장음표시 사용
101쪽
spendere reoιuuosnam i . ,iit. Maxime, et est quando, uinores expensae sunt laetendae in tali res i. tutione , quam res ipsa vale , dummodo, lamen dominus non indigusti tali Te eum ineommodo aequali, ae est incommodum debitoris, tum quieti domi-rins in isto casu non eensetur rationabiliter iuvitus, lum quia non habere. tur aequalitas. Hinc potest debitor reline mi rem urius duiu occurrat ei oc-c;isio restituendi absque ianis incommodo. Da Lessius, Salinauticenses ,
. Q. Si rea Naiatiatur per ntinuum , non pervenit in manu domim,
estne facienda nova reaιutuis r . . n. I. Vel res , quas riis ituitur debebatur a possessors bonae fidei, sive Ex re aecepta , et nuntius fidei is eleelug ae possessora bonas sidet, vol electus est ab ipso domino, et Iuno non est facienda nova restitutio, quia po Eessor bonaa fidei debet servam seipsua, indemnem , et ad rem leuetur , Si cxlai; hine quando nullo modo res recepta inlat, ad n ibit tenetur , nequo isto talis tenetur de easu fortuito, seclusis culpa, mora , et paelo. Vel estres injuste Meepta, et tune ad novam tenetur restitutionem, quia possessorinatas fidei tonetur ad omnia damna, etiam de casu fortuiis , quia culmpraecedente casua etia m. foritatua is utatur, cap. ult. ds deposito. R. II. Vel res, quae restituitur per nuntium, ex contraviu debebatur, tvidendum; si debebatur in. individuo, uti res commodata, deposita elo. , et dim non esso laetendam novam restitutionem , quia talia res in individuo manens, adhue est sub dominio ereditoris; hioe ipsi, perit, cum ipse domi-Bus sit, L. uo. commod. Verum si culpa Dridiea mittentis intervenit, tenetur luno commodatarius, Depositarius resareire damnum domino ex Culpa allatum. Vel res debetatur in speeio, hoo est ex conteae tu transferente dominium, uti est res mutuata , et dico novam restitutionem iaciendam esse; quia qi iamdiu non pervenit ad manus creditoris, semper est sub dominio debitoris. Ita communiter. o. Num densur casua , λγibua nova non eat faeienda restistitis , quam νιε res non perveneris ad manus creditoris , liceι debitar tenebaturcae re injuste accepta, via rationa e tractua transferemis dominium ,
R. Maximo , M I. Jam dietum est, quando asportator fuit Elaelus a ereditore , quia asportatos habetur in casu, ut creditos. II. Quando creditor dedit laeultalam suo debitori eligandi asportatorem, et debitor es t vivum ae se fidolem putatum, quia habetur, uti electus a creditore. III. uuando a Judice debitot est eompulsus ad rem tali asportatori tradendam.
o personis, quialia facienda est ressitusio P. An res ais restituenda illi, a quo fuit Miala, set aecepta, lieti al-kr siι rei domistis R. Res rostituenda est illi, a quo fuit ablata, vel aecepta, si justo illulo
102쪽
possidebat, v. g. eommodato. deposito, pignoraule quia int' habeom jus possidendi , et seoinde seret ea injuria, si ei non restitueretur res mala, vel aeeopla. Si vero possidehat absque justo titulo, res est resilitieusta proprio domino, quia sur non habet jus possidendi, O domimis. Si vero d hitetur, an ille a quo res ibit Meepta, possideret justo titulo, domina etiam est testituenda, quia melior est eonditia domini in. dubio, quam possesS xis; adhibita prius diligentia, no iure suo possessis expolietur. o. Quod n quia rem acee Deae eontrae, a noueam e bonae fidei, ανι
tuendam proprio vimino, quin nullum jus habet possessorumnae fidei illam relinendi, ex quo cognoscitur rem esse alterius Excipe si sierit aceπta ex contractu depositi, pignoris, Ut eommodati; quia sides Itorum eontractuum Psalutat, ut res reddatur ei, a quo suit necesea, monito tameta illo prius .
ut domino restituat, evia eommodo possis ex evitate etiam leuetur mom)re dominum. Vae est.aecepta ex eontractu oneroso. et dico ad Neuperan, dum pretium posse restitui possessori quia nemo tenetur eum imi Wa Prori Pria dominum irilem ne in servare , dummodo lamen adest prudens sints , quod res restituatur domino, noui si talis spes non appareat, leuetur reruxesii luere domino, etiam eum jactura pretii; res enim semper Elamat ad dominum. Salmantieenses, aliique.
