장음표시 사용
151쪽
rei, ut sil maloria idonea eontra eius. III. Consensus inlisug, signo exterm expressus , ne plane deliberatus, nempe talis ut sit sussiciens ad peccatum mortale, nam per contraetum homo homini obligatur moro humano. Binea elns ait -in L. 2I9. D. de verb. signis. D consentionibus, contrahentium voluntatem potius, quam rerba vet Iari placuit. IV. Forma substantialis B jure praescripta, si aliqua sit constituta.
O. Quaenum disserentia inureedia inter merum, et eontractum
R. 11 ape est: quod omnis eontra tus est paelum , non vero e Contrario.
contra ius utramque partem obligat, pactum vero unicam partem I . o. Quomodo dis untur contraetus rR. Dividuntur I. In formalem, seu e ressum, es virtualem, seu --πlicitum. Primus est ille , quo duo , vel plures expresse conveniunt da
eadem re eum obligatione mutua , vel saltem unius erga niterum. Secundum squi elisim quasi contraelus diei ur) est ills , quo taeite suscipitue obligatio justitiae ex laeto aliquo rictio , pula nditione liseredit alis , ossieti
Pte., Beerplntione tutelae, curae, negotiorum gestorum, ossicii Medici, Ad- voeali, Artiscis, Administratoris, Praelaturae, Magistratus, Beneficii ele. II. In Nominatum, et Innominatum. Primus est ille, qui proprium nomen habet, illi venditio, emptio, locatio ele. Secundus est illo, qui non habet proprium nomen , 'cuius qii aluor sunt species. Prima: Do υι dea,pula do libi vinum, ut tu mihi dos pannum. Secunda : Facio υι faetas, puta, colo tibi Ogrum, ut tu vehas mihi Dumpntum. I ertia: μ, υι facias, puta , do tibi vinum , ut colas mihi agrum. Quarta : Faeis ut des , puta , tacto libi domum, ut tu des mihi agrum, L. Naturalis 5. D. de praescriptis vorb. I). III. In Gramilum, et Onerosum. Primus ost ille , in quo habetur obligatio ex unica part , ut est promissio , donatio ete. Secundus est ille , in quo habetur obligatio ex utraque parte paciscentium . uti est locatio, con- duello. vel gratuitus est illo, in quo nullum intercedit prelium, aut mer res. Onerosus est ille, in quo dans accipit pretium, seu mercedem. 33. IV. In Nudum, et Vestirum. Primus est illo, qui earet omni firmamento exteriori, et meris finibus conventionis consistit, seu est nuda conventio , quae obligationem in foro conscientiae parit, uti est contractus in nominatusnntequam ex altera parte impleatur. Seeundus est ille , qui civili jure est confrinatus, et ei vilem actionem parit, uti sunt scriptura, testes, juramentum.
Pontractum, ac proinde pactum, conventio, contractus idem des7gnant. Contractua nim nomino conventio vehit, qua unus, vel plures ad quid solvendum, faciendum vel non, erga unum, aut plures adstringuntur: art. Iob 5. a) dure novissimo etintractus si vo nominati, sive innominasi generalibus conditionibus a Lmo praeseriplis subiacent. Extant quoque praecipuae sanctionss,qua. conventiones in specie respiciunt, quas suis in locis indipabimus: art. Io6r.
3) Iuro novissimo quodvis factum licitum sponte admissum , ex quo obluali
saepe uni lateralis, et nliquando bitatoralis nascitur, quaa--ι aettia dicitur: ari. a 325. Unde colligas in quasi-eontractibus non requiri utriusque eontrahentis con
Fensum , sed euolaxat eum , qui ex faelo suo obligatur, ad contrahendum habi
152쪽
V. I ii contractum stricii juris, et bonae sidet. Primus ast illo, in quo
Judex alligat ili' ad verba coliten heu lium , quia in ipso stricta interpretatiosiori debet secundum id , quod verbis expressis conventum fuit, ut sunt Iuutuum, eensus , emphyllieusis, stipulatio, donatio gratuita etc.. L. 99: D. de verb. oblig. diecundus est ille, in quo Judex multa potest arbitrari, quae secundum bonam contrahentium sidem censentur i nesse, etiamsi ve his non fuerit expressa, uti sunt emptio, venditio, locatio, depositum, cete risque omnes contractus, qui enumerantur tu g. Actionem autem. Iustitui.
