judicium smum: si vero sit cum sormidine do opposito, dicitur opinio. . Quotvplici modo aeeipi potest judietum ΤΗ. Duplici modo , vel uli prudens, quando sellieel nititur sufficientibus
indiciis , seu rationibus, vel uli temerarium, quando Esse usuS mentis non nititur validis sundamentis ad iudieandum, sed inanibus conjecturis, et levibus rationibus. In quo est advertendum , quod majora indicia requirantur ad judicandum , quam ad suspicandum, sicut et mojora ad suspicandum , quam ad dubitandum , cum majus sit suspicari, quam dubitare, et plus judicaro, quam suspicari. Ita LaIman, aliique. Q. Ut judicium temerarium sit peccatum grave de malo Prorimi, quid requiritur 7R. Requiritur, ut sal de materia graviter mala, ut fiat judicium eertum; ut judicium certum , sat ex levibus conjecturis, et ut fiat eum temeritatis
. cui virtuti opponisur judicium temerarsum pR. Virtuli jusilline, ita ut qui te mero judicat Proximum improbum in materia gravi, graviter peccat contra justitiam , ut pulet ex illo Mailh. 7. : Nolite judicare, ut nonjudicemini; tu quo enim judicio judicaveritis. Iudicabimini , et in quia mensura mensi fueritis, remetietur vobis. Palet
Eliam ex ratione; nam unusquisque habet jus ad bonam sui existimationem, seu famam, donee suum crimen agnoscatur, juxta illud: Quisque praesumen dus esι bonus, donec demonsDetur malus. Ita communiter cum D. Thoma.
R. Est inclinatio mentis ad nnam partem, ita tamen, ut non omnino as sentiamur. Quae si fiat ex congruentibus rationibus, dicitur prudens, si si atox levibus, et frivolis rationibus, dicitur temeraria.
st. Est suspensio intellectus inter assensum , et dissensum. Quae si s a tex sufficientibus rationibus, dicitur prudens: si ex levibus, et inanibus momentis, dicitur temeraria. P. Num temere sibilare vel suspicari de Proetimo sit peecatum gravet n. Ex genere suo esse leve quia per suspicionem, et dubitationem sa-ma parum laeditur. D. Thoiu. 2. 2. q. 6o. art. 3., C et . . Laym3n, aliique. Dixi eae genare suo, nam potest dari casus ; in quo est multate ; uri Dissili Gorale
140쪽
si quis suspicatur grave malum, valde enormo, et extraordinarium ex levi bus indiciis de persona honesta, pula si de probo viro ex levi laudamento suspiearetur esse haereticum etc., quia aegrius serunt hujusmodi suspicio. Des homines, quam cerium judicium de aliis criminibus ordinariis. Not. Si suspieio, vel dubitatio temeraria non sit tantum animo retenta , sed externetur aliquo modo , aliis significalido vitam Proximi, de quo suspicaris, inquirendo, suffragium denegando electio uis, mortalis injuria iu-sortur Proximo , si materia gravis sit, ideoque peccatum erit gravo Less. ,
o modo aeeipenda est ista Remla Iuris S. in n. Qui semel ma-IUS, Semper praesumitur malus esse R. Accipiendam esse in eodem genere delicii, et quamdiu ex indieiis emendatio colligi non potest, ut explicat Glossa ibid. , praeterea quando agitur de cavendo incommodo, si v proprio sive alieno, unde marito semel saevienti in uxorem, non est reddenda uxor ob saevitiam digressa nisi constet de suae vitae emendaliono. Semel periurius non est admittendus ad novum juramentum: quin hoc est speetale de perium, quod semel periurus, licet emendatus, non admittatur denuo, cap. Testimonium de testib.
R. Est manifestatio alicujus rei alteri clam saeta cum obligatione non revelandi, usque dum non perveniat ad aliorum notitiam. Triplex est, natu talo, promissum, et commissum. I tu ale liabetur, quando res Ex sua natura indiget Oee ullatione, Promissum, quando res licet possit manifestari , promittitur lamen occultatio. commmtιm, quando notitiam alicujus rei alteri communicatur cum obligatione occul laudi. Q. Num revelare secretum eae atia natura su peccatum graverii. Esse peccatum grave contra justitiam , quando ex illius revolations graviter laeditur is, cujus est secretum, aut aliquod damnum in fama vel in fortuna, vel in honore, vel in bonis ei eveniat, ita ut teneatur ad restituistionem frangens hoc secretum, quando ob revolationem secreti evenit alteri damnum , quia ipso per injustam revelationem secreti fuit causa damni, hinc si quis casu , vel industria noverit, ubi aliquis teneat thesaurum , et hoc ineaulo aliquibus revelat, unde sequitur, quod surripiatur, ad restitutionem tenetur. Ita Salmantic. hane sententiam eSSe communem DSSer ni S.
Q Quid dicendum de eo , qui revelvi secretum vi ιOrme utorum , vel mortis , allerius gravis damni pR. Non peccare, quia non tenetur cum lanio tueommodo hoc secretum celare, modo non cedat in damnum pubblicii in; nam tunc unusquisque moristem subire tenetur ad damnum communitatis evitandum. Bine miles tenetur etiam eum periculo mortis servare secretum,quando manifestatio illius
cedit in damnum communi latis. Ita Sancheg, Salmanti c., aliique. Qui adjungunt , modo quis non promiserit etiam cum tanto incommodo servolvorum feerelum, et eum vitae discrimina , nam talis promissio objectum lionestu in habel; adeoque servanda est. Λ sortiori si quis notitiam secreti per vim, aut Iraudem consecuturus sit, ob imetum lormentorum, vel mortis, secretum revelare non potest, si alteri ex revelatione aequale puriculum immineat ; quia qui seere ii eognitionem injuste adquisivit, is iuuetur secretum supprimere, et latiter Se gerere, des by Cooste