장음표시 사용
41쪽
constit in principio, de sent. excom.Nouerit. .distinc.In istis haec tamen, ut uides, diuus Tho mas ait prima secundae q.9o.art. q. ratione insinuatur,4 promulgatione non indiget.
AXIOMA SEXTUM . deductionibus a iure natura, qua ne
ST alio modo, ut a proximis non di cedamus, ius naturae considerandum, iuxta ea, quae ex illis primo notis deducuntur quae quidem deductio fit dupliciter, uel necestari conclusione, uel uerisimili aut probabili ars umentatione. Quae igitur per necessariam conclusionem a primo notis fiunt deductiones, hae cum deducantur necessario, apud omnes homines eaedem sunt saepe tame egent interpretatione prudentum. nam non cuiuis promptum est, a primis legis naturae principiis conclusiones deducere est tame hoc ita deductum, iuris naturalis, respondetq. conclusionibus, quarum stientia in speculabilibus habe-tiar. quamobrem huiusmodi deducta non minus necessaria, o immutabilia sunt, quam ea princi pia, e quibus inseruntur sic ex illo primo Axiomat Nemini nocendum, necessario sequitur, Neminem occidendum, Non furandum, Depositum
reddendum, his similia, quemadmodum diuus Thomas docet Ethicorum .c 7.4 prima dicundae,
42쪽
cundae q.9 .art.2.cum praecedenti'.art. q. ubi e ponit quo pacto in speculabilibus eadem est ueritas apud omnes in principiis .conclusionibus: Iicet ueritas apud omnes non cognoscatur in conclusionibus, sed in principiis tantum, quae communes conceptiones dicuntur hinc fit ut in praeticis, in quibus conclusiones, quae e principiis colliguntur,non sunt Omnino immutabiles, no eaedem apud omnes, neque aeque smnibus notae appareant. His igitur duobus modis ius naturale duplex esse dignoscitur; alteru, quod est principium nostris animis a natura inscriptum alterum, quod hinc necessaria conclusione colligitur sic & Abu Ien tradit super Matthaeum cap.I9.q.2o.&q6.&in Leuitico cap.27.q.3.& in Paradoxis.
AXIOMA SEPTIMUM. De deductionibus a iure natura, quaprobabili tantum sterissimili argumentationesiunt et quo pacto in iis ius humanum expendatur' item de ui rationis: et quo modo Hi a-ni,s Galli legibus Rodi
manorum utantur. T item tertio modo deductio, non qui- dem a primum notis ueritatis concluso. ne necesssaria, sed probabilitantum,&ueraumiliarSumentatione; quod naturalis ratio di-
43쪽
ciet , sic , uel sic faciendum atque hoc modo ius positiuum seu humanum bona ex parte ortum habere constat,quotiens probabilis ratio assignari potest , quae a iure naturae deducta sit citra cuius uiolatione, ius positiuum, ipsa ratione manente,abrogari nequit cum huiusmodi decisa non modo a lege positivi, sed a naturali etiam uim accipiant. quo fit , ut, etsi Pontifex, princeps humanis i gibus sunt soluti, c. Proposuit, De concessio preb. Princeps. F. De legi id tantum quoad uim coactivam intelligendum sit no tame quoad directiva, cui omnino subiiciuntur ut grauiter D. Thomas
docet I. 2. q.9O. art. I. cui ea conueniunt, quae Ha
drianus Papa tradit in senti in materia restitutionis, Card.cons. I 2.Rom.cons.36o.circa prin.col. 7.uersi.Tertio quaero. Abb.in c.Ad decore De insti. Moderni ini Quae in ecclesiarum, De constitu huius rei plurima possent assignari exempla sed alterius loci haec disputatio est, quae nimiru sustinendarum aut abrogandarum legum lamplissimam illam dispensationu materia respicit, de qua tame alibi forsan agemus, est enim perdissicilis disceptatio illavi periculosa,& in qua multi multa, sed quae parum attente a plerisque iuris canonici professori bus reperiantur discussa dum de iuribus his, diuinoe, naturali, atque humano, aut interpretandis,