tit. de actioni b. I . I. In Absolutum, et conditionatum. Primus est ille , qui obligat a principio, quia a principio habet 0r consensus. Secundus est ille , qui obli .gat post conditionem veri ficatam, quia ea verisIcata, habetur consensus. Tandem dividuntur in contractum purum, et non purum. Purus est ille, quia nulla additur circumstantia, seu qualitas, quae limitet contractum. Non purus est ille, cui additur circumstantia , seu qualitas quae limitet contractum. Circumstantiae autem, seu qualitates, quae limita ut contractum,
quinque sunt, scilicet Adjectio diei, Conditio, Modus, causa , et Demonstratio; sed de his infra disseremus . . . Quid est eontractus alternativus; et ad quid obliga ι
R. Contractus alternativus est ille , qui disjunctionem ad millit vel rei, vel personae, v. g. vendo tibi, vel Tilio bovem, vel equum. Si hie contra. Eius alternativus cadat supra res diversae speciei, v. g. pro millo tibi bovem vel equum , ambae manent sub obliga liene , sed disjune livo pro arbitrio promissoris, L. IO: D. de jur. dot., et Reg. Jur. 7 o. in VI. Una tamen pereunte , tenetur promissor darct illam , quae superest , nec sufficit daro pretium rei destructae , modo creditoris culpa non periit , Si vero alterna livus contractus cadat supra res ejusdem speciei, sed solum disserentes su- eundum plus , et minus, V. g. decem, vel Vigi oti, vel secundum tempus , v. g. vel post mensem, vel post bimestre , debetur solum id , quod minus est, L. Ao9. D. de Verb. oblig., quia in stipulationibus, seu promissionibus id servatur , ut quod minus esset, quodque longius esso vi dolor, scilicet tempus in obligationem deductum. Qui re si per errorem majus datum fuit, restitui debet, tanquam indebite aeceptum. Si denique alternativa cadat Eupra personas, V: g. dono centum Petro, vel Paulo , debentur quinqua ginta utrique , quia disjunctiva , quae constituit contraelum alternativum ,
accipi debet pro conjunctiva, ei ex praescripto legum , L. 4. C. de veta. ,
. Quotuplici modo persciantur contractus pn. uuadruplici, scilicet aut 3 e, aut verbis, aut litteris, aut consensu. Mideo contrahuntur, et perficiuntur , quia ante traditiovem non reputantur persecti contractus, sed nuda pacta, quae non partu ut obligationem in foro civili, uti sunt eommodatum, depositum, mutuum, et omnes alii in nomina
i) Iuro novissimo confirmatur quod Iuro Romano caulum , contraclum nempe esse bilateralem, quando utrique contrahentes se ad dandum quid , vel faciendum obligent: unumeralem vero, quando alteruter solummodo sit obligatus : art. Io56. et Ioset. Cod. LL. Civ. At nulla distinctio tutoreodit inter contracius bonae fiat, et atrieιi juris, quippe quod sancitum comensiones omnes a contrahentibus bona fida observandas: ari. Io88. Disiijrso by Cooste
153쪽
ti eontra clus. Verὀia, quia sunt contraditis, qui ex solemni verborum sormula vim accipiunt, uti est stipulatio , et accepti latio , per quam obligatio orta ex stipulatione tollitur contraria verborum interrogatione, et responsi ne. Sed haec, ut advertit La yman, pertinet ad Jus civile, nam naturali Jure, et Cano uico non alienditur ad hujusmodi verborum solemnitatem. Lu- Ieris , quia in scripturae substantia consistit, uti est donatio ultra quingemtos ete. GuSensu, quia sunt cou tractus , qui nihil praeter consensum ad sui persectionem desiderant, uti su ut emptio, locatio, societas etc. Ex his patet, quod coniractus alii sint reales et ii verbales alii literales, alii consensuales I). Q. In quibus contractibus datur locus poenitentiae R. Dari in omnibus eontractibus inuo minatis, in quibus pars contrahens per poenitentiam potest recedere, etiamsi ex sua parte nouisum est impletus , et res integra est , L. Si pecuniam 5. D. de eondit. caus. dat. est. Dixi tu omnibus contractibus innominatis , quia in nominatis regulariter loqueudo non datur , sed lanium , qui ex sua parte implevit contractum , agere debet , ut etiam altera pars impleat ; nisi pla-Querii contractum mutuo consensu dissolvere, L. In civile I a. c. do rei
Dixi reguliariter etc., quia dantur contractus nominali, in quibus datur Iocus poeni lentiae , uti sunt contractus , qui traditione perficiuntur ἔ uam anto iraditionem Juro Civili in istis datur poenitentiae locus, licet jure naturali , secundum Larmau, poenitentiae locus non deiur.