neres R. Esso restituendam Monasterio, Palm, Mariis, quia, rmensivas perso nae, Ruligiosus eis. non habent perlaetum dominium, modo non hiui bona a Religione permis bona castrensia, vel quasi,et na parresernalia,qui . prima sunt restituondat Religioso, seeunda filiolamilias,i tertia: uxori. Q. imam est rostitue es ablasa, inando persona, cui eri r si tuenda, moraua est 'R. IIveredibus, quia ip:i sue dum in omnin jura, delii noli. h. 37: D. daadqiiir. vobomiit. haeredit. Alisi ignorantun haeredes, pauperibus, E lesiae, vel piis usibus en applicanda.
pareant Meredes pR. Ad novam non umori rani tutionem, viae ine lesi in easu non lene tur neque ex re accepta, neque ex injusta nee plations. Advertendum tuomen est, quod solum in eam, quo neque domicus , ne ius haeres ejus eo
Mosci potest, bona incerta pauperibus . vel aliis piis uvis sunt distri hum-da. Vido quas dieta sunt in I iet. dejust. et iur. . Quaenam sunt bona inerem pn. rhint illa, quas 'verum habent domInnm, sed nescitur.
o. Quina m sunt ista bona restituenda pn. Qui possidet ista bona, debed acti horo diligentiam, diligenua adhibita, et domino non, inuonto , nequo haeredissius, debet ea pauporibus olu giri, vel Melesias , si vo ista obligatio orthtur aenepla , sive ea con
103쪽
niatur ZR. Vel suit laeta applieatio pauperibus abinus diligenti inquisitione ad proprium dominum reperiendum, et di eo esse facieadam novam restituli Nem proprio domino comparenis, quia culpabiliter non fuit inventus do minus, ideoque semper dicitur laesum jus, quod dominus habebat, ne binma sua, omissa diligenti inquisition , alienarentur. Vel fuit saeia post diligentem inquisitionem proprii domini, ei dieo non esse laciendam novam restitutionem proprio domino Comparenti, quia non adest obligatio resti uendi ratione rei aceeptae, eum non exiet, neque ratione injuriae , quiar te suerunt pauperibus hujusmodi hona applicata, neque ex contractu ,
eum non adsit. Ita communiter.
Q. Quid si res jam suis amiteata paversitis, et σια in manu Pau-Feris, eι eompareat dominus pn. Et tune domino est restituenda, quia res data fuit pauperibus sub hau conditione , nisi dominus compareat tempore , quoties existit; quia omnis res clamat ad dominum.
De Ordine servando in restiluιiona
P. Puo ordine sis facienda restitutio, quando bona debilaris non sufflaiunι ad satisfaetendum omnibus ereditoribus 8B. Si res aliena extat in specie , seu in se, et ejus dominium in debilo rem translatum non est, et di eo esse restituendum domino, ei non aliis cre- 'diloribus; quia debitor debet solvere debita ex bonis propriis, non alienis Et si ignoretur Dominus, vel haeres ejus, pauperibus, aliisve piis locis est restituendam. Si vero hujusmodi res non extat in se, et dico ex bonis debitoris prius osse solvendas impensas funerum, si detunetus sit, L. penult. D. de Religios. et sumpt. lunerum; item quae requiruntur ad inventarii conlaetionem, et testamenti aperitionem, sicut etiam honoraria me dicorum, et pretia pharmacopolae, uti miligunt Doelores ex L. ult. C. de jur. deliber. ; nam aliter, nemo reperiretur, qui indigentibus talia subministraret, si de solutione eertus non esset.
P. Quaenam debita sunι prius soluenda eae bonis debitoris, certa, vel meris R. Prius eerta, posteaquo ineerta. nam eerta debentur domino do jure naturae, incerta sunt tradenda pauperibus Me jure positivo. Excipe tamen, Si res aliena inceria extet in se, nam tunc Auperibus , vel Ecclesiae restitui debet, ut supra dictum est. . Quaeriam debita sunι soluenda primo, debita eae situlo Onero O , Bel debita eae simis gramus .R. Prius esse solvenda. debita sex titulo oneroso, quia in eontraetu gratuito , et legatis subintelligitur eonditio, si absque tertii damno seri possis, nisi stalus rerum 1 Dιur.' Rine desbila delaneti solvi debent ante omnia legala etiam pia. Ita communiter. Idem die de volis lievi vota solven
da sint ante legala, sive pia, hi e protina.