aut abrogandis, multis hinc inde allegationibus parti apte adhibitis, ea negligenter admodum pertractanti Sunt denique,ut diximus,4 quarto loco dediti tiones quaeda,quae etsi ratione constant,ac iuris etiam
44쪽
naturalis dicuntur determinationes , sunt tamen ita a primis ueritatibus elongatae, ut quandoque Don appareat, an e illis sequantur, uel iis potius sepugnent ueluti quod tali poena, uel tali puni
tur is, qui peccat; quem tamen iure naturae doc mur omnino esse puniendum testis est D. Thoana a d. q.9 .art.2. sed in multis locis iuris canonici, ciuilis idem apertissime uidere est in contractuum dico, testamentorum, institutionum sermulis, haereditatum,&possessionum acquisitione, earumq repudiatione, rimissione, usucapionibus, praescriptionibus, appellationibus, poenis, id genus aliis, quae utriusque iuris maximam partem facile absoluunt, in quibus parum reserre uidetur an illo modo, uel alio statuta sint. Quapropter haec similia mere postilia dicuntur, in quibus uoluntas superioris maxime attenditur, cum in eorum
institutione, dispensatione, aut abrogatione parum aut nihil aequitati rationi detrahi uideaturi atque hoc modo Innocentium Ioanne Andrea, qui ex diametro uidetur pugnare, ad concordia reducemus, dum ille, in c. Cuna ad monasterium, De statu monach dixerit, quod etsi iuri diuino uel naturali Papa non derogat derogat tamen, idq. pro sola ipsius uoluntate, iuri positivo hic uero in c. De multa, De praeb. aliud affrinare uisus est, quod non nisi cum caussa id agere ualeat nam duplici uia haec dis ensio sedanda est, prima, ut Innocenti opinio,quoad uim coactivam, de qua paullo ante intelligenda sit Ioannis uero Andreae, de ui
45쪽
ui directiva quae non mea potius solutio est, quam Panormitani sic exponentis in .c. De multa, sin Repetitione, . Quia uero .c. Extirpandae. eodem tit. q. 6.Et alibi saepe altera est, quae proxima no recedit, sed plurimum doctrinae continet quae nimirum ex eiusmodi deductionibus a iure naturali diuino, ut uides, ducitur: in quibus deductioni bus gradus, dignitatis ratio habenda est, dum uel proxime aut elongate ab eodem iure fiunt,
ita ut ibi, ubi probabilis deductio fit, ipsaq. ratio uiget,Ioanem Andream locutum intelligamus: in aliis uero, cum mere positiva sint, nec multum reserat, an uno, an alio modo fiant, Innocentii sententia locu prorsus sibi uindicet; tame dubium non est, quin adductus aliqua ratione, sed quae nimium a primis fuerit ueritatibus el6gata,legislator eiusmodi mere positiva ita statuerit,ut lex, iuxta Isidori sententiam, suas qualitates habeat. . dist. Erit autem atque hoc illud est, quod iurisconsultus dixit in l. Non omnium, cum L sequenti, st. Delegi. Non omnium, inquit, quae a maioribus constituta sunt, ratio reddi potest . quae quidem uerba non otiose a Iuliano fuere apposita neque enim dixit, Non omnium rationem subesse, sed non omnium reddi posse ut de his tantum iurisconsultum locutum esse intelligas, quae a maioribus, circa particulares determinationes iuris naturalis, introducta sunt i ad quas sese habet expertorum iudicium,
uti ad principia quaedam, quatenus statim uident quid congruentius sit,in rationi magis consenta