De eonsensu ad valorem conisaetus requisito Q. Quinam consensus ad valorem contractus requirisur rii. Requiri lue consensus verus, seu internus, mutuuri omnino liber , et Pleuo deliberatus, et signo aliquo externo declaratus. Hinc descendii, quod si contrahat tantum verbis externis absque interiori animo, contractu S est nullus, quia desipit consensus internus. Unde vi contractus ad nihil tenetur , cum nullus fuit, sed tenetur ratione illatae injuriae per deeeptionem alteri contrahenti adhibitam, tollere deceptionem vere cantrahendo, et con
Q. Quomodo potest e licari eonsensus internus 'R. I. Vel per verba, vel per litteras, ei dicitur consensus expressus. II. Per laeta, vel gestus, et dicitur comensus tacitus.
Q. Quomodo impediri potesι consensus ΤΙ1. Potest impediri ex parte intellectus contrahentium per errorem , vel dolum , et ex parte voluntatis per vim , vel metum. Potest otiam impediri per aetatem, ut si usus rationis nondum advenerit, vel per surorem, uti siquis usus rationis amiserit. .
a) Iure novissimo eonventiones omnes , quas contrahentes secundum Leges ineunt, eos obstriligunt, et lautummodo vel mutuo eorum consensu , vel Caussis Raute expressis revocari possunt, ac proinde nihil interesso inter contractus reales, Coii Sem uales etc., exploratissima res est. Videsis ali. uit. 1ο88. Od. LL. Lir, si irco by Coos e
154쪽
n . Est j iidi eis in salsum, sitio accipitur una pro Uin. DuplΡx Psi, eis a Bubstant in m , et circa qualita lom. Primus habetur , quando quis credit inire contra cinna de nna re, et de alia contrahit. Seeundus habetur, quam do quis credit inire eontractum de re aliqua quibusdam accidentibus af ela , et invenit post a illis pam destilutam , uti si quis credit emere equum strenuum, et sortem, et postea invenit illum ignavum, et pigrum ii. Porro peror dividi oliam potest in anteeedentem , seu dantem em Fameontra elui, et in concomitantem , son incidentem in eonlraclum. Primus est ille , quo ablato . eontractus non fuissΡt celebratus. Seeundus est, quonblato , eontractus suisset celebratus, sed non tam de sacili, nee tanto prolis.
v. Doliis generaliter neceptus est machinatio ad nitorum decipiendum Ghibila, nempe cum aliud agitur, aliud simulatur. Ex desinitione palet disserentia , quae intercedit inter dolum , et culpam juridicam scilinet quod in dolo habetur animus deeipiendi; in culpa vero juridiea, non habetur hoe sed tantum negligentia L. Latae culpas 233. D. de verb. et rer. signis. a .