104쪽
uibusnam faetenda ait prius resumtio, ereduoribus hypotheeariis, vel ehirographariis pn. l. Hypotheeariis, et postea ehirographariis, quia plus aetionis adest in re , quam in persona, L. f. s. qui potior. in pignor. In quo est sciendum quod ereditores hypotheearii sunt illi, qui non solum personam debitoris, sed etiam rem ejus obligalam habent: ehirographarii vero sunt illi, qui solum personam obligatam habent i . . Quid disendum, quando quis habeι plures creditorea lymιheeario in eodem pignore eo urrentes, ita vi non habea s adliud, unae poasu satis eam omnibus R. Si eadem res fuerit pluribus oppignorata, inter ipsos creditores brPothecarios , polior est in jure, qui prior est in tempore, Reg. 54. Iur. in
VI. etiamsi seeundo creditori res non tantum obligata, seu etiam in pignus actualiter tradita sit. L. E. D. qui potior in pignor. , L. 7., et 8. c. eod. tit., et L. I a. D. eod. Nec resert an prior ereditor habeat hypotheeam specialem, vel generalem, diet. L. 2. D. d. lit. In pignore enim eodem tem re pluribus constituto, praecedit ille, qui pignus possidet, et si nullus possidet, aequali jure utuntur L. xo. D. do pignorib.
V. Num dentur casus in quibus posterior hypotarearius sit anteriori praefreendus singulari mollesios uris 'B. Maxime, et Iia est, si pecuniam quis mutuaverit ad conservationem, vel resectionem rei, quae alteri erit obligata, L. DIerdum D. qui pol. in Pignor. , nam sine hae mutuatione res h3pothecala periisset vel deterior Iacta suisset. u. Quando quis mutuavit pecuniam ad emenda praedia, ad a diseandas aedes, et jus pignoris, et Mpothecae in his paetus est, iste talis praesertur omnibus creditoribus, habentibus generalem h1potheeam in bonis debitoris. L. Senatu onsulto x. D. in quibus eaus. pignor. vel hγρο illec. eie.,nam dominus non haberet eam rem sine pecunia mutuata. 3. ductudo quis mutuavit pecuniam pro vectura m reium,vel pro localione aedium, in quibus res alteri h3pothecala conservata luit, isto talis est praeserendus iis, quibus hujusmodi res est h3pothecata. L. 6. D. qui pol. in pignor. Porro adest hypotheca dotalis, quae est praeserenda aliis hypothecia i eliis , et etiam expreMis posterioribus, non autem expressis anterioribus, ut tenent DD. communiter, nam per livpothecam dotalem omnia bona mariti remanent h3 post ala uxori, vel filiis L. Assiduis ra. C. qui pol. inpign. Ita etiam quando pecun . pupilli, vel minoris, aut milius est empla aliqua res, ea res manet pupillo, minori vel militi obligata ante omnes, L. . Si uin proponia 8. c. da rei vindie. Item docent Doctores de re empta pecunia Ecclesiae, et colligunt ex eap. I. do in intera restit. Praeterea quan do suis eum Fiseo eontraxit, bona ejus manent Fi eo obligala, cum privi legio praelationis, anterioribus hypothecis tacitis , non autem expres is. Item doli, si aute dotem eum Fiaco contraxerat, L. Quamvis a. dei priyi' leg. Fisei.
