장음표시 사용
21쪽
18sio utiliterquo facit philosophus, qui veritates quas mento tenet aliis communicat; si si lius vel amicus, qui grati animi
signa parenti vel amico rependit: si maximus patriae liberator, conservator, benemeritus omnium linguis, literis, mo numentisque merito decoratur; inhonesta, irridenda, et inutilia haec et similia dicemus, cum rerum omnium domino, largitori, conservatori, parenti optimo tribuantur certe ne semo unquam reprehendit summos illos Graeciae poetas, qui sua carmina religioni consecrarunt. Quis non potius summopero moveatur in sublimibus Aeschili de divinitate conceptibus quis non admiretur et laudet, non dico Platonem, cujus universa sapientia hJmnus supremo Numini censenda est; sod illos ei iam philosophos, qui in rerum naturalium inda gatione, et meditatione inhaerentes identidem supremi mois deratoris sapientia perculsi in ejus laudes erumpunt 2 Quis Newtonum irrideat, qui Dei Numen adorans non solum sum mis Iaudibus effert, sed totis etiam artubus contremiscit pDico autem praeterea hujusmodi externum cultum non solum honestum, et commendabilem esse; sed ab omnibus naturae lege omnino servandum. Est enim medium necessarium quo cultum Dei internum in nobis habeamus et conservemus. Animus si quidem noster ηdeo cum torporis semissibusque externis copulatus est, ut in praesenti vita absquo eorum ministerio nulla lacultas, nullus animi actus eliciatur, exerceatur, conservetur, persiciatur: sine voce, gestu, scriptura, numeris, figuris , aliisve signis neque rationis usus, nec scientiae ullae, aut aries, nec actus humani ulli haberentur. Igitur ut in nobis culius Dei internus habeatur, et
conservetur, usus externi organi necessarius omnino est. AD
qui primus naturae lege absolute praecipitur: ergo et alter. Porro aliud perillustro argumentum ad cultus externi necessitatem ex eo petitur, quod religio exierno manifestata et exculta est essentiato vinculum ac fundamentum societatis humanae. Enim vero religio est basis societatis. u Facilius urbem
ii condi aiebat Plutarchus contra Colotem sino solo posse P
22쪽
19ii to, quam Opinione de diis penitus sublata, civitatem coira
aut constare ii : haec summorum philosophorum omnium et legislatorum sententia est; in hoc increduli ipsi consentiunt, et in primo tractatu a nobis abunde demonstratum censeo. Iam vero nisi externis actibus exereeatur religio, non solum nulla esset pietas in animis ei vium seorsim consideratis, ut primo argumento demonstratum est; sed nec landamentum et vinculum sociale esse unquam posset. Quomodo enim in societate vigeat religio, membraque omnia inter se consociata et colligata teneat, nisi externo cultu manifestetur et comm
nicetur Ea enim legibus firmitatem, fidei publicae tutelam,
ossiciis omnibus socialibus munimentum dare debet. Atqui ad ea, quae societati servandae sunt necessaria, singuli homines lego naturae omnino obligantur: ergo Deum ne dum internis, varum etiam externis actibus colore lege naturali omnino jubentur. ii Demonstrata itaque thesis nostra est quoad utramquo partem et cavillationes omnes adversariorum radicitus evulsae. Sed quae ratione demonstravimus, ea naturae facto mirifiee eonfirmantur. Ossicium enim hoc naturale, ut perspecte animadvertit Genuensis i Diceos. I. I. c. 6. 2. pluribus in circumstantiis ex ipso naturae nostrae lando pullulat, sesequo prodit. Cur enim in magnis phaenomenis Deum suspicimus Cur in maximis vitae periculis divinam opem in v camus p Cur infirmitatibus et adversitatibus oppressi supplices oculas manusque in coelum tollimus Est iste barbarorum quoque et silvestrium populorum mos ac sensus. Est igitur ipsa naturae vox et instinctus, qui sicut insantes ad matris ubera impellit, ita creaturas rationales ad Deum qua rendum , colendumque ducit. Atque hinc est, ut nulla unquam gens neque tam immansueta neque tam sera suerit, quae templa, aras, dies sestos , publicas supplicationes non habuerit u Si terras obeas trepetam Plutarchi verba inve si nire possis urbes muris, literis, regibus, domibus, opibus,M numismate carentes . . . Urbem vero templis, diuque do-