. Quom lex est dolus pn. Duplex est , scilicet bonus, et malus. Primus est habitus ad interveniendum de repento id , quod congruit , de quo loquitur Paul. a. ad Corinth. : Cum essem astutus, dolo vos emi, hoe est, dolo bono usus sum adversum prosectum spiritualem. Secundus est, callidisas , Jallaeis, machinatio ad circumneniendum, fallendum, deeipiendum auerum adtibota, L. T. g. 2. D. de dol. mal. Calliditas habetur, quando quis laeiturni- lato alium decepit, L. Si res vendi a r. D. do ael. Empl. . et vendit. , Fa Iaeia ha liar, quando quis mendaciis alium deeipit, L. Falsis 43. D. desuri. Machinatio habetur , quando quis decipit alium verborum artificio. L. Iulianus 34. D. de aet. empl. , oi vendit. , Porro dolus malus potest esse; et cirea substantiam, et ei rea quali talem, antecedens, et concomitans;
. Quaenam Asserentia intercedit inter fraudem, et dolum
n. Quoad sugstantiam idem important, quia uterque est ad alterum deis Epiendum , disserunt tamen quoad modum , nam dolus proprio fit vorbis, vel lactis, Daus lamen magis proprie sit laclis juxta D. Thom. q. 55. art. 5. ad 5. Hinc patet fraudem non posse esse sine dolo, et dolum posse esse ine Daude; quapropter Dans omnis est dolus, non vero h contrario. . Num adesι disserentia inter errorem, et dolum rn. Maxime: nam orror provenit ox propria opinione, atque aecidit sine animo deeipiendi, dolus vero ab altero proveniens , in animo decipiendimnsistit. Error potest esse proinde sine dolo, sed dolus non potest esse sine errore; nam ideo altera pars deeipitur, quia versatur in errore. Ex errore .laque culpa non oritur obligatio restitutionis , si ex errore sequitur da
i) Isre novIssimo cod. LL. Civ. art. Io63. caulum contrahensum tonsensum nullum Prorsus esso quando errore, vi, aut dolo in captionem illi inciderint. αὶ Desinitiones damni, doli, casus, quae extant tu corpore auris adhue vigent in Lodice novissimo Viriusque Siciliis Begni.
155쪽
mnum, Bl ex dolo, ex quo sequitur da inuum semper oritur restitutionis obligatio, cuin seiu per habeatur culpa.
Roui. Dolus potest proeedere , vel ab altero contrahento , vel ab aliquo tertio. Error vero ab ipsomel decepto , qui sua ignorantia absque alterius
Q. An contractus per errorem, vel dolum celebratus ratias R. Vel error, aut dolus versatur circa substantiam, et dico jure naturae esse irritum, quia tune deest consensus substantialis, eum nulliis sit erranistis consensus L. Non idcirco C. de jur. , et facti ignor. , L. 15. D. de ju-Tita. , et L. II., et D. de contrah. empl. Hinc si quis liberaliter donet eentum Petro, quem putat esse Joannem, Petrus tenetur ea restituere, Cum error versetur circa substantiam; etenim persona in hisco eoniractibus
gratuitis constituit objectum substantiale. Vel versatur circa qualitatem, et dico esse validum, L. Aliter 5o. et L. Alioquin II. de contrahend. empl. , modo ea qualitas uti condisse, sine quia non, non 'PonMur , quia tuna non habetur consensus substantialis, quo contractus perficitur. Hinc si quis donet cenium Petro, quia illum existimat virum doctum, nou leuetur ea restituere, licet sit ignarus, cum error Verae lur circa qualitatem. Dixi modo non apponatur νιi conditis etc.. quia si apponatur uti conditio sine qua non, contractus est nullus Jure Naturae, quando qualitas apposita non iuvenilur ; quia non habetur eonsensus , cum consensus sit deinpendens a conditione, deficiente conditione deficit consensus. Hinc si quis donet cenium Francisco sub conditione, quod sit vir doctus, Franciscus tenetur ea restituere, si ignarus inveniatur. Idem, dicendum, si qualitas redundet in substantiam I). . An Peraona, eum qua contraditur, εu ob crum subsMnuales vel accidentato 'R. In aliquibus contractibus esse substantialo, uti in donatione, in matrimonio ele., quia in istis voluntas contrahentis erga certam perennam exer- Cetur, et ad certam personam ierminatur, in aliquibus vero accidentale es-Se, uti in Ioeatione, conductioue, emptione, venditione elc. quia in istis nishil interest contrahentis, num cum hac, vel cum alia persona contrahatur.
Q. An contractus errore, vel dolo circa quallistem celebratus, infirmari possis p . . R. Vel error , aut dolus est concomitans , et dico non posse , quia non
habetur ratio, eum remoto errore, sive adquisita Scientia veritatis, eoniractus infirmari debeat; nam si error esset eognitus, etiam contractus suisset celebratus. Licet venditor tenetur restituere excessum prelii, Dou solum
Supra summum, sed etiam supra illud justum, quo, sublato dolo, res xe dila suisset, L. x3. g. 4. D. de ael. empl. Vel dolus, aut error est antecedens , et dico posse infirmari eoncurrentibus his conditionibus, scilicet I. Ut error, vel dolus procedat ab altero contrahente, non sine injuria. II. Ut
deceptus velit illum infirmaro III. Ut contractus sit dissolubilis.