videsis nostras additiones do eouuaelibus gratulus ad cap. v. do Piguo ex
105쪽
n. Esse dividenda ereditoribus personalibus, scisseel phirograptaviis; secundum proportionem debitorum, uulla habita ratione prioritatis, vel m. Fieri aiis , quis omnes aequale ius habent , cum omnes. aequaliter debitoris personam obligatam habeant, sive descendant Laeo delata personalia ex Coubraetu oneroso, sive ex Olicto, evin utriusque generis debila aequalia
sim L. D de privilego ereditor. Num dentur ecisus, in quibata tinua perionalis ereditor ast Huri praeferendus p R. Hallime, et x. est, si quis eo mel eoram Iadiso adhue debitore vivente, et reportat sententiam solutionis, pro sua solertia est anteponendus aliis creditoribus personalibus. L. 6. et, D. quae in D. M. eredit. et . N. deposuit poeuniam apud publieos Numinatorios, hoc est apud depositarios di Principo constitutos nos porri ong inda usuras. 1 Qui ad n Vm extruendam, veI emendam, pecuniam eredidit. 4. Quando dos fuit lr dila ante matrimonii eo utractionem. Nota. Hae leges civiles, quao praela fionem creditorum stat nunt, obligant in eo cientia, et antis Iudinis sententiain, quia spectant putilleam societa tis humanae paeem, eo teanquillitatem et aequitatem eoiu reii ; Ila com
o. Num miss eaigenti l eat restis solvere Veli exigit eum damno illius, qui habet hypothecam priorem, ves privilegium, et non licet creditori prius polenti solvere, unde solvens innetur ereditori privilegiato de damno , es ipso eredi loe potior potest reeuperare ab alio ereditoro id quod solutum est, L. M. C. de jur. delib. Quare, qui solutionem petii; vel aecepit, sciens jus, vel privilegium aliorum peccabit contra justitiam, et lenetur anis sententiam Judieis restituere aliis credi loribus rei vi logiatis, vel potioribus id , quod acespit, et damna , quia secit
illis iiij iariam damnosam eum induxerit dobi orem at inserendum illis damnum. Vel non adest tale damnum, si distinguo: vel exigit in judieio, et dico esse prius 8'tenti primo solvendum, quia lex, in sententia Iudicis dat isti jus praelationis, ob diligentiam, quam ante alios adhibuit, L. 6. D. quae in fraudi ered. ete. , vel exigit extra judietum; et dieo adesse litigium inter DB , tamen Navar. , Lem. aliique innoni probabilius quod etiam isti si h prios solvendum; aut saltem' tuta aeotiscientia solvi potest, quia diligentia creditoris petentis facit eum potiorem. Nuni pecteιὲ es ad restis sonem teneatur, qui sesens, al'uid πα- ω, veteremi onere accipis ab so, qui impos redatur ad abluenda sua δε-bita ereditorib- a R. Aiaxime, quia talis muriam insereremtoribus, nam ineaesiernn im pedinwmom influit, quominus illi A satisfieri riui solvi possit; concurrit enim ad injustam alienationem, qui, debilar impos redditur ad solvendum. Sansilis non' acreptante, res non alienaretur, ei adhuc apud debitorem extaret, unde illa posset ereditoribus satis acere. Quod verum est, etiamsi accipiens non suaserit, nsque induxerit ad tal- alienationem, cum reeurrat eadem ratio supra tradita; quia Milicet acceptatio non minus quam induetio conducit ad ereditorum damnificationem. Hinc in ras, quod famuli, postquam inlollexerunt, dominos tantum sa- ulatum sino creditorum suorum damno sustinere non posse, dise ore e gantur, nisi velint coulra justitiam preeare; quia proximo cooperantur damu
106쪽
Iorcreditorum,si postquam id noverint, in servitio perseverent. Exespo tamen, Et suum servitium cederet in boniun creditorum, v. g. quia sainuli suo servitio tantundem eommoda asserunt in bonis debitoris , Iaborando , eonse
vando ete. quantum est salarium ipsis attribulum.
Q. Num Uaeor, ει liberi qui a Marito, Mι Palae debuia pluribus fra-Tato aliquid aeemerunt, restimere teneantur, tanquam in fraudem cre- esitorum aeceptum, illud, quod aeceperunt pn. Vel Uxor, et Sit bonis propriis carentes alimenta aeceperunt,et alios
sumplus necessarioR, v. g. ad medicamina , ad literarum studia illis competentia, et dico non leneri ad restitutionem, quia palorsamilias ex justitia tenetur ad tales sumptus; ideoque illi non injuste reepperunt. Quao doctriana vera est, etiamsi paterfamilias nova debila contrahat 2 v. g. mutuas p euuias accipiat ad uxorem , et liberos alendos , quia inopia pati istamilias non liberat eum simpliciter ab obligatione praestandi alimenta, et sumpturunecessarios uxori, ae liberis, sed solum ejus obligationem suspendit. Vel sumptus sibi non Ohitos uxor, et filii a patre acceperrent, pula quia aliundo suStentationem habent, v. g. ex bonis propriis , vel maiornis : vel quia Sunt sumptus superflui, et di eo peccam eontra justitiam,st ad restitutioneim teneri; quia esseaei iee influxerunt in lamnum creditorum. Nota. Debitor psecat non solum contra justi viam , si donationibus , vel expensis non notessariis reddat se impolentem ad debita solvenda, sed Eliamsi respuit oblatam occasionem so reddendi polon em ad debita ses venda :puta si nolii adiro sino justa causa haereditatem, aliquam donationem n cepture , vel alium aliquem modum lucrandi recuset, aut rejiciat; quia itebitor totis viribus conari debet ad suorum debitorum obligasionem extim guendam.