23쪽
u stitutant, quae precibus, jurejurando, oraculo non utatur;
ii non bonorum causa sacrificet; non mala saeris avertero ii nitatur, nemo unquam vidit
Neque dicat Thomasius, lactum hos gentium de cultu
Deo debito jus naturae non probare. Etenim nos argumento hoc ad confirma.da ea quae ratione demonstrata sunt tantum modo utimur: consensus autem iste cum non sit mera opinio valde dissusa, sed consensus prorsus communis Semper
ubique ab omnibus retentus, inter naturae judicia iure accensendus est: quamvis autem a posteriori, solide tamen veritatem confirmat. u Apud nos enim dicam cum Seneca ep. ii 117ὶ veritatis argumentum est aliquid omnibus videri Seholion I. Nullum praecise locum, aut tempus, aut mc dum, aut peculiares actus ad Dei cultum exhibendum ratio praescribit. Haec autem in genere naturae lex est, ait Iusti. nus Martyr: Templum Dei est orbis, eor ara, saeripicium amor. Amor iste cetera comprehendit, et est voluti radix omnium actuum religionis , quibus fit elevatio mentis in Deum, et quibus eum supremum omnium Dominum adoramus, ei pro beneficiis susceptis gratias agimus, eum propitium nobis reddere studemus, ejusque opem imploramus. Iu o uione in quam et precavilone, quae in varios quoque extrinsecos actus erumpit, cultus Dei proprio exercetur. u Summa vero precumii erit sati Genuensis De jure et ossiciis l. s. c. 7. S. 11. si faι voluntas tua. Qua in ro est in ipsis ethnicis, quo pu- ii dere nos possit. Siquidem illi nec mane domo exibant, ii nec quidquam Operis aggrediebantur , nisi Deo invocato, ιι συυ Θεη,. ut pluribus docet Felthius in antiquitatibus Η ii mericis. Praecipuum in precibus ossicium est, ut easte adit Deum accedas, sunt enim Διος Dei filiae, ut ait M- ii merus. Quam legem et Cicero in sua Republica anxit, u et est praecipua in lege Christiana. Jacobi 3. in Petitis tiis non accipitis, eo quod mode petatis. Cur ita Quia petitis,
si ut in concupiseeruiis vestris insumatis n.
Qua in re non ab Ecclesiae Patribus et doctoribus, ne'
24쪽
a divina christi precationis sormula; sed ab ethnico phi
losopho perillustre documentum perscribere juvat. Seneca enim ubi dixisset sep. 103, primum rogandam a Deo esse bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde corporis, addit. Tunc scito esse te omnibus cupiditatibus solutum, cum eo perveneris, ut nihil Deum roges, nisi quod rogare possis palam. Vide ne hoc praecipi salubriter possit. Sic vive eum homiasius , tanquam Deus videaι ; sic loquere eum Deo, tamquam homines audiant.
Seholion IL Quamquam nullum praecise tempus, locus, et modus, nulliquo peculiares actus in externo Dei cultu et religionis formis exhibendis sola ratione determinentur; sed eas omnes indiscriminatim ratio probet, quae rectis de Deo notionibus et juribus respondent; haec tamen magna ex parto Deus ipse sapientissima dispositione positive praescripsit. Μulta . enim Deus in veteri tostamento Abrahamo, Moysi,
David, Salomoni, aliisque tradidit et sanxit de aris, de sacrificiis, de tabernaculo , de templo, de sacerdotio, de precationibus, de sestis diebus ceterisque ritibus inviolabiliter
servandae quae omnia et religionem naturalem, et praeparationem ad sutura redemptionis mysteria complectebantur. Tandem in plenitudine temporum Divinus neparator suas implens promissiones omnes orbis gentes in unitatem fidei et cultus advocavit, ut fieret unum ovile et unus Pastor: atque universae Ecclesiae statum ita consormavit, ut una omnium esset fidei professio, una omnium linguarum concors Dei adoratio , et de eodem omnes visibili sacrificio participarent, iisdemque sacramentorum mysteriis uterentur sub regimine Episcoporum, uni supremo capiti veluti centro adhaerentium,
quos sui vicarios et mysteriorum Dei dispensatores fidelibus reliquit.