3) Dolus est mussa nullitatis cuiuslibet contractus quando asi ossentiesis, ut in aure Romano, scilicet quando ipsemet conventioni caussam dedit: ari. Ioeto. Od.LL. Civ. Actio vero hujusmodi stipulationem rescindendi intra decennium dummodo brevius temporis spatium lex specialis in quibusdam contractibus non delinie. riuo momento, a quo dolus contrahenti iunoluerit, iiii, liluenda.art. I 2 Scod.LL.Liv.
156쪽
Dixi I. ut proeedat ab altero contrahente , quia si proveniat a tertia Iersona , vel ab ipsoniet decepto , non potest infirmari, eum ni ita injuria abetur. In quo ost advertendum , quod eum procodat a tertia persona , deceptus actionem habet adversus illam de dolo. Excipe lamen coniraelus gratuitos , in quibus si error habetur, etiamsi a terito provenμrit ad arbitrium decepti revocari possunt. Dixi g. Si deceptus velit, quia jura favent deceptis, non decipientibus, L u. D. ad Senatum vel trian. , ibi: Nam de . emtis, non decipientibus opitulatur leae. Dixi 3. Ut contraelus sit dissolubilis, aliter enim res se habol ut in matrimonio si v carnali, sive spirituali, qui sunt contractus in dissolubiles. Num contractus celebratus per metum valeat, vide , quae dicta sunt in Tractatu de actibus humanis in cap 6. de Vi, et Metu, ne hic actum agam.
. Quid est casus fortuitus' R. Est vis major , quae et Praevideri nequit, et Praevisa non potest
praecaveris puta ruinae, naufragia, incendia ete. Casus fortuitus in nullo contractu praestatur , quia impossibilium nulla est obligatio. Εxeips si ro-eepit debitor in se casum, L '23. D. de Reg. Jur. , vel fuit in mora. L. M-tio 3. D. do action. empti, vel praecesserit culpa. Quia pacto, culpa, vel mora praecedentibus casus etiam sortuitus imputatur, cap. a. de deposito I .
De contraemum qualitatibus Qualitates contra eluum sunt plures , scilicet a Desio diei, conditio , modus, demonstratio, et eatissu s). g. I. De contractu adjeetione diei inito Quod pure, qt nullo adjecto tempore promissum est, confestim peti pintest, g. 2. Instit. tit. de verb. oblig. quod autem dicitur eonfestim, nora excluditur aliquorum brevis dierum mora, quae arbitrio boni viri concedi
I Iuro novissimo Cod.LL. Civ. art. IIo a. caulum dobitorem ad nullum damnum resarciendum adigi posso quando aut vi, aut quovis casu fortuito rem tradere nou potuerit, aut id peragere, quod ex contractu debuisse l. Quod Vero spectat ad culpam , profecto art. I 336. sanet tum , quodvis socium νquod alteri damnum inserat, eum adstri ligore , cuius culpa illud evenit ad resar eiendum : immo art. I 339. constitulum quemvis teneri do damno , quod Sua negli gentia, vel imprudentia alleri inseratur. Tum nrt. Ios I. statuitur quemvis adigi in re eustodienda ad illam diligentia Bdhibendam, qua in suis expediendis negotiis Dugales patresfamilias utuntur, tu in contractibus, in quibus par lacrit utriusque contrahentis commodum , tum id aliis, in quibus utilitas in unum redundet.
Illud vero hole animadvortas, quod in quibusdam conventionibus ut indicabimu. major diligentia adhibeatur oportet. sin Leges Civiles, quas Noster reeenset do obligationibus sub eonditione , Sub
modo, sub caussa, sub demonstratione etc., quae tum contractuum, tum legatoru Gbservantiam respiciunt, adhue vigent Cod. Noviss. in Utriu que Sicilias Regno.