De eavara, quidua ruspendi potest res utilio Quaenam sunt causas , ob quas potesι disseret restauito r. n. Isias esse: bonum creditoris, vel lentiae personae : damnum debitoris vel proximi impotentiar cessio bonorum, et gravis neeessitas debitoris,diu modo non sit in eadem necessitate ereditor, quia si ila est, in pari causa. gravis necessitatis, melior est conditio eredi loris, quam debitoris r unde si restitutio non fiat, est ereditor rationabiliter invitus. Denique est justa. enu sα disserendi restitutionem Id omne , quod facit, ut dominus, vel creditor non sit rationabiliter invitus circa datationem , quia solum injusta delentio rei alienae prohibolure verum .eavis in hoc procedatur a , Confossario. . Quando habetur bonum ereditoris, vel tertiae personas R. uitando disserint restitutio , ut non abutatur dominus ea re vel eo
sumet ad malum usum, vel ad Peruietem Proximi ir.
quirendo cessionem erediti illius iam poles iuste compensare. 2. Si prudenter prae sumere potes dominum consentire ut tu illam rom libi sumas aut a cooptam lilii reli
107쪽
s. Quando habetur damnum debitoris pn. Qua udo restituendo debitor pateretur damnum vel in re, vel in per Sona , vel in fama.
Q. Quando habetur impotentia n. Quando quis vel non habet unda restituat, vel si habet infameretur restituendo , vel damni gravis periculum subiret. o. Quid veniι per cessionem bonorum rn. Venit privilegium juridicum , quo quis per cessionem suorum bon
rum saetam in favorem creditorum se impotentem declarat ad reliquum poe- soluendum , et sic ereditores juridico non possunt agere contra illum. Verum si fraudulenta est erasio bonorum, non suspenditur obligatio restituti nis in conscientia. o. Num depositarius renemur restiauere poeuniam domino, quandocerio scit, illum ea abusurum ad peceatum, v. s. ad fornieasionem R. .Non teneri, ita ut juste possit restitutionem differro , quia hoo fit in honum ereditoris, et creditor non est rationabiliter invitus , in quo casu tenetur depositarius ex caritate differre restitutionem , eum unusquisque teneatur impedire damnum spirituale proximi, Eliam eum aliquo suo damno
temporali , quando potest absque suo gravi incommodo id fieri. Q. Vuid disendum,ai quia sine Iusia eo ante eausa aurei Pecuniam muιuo. δει, vel eae eonisiactu debitam reddis abusum eontra Iustitiam ;v. s. illaturo bellum injustum , litem iniquam
R. Isis talis peecat contra justitiam , et seeuto damno , ad ejus eompensationem tenetur, saltem in desectu principalis damnificauiis, quia qui sin justa causa materiam proximam male operaturo ministrat, indirecto ejus iniquitati cooperari censetur, quamvis neque jubeat, neque suadeat illam
operationem , L. Si pignore 56. D. de furiis. Q. Atren deFosilarius,qui resιilua yladium apud ae depositum domino petenti illum ad occidandum inimicum, teneaιur ad restitutionem, aecura occisione ΤCroiae etc. ot expresse hoe docet S. Antonis. qui dicii: Inviso domino rio Iur, quia si eredit dominum permissumum et obest Data cauaa eredendi restituere ) non teneatur. Et habsiue ex L. 46. g. r. R. M. νιia ubi sie dieitur: Reete dieιtimast, qui putavis domini volumatem rem attingere, non erae furem, Dis enim dolo seu 3ui putat dominum conae urtim fuisset Ratio est,quia tota surii malitia eoi sistit In eo quod contra domini voluntatem alienum aecipit; unde supposito domini consensu, non est amplius furtum. Confirmatur hoc ex S Thoma, qui permittit Religioso donare sub spe rati habitionis Praelati, nemps si putat licentiam habituram fuisse, si ab eo illam petiisset. 3. Debitor ad restitutionem non lenplur, si dominus rei restituendao hac abusurus luisset ad peccandum , ut dicunt Leo. Lugo , SMII M. Navare. Croiae sic. contra alios, si expresse id docet S. Thomas dicens: quam do res restituenda appaυι esse ρωνίων nociva ei cui realisutis Defenda eat , vel alteri non debet ei sum restitui; quia restitutio ordinatur ad uiuitatem ejus huirestituistir. Inio quando dominus ea re in tertii damnum abusurus suisset, tu len ris denegare illam, semper ae sine damno tuo gravi potes ei illam denegare, ut die tum est n.s6. ubi dictum fuit numquam licere,etiam ad vitandam propriam mortem , gladium restituere volenti inimicum occidero. Et iuno peccares nou solum Conira caritatem , sed etiam contra iustitiam , ut docent eommuniter Lugo, Sol. Lesa. C tropia. Cone. ει Salm. quia proximus ius habet na, quis in sui damnum coneretur. S. Liso1itia homo vωι. Inaci. X. Punct. X. Is Isic