Porro pia mater Ecclesia, cui rerum divinarum custodia, et administratio ab ipso Deo concredita est, quo fidelium mens adminieulis eaeterioribus ad rerum divinarum med rationem eaetoliasur, ritus quosdam ei ceremonias instituit cum
25쪽
in solemni sacramentorum administratione, et publicis su plicationibus , tum multo magis in perillustri ac divino religionis christianae sacrificio studiose retinendas, uti myst eas benedieιiones, lumina, thymiamata, veties, aliaqua id genus multa ex apostoliea disciplina et trassitione , quo et majestas tanιi sacrificii eommendaretur, et mentes fidelium per haee vis bilia religionis et pietatis signa ad rerum estissimarum , quae inhoe saeri ieio latent , eontemplationem extollerentur. i C. Trid. Sess. 22. c. 5.
Itaque quaedam earum, quae in religionis cultu adhibentur formae , quippe quae ab ipso Christo institutae, et ad religionis dogmata et ad necessaria salutis media pertianentes , immutabiles prorsus sunt; aliae autem ad disciplinam spectantes nonnisi ab insallibili Ecclesiae auctoritato sancitae, et pro rerum opportunitate positae sunt, quas et fidelibus, et singulis quoque Pastoribus nefas sit immutare. Haec quidem omnia etiamnum videro licet quod saeculo II riebat Irenaeus u Ecclesia, quamvis in universum mundum s disseminata, diligonter custodit, quasi unam domum inhas bitans, et similiter credit his, videlicet, quasi unam aniis mam habens, et unum cor, et consonanter haec predieat, v et docet, et tradit, quasi unum possidens os u. L. I. ad versus haereses .
En ergo summa, quae desiderari possit in cultu Dei sive interno sive externo reIigionis persectio, quam recentiores deistae sub vano et commentitio progressus et perseetibilit iis praetextu potissimum impetere in animo habent, ut una cum externa fidei professione, celei isque religionis christianae ritibus, essentialia et augustissima dogmata ac mJSteria, quae in iis continentur, temerario ausu depravare et per
26쪽
n. m non simulanda ae mentienda religione. Quidam haeretici, Elcesitae nuncupati, ad gravissima clamna , mortem praesertim declinandam , licero putaverunt religionem simulare, et contra mentis persuasionem, quam quis salsam agnoscat religionem exterius profiteri. Hi a Cor. nelio summo Pontifice in Concilio romano damnati sunt. Similia in Aleorano traduntur. Sed hisce praetermissis, quid philosophi hac de re senserint, nobis potissimum consideran dum est, Error hurusmodi de simulanda religione ad philosophos nostrae aetatis proprie pertinet, qui dedita opera eum insinuare student. Quamquam, et apud veteres summi nominis philosophos salsum hoc dictamen praetice usurpatum videmus. Exemplo sit Tullius, qui polytheismi absurditatem satis cognoscens ac de unitate supremi Numinis persuasus , ut epistolas ad Atticum, et opera ejus philosophica legenti clare patet; tamen populum alloquens vulgari de diis opinione utens eum in superstitione confirmat: quin imo in
libris de legibus liturgiam singulis patriis diis exhibendam sanxit. Simili modo sese passim gerebant ceteri philosophi, legislatores, Imperatores. Recentiores vero Deistae opinionem hanc de licite simulanda quandoque religione tanta ingenii subtilitato et sophismatibus adornant, ut incautorum mentes Verita4is specie perfacito in suam sententiam adducant. Cum autem thesis, quam defendimus, negativa sit; quatenus quod Deistas assirmant licere, nos negamus: hinc satis nobis erit eorum argumenta refellere. Itaque primum tota adversariorum argumentatio exponenda est: tum errores ac sallaciae exsolvendae; denique ad veritatem plenissime demonstrandam thesim oppositam positiva ratione demonstrabimus, scilicet simulationem religionis semper impietatis crimine
Itaque Deistae in primis distinguunt internum religionis
27쪽
sensum a formis religionis, quibus exterius manifestatur: primus unti verus et rectus est; aliae plus minusve impersectae, variabiles, vel indisserentes, quae diversae hominum conditioni, et culturae gradui ac progressui conveniunt. Quibuscumque nominibus variae orbis gentes Divinitatem invo .coni , vel unam omnibus persectionibus praeditam prasite antur ; vel singula Dei attributa plures deos iaciant ἔ, sivo hae , sive illa materiali sorma eos sibi repraesentent et