157쪽
debel desbitori , ut eominode solvere possit. Quod alitem plecto tempora promissum est, tali tempore solvendum ost. Hinc quaeri vir: Q. Quonam tempore oblisal contractus adjectione diei celebratus R. Vel suit celebratus adjectione diei certae , uti dono tibi centum die Pagellatis, Di dico statim obligare; quio dies consetur appositus non causa suspendendae obligationis, sed differendas obligulionis Hinc aelio hujus
contractus transit ad haeredes, si contractus transit ad heredes: si creditor tamen ante euin diem pelat, exceptione temporis nondum advenientis repelli potest i). V et lati celebratus adjectione diei incerti, illi dabo tibi centum, eum Navis ex India venerit, et dico non Obligare, nisi navis veniat, quia habetur , uti factus sub conditione , L. stipulatio ista D. de verb. oblig.
Nol. Si promissio, donatio etc. lacla sit ad certum diem, mensem, annum, non cogitur promissor Solvere ante finem diei, mensis, anni; quia ialeelio diei in favorem debitoris facta est, L. Cum , qui Kalendis D. do verb. oblig. Excipe tamen, Si quid promissum esset nomine eleemosInae, vel alimentorum, quod in principio tradendum est diei, mensis etc., et ita etiam de legatis annuis decretum est in L. I. C. quamdiu dies legat. etc. 0. INum dantur casus, in quibus contractus fuit celebratus adjectione diei incerti , et a principio oblistas, ita ut acιio etiam ad heredes transmittaι R. Maxime, et I. Est, quando dies est certo suturus, quia illa dies non censetur apposita causa suspendendae obligalionis , sed disserendae solutionis, uti si dicatur. promitto dare tibi centum, cum pater tuus moriatur. II. Est, quando dies incertus suit adjectus promissioni in gratiam solius promissarii, legatarii Ele. , uti si quis promittat centum famulo pro servitio sibi praestito , clim matrimonium contraxerit, ne fortasse antea absumat male, quia fuit absoluto illi facta promissio, licet in gratiam ipsiusmet promissarii suit adjectus dies incertus, unde Si famulus moriatur antequam matrimonium, vel Religionem ingrediatur , transmittitur aelio ad heredcssamuli, cum sit donatio reinuneratoria. Ita La Iman.
g. I l. De contractu sub eondisione celebrato.
O. Quid est conditio, et quotvpleae p
ii. Est adjectis casus in Iuturum collocati, a et us eventu aetus tuo venditur. Duplex est, propria , et impropria. Pruria est illa, quae suspendit consensum, et est vera eonditio. Impropria, non suspendit consensum , uti est conditio de praesenti, de praeterito, et de suturo necessario, sed abusive dicitur conditio, veluti: Si pater tuus sis mortuus, si Ibrivs Consul fuit. Conditio de suturo necessario triplieis goneris est, una, quae dicitur ne cessaria ex natura ret,uti: contraho ieeum,si sol eras oriatur, alia dicitur necessaria ex suppositione Divini Deereti contrahentibus noti, uli: eontra
r)Iure novissimo Cod. LL. civ. art. 134 . eaulum quod debitor adleelione diei in eontractu adposita minime fruatur, quoties bona distraxerir, vel jura creditoris in Meuritatem crediti in sodem constituta imminuat.
158쪽
ks Deum, at Antichristus τeneris, tertio generalis dicitur, quae oamibus
inest, uti contraho Iecum, si vieterimu1.
Porro conditio impossibilis etiam triplicis generis est; una dicitur impossibilis ex natura rei, uti contraho Deum , si digito caelum attigeris, alia dicitur impossibilis jure positivo, uti contraho tecum , si pupillo Gbsqualisentia I loris contrahere liceat, tertia dicitur impossibilis ex ipso facto uti si quis cum paupere loquens dicat: contraho Meum , si mille mihi δε-
Ad haec conditiones de suturo contingenti aliae sunt honestas, quae possunt adimpleri sino precato; aliae vero Sunt turpes, quae non possunt, niSi qum peccato adimpleri. Quaecumque autem sit conditio, his verbis exprimitur: si, nisi, dummodo, ca3u, alioquin etc. O. Num contractus celebratus sub condisions valeat a principio R. Vel contractus suit celebratus sub conditione impropria , puta da Iraesenti, vel de praeterito, et dico a principio valere, quando talis eouilio est vera quia hujusmodi conditio nou suspendit consensum. Vel contraetus suit celebratus sub conditione propria, puta, de suturo contingenti, honesto, et possibili, et dico esse suspensum , et non validum a principio, quia verisicata conditione, consensus habetur. Hinc dicitur suspensa promissio facta sub hac conditione, v. g. do tibi vineam, Si Navis eae is
o. Num loriatur aliqua obligatio eae contractu conditionato,ante conditionis eventum R. oriri obligationem imperseelam, scilicet expeetandi eventum conditionis , contractum non revocandi, et non se reddendi impotentem ad contractum , si ea verificatur. Hine si contrahens impudiat conditionem , etiam obligatur, quia habetur tanquam verificata, et alter cum quo contraetus hujusmodi initus suit habet jus polendi promissum, et conveniendi iri judicio, quia juxta Regul.Jue. 66. in VI.: Cum non steι per eum ad quem pertineι, quominus condisio adimpleatur,taberi debet perinde ac implρω fuisset.