108쪽
B. Maximo, quia reddere gladium domino volenti oecidere, est proxima cooperari homicidio alieno. Hinc gladium restiuiendo depositarius peccat uita justitiam, quia proximus, scilicet inimicus deponentis, habet jus, ne restilualue gladius in illis circumstantiis. Excipe tamen, si quis coactus a Judice vel quia passurus gravius damnum , gladium restituat. Ita com
Q. Contra quam virtutem peeevi, qui reddis rem suam domino, Praevidens ea abusurum ad peceandum rn. Vel dominus , cui sit restitutio, abusurus sit illa re contra justitiam , ei di eo, quod qui laeti hae in hypothesi restitutionem, peccat contra justibuam, si sine Susia oausa restituat, v. g. si gladium depositum restituat de ponenti illum petenti ad inimicum oecidendum, quia indirecte ejus oec, sioni cooperatur, ac proinde tenetur ad damna in defeetum principalis. Vel
dominus abusurus est re sua solum in spirituale sui damnum, et di eo,quod restituens contra caritatem peceat, quatenus malum alterius spirituale nouimpedit, eum impedire possit. Q. Num possis disserre restitutionem, qui non potesι restimere, nisi cum jactura boni amerioris ordinis
Ante resp. praemiilendum, bona esse duplicis generis, selli mi, spiritualia, quae praeveniunt a Deo, ut auctore gratiae, et temporalia, quae pro 'veniunt a Deo, ut auctore naturae. Temporalia, seu naturalia sunt triplicis generis, supremi ordinis, medii ordinis, et infimi ordinis. Bona supremi ordinis sunt vita, virginitas, sanitas, et libertas , medii ordinis sunt honor,
ot fama , infimi ordinis sunt divitiae, ceteraque bona pretio aestimabilia. His praemissis. n. Maximo, ii aut possit disserri restitutio, quando quis non potest resa
eiro damnum aliis , nisi eum jactura bonorum superioris ordinis, tum quia restitutio seri debet, ut servetur aequalitas. Hinc si restituendo adesset 'inriculum quod uxor sua esset proinde rem turpem mmmissura, vel filia prostitueretur, vel ipse a milleret libertatem, sanitatem, tamam ete. , potest de hiior disserre restitutionem. Idem direndum, si adesset probabile periculum salutis Animae, tum ereditoris, tum debitoris, tum tertiae personae; quia dominus non est rationabiliter invitus. Q. Pore sine quis disserre restitutionem , si restisuendo eaderes a pro-Prio statu pR. Vel eadit a proprio statu iuste adquisito: Et dieo posse disserte, quando absquo sua eulpa in tali reperiatur periculo, modo idem periculum non subeat creditor, tum quia nemo tenetur cum tanta jactura sui status restiluere; tum quia dominus non est rationabiliter invitus. Verum tenetur quantum potest sumptibus parcere, ut possit saltem paulatim restituere. Vel cadit a statu injuste adquisito, et dico non posse disserre,quia restituendo non ea dit a proprio statu , sed ad pristinum revertitur flatum. Hinc si quis ad altiorem flaium pervenisset per rapinas, usuras etc. statim tenetur restituere , lieet eonsulere deberet famae suae, quantum fieri potest. Ita Les
109쪽
. o. Num possis disseret refluuιto , quando non potest quis τealavero
Sine dian mo aequali, quam ait damnum sui creditoris tR. Minime, quia in lati ea su melior est conditio croditoris, quam ii sebi loris. Hinc tenetur debitor restituere licet laboraret gravi necessitate resti luendo, quando laboraret creditor eadem necessitate non restituendo. lla