colant ; sensus religiosus semper verus est; quo in supremam causam omnes seruntur, ejusque providentiam v nerantur. Preces quas landunt, sacrificia latreutica, eucharistica, propitiatoria, impetratoria, quamquam in se et mat rialiter accepta rudiora sint et imperfecta; tamen sicut diversae voces et linguae, ita haec sunt signa eonventio ilia, ab incunabulis accepta, quibus suo exprimendi modulo qua que natio naturalem erga Deum venerationem significet aelaveat. Quapropter Deus, qui impossibilia non jubet, quiqua
non materiales hominum significationes, sed cor intuetur, gratum habet sensum hunc internum, quo quis tuantium deorum numen ex inculpabili errore invocat et adorat: quemadmodum caecus gratissimum viro sibi benefico saceret, si gratias quam plurimas ageret, et omnia bona precaretur alteri viro, vel etiam belluae, aut Iapidi, quem ex oculorum desectu suum benemeritum putaret. Quae cum ita sint; vir sapiens rectum Dei cultum interius exteriusque servabit non solum privatim, sed etiam palam cum inter verae religionis cultores versabitur: inter rudiores vero populos commorans, qui formis religionis imperfectis utantiu ;prudenter dissimulabit, tolerabitque inculpabiles errores; quin imo, eum opus fuerit ad plebem in officio continendam, praesertim princeps, aut legislator, aut quisquis in republica auctoriritate polleat; religioni ac civitati optime consulet, ac suo ossi cio recte fungetur, si sensum religionis rectum in i iis populis alat et confirmet, utens ex necessitate signis ac formis exuer uis materialiter erroneis. Ita disserunt Delatae. . :
28쪽
Ui hujused criterii salsitas penitus detegatur, vera a salsis accurate discernenda sunt, et verborum aequivocaliones determinandae, ut seponantur a praesenti disputatione ea quae aliena prorsus sunt, neque nobis ullo modo ossiciunt; quas Omnia ad sucum faciendum ab adversariis congeruntur. Itaque in primis dico captiosam et salsam omnino distinctionem illam, quam veluti totius criterii landamentum Ponunt, cum sensum internum religiosum, quem verum et rectum aiunt, segregant ab externis religionis formis, quas variabiles et salsas esse contendunt. Distinctio isthaec ita ab iis intellecta veritati repugnans est. Etenim externa religionis professio aliaeque formae sunt signa idearum et sensuum qui in animo habentur: formae igitur externae, si imperfectae et erroneae sunt, vitium animi demonstrant. Est igitur o. g. in idolorum cultore, primus et radicalis ille impulsus, illa naturae vox et sensus, quo omnes creaturae rationales in Deum seruntur, quo sensu neminem, nisi rationis lumine privetur, carere poSse eensent sapientest una autem cum hoc primitivo
impulsu ac recto sensu mulla alia judicia et opiniones salsae, erroresque maximi in ejus mente insunt. Porro procul dubio constat, errores omnes noxios esse, multorum aliorum errorum et malorum causam: non potest
arbor mala bonos fruetus facere: ideoque humanae mentis perseetibilitati et progressui, de quo De istae nostri lautopere Solliciti sunt, omnino opponuntur: in religionis autem negotio errores perniciosissimi sunt. Etenim, si verum est, quod nemo sanae mentis philosophus in dubium revocabit, totius moralitatis landamentum esse religionem, nullamque dari viam ad selicitatem cum praesentis tum suturae vitae ab honestate ac virtute separatam: sequitur, sublata aut vitiata Supremi Numinis notione, morali latis etiam conceptum corrumpi , estiaenemque licentiam maximo cum publicae privata que rei detrimento dominari debare. Quae enim honestatis justitiaequo idea, qui virtutis amor, quod Daunum ad vehementes animi perturbationes comprimendas in eo esset, qui
29쪽
Deum sibi ad libitum fingeret, non omnibus praesentem faceret. in plures deos separaret humanis allectibus agitatos , neque pro meritis praemia et poenas impertientes Ethnicae
superstitionis historia, ut alia mittam, satis edocet, quot quantorumquo malorum causa sint errores omnes qui reetam divinitatis eiusque providentiae ideam corrumpunt. At enim ignorantia, erroresque sunt humanae conditio .