46쪽
neum quemadmodum D. Thomas exponit prima secundae, d.q. 93. articu . a. Vnde pessime errasse conuincuntur, quilius humanum non reuera iustum es e, sed opinio tantii proditum assirmarunt:
quos suoru comentariorum initio Connanus me
rito refellit ut Milli reiiciendi quoque sunt, neque ulla ratione serendi, tu pergunt legem a ratione separare, e quorum numero Accursius suisse uidetur
in d.l. Non omnium ubi se audiuisse refert quos. dam ingenue fateri, legem illam se non intelligere nec mirum cum ad sentes iuris, Meos, qui nobis ossicinas legum instruxerunt, nequaquam sese reserant professores quod si ab iis fuisset factum, non tot obscuris inuolucris,&crassis erroribus iuris scientiam persaepe contaminassent: id quod aliquando fusius tradidimus, pleneq. ostendimus Iegem ab equitate nullatenus seiungi posse, quomodo ea quoque in re Accursus defecerit ratio igitur, si modo lex bona sit, ut D. Thomas docet, deesse non potest tametsi in eiusmodi elongatis saepissime per uideri nequeat, nec nobis apemta sit, sine qua, cum anima legis sit, lex nulla subsistere ualet siquidem ex ea tamquam ex spiritu uiuit, ut Bald ait cons 49 uol. 3. Quanta autem omnibus in rebus, caussarum q. decisionibus, uis rationis, non secus ac legis sit, iura, doctores ubique demonstrant, praecipue uero Decius in l. Illam,C. De colla Iason in. l. Dedi. .si liberi.ff. De condidi.ob caus. Et in . Cum filios a De leg. I. in l. Quamuis.is. De in ius uoc. Felin.in c. Tua nos. I.
47쪽
iureiur hinc prudentissime Aristoteles dixit quod quaerere legem, ubi naturaliter sentimus, nil aliud sit, quam infirmitas intellectus sequitur Angel.consida7 . Thema super,&cons. 367. in quaestione . uertente,Bal.in l. Testium,C. De testib.&in Rub. ff.deier. liuis penul col. ideo And.de Iser. in prooemio seu lorum, ultima col. di Xit, quod rationabile dictum ita debet mouere iudicem , uti lex ipsa sit quidem lex es omne, quod ratione sub sistit, prima distin. c. Consuetudo quo etiam sit, ut ubi lex non est, in probando iure summa habeat
auctoritatem ratio, teste glos .in c.EX eo, uerb. R tionis, De electio. ini quin dum sana est, exemplis ea debet praeferri, c. Sana, 8 distin. frustra allegatur consuetudo, quae ratione covincitur esse praua, ead dist.c.Frustra. quapropter Pau. de Cast.in .Clodius f. De acqui.haere. eos iudices fatuos uocat, qui cu ratione habeat, austoritatem petunt. Hinc fit,iit
nos Hispani, qui imperio Romano minime subiecti sumus, glos in c. Hadrianus et uerbo per singulas.&in c. Etsi necesse, De dona. inter uirum uXo. Nicol. de bal tradi . De succes ab intest chartacii. Panorm in c. Venerabilem col.9. De eleel. Ias in l. Cunctos populos, lect. I .col. 2.De sum trini. sint. Id quod apud hostes, is deleg. i. Vt, inquam, nonis pro bonis rationibus Imperatorum leges, que- admodum apud nos cautum est, sustineamus Mallegemus: quin aliquando in Hispaniis lata lex fuit, ut capite plecteretur,qui easdem Romanorum
leges in iudicio allegasset, teste oldraldo,cons. 69,
48쪽
csisti euit dubitari, col. 2. a Gallis quoque id obsem hiatu videmus, ut iudicent, no quod lex sic dicat, sed quia legis ratio sic uult meminit Butric. Bal. in . Nemo,C. De sententiis. Cum a. cons. IqO. D ci.in . Sentu, C. Qui test face. poss. Sed de his satis, ad quae tamen ratio ipsa, ut haec de ratione obiter insereremus, nos omnino coegit.