Q. Quid gi debιIor reatamendo eatrema lalorareι neee3είωω, num teneatur ad restillitιonem, gi laboraret creduor eadem nece3sitate, at non seret refluuito B. Non letieri ad restitutionem, quia in extrema necessitale omnia sunt communia, ideoque in casu melior esset conditio possidentis. Verum si pos-
ot alii eommunitor; modo sintelligitur) dobitor talem flatum iusto adquisiverit; nam
si inbusto adquisivissct furtis, aut fraudibus, illo teneretur ad restituendum, olia in si casurus sit a Suo statu , ut communitor DD. Praeterea intelligitur, ut dicunt Ca-atrop. Ista'. Saleeδι. P. Lum. Croiae etc. modo debitor culpabiliter ludis , crapu- , Olc. tu talein necessitatem se coniecerit: sed iura non obstante , semper ac debitor a suo statu iusto ndquisito cusurus esset, milii, et aliis Doctis durum videtve ad in logram restitutionem illuni obligare. Ceterum recte advertunt S. Spur. Euel elo. quod in tali casu semper lenetur debitor expensas diminuere , ut possit restituere saltem quod potest. μSed majus dubium est, an paupertas a rostitutione exeuset, tum dominus etiam esset paulier. hic oportet distinguere necessitatem extremam a gravi. Si debito exestituendo se aut suos nempe filios parentes, aut uxorem) tu extremam necessitatem conjecturus esset excusatur; quia lunc bonis quae restituturus esset utitur, non secus ac si dam in extrema necessitate constitutus esset, et hoc quamvis res aliena in sua specie existeret; et etiamsi rei dominus in eadem necessitate extrema reperiretur; quia ait tali necessitate omnia sunt communia, ideoque in tali casu melior est eonditio possidoniis r sed recto exeipiunt Lesa. et C trop., si accideret casus quod dominus rei Excillo particulari lupto in extrema nucessitate positus esset; dum dominus qui prius possidebat. tunc. praeserendus est. Sed si fur necessitate transacta leneatur ad restitutionem vido dicta . Loquendo autem de gravi necessitate , si solus debitor est in gravi nocessitate . aut si ros liluendo decidero debet a suiu suo austo adquisito , bono potest ille restitutionem disserre , ut dictum est num . praecedenti. Sed dubium restat, eum uterinque, nempe debitor et ereditor sunt in cade in gravi necessitate, an debeat fieri restitutior at respondetur, quod si eroditor jam in gravi hccessitate reperitur, debitor restituero debel, licet in aequalem gravem nece, si talem conjiciendus esset,quia i a. aequali necessitate pracscrendus est creditor; ita communiter utior. ΜΟΙ. Leas. Lum. Spor. Salm. Croiae etc.Sed si debilor,et creditor in eadem necessitate gravi jam reperiuntur, adeo ut illud vilao sustentandas juxta eorum statum salis non sit, inno aliqui dicunt debitorem tenori restituendo: saltem eum debitum est ex deis
licto; ut dicit Bonae.' Sed. Le83. Caatros.' Silvis, et Truli. cum eodem Bono. merito di eunt probabilo esse in tali casu 'restitutionem posse disserri, quia tunc debitor , restituendo subjicors se deberet damno mulio maiori, dum ex gravi necessitalo in quasi extremam prolabi deberet. Sed excipitur semper,si ereditor propior illud suditum in particulari in illam gravem necessitalem lapsus est. Et excipitur Et res iuspecie existeret.Αdvertendum hic tandem qάod qui dubitat, an damnum, quod eau- Savit sit leve, an grave, non tenetur compensare , nisi leve. Sed si res ablata existit, et dubitat an sit valoris gravis , an levis, tonetur sici gravi ad cam resuluendam;aliter exponet dominum ad injuste subeundum damnum gravo. Ad quid autem teneatur possem bonas fidei, supervenionis dubio quod res non sit sua, vide di
110쪽
sit se eximere a lali. extrema noeessitate per aliquam partem, debet reli quam restituere, ad hoe, ut ereditor ab ea se liberet. Porro si debitor 'eonis jeeit creditorem. in extremam necessitalem, v. g. clam abstulit, vel rapuit domino id, quod absolute necessarium ei erat ad vitam, tune etiam leneiud debitor restituere, non obstante sua extrema neeessitate I .