. Num requiratur novua consensus, conditione adimpleta R. Minime, ita communiter ex L. Haec venditio 7. D. de contrahis empt., ibi: Conditionales venditiones tunc persciuntur, cum impleιa Deru condiu Excipe lamen , si consensus tuerit revocatus ante conditionis eventum; quia tunc requiritur novus consensus, ut valeat contractus,quando contractus consensu perficitur.
Not. conditio de sulum honesta, et possibili parit obligationem suspensam , quae etiam ad promissoris heredes transmittitur. Diserimen tam αadest inter legatum , et contractum initum sub conditione; quia si factu sit legatum sub conditione, et ea pendente Legalarius m.riatur, legatum. non iransmittitur ad heredes, sed penitus exspirat, L. 4. D. Quando dies legat. etc. Si vero laetus sit contractus sub conditione, transit ad heredes sub eadem conditione, et ratio est, quia in contractu intervenit laclum contrahentis volentis sibi et suis heredibus prospicere, L. Si μα- cium D. prob: et eondisio existens retrotrahitur ad tempus contractus , L. 78. D. de verb. oblig. In legalo autem nullum laetum Legatarii inter-
xenii: Si autem eouditio sit potestativa, ad heredes non transit; quia debet
159쪽
Q. An eonιraetus sub condulo ne i ossibili celebrama satias pR. Regulariline loquendo nota valet, quia impossibilis eondisio eonir esui apposita indicio est non adesse consensum serium , et verum, sed p tius dissensum , quia impossibilium nulla obligatio. L. impossibilis et . D. de verb. oblig., eι quia contrahere velle non cre mur, sed potius Dea--, eel insanire, L. 3r, D. de oblig. et aet. Dixi ressulariter, quia si conis ditio ista sit apposita matrimonio vel in ultimis voluntatibus, puta testam emto, fidei inmisso, legato ele. habetur tanquam non apposita. De Malrim ni patet ex Cap. Si conditiones uti. de condit . appos. , in quo Pontifex statuit, ut conditiones appositae in matrimonio, si iurpes, aut impossibiles fuerint, debeant propter ejus favorem pro non adiectis haberi. Da vltimis voluntatibus , patet ex L. Sub imossibili 1., L. condisiones quae s. D de eondit. instit. o. Num eo metus sub conditione rumi eelebratus valeas R. Regulariter loquendo non valet, quia ad illicita nulla obligatio, L. Non Eoiam D. de oblig. et aet. Cap. in massis de Reg.Jur. in V L Dixi r sulariter, quia si sit apposita in ultimi' voluntatibus, aut in matrimonio , t a Jura etiam rejecia, uti tuse videbimus in Traelatu de matrimonio , quando nempe rejiciuntur a Jure. . contractus sub conditiona neeessaria celebrarea a primipio valeaι Τ R. Vel loquimur da conditione necessaria ex natura rei, aut ex suppositione Divini Decreti, et dim valere a prineipio, qui habetur uti absoluistus, modo lamen conditio non aecipiatur, uti designatio temporis, ei modo
sit cognita a contrahentibus, uti necessaria, secus contractus non esset validus a prineipio. Vel loquimur de ponditione generali, et dim etiam esso validum a prineipio, quando illa sumitur eodem modo, quo eontractibus inest; nam aliter esset eoniraetus conditionatus, uti si quis diem: contraho ieeum, si probetur in praebuisse eousensum, L. Si ita lallatum ais 65. D. de legat , et fideleom. I. g. III. De commem Eub modo eelebrato.