AXIOMA OCTAVUM. deductionibus a iure diuino , or an lex diuina a naturali disserat, an uero unuidem sim is in his, ius canonI- cum quonam modosi habeat,
idetiam diuinu appellari possit. deq. laxo loquendi
Vae supra in iuris naturae deductionibus dicta sunt, opera pretium est uidere, an in diuinis quoque legibus locum sibi uindi cent. atque illud inprimis firmare oportet, quod quemadmodum in aliis scientiis, sue artibus, ita in cognitionibus ad rem diuinam pertinentibus eorum potissimum ratio haberi solet, quae Graecis Axiomata, latinis dignitates, Ciceroni enunciationes, scholasticis communes conceptiones, ut antea exposuimus, dicuntur; nimirum prima illa principia, quae cum sint omnium sontes, neque iis
49쪽
notiora inueniantur, ex iisdem omnia alia,quae ad illas cognitiones pertinent,deducuntur: quae uero ex ipsius legis diuinae axiomatibus, ut sunt multa
uaria, colligunturi spectant quidem ad eandem ipsam legem diuinam, sed modo & gradu multum
diuerso quare etiam non eodem habenda sunt lo co, quae inde quoquo modo tracta fuerint, unde, quo quid longius, aut propius et sente emanarit, pro qualitate etia deductionis qua emanarit, nempe probabilis, euidentis, uel firmae, ad eunde modum, quo in superioribns dictum est, ita minorem uel maiorem assensum meretur, hoc tamen semper obseruato, potissimam de reuelatis proximam,de iis, quae ex illis euidenter,d necessaria coclusione; postremam uero de iis, quas probabiliter tantum ex iisdem constat esse profectas, rationem esse habendam. Quo fit, ut in diuinis tres quattuorue classes assignare possimus, quarum prima eas supernaturales tractat res, quas oportet credere dumtaxat, nec ratione comprehendi possunt altera eas, quae euidenter per se notae sunt . tertia, quae necessaria conclusione a primo notis ericiuntur quae omnia ius diuinum necessarium constituunt reli
qua classis habet eas res, quae probabiliter tantum, ex iisdem per se notis principiis, propius longius-ue,aut elongate nimis deducuntur. Atque ideo ius diuinum necessarium non constituunt, sed potius ac proprie ius humanu, de quo statim sumus dicturi. Ad hunc modum Guillielmus Bened.expenden dus est in repetitione c. Raynutius, Detest uerbo.
50쪽
In eodem testameto relinquens primo, nu. IS9.llers. Sane tame intelligatis ubi ius diuinum uoluntariupositiuum quandoque reperiri obseruat, improprie tamen loquens mam tale ius humanum est, quamuis inspiratione diuina conditum, ut inferius patebit praeterea, in ea acceptione pessime ius diuinum positiuum uocat contra theologorum morem; qui quotiens ius diuinum positiuum dicunt, de quo nobis sermo est, id tantii intelligunt, quidquid Deus praecipit, uel prohibet fieri, ex tempore, pro tempore, quod scilicet a nullo alio praeterquam a Deo positum sit ut ex his uideas, quam exilitervi imperfecte Accursius ius diuinum expenderit, dum C. De sacr.sanct eccl. l. si duplex illud esse dixerit, aut a Deo constitutum, uti euangelia; aut Deo constitutum, ut quod in ecclesiasticis rebus uersatur sed hac rem postmodum aperiemus. His igitur postis, an lex diuina positiva naturalidisserat, an uero unum idem sit, quaestio est sed quae breuiter absolui potest quod scilicet duobus modis naturali humana differat: primo, quia lex diuina innititur reuelationi diuinae, ex uero naturalis innititur dictamini rationis quae insita est cuilibet no impedito lex aute humana principaliter innititur traditioni humanae:tametsi ea iuris naturalis uel diuini quaedam determinatio sit, ut in superioribus est ostensum secundo modo differt ex diuina a naturali, humana quod illa finem spiritualem, haec uero naturalem respicit; humana au