. Num teneatur ad restistitionem, qui consummu alienum Iempore
necessitiatis eaestemae, ea postia cessante rn. Vel accepit ante extremam necessitalem, et dieo teneri, quia obliga. lio restituendi ante necessitalem eoniracla, non videtur extincta per noeemilalem upervenientem , sed suspensa. Vel accepit tempore extremas necessitatis , et videndum: vel accepit ex contractu dominium transserente, uti ex mutuo , emptione etc. et dico teneri, quia non dicitur suisse iuextrema necessitate, quia dicitur consumere rem propriam, non alienam ς vel aceepit contraetu' non transserente dominium, uti ex commodato, deinposito ele , et dico non teneri, nisi re, vel spe proxima dives sit; qui ac-eepit, quia res accepta in extrema necessitate censetur communis, ita ut non teneatur ex re accepta , quia res non extat, non ex injusta acceptione, quia licite aceepit, neque ex contractu: quia isti contractus non obli, gant re percunis, nisi eulpa debitoris ' perierit. Hie aulem uulla debitoris culpa interluit. Si aulam acceperis ex delieto, hoc est ex sueto ante extremam necessitatem, licet postea in extrema necessitate consumas, leueris.
O. Prinatio magni lueri ipsius debitoris estne eausa sv iens ad dif
ferendam restitutionem R. Minime, quia hoc non est revera pati damnum in rebus propriis, et aequilas non postulal, ut creditor rebus suis careat pro Iucro debitoris. Salmanticenses lamen tenent, quod debitor in casu possit disserre restitutionem, quando illud luerum deservit ad satisfaciendum celeris ereditoribus quibus alioquin non possit satisfacere quia 'creditor . in isto eventu non 3 Ex parte autem ipsius debitoris excusatur ipse a restitutIons x. Si in damno
Causando culpam lethalem, non commisit, ut n. Sy. diximus R. Si restitutio pauperibus pro debilis incoriis laetenda esset, et debitor a Papa compositionem obtinui; et,ut dictum est n. 6S.,aut si ipso pauper esset, et sibi applicassei 3. Si restitueraFine damno suo multo majore et duplo excedenis nequiret, nam tune recie restit tinnem differre potest modo ex dilatione amuale damnum dominus passarus no a esset, ut dictum est n. 6s. Pro omissione vero lucri non potest debilior restituti nem differre ut recto dicunt Salm. Excipit Bua, si ex dilationo nullum passaruae si damnum ereditor 4. Si restituere non posset debitor sine periculo animae suae, nut euorum v. g. si periculum subesset quod mulier, aut filiae prostituantur, aut sodeni in latrocinia eis. ita Leas. μι. -. Muluc. etc. 5. Si restiluere' sine vitae Rut famae periculo non polost. Modo famae suae amissio damno creditoris praeponderet, ut n. sy. in fino 6. Si cedit honis suis; nam leges debitori impotenti omn hus creditoritas suis satisfaciendo pomittunt, ut sibi relineat quantum satis est ad Se Sustentandum juxta statum suum, cedendo illis reliqua sua bona, et ita ut liber sit pro eo quod solvendo non est, modo ad meliorem fortunam non perveniat
m, et Tu. I. lui hon. etc., licet dicat Laum quod etiam illo in paupertato
ι ma remanens, tenetur Iaborare,et adquirere quantum potest, ut satisfaciat. Νο tandum tamen lalom covi.nem locum non habere in debilis ex delicto; quamvis Le33. II Par. , et Salon. , oliam eoncedant suri cedere Maia-sihi quavium ex ad vicium satis est. Hae S. Lisorio De. cit. f. s 17.