R. Modus est clausula, qua adjicitur onus evntrahenti, sed non suspendiiue dispositio, uti si quis lisal centum Petro, ut sibi post mortem eonstruat sepulerum, Modus explieatur hisce particulis, Milicet ut, ad, ns, pro eis. o. Disserme modua a conditiona
R. Maxime, quia modus non suspendit contraelum, nam non suspenditeonsensum , sed solum aliquam aliam obligationem apponit, et solum potest suspendere, eum modus transit in conditionem. conditio autem vera , et propria semper suspendit consensum. LaTman. . o Num contractus εὐ modo eelebrarus valeat a prineipio 'R. Maximo, quia a principio habetur consensus. Hinc si quis promittit..el donat aliori centum, ut sepulcrum aedificet, a prinei pio promissio, vel donatio valet, quia donatio, vel promissio sub modo habet suum esse su stantiale absolutum, quomodo independanter ab aeeossorio modo . seu
160쪽
gravamine , ita ut habetur a prineipio consensus. Est damen gravis obligatio ex justitia talem modum praestandi. Lu Iman, aliique.
Q. An promiaris , vel tisalum sub mouo Possia psti ante modi ad .pletionem '
R. Maxime, quamvis promissarius, vel legatarius satisdare debeat de eo adimplendo. L. Quibus diebus D. de condit. , et demonstr. , et L. 7. D.
Q. Quid dicendum si promissarius, vel legatarius moriarur ante modi
R. Transmitti omne jus ad haeredes, qui etiam modum adimplere possunt, ae debeant, atque onus impositum praestare, licet haeredes teneantureaulionem panostare de modi adimpletione ; quia adquisitum fuerat jus a
promissaris , vel legatario. i
Q. contractus Eub modo Iurpi, vel impossibili celebrarus satias rR. Valet, uti si talis modus adjectus non esset. Hinc donatio laeta sub hoc modo, ut a Fide catholica quis deficiat, ut coelum tangat est a prinei- pio valida, quia modus est veluti accessoria pactio, seu obligatio, qua corruente propter sui impotentiam, non etiam corruit pactio principalis , cumprineipale non pendeat a suo accessorio. At si modus repugnet substantiae contractus, tunc contractus est nullus. Hinc si quis dicat dono tibi contum, ut eosdem post annum mihi restituas, donatio est nulla. Lessius, . aliique. Q. An possit revocari donatis, vel lectatum , quando modus 'possibolis , et honeδιus a Lectatario, vel Donaιario non servatur p. R. Posse revocari, quando colligitur modum sirisse adiectum,uli causam finalem , quae in eventu resolvi debet in conditionem sine qua non : uti siquis dieal: Lego tibi centum ea lecte, ut sepulcrum mihi aedifices, secus Dyarum retinere nyn possis. In hoc cnsu legatum resolvitur in conditio' tum , ac proinde conditione non impleta corruit. Si ver nou constet modum fuisse adjectum, uti causam finalem, lunc etiam' modo non servato legatum revocari non poterit, sed debet compelli legatarius, vel donalarius ouetoritate iudicis ad servandum modum vel praestandam modi aestimationem. Τamen emcipe donationem factam ad causas pias , quia tunc nullo modo revocari potest, nisi in donatione hoc fuerit expressum, quia hujusmodi donatio praesumitur principaliter lacla propter Deum, et pro remedio peccatorum, cap. Verum 4. de condit. apposita.
V. Uuid si in donatione Melesiae facis e ressum fueris, ut modo
Non servato reCocetur donatis, et modus, non εernetur defectu solius Praelati . . R. Non posse revocari, quia Praelatus non potest nocere. Ecclesiae in
jure adquisiis. Hinc sciendum diserimen, quod intercedit inter donationem factam Ecclesiae sub conditione, et modo, acilicet, quod si Praelati deIectu, conditio non adimpleatur, eorruit donatio, quia Praelatus potest nocere Ecelesiae injuro adquirendo Hinc si Titius promittat Ecclesiae se donaturum centum, si pro suis Majoribus anniversarius dies celebretur, promissor liberatur ab obligations, si Praelatus posisa recuset conditionem adimplere. Si vero deseetu Praelati modus non adimpicatur , donatio nota comiti, quia in iure adquisito Praelatus non potest nocere Ecclesiae. Hine si quis dicat, do centum Leclesiae, ut anniversarium diem celebret pro