nis inevitabilis miseria. Tolerabit igitur vir sapiens, et dissimulabit, salsas at invincibiles populi opiniones, ut timor
ac Veneratio alicujus supernaturalis cansae eum quodammodo in ossicio contineat.
Respondeo , iis verbis dissimulare , tolerare , in sensu Deistarum prolatis aequivocationem maximam includi, dupli-eem sententiam complectentibus, quarum altera ad rem n stram non facit, altera absurda omnino esL Nam dissimulare et tolerare religionem plerumque intelligitur negative, scilicet de non impedienda aliorum salsa religionis professi ne , vel de non manifestanda inter impios ac persecutores Vera religione quam quis habeat: idque juxta Varias circum Stantias potest esse vel illicitum, cum nempe ex nostra Missimulatione et conniventia subtraheresur honor Deo debitus, et utilitas proximo impendenda; vel licita aliquando est v rae religionis occultatio, vel commendabilis et de consilio,
quandoque etiam necessaria, cum nempe grave et certum 'Si
e nostrum sivo aliorum spirituale discrimen immineret, aut cum profiteri veram religionem idem esset ac sanetum dare canibus, et projisere margaritas ante porcos. . Verum totum hoc criterium do negativa religionis dissimulatione ac tolerantia adlaphorum prorsus est a praesenti disputatione, et omnino omittendum: ideo vero his verborum aequivocationibus utuntur adversarii, ut vocabula tolerare et dissimulare, quae rectam significationem habere possunt, convertere facilius, et extendere valeant ad tolerantiam et dissimulationem posit
vam, Seu potius simulationem; idest lieere dicant aliquando religionem, quam quis falsam noverit, exterius profiteri, aut
30쪽
quam veram sciat, denegare; quod nulla de causa lieitum
esse unquam potest. Et sane quae nam causa essingi potest, qua censeatur, Cessare praeceptum hoc naturale de non neganda exterius
Toligione, quam veram quis noverit P Duae potissime asseruntur. Primum Elcesitae aliique Hebant, cum praeceptum de recta externa religionis professione non violanda colliditur cum alio gravissimo de conservanda propria vita, tunc, retenta intrinsecus vera religione, in quo vera pietas consiastit, posse exterius eam simulari. Recentiores vero Deistae norvosius etiam instant. Εssingunt enim Principem do vera religione plene persuasum, cujus subditi alicui salsae religioni tenacissime inhaereant. Iam vero aiunt: praecipuum summi Imperantis ossicium est, qua meliori ratione possit religionem in civitate constabilire: ergo hoc in casu nullum aliud medium ei praesto est, quam salsam populi religionem sanciro et fovere. Si enim contra invincibilem civium pem Suasionem ageret; aut quamvis religionis reverentiam destrueret, aut ad teterrimam rebellionem civitatem accenderet. Ad utramque dissicultatem primum ita respondeo; pra ceptum de suae vitae cura in privatis, et de cura civitatis in Principe, est praeceptum posuisum; praeceptum autem de non profitenda salsa, aut de non mentienda vera religione est negati mr atqui canon est omnibus moralistis perspectus et tamquam axioma habitus, leges vetantes in eonsiletu praevadere debere praeeipientsius in quovis ordine ει relatione. Ergo praeceptum de non simulanda religione praevalet. Quoad Principem praeterea addo, posse in praesentia negative so habere, et tolerare inveteratam populi superstitionem, atque interim mediis indirectis prudenter viam praeparare ad e rores paulatim evellendos, et verae religionis notitiam sensim insinuandam: nunquam vero sine maximo impietatis crimine ei licebit, superstitionem positive approbare et lavere. Et ut rem generali ratiocinatione complectar, dico. Nulla unquam dari potest causa, nulla rerum vicissitudo